DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
GELDIGE BONNEN
DUITSCHLAND
Momentje
VRIJDAG 19 JUNI 1942
33ste Jaargang No. 10280
Bureaux: Papengracht 32 - Giro 103003
Telefoon: Redactie 20015, Administr. 20935
C. M. van Hamersveld, Directeur.
Th. Wilmer, Hoofdredacteur.
V De sociale beteekenis
van den arbeid
Het is laster, als men beweert, dat het
Christendom, hel Katholicisme den men-
schen tevredenheid predikt met slechte
sociale toestanden, hen wijzend op het le
ven hiernamaals.
Het kan iedereen bekend zijn, hoe de
Katholieke Kerk bij voortduring en in alle
tijdperken der geschiedenis aan de mensch-
heid voorhoudt, dat in het sociale leven
rechtvaardigheid en naastenliefde moeten
heerschen; dat het economische leven zóó
moet zijn geregeld, dat de welvaart over
allen kan worden uitgespreid en de tijde
lijke goederen niet in het bezit zijn van
slechts betrekkelijk weinigen.
Waar wij herhaaldelijk hebben geschre
ven over de noodzakelijkheid, dat het eco
nomische leven radicaal zal worden ge
wijzigd, hebben wij ons voor deze meening
ook beroepen op vele uitspraken in „Re-
rum Novarum" en in „Quadragesimo An
no". Wij mogen bij onze trouwe lezers
onze meening wel als bekend veronderstel
len. Maar toch willen wij er nog even op
terugkomen. Het is ons gebleken, dat een
enkele lezer en misscSiien zijn er ook
nog eenige anderen een gehéél verkeer
de conclusie heeft getrokken uit wat wij
deze week schreven, toen wij er op wezen,
dat de ellende van dezen tijd in de menschen
moet wakker schudden het bewustzijn, dat
en méér is, dan wat tijdelijk en voorbij
gaand is; dat er een hooger doel voor den
mensch is, dan wat op aarde ligt en voor
het aardsche leven wordt nagestreefd;
dat het waardevolle en kostbare
leven op aarde niet door voorbij gaan den
arbeid en vluchtige genoegens alléén ge
vuld kan worden. De bedoelde lezer heeft
ui deze opmerkingen waarvan "met ons
o. i. alléén de van-zelf-sprekepdheid zou
ten kwade kunnen duiden geconclu
deerd, dat wij de beteekenis van het tijde
lijke zouden onderschatten! Hoè hij tot
deze conclusie is gekomen, is ons verbor
gen gebleven. Wij willen hem wel ver
zekeren, dat wij nooit ons bij onze sociale
politiek hebben schuldig gemaakt aan on
derschatting van het tijdelijke een on
derschatting, welke óf voortkomt uit ge
brek aan werkelijkheidszin óf uit onop
rechtheid maar dat wij voor de waarde
van het tijdelijke juist steeds open oog
en reëele waardeering hebben gehad.
Intusschen is die goed-bedoelde critiek
ons een aanleiding, voor de zooveelste
maal. te verklaren, dat het is onze diepe
overtuiging, dat er moet komen een nieu
we tijd, waarin geen plaats is voor het
stelsel van het kapitalisme, van de winst
economie; waarin het ware volksbelang
zal moeten bepalen, wat en hoe er wordt
geproduceerd, dus het objectieve doel van
den arbeid en de omstandigheden, waar
onder wordt gearbeid, de arbeidsvoorwaar
den van hen, die den arbeid praesteeren;
dat er moet komen een nieuwe tijd, waar
in alle arbeid moet zijn van sociale waar
de en de sociale beteekenis van den arbeid
vóórop moet staan, als de beslissende factor
bij de bepaling Van het al dan niet noodza
kelijke, gewenschte en geoorloofde van den
arbeid.
Als wij hopen, dat uit de rampen, die
d»i menschheid teisteren, zal worden ge-
fcij|an een vernieuwd godsdienstig leven,
wil dit dus natuurlijk! geenszins zeg-
gen, dat wij niet eveneens verlangen naar
een vernieuwde maatschappelijke orde.
Het tweede wordt door het eerste door
den Godsdienst geëischt! En hier willen
wij herhalen, en besluiten ermee, wat wij
in ons door bedoelden lezer gewraakte ar
tikeltje schreven: Een der minst funda-
menteele en noodlottige dwalingen ook in
het leven van vele christenen, vele katho
lieken is de scheiding tusschen Godsdienst
en.... al het andere.
NIEUWE BONNEN
Voor het koopen van de gebruikelijke
hoeveelheden brood en vleesch zijn voor
de volgende week de bonnummers 32 gel
dig verklaard.
Voorts zijn van de tabakskaart geldig
verklaard de nummers 38 en 39 voor de ge
bruikelijke rantsoenen. Daarnaast zijn voor
de periode van 21 t/m 27 Juni aangewezen
voor bijzondere rantsoenen de bonnen R2
van de tabakskaart voor sigaren en R2 van
de sigarettenkaart voor sigaretten.
DISTRIBUTIE VAN GORT.
De secretaris-generaal van het departe
ment van Landbouw en Visscherij maakt
bekend, dat gedurende het tijdvak van 20
Juni tot en met 11 Juli a.s. de met „alge
meen 321" gemerkte bonnen recht geven
op het koopen van 250 gram gort of gort-
mout.
Elk der
volgende
bonnen
geeft recht op het
koopen van:
21 tot en met 27 Juni:
32-A Brood
32-B Brood
32 Beschuit
32 A Vleesch
32- B Vleesch
38. 39 tabak
brood of gebak
4 rants.
y rants.
1 rants, besch. br. of geb.
1 rants.
yk rants.
1 rants, tabak.
vl. of vl. waren
14 Juni tot en met 11 Juli:
32'i algemeen
328 algemeen
329 algemeen
317, 318, 319,
320
4-25, 4-26 res.
330 algemeen
331 algemeen
332 algemeen
J322, 323 324,
325, 326 alg.
31-A t/m
34-A Melk
31-B t/m
34-B Melk
31, 32, 33, 34
versnap.
15 tot en met 24 Juni:
rT y rants. Boter Margarine
31 Boter, Vet
I of vet.
1 Mei31 Aug.:
1 kg. sqiker
250 gr. koffiesurrogaat
500 gr. jam.
1 rants, bloem, brood
of gebak
250 gram rijst
250 gram peulvruchten
250 gram gort
100 gram vermicelli of
ir.aizena
100 gram kaas
3y liter melk
1% liter melk
100 gr. ohoc. suikerwerk
U textiel
(mannen)
1 Juni tot en met 30 Juni:
50 gram scheerzeep
K zeep I 1 rants, zeep
K Toiletzeep 75 gr. toiletzeep i
300 Algemeen 1 rants, zeep
Bijzondere rantsoenen:
14 Juni tot en met 11 Juli:
1 pet.
333, 334 alg. 250 gr. peulvruchten
21 tot en met 27 Juni:
R-2 Tabak I 2 rants, sigaren
R-2 Sigaretten 2 rants, sigaretten
OPMERKINGEN:
De geldigheidsduur van de volgende
bonnen is verlengd:
Tot en met Dinsdag 30 Juni:
293 Algemeen (Zeep)
211 Algemeen (Zeep).
228 Algemeen (Zeep)
27? Algemeen (Zeep)
G Zeep, Toiletzeep.
H Zeep, Toiletzeep.
1 Zeep, Toiletzeep.
J Zeep, (Zeep)
J Toiletzeep 75 gr. Toiletzeep 80 pet.
Bonnen die afloopen
DE VOLGENDE BONNEN ZIJN
BINNENKORT NIET MEER GELDIG:
Na Zaterdag 20 Juni:
31 Brood, Beschuit, Vleesch, Aard-
36, 37 Tabak.
08 Cigaretten.
VROEGE AARDAPPELEN.
Ten hoogste 7 en 11 cent per K.G.
In een officieele publicatie, elders in dit
blad opgenomen, maakt het Rijksbureau
voor de Voedselvoorziening in oorlogstijd
de prijzen bekend, welke ten hoogste aan
den consument voor vroege aardappelen in
rekening gebracht mogen worden in het
tijdvak van 20 Juni t.m. 11 Juli 1942.
De prijs bedraagt voor de kleine sortee
ring 7 ceent per K.G. en voor de groote sor
teering de officieele publicatie geeft de
maten aan 11 cent per K.G. Deze prij
zen mogen verhoogd worden met 1 cent per
K.G. voor thuisbezorgen en 1 cent per K.G.
voor schrappen, waarbij de weging dient
te geschieden vóór het schrappen.
MELDT U AAN BIJ HET
GEWESTELIJKE
ARBEIDSBUREAU
ENGELSCHEN TREKKEN TERUG UIT
EL ADEM EN SIGI REZEGH.
Een in Cairo gepubliceerd officieel com
muniqué meldt, dat de Britsche troepen
zich teruggetrokken hebben uit de stellin
gen van El Adem én Sidi Rezegh.
STRIJDT VOOR EUROPA
Sterke vesting van
Sebastopol bestormd
Het Duitsche weermachtsbericht van
gisternamiddag luidt als volgt:
In den strijd om Sebastopol hebben af-
deelingen infanterie in hevige gevechten
van man tegen man de voornaamste bol
werken in het Noordelijke deel van het
zwaar versterkte vestingstelsel, waaronder
de stelling Maxim Gorki, het modernste
en sterkste fort van de geheele vesting
stormenderhand veroverd. Daarmede werd
de aanval in dezen frontsector vooruitge
schoven tot op drie kilometer van den ha
veningang der vesting. Aan het Zuidelijke
front van de vesting werden de bolsjewie
ken ondanks hardnekkigen tegenstand
door Duitsche en Roemeensche troepen uit
belangrijke hooggelegen stellingen verdre
ven. In het havengebied werden opslag
plaatsen van materiaal en voertuigen voor
den aanvoer van den vijand door luchtaan
vallen vernietigd.
In den centralen sector van het Ooste
lijke front werd de strijd tegen verspreide
vijandelijke troepen in het achterwaart-
sche frontgebied voortgezet.
Aan het front van de Wolchof mislukten
ook gisteren hevige vijandelijke aanvallen.
In de haven van Moermansk bestreden
duikbommenwerpers vijandelijke schepen
voor den aanvoer. Jagers, die de duikbom
menwerpers escorteerden, schoten hierbij
elf vijandelijke jachtvliegtuigen neer.
In Noord-Afrika is het Britsche achtste
leger in twee deelen uiteengedreven. Een
deel heeft zich teruggetrokken naar To-
broek. Sterke Duitsche en Italiaansche
pantserformaties zetten de in de richting
Bardia vluchtende vijandelijke strijdkrach
ten achterna. In het Zuidelijke voorterrein
van de vesting Tobroek werden Britsche
steunpunten en eenige woestijnforten inge
nomen. Formaties der Duitsche en Italiaan
sche luchtmacht berokkenen den terug-
trekkenden Britschen colonnes zware ver
liezen aan menschefi en materiaal.
Aan de vernietiging van het Britsche
konvooi in het Oostelijke bekken van de
Middellandsche Zee heeft een Duitsche
flottielje motortorpedobooten onder bevel
van haar flottiefjechef, den luitenant ter
zee eerste klasse Kemnade, deelgenomen.
De flottielje torpedeerde twee Britsche
kruisers, waarvan een. kruiser door twee
torpedo's getroffen werd en waarschijnlijk
gezonken is. Reeds bij vroegere onderne
mingen voor de kust van Libye brachten
de Duitsche motortorpedobooten een tor
pedojager, een escortevaartuig, een duik
bootjager en 15.000 brt. scheepsruimte voor
de ravitailleering tot zinken.
Op den Atlantischen Oceaan vielen
Duitsche duikbooten, zooals in een extra-
bericht is bekend gemaakt, krachtig be
schermde konvooien aan en brachten ze
ven schepen met een gezamenlijken in
houd van 34.000 brt. tot zinken. Een ander
schip werd door torpedotreffers zwaar be
schadigd. Voorts werden in de Caraibische
Zee, ondanks sterken Amerikaanschen af
weer, 12 schepen met een gezamenlijken
inhoud van 75.000 brt. vernietigd. Daarme
de verloor de vijandelijke koopvaardij-
scheepsruimte weer 19 schepen met een
gezamenlijken inhoud van 109.000 brt.
In de wateren om Engeland bracht de
luchtmacht in den afgeloopen nacht twee
schepen meteen gezamenlijken inhoud
van 5.000 brt. tot zinken. Drie andere
vrachtbooten werden door bomtreffers be
schadigd.
De Britsche luchtmacht verloor in den
tijd van 3 tot 16 Juni 307 vliegtuigen,
waarvan 137 boven de Middellandsche Zee
en in Noord-Afrika. In hetzelfde tijdvak
gingen in den strijd tegen Groot-Brittan -
nië 71 eigen vliegtuigen verloren.
Bij den strijd voor Sebastopol hebben
zich de compagniechefs in een regiment
infanterie, eerste luitenant Schirner en
luitenant Poerschmann door bijzondere
dapeprheid onderscheiden. De eerste luite
nant. Marseille schoot in Noord-Afrika
binnen 24 uur tijds tien vijandelijke vlieg
tuigen omlaag, en verhoogde daarmede het
aantal zijner overwinningen in de lucht tot
101. De duikbooten onder bevel van de lui
tenants ter zee eerste klasse Mohr, Topp,
Witte en van Rosenstiel en van een luite
nant ter zee tweede klasse Ites hebben zich
bij de bestrijding van de. vijandelijke ravi-
tailleeringsscheepvaart bijzonder onder
scheiden.
Luitenant Strelow, Flugzeugfuehrer in
een jachteskader, die onderscheiden is met
het eikenloof van het ridderkruis bij het
IJzeren Kruis, is van een vlucht naar den
vijand niet teruggekeerd. Als overwinnaar
in 68 luchtgevechten behoorde deze pas 20
jaar oude dappere officier tot de meest op
den voorgrond tredende jachtvliegers.
De oorlog ter zee
MOEILIJKE TAAK DER DUITSCHE
DUIKBOOTEN VOOR DE AMERI-
KAANSCHE KUST.
Haar aanleiding van het tot zinken bren
gen van 19 Britsche en Amerikaansche
koopvaardijschepen in den Atlantischen
Oceaan en in de Caraibische Zee deelt het
opperbevel der Duitsche weermacht nog
mede:
De Amerikaansche regeering heeft den
laatsten tijd haar afweer- en beveiligings
maatregelen voor den dringend noodzake
lijken aanvoer van oorlogsmateriaal en
grondstoffen over zee aanzienlijk uitge
breid. Alle maar eenigszins bruikbare en
eenigermate zeewaardige vaartuigen wer
den in beslag genomen en in dienst gesteld
ter beveiliging van convooien en voor den
afweer van duikbpoten. Zelfs motorbooten,
particuliere jachts, kleine en allerkleinste
kustvaartuigen werden in de Amerikaan
sche marine opgenomen om het steeds ster-
Moordenaars van Heydrich
gevonden
Officieel wordt uit Praag medegedeeld:
De moordenaars van den plaatsvervangen-
den rijksprotector S.S.-Obergruppenfueh-
rer en generaal der politie, Heydrich, zijn
in de ochtenduren van den 18en Juni na
een uitgebreid onderzoek door de staatspo
litie te Praag, in een kerk aldaar, waar zij
geruimen tijd een schuilplaats hadden ge
vonden, opgespoord en bij de arrestatie
doodgeschoten. Tevens is het daarbij ge
lukt, hun naaste medeplichtigen onschade
lijk te maken. Alle betrokkenen zijn Tsje
chen, die door Britsche vliegtuigen tot de
uitvoering van den aanslag in het Protec-
tcraal zijn afgezet.
ker wordende duikbootgevaar te vermin
deren.
Behalve door uitbreiding van den duik-
bootafweer trachtten de Amerikanen zich
ook te helpen door zoo mogelijk een deel
van het transport over zee door de spoor
wegen te doen overnemen, om daardoor
tenminste een deel van den belangrijken
aanvoer van grondstoffen te onttrekken
aan het ingrijpen van de duikbooten van de
Spil. Daarom moet het te hooger worden
aangeslagen, dat het den Duitschen duik
booten wederom gelukt is 19 met belang
rijke grondstoffen en orlogsmateriaal ge
laden schepen van tezamen 109.000 ton uit
sterk beveiligde convooien weg te schie
ten.
De laatste vier dagen heeft de vijand op
de voornaamste ravitailleeringswegen op
den Atlantischen Oceaan en in de Middel
landsche Zee 33 schepen van tezamen
220.000 b.r.t. verloren. Zeven oorlogssche
pen, die transportschepen begeleidden, n.l.
twee kruisers en vijf torpedojagers werden
tot zinken gebracht.
Churchill in de Ver. Staten
Naar de Britsche berichtendienst in een
extrabericht meldt, is te Londen officieel
medegedeeld, dat minister-president Chur
chill in de Vereenigde Staten is aangeko
men, in gezelschap van sir Alan Brooke,
chef van den generalen staf van het Brit
sche Rijk, en generaal-majoor Ismay^ se
cretaris van den chef van het stafcomité.
Uit Washington meldt de Britsche be
richtendienst, dat het Witte Huis heeft
medegedeeld, dat Churchill zich wederom
in de Vereenigde Staten bevindt om onver
wijld met Roosevelt besprekingen te voe
ren over de vraag, hoe de oorlog gevoerd
en „gewonnen" kan worden.
De berichtendienst meldde voorts, dat
Donderdag te middernacht in het Witte
Huis een conferentie was bijeengeroepen.
HUEHNLEIN OVERLEDEN.
In Muenchen is overleden generaal-ma
joor Huehnlein, rijksleider der N. S. D.
A. P., leider van het N.S.K.K. Hij was een
der oudste strijdgenooten van den Fuehrer.
Hij werd in 1881 in Neustaedtlein in Ober-
franken geboren en streed in den vorigen
wereldoorlog o.m. als compagniescomman
dant, als eerste officier van den generalen
staf van een divisie en als lid van een al
gemeen commando. Hij nam deel aan de
cnderdrukkir.gvan den communistenopstand
in het Ruhrgebied na den oorlog, was of
ficier. van den generalen staf bij generaal
Ritter von Epp in het leger van 100.000 man
en nam in 1923 ontslag uit den dienst om
zich aan te sluiten bij den Fuehrer. In ver
band met den historischen negenden No
vember 1923 werd hij veroordeeld tot 6
maanden arrest. In 1930 werd hij belast
met den opbouw van den motordienst der
S.A., in 1937 kreeg hij den rang van gene
raal-majoor. Hij heeft zich in het bijzonder
verdienstelijk gemaakt voor de motorteoh-
nische opleider der Hitier jeugd.
BEKANNTMACHUNG.
Alle maennlichen Reichsdeutschen der Ge-
burtsjahrgaenge 1906 und 1907 haben zich
zur Musterung wie folgt zu melden:
a) Aus den Provinzen Sued-Holland
und Seeland bei der Wehrmachtkomman-
dantur Den Haag, Lange Voorhout 38,
am 29.6.42 vorm. 8 Uhr 30 die Buchsta-
ben AM
am 30.6.42 vorm. 8 Ulhr 30 die Buchsta-
ben N—Z
b) Aus der provinz Nord-Holland:
in Amsterdam-C, Schule, Iepenweg 13,
am 1.7.42 vorm. 8 TJhr 30 die Buchsta-
ben AM
am 2.7.42 vorm. 8 Uhr 30 die Buchsta-
ben NZ
c) Aus den Provinzen Friesland, Gro
ningen, Drenthe und Overijssel b. d. Wehr-
machtskommandantur Zwolle, Roijensin-
gel 13,
am 3.7.42 vorm. 8 Uhr 30 die Buchsta-
ben AM
am 4.7.42 vorm. 8 Uihr 30 die Buchsta-
ben N—Z
d) Aus den Provinzen Gelderland,
Utrecht und Nord-Brabant bei der Orts-
kommandantur 's-Hertogenbosch, Juliana-
plein 2,
am 6.7.42 vorm. 8 Uhr 30 die Buchsta-
ben AM
am 7.7.42 vorm. 8 Uhr 30 die Buchsta-
ben NZ
e) Aus der Provinz Limburg bei der
Wehrmachtskommandantur Maastricht,
Vrijthof 46,
am 8.7.42 vorm. 8 Uhr 30 die Ruchsta-
ben AF
am 9.7.42 vorm. 8 Uhr 30 die Buchsta-
ben GM
am 10.7.42 vorm. 8 Uhr 30 die Buchsta-
ben NR
am 11.7.42 vorm. 8 Uhr 30 die Buchsta-
OPOE.
Aan het Philosophenpad woont Opoe.
Dat Philosophenpad heeft altijd een
bijzondere bekoring op mij uitgeoefend,
hoewel vroeger meer dan tegenwoor
dig. Vroeger was het een idyllisch
zandpad tusschen wat lage huisjes aan
de eene zijde en een lieflijk boschage
aan den anderen kant. Zoo heeft Opoe
er gewoond. Zestig jaar lang. Nu is zy
in eer en deugd 86 jaar geworden en
hoort er de ronkende machines in de
lucht, waar de groote philosophen en
Opoe nooit van hebben gedroomd. Nu
kijkt Opoe niet naar 't miniatuur woud,
dat eerst tegenóver haar woning groei
de, maar naar een leelijken heuvel, die
schuilplaats heet en die haar het uit
zicht beneemt op de wereld daarachter.
Maar dat laatste is zoo erg niet. En men
heeft Opoe verteld, dat zij in die zand
heuvel moet gaan zitten, als men met
bommen gaan gooien. Wat moet Opoe
aan het Philosophenpad, waar zij deze
maand al zestig jaar woont, daar wel
van denken? Zij, die is opgegroeid met
Plato, Kant en Thomas van Aquino. Ik
zou haar willen gelukwenschen met
haar zestig jaren in dat huisje aan het
Philosophenpad. Maar ik durf niet,
want ik behoor tot de wereld, die zich
schamen moet voor deze Opoe met haar
zestig jaren van wijsheid. Wat niet wil
zeggen, dat haar eerste zes en twin
tig jaren zondér wijsheid wjircn. Opoe
heeft in ieder geval de wijsheid van 86
jaren en van vele philosophen. Maar
wij weten het heter. Wij laten Opoe al
leen zitten in haar huisje en besturen
intusschen de aarde.
En Opoe zit aan de deur en kijkt hoe
wij het gedaan hebben.
P.S. Het verband tusschen geiten en
brandnetels is mij niet reoht helder.
Misschien wilt U het eens wat duide
lijker uiteenzetten.
ben SZ.
Die Meldepflichtigen haben militaerische
und sonstige Ausweispapiere und 2 Pass-
bilder Groesse 37 x 52 mm in buergerliche
Kleidung, ohne Kopfbedeckung, Brillen-
traeger das Brillenrezept mitzubringen. Ju-
den haben nicht zu erscheinen.
Den Meldepflichtigen wird das Fahrgeld
3. Klasse gegen Vorzeigen der Fahrkarte bei
der Meldung zurueckerstattet. Sie erhalteh
ferner bei einer Abwesenheit vom Wohnort
von mehr als 8 Stunden eind Zehrgeld.
Nederlandsche meisjes in
Duitschland aan den slag
Alleen al een verblijf in een van de vele
Duitsche bergstreken, welke rijk aan na
tuurschoon zijn, waar tevens zeer vaak be
langrijke fabriekscomplexen verrezen zijn,
verschaft een prachtige levenservaring aan
de Nederlandsche meisjes, d'ie in Duitsch
land werk gevonden hebben. Men kent de
vele prachtige Duitsche natuurstreken van
foto's van kennissen, uit boeken en van
de film. Vroeger konden alleen rijkelui
van dit natuurgenot profiteeren. De thans
in Duitschland werkende Nederlandsche
meisjes profiteeren niet alleen rijkelijk van
dit genot, doch worden bovendien voor
hun arbeid in de fabrieken ook nog dik be
taald ook.
Welke nieuwe indrukken hebben niet
tal van Nederlandsche meisjes, die werk
in Duitschland aanvaard 'hebben, opge
daan! Vele meisjes vonden werk in groote
steden als Berlijn, Leipzig, Dresden, Bres-
laiu. Anderen kwamen in Weenen, Stutt
gart of Muenchen. „Kraft durch freude"
de werkgemeenschap van het Duitsche ar
beidsfront, organiseert in den vrijen tijd
ontspanningsreizen, zoodat men onder des
kundige leiding tal van nieuwe indrukken
verzamelen kan.
Door zijn groote uitgestrektheid biedt
het Groot-Duitsche Rijk als aangename
omgeving voor degenen, die bij de arbeids
beurzen werk zoeken, een ruime keus.
Gereed voor het offensief. In de
rotsen van het fort Balaklawa wacht
de infanterie op het sein tot den aanval
Hoffmann-Stapf-P.K. Mentz-Pax Holl. m