DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
DUITSCHLAND
fAicmentje
ZATERDAG 20 JUNI 1942
33ste Jaargang No. 10281
^e£cld^elvcSoii^aiit
Bureaux: Papengracht 32 - Giro 103003
Telefoon: Redactie 20015, Administr. 20935
Hulpwerk beeldende kunst
In een tijd als deze, waarin nieuwe le
vensvormen met geweld naar voren drin
gen, waarin vermolmde waarden vervallen
en krachtig leven zich baan breekt; in een
tijd als deze, welks grootheid pas in latere
jaren op haar volle waarde kan worden
geschat, worden er aan de scheppings
klacht van den kunstenaar bijzondere
eischen gesteld.
Ook in de kunst kan wat meer klaarheid
komen; een frissche wind door de ateliers
kan geen kwaad en uitwassen op kunstge
bied zijn er genoeg om er eens het mes in
te zetten. Er is al te veel „maakwerk" on-
der hetgeen als kunst wordt gepresenteerd;
allerlei prullen worden als kunstproducten
verkocht en aangeprezen, waarbij gespecu
leerd wordt op het gebrek aan kunstzin
bij het volk. Het is wel merkwaardig, hoe
een volk, dat de grootste schilders ter we
reld heeft voortgebracht, vaak zoo weinig
gevoel heeft voor ware kunst.
Met het tweeledige doel om eensdeels,
aanknoopend bij de glorierijke traditie van
vroeger eeuwen, kunst en volk nader tot
elkander te brengen, en anderdeels de
scheppende kunstenaars in de gelegenheid
te stellen tot uiting te brengen, hetgeen in-
hen leeft, heeft de Ned. Volksdienst, die
de volkswelvaart wenscht te bevorderen
op alle levensgebieden, een nieuw hulp
werk opgericht, het „Hulpwerk beeldende
kunst".
Het doel van dit hulpwerk, dat door
dc-n Nederlandschen Volksdienst in samen
werking met de Nederlandsche Cultuur
kamer in het leven geroepen werd, is, om
de taak van den ijverigen begaafden kun
stenaar te verlichten en hem door het ten
toonstellen en verkoopen van zijn werken
te helpen, hem in zakelijk en materieel
opzicht de leiding te geven, die hij noodig
heeft, om zich met zijn geheele kracht te
zetten aan zijn scheppende arbeid. Zijn
doel kan er nooit in bestaan, aan onbe-
gaafden en hopeloozen, levensaalmoezen uit
te deelen, maar ter voleindiging van „de
groote cultureele opgaven van den kun
stenaar de voorwaarden om te slagen te
verschaffen en de middelen om zich aan
zijn werk te kunnen wijden.
Door middel van de Nederlandsche Cul
tuurkamer wordt aan alle kunstscheppers
6e oproep gericht om-met hun werken aan
een groot-opgezette openingstentoonstel
ling van het „Hulpwerk beeldende kunst"
in het Rijksmuseum te Amsterdam in de
maand Juli deel te nemen.
De keuze der werken wordt enkel en al
leen beoordeeld naar de vraag of de kunst
werken beantwoorden aan de ware behoef
te van het volk. Evenals de inrichtingen
en maatregelen van den Volksdienst dien
stig zijn aan de versterking, het gezond hou
den en de welvaart van het volk, moeten
ook de kunstwerken in deze instellingen
met den volksaard nauw verwant zijn.
Daarom heeft de N. S. V. reeds besloten
voor de in te richten tehuizen een bedrag
van/ 50.000.beschikbaar te stellen voor
den aankoop van kunstwerken en de Ne
derlandsche Volksdienst zal in het kader
van den uitbouw zijner inrichtingen ter
verzorging van de bevolking eveneens aan
zienlijk deelnemen aan het verstrekken
van opdrachten. Daarenboven echter, zal
de Volksdienst bij openbare inrichtingen,
bij bedrijven en afzonderlijke personen
propagandistisch optreden om eenerzijds
der. kunstenaar hulp te bieden en anderzijds
aan het volk werkelijke waarden te doen
toekomen. Een nauwgezette controle der
prijzen zal verhinderen dat overvraging
plaats heeft en een ongerechtvaardigde
conjuctuur ontstaat. De Volksdienst geeft
aan den kunstenaar echter de waarborg,
dat hij niet met de kosten der tentoonstel
ling belast wordt en de opbrengst der ver
kochte kunstwerken onverkort uitbetaald
krijgt. Hij behoeft derhalve geen procen
ten voor de verkoopsbemiddeling te beta
len. Nog hooger dan de materieele hulp is
de ideëele zijde van het „Hulpwerk beel
dende kunst'; aan te slaan, omdat het im
mers aan den ijverigen kunstenaar, die
waard is om voortgeholpen te worden de
gelegenheid geeft, de erkenning van het
volk direct te verwerven.
STRIJDT VOOR EUROPA
Sebastopols val aanslaande
Het Duitsche weermachtsbericht van gis
ternamiddag luidt als volgt:
.De aanval op Sebastopol leidde gisteren
tot beslissende successen. De in den Noor
delijken sector van het vestingfront in den
strijd geworpen Duitsche divisies infante
rie doorbraken de door het optreden van
zware artillerie en de luchtmacht in be
dwang gehouden laatste verdedigingslinies
van den vijand en bereikten over een breed
front de Baai van Sewernaja tegenover de
stad Sebastopol. Hiermede viel na hevige
gevechten, die 12 dagen hebben geduurd,
het geheele Noordelijke deel van de ves
ting, op een kustfort na, in den Zuidwes
telijken sector in onze harden. De verove
ring van dit laatste steunpunt staat voor de
deur. Wanhopige tegenaanvallen van de
bclsjewisten stortten ineen. In het Zuide
lijke deel van het vestingsfront wierpen
Roemeensche troepen den vijand na hevige
gevechten uit belangrijke stellingen. Het
aantal gevar genen en de buit in de periode
van 7 tot 17 Juni is gestegen tot 7585 ge
vangenen, 20 tanks, 68 stukken geschut en
een pantserbatterij. In zware afzonderlijke
gevechten werden 1288 aarden- en beton
nen kazematten veroverd en 46.239 mijnen
onschadelijk gemaakt.
Aan het overige deel van het Oostelijke
front gaat de zuivering van het achter-
waartsche gebied voort. Verscheidene
plaatselijke aanvallen van de bolsjewisten
werden afgeslagen. Aan de kust van de
Noordelijke IJszee werden de haveninstal
laties van Moermansk en Jokonga met bom
men van zwaar kaliber bestookt en een
koopvaardijschip van 6.000 b.r.t. tot zinken
gebracht. Een ander groot vrachtschip
werd beschadigd.
In Noord-Afrika werd de vijand verder
naar het Oosten teruggeworpen. Duitsche
en Italiaansche troenen hebben de vesting
Tobroek omsingeld. Bij de vernietiging van
talrijke haarden van verzet werden nog
1000 Britten gevangen genomen, 10 pant
serwagens stukgeschoten en een talrijke
hoeveelheid oorlogstuig alsmede een groot
ravitailleeringskamp buitgemaakt.
Aan de Zuidkust van Engeland wierpen
lichte gevechtsvliegtuigen overdag opslag
plaatsen van de haven Brixham in brand.
In het West-Duitsche kustgebied veroor
zaakte een aanval overdag van een enkelen
Britsche bommenweroer geringe verliezen
onder de burgerbevolking.
Voor Sebastopol heeft zich het bataljon
van een Neder-Saksische infanteriedivisie
onder bevel van den ridderkruisdrager ka
pitein Schrader, die in deze gevechten ge
sneuveld is, door bijzondere dapperheid on
derscheiden.
Kapitein Seiler, groepscommandant van
een jachteskader heeft aan het Oostelijke
front in één nacht drie bolsjewistische
transportvliegtuigen en een jachtvliegtuig
neergeschoten.
Uit Oost-Azië
BOEROE EN SANANA-EILANDEN
BEZET.
Naar eerst thans bekend wordt hebben de
Japanners op 24 Mei de Boeroe en Sanana-
eilanden bezet. Daarmee zijn de Molukkén,
die strategisch van belang zijn door hun
ligging ten Noorden van Australië, geheel
in Japansche handen gekomen. De Japan
ners ontmoetten geen tegenstand.
DE JAPANSCHE OPERATIES IN HONAN
Japansche troepen hebben Woensdag
avond den zetel van het hoofdkwartier van
Tsjoengkings 42e legergroep, Hoh Kien
Tsjen, volledig bezet. De stad is gelegen op
16 K.M. ten Zuid-Westen van Lin Hsien
in het Noorden van de provincie Honan.
Van het Zuid-Chineesche front wordt ge
meld, dat de Japansche troepen Woensdag
avond stormenderhand de stad Wongtong
aan de rivier de Peh ten Zuiden van Loe-
pao hebben ingenomen.
Philatelisten konden hun hart ophalen
tijdens de kijkdagen voor de postzegel
veiling, welke tot 27 Juni in „Frascati"
te Amsterdam wordt gehouden en waar
een collectie onder den hamer komt,
zooals nog zelden in Nederland werd
geveild Pax Holland-Overduin m
HET ITALIAANSCHE
WEERMACHTSBERICHT.
Rond de Middellandsche Zee
In zijn weermachtsbericht No. 751 maakt
het Italiaansche opperbevel het volgende
bekend:
De troepen van de As zijn in contact ge
treden met de buitenste linies der verdedi
ging van de vesting Tobroek. Tijdens de ze
gevierende gevechten, die er op gericht
zijn, de laatste kernen van verzet in de
onlangs bezette zones uit te schakelen, heb
ben wij duizend gevangenen gemaakt, tien
pantserwagens vernield en overvloedig ma
teriaal van allerlei soort buitgemaakt. Bo
vendien hebben wij ons meester gemaakt
van vijftien vliegtuigen, die zich bevonden
op door ons bezette vliegvelden na met ver
rassing uitgevoerde aanvallen. Tijdens tal
van luchtgevechten werden tien machines
door Duitsche jagers neergehaald. Een een
heid van onze flottielje „Mas" (motortor-
pedobooten) die opereert in de Zwart Zee
heeft in de wateren van Sebastopol nog
een Sovjet-duikboot getorpedeerd en tot
zinken gebracht.
DE VERLIEZEN BIJ DEN SLAG OP DE
MIDDELLANDSCHE ZEE.
Van officieele zijde worden de verliezen,
die de beide Engelsche convooien door de
Italiaansche en Duitsche luchtmacht en
door de Duitsche en Italiaansche marine
zijn tor gebracht als volgt opgegeven:
Van het uit ruim 30 eenheden bestaande
convooi, dat uit Gibraltar naar het Oosten
was gevaren, werden door het Italiaansche
luchtwapen en de Italiaansche marine 3
kruisers, 2 torpedoboot jagers en 9 stoom
schepen tot zinken gebracht. Een slagschip,
een vliegtuigmoederschip, 3 kruisers, 4 tor-
pedobooljagers en eenige schepen zijn stel
lig beschadigd. Bovendien kreeg bij een
aanval op de naar Gibraltar terugvarende
eenheden een terpedobootjager een bom-
treffer. Slechts één Italiaansche torpedo-
bootjager werd in den loop van de actie
zwaar beschadigd, doch kon een Italiaan
sche haven bereiken.
Het uit ruim 50 schepen bestaande con
vooi, dat uit Alexandrië was vertrokken en
in Westelijke richting voer, werden door
het Duitsche en Italiaansche luchtwapen
en het Duitsche duikbootwapen de volgen
de verliezen toegebracht: kruisers en
torpedobootjagers, zes schepen met in to
taal 56.000 ton en twee bewakingsvaar
tuigen werden in den grond geboord, 12
oorlogsbodems en 18 koopvaarders werden
getroffen en beschadigd.
Ook wanneer men aanneemt, dat van de
als beschadigd opgegeven schepen eenige
herhaaldelijk getroffen schepen bij de op
telling dubbel geteld zijn, blijft toch het
aantal beschadigde schepen aanzienlijk.
Van Itah'aansche zijde ging bij deze actie
een zware kruiser verloren. Aan vliegtui
gen ver'oren de Engelschen van 14 tot 17
Juni 114 toestellen, terwijl de verliezen
van de Spilmogendheden slechts 40 bedra
gen. Met den aanval op de beide convooien,
aldus de officieele mededeeling verder,
werd de z.g. heerschappij ter zee op de
Middellanosche Zee de zwaarste slag van
tot dusver toegebracht. Terwijl van de uit
het Westen komende schepen slechts enkele
eenheden Malta bereikten, kon het twee
de, uit het Oosten komende convooi met
geen enkel schip zijn doel bereiken.
CHURCHILLS BEZOEK AAN
ROOSEVELT.
De diplomatieke medewerker van Reuter
schrijft, dat er aanleiding is om aan te ne
men, dat Churchill's bezoek aan Washing
ton „uitsluitend zakelijkè motieven" heeft.
De vier groote vraagstukken van het
oogenblik zijn:
1. Vorming van een tweede front.
2. Het transportvraagstuk.
3. De strategie in het Naburige en het
Verre Oosten.
4. Amerikaansche leveranties aan En
geland, de Sovjet-Unie en China.
De aanwezigheid van generaal sir Allen
Brooke en generaal-majoor sir Hastings
Ismay is van be teekenis, aldus de mede-
HOOP EN VERTROUWEN!
Uit de Mis-liturgie van morgen.
„De Heer is mijn licht en mijn heil; wien
zal ik vreezen? De Heer is de verdediger
van mijn leven; voor wien zal ik sidderen".
(Ps. 26).
„Al legert zich ook tegen mij een krijgs
macht, mijn hart zal niet vreezen." (Ps. 21)
„Broeders, ik meen, dat het lijden van de
zen tijd niet kan worden vergeleken bij de
toekomende heerlijkheid". (Rom. VIII 18).
werker. Men kan niet verwachten, dat
Churchill zich gedurende zijn verblijf in
de V.S. in het openbaar zal vertoonen. Hij
zal zeker niet voor de radio spreken of bij
bijeenkomsten tegenwoordig zijn. Den
meesten tijd van zijn bezoek zal hij met
gesloten deuren besprekingen met Roose
velt over dringende oorlogsvraagstukken
hebben. Een der belangrijkste oogmerken
van zijn bezoek is het scheppen van de mo
gelijkheid tot het treffen van „bliksem
snelle beslissingen".
DE PAUS MOET EENIGE DAGEN
RUST NEMEN.
De „Osservatore Romano" meldt, dat Z.
H. de Paus deze week eenige dagen rust
heeft moeten nemen wegens een lichte
aandoening van de luchtpijpen. Zijn toe
stand wordt echter steeds beter en behoeft
in het geheel geen bezorgdheid te wekken.
BINNENLAND
DISTRIBUTIE VAN AARDAPPELEN.
De secretaris-genaral van het depar
tement van Landbouw en Visscherij
maakt bekend, dat gedurende het tijd
vak van 21 t/m. 27 Juni a.s. elk der
met „aardappelen 32a" gemerkte bon
nen recht geven op het koopen van
1/2 K.G. aardappelen.
Met nadruk wordt er de aandacht
op gevestigd, dat op Zaterdag 20 Juni
geen aardappelen op deze bonnen mo
gen worden afgeleverd.
De met „aardappelen 32B" gemerkte
bonnen zullen niet worden aangewe
zen ter verkrijging van aardappelen
en kunnen derhalve vernietigd wor
den.
Voorts geeft met ingang van 21 Juni
a.s. de met „een rantsoen aardappe
len" gemerkte bon recht op het koo
pen van 1 K.G. aardappelen.
De secretaris-generaal van het departe
ment van Landbouw en Visscherij maakt
bekend, dat de geldigheidsduur der met
31-A" genummerde bonnen van de aardap-
pelkaart is verlengd tot en met Zaterdag
27 Juni a.s.
Met nadruk wordt er de aandacht op
gevestigd, dat genoemde bonnen ook gedu
rende de komende week recht geven op
h?t normale rantsoen van 2% kg., zoodat
d^ aardappelhandelaren verplicht zijn tot
en met Zaterdag 27 Juni a.s. op elk der
met „31-A" genummerde bonnen 11/4 kg.
aaic'appelen af te leveren.
De geldigheidsduur der met „31-B" ge
nummerde bonnen van de aan vetkaart-
houders uitgereikte aardappelkaart is
eveneens verlengd tot en met Zaterdag
27 Juni a.s. Deze bonnen geven derhalve
nog tot en met dien datum per stuk recht
op een kg. aardappelen.
DE PRIJS VAN GEDISTILEERD IN
CAFé'S EN RESTAURANTS.
Op 22 December 1941 werd een bepaling
van kracht, volgens welke in café's en re
staurants de prijs van gedistilleerd per
glas met een zeker bedrag mocht worden
verfioogd. Voor jonge jenever was dit in
de meeste gevallen 5 cent boven den prijs
van 9 Mei 1940, voor oude jenever en an
dere met name genoemde sterk-alcoholi
sche dranken en nog eens 5 cent boven den
aldus berekenden prijs van jonge jenever.
Thans is in de Staatscourant bekend ge
maakt, dat ten aanzien van zswak-alcoholi-
sobe dranken een overeenkomstige maat
regel is getroffen. Vóór een glas van 40
gram mag thans in café's en restaurants
ten hoogste 5 cent meer worden berekend
dan op 9 Mei 1940 het geval was of zou
zijn geweest, zoodat de prijs hiervan in
de meeste gevallen nu weer gelijk gewor
den is aan dien van jonge jenever.
ACHTHONDERD KINDEREN OP
VACANTIE NAAR THUERINGEN.
Achthonderd Nederlandsche kinderen
hebben gisterenmiddag de grens achter
zich gelaten om een vacantie van zes we
ken in Thuringen, een der schoonste stre
ken van Duitschland, te gaan doorbrengen.
Zij werden daartoe in staat gesteld door
den N. V. D. en de Duitsche zusterinstel
ling de N.S.V. Wanneer ook de voorgeno
men Oostmarkreis doorgaat, hoopt de
N.V.D. een kleine tienduizend kinderen op
deze wijze een aangename vacantie te be
zorgen, welke hun niet alleen verzet en
ontspanning zal bieden, maar tevens in
staat zal stellen straks het leven gezond
en stevig tegemoet te treden.
VESTIGINGSVERBOD TE APELDOORN.
De burgemeester van Apeldoorn heeft
met ingang van gisteren een vestigingsver
bod voor de geheele gemeente afgekondigd
waarvan slechts in zeer bijzondere omstan
digheden zal kunnen worden afgeweken.
C. M. van Hamersveld, Directeur.
Th. Wilmer, Hoofdredacteur.
AARDBEIENPLUK n.
Een dierbare lezer schreef mij:
Geachte Heer „Momentje",
„U zoudt uw ontboezeming van ver
leden week Zaterdag als volgt kunnen
her-uiten". En hij wil dan mijn ge
dicht als volgt gelezen zien:
Ik wacht op de zachte vrucht van den
grond,
Die de landman mij heeft beloofd.
Zoo rood en zoo week als een meisjes
mond
Met de geur van het levende ooft.
Maar de grond, waar het groeit is zoo
drabbig en dras,
Nu de hemel zijn tranen vergoot.
En de groeigrage planten staan stil in
een plas
En de vruchten zijn bleek als de dood.
Men zegt ons: Natuur is zoo gul en zoo
goed
Maar waar blijft dan de Zon met haar
goud.
Met haar sprankelen spreidenden
stralengloed
Nu de aarde zoo kil is en koud?
En tusschen de bedden stapt haastig
een man,
Om te zien, wat zijn akker hem bood,
Maar hoe ook het groen hem bekoren
kan,
Hij ziet er geen vlekje van rood.
Als ik daar zou zijn op die hooplooze
plek,
Dan schuilde ik snel in de schuur
En zocht er m'n troost in m'n laatste
snuf shag
Met een grijns naar Stiefmoeder
Natuur!"
P.S. Ik heb nu al zoo dikwijls ge
zegd, dat men de dingen niet moet
nemen zooals zij zijn, maar zooals men
zou willen, dat zij zijn. Mijn hemel,
het leven zou met uw opvattingen
niets meer waard zijn! Als ik aard
beien eet, dan beleef ik bij iedere
aardbei de vreugde, zooals ik die be
schreef en dan ga ik niet naar buiten
zitten kijken naar de regen. Dat is je
eigen pleizier bederven. Bovendien
is uw parodie een aanslag op de ziel
van een dichter en dat is meer dan
moord. Besef dat wel „pessimist"!
V
De Nederlandsche Volksdienst maakt het
sterke sterker, het gezonde gezonder.
Steunt dit werk, sluit U aan als lid.
Nederlandsche meisjes in
Duitschland aan den slag
Aan den kost moeten alle Nederlandsche
meisjes, die in het Groot-Duitsche rijk door
middel van de arbeidsbeurzen werk gevon
den hebben, in het begin wat wennen.
Maar hoezeer vaak ook afwijkend van het
geen men hier te lande gewend was, zijn
alle Nederlandsche meisjes het er toch een
parig over eens, dat de kost degelijk en so-
lied is en ruimschoots toereikend. Vele
meisjes hebben kunnen vaststellen, dat. ze
na korter of langer verblijf in Duitschland
aan gewicht toegenomen hadden. De me
dische verzorging is zeer nauwgezet. Aan
fabrieken zijn mannelijke of vrouwelijke
artsen verbonden, die zorgvuldig over de
gezondheid van het personeel waken.
De in Duitschland tewerkgestelde Ne
derlandsche meisjes zijn frissche en mon
tere menschen, niet bleek en stompzinnig
afgetrokken, doch opgewekt en vroolijk.
Met toewijding verrichten ze na een een
maal verkregen vaardigheid hun werk, dat
hun dierbaar geworden is. En dit niet al
leen omdat het zoo goed betaald wordt.
Arbeid heeft in het nieuwe Duitschland
een machtige positie verworven. „Werken
is geen schade", en „arbeid adelt" zijn ge
zegden, die in Duitschland ten volle be
waarheid worden.
Honderden Nederlandsche meisjeSj die
gaarne een eigen broodwinning wilden
verwerven en die naar zelfstandigheid
streefden, hebben door middel van de ar
beidsbeurzen een prettige en dankbare taak
ontvangen, die ze met liefde vervullen.
GEEN'HALVE MAATREGEL.
De burgemeester van Utrecht heeft in
Nassaupark 25 bij de familie Walraven van
Heukelom, naar het „Nat. Dagblad" mede
deelt, een voorraad gehamsterde goederen
in beslag laten nemen ter waarde van
25.000 a 30.000 gld: wijn, sigaren, schoenen,
zeep, thee, enz.
KERKNIEUWS
Z. H. Exc. de Bisschop van Haarlem
heeft den weleerw. heer H. H. Groeneveld
benoemd tot kapelaan te Delft (H. Sacra
ment).
Z. H. Exc. de Bisschop van Haarlem
zal a.s. Woensdag geen audiëntie verlee-
nen.
Voor doet. theologie aan de Ra-K. Univer
siteit te Nijmegen is geslaagd pater P. A.
van Leeuwen O.F.M. (cum laude) en voor
cand. kl. taal en letterkunde pater H. M.
Galama O.F.M.
Na de mislukte Britsche landingspoging aan de Kanaalkust. Wapenen en
uitrustingstukken, die de Britten op hun vlucht achterlieten, worden aan een
onderzoek onderworpen Scherl-Fellinga-P.K. Chevalier-Pax Holland m
