DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
r
Momentje
DONDERDAG 4 JUNI 1942
33ste Jaargang No. 10267
f^e£clcbch^0oi4/ïcttit
Bureaux: Papengracht 32 - Giro 103003
Telefoon: Redactie 20015, Administr. 20935
C. M. van Hamersveld, Directeur.
Th. Wilmer, Hoofdredacteur.
V Kweekschool voor
sociale menschen
Op den 4den Nederlandschen Katholie
kendag" in 1928 zeide Henri Hermans in
een redevoering o.m.:
„Wanneer er nog een paradijs op aarde
mogelijk is, dan kan men,het vinden aan
den huiselijken haard"!
Het is de uiterst moeilijke èn uiterst be
langrijke taak van de ouders, om alles te
doen, wat him feitelijk mogelijk is, opdat
in het huisgezin door gezag, gehoorzaam
heid en liefde karakters worden gevormd,
om voor de maatschappij te kunnen reke-
rien op sociale menschen, die weten te lei-
aen en te volgen.
Kolping de stichter van de St. Jo-
sephsgezellenver. in Puitschland heeft
deze wijze woorden geschreven:
„De redding der wereld begint met
het huisgezin en moet wel daarmee be
ginnen, omdat het huisgezin de wieg
van het menschdom is; omdat het"
huisgezin de eerste opvoeder is van
het menschdom; omdat aan den hui
selijken haard het hoogste aardsche
geluk of het pijnlijkst aardsch ongeluk
zich nestelen kan. Geen aardsch geluk,
dat opweegt tegen het huiselijk geluk,
geen aardsch ongeluk, zoo pijnlijk, als
een ongelukkig huiselijk leven. Ieder
ander geluk of ongeluk blijft aan de
oppervlakte, raakt den mensch meer
aan de buitenzijde. Huiselijk geluk of
•Ongeluk treft den mensch in de ziel;
de gouden draad van den huwelijks-
en familieband heeft God getrokken
door het hart van den mensch."
De echte sociale menschen waarover
we gisteren schreven worden gevormd
in de goed? huisgezinnen; in huisgezinnen,
waar .Christus Koning is!
Daar wordt beoefend de onderlinge lief
de en de liefde voor noodlijdenden en hulp
behoevenden buiten het gezin. Noch in da
den noch in gesprekken wordt de liefde
opzettelijk gekwetst. Er wórdt geofferd
voor elkaar en voor anderen.
De nieuwe tijd eischt sociale menschen,
echte sociale menschen. De vaders en moe
ders zullen die aan de maatschappij moeten
gevSn. Het huisgezin kan zijn een kweek
school voor sociale menschen. Een waar
christelijk huisgezin is het.
„Wat de samenleving vóór alles noodig
heeft, is niet de sociale organisatie,
maar den socialen mensch" al
dus Henri Hermans in zijn reeds geciteer
de rede. En hij vervolgde: „En de sociale
mensch moet groeien uit de ziel van de
moeder en het geweten van den vader, als
de eik uit de vrucht".
„Wanneer zich dan ook iemand opwerpt
als redder der maatschappij, maar zijn
huisgezin verwaarloost, weest er zeker
van: hij verraadt ook het volk" waar
schuwt Kolping.
Van het huisgezin, van de vorming, de
opvoeding door vader en moeder hangt
too ontzaglijk veel af! De H. Franciscus
zou eens verklaard hebben, dat, wanneer
hij een engel en een priester ontmoette, hij
eerst den priester zou groeten, maar wij
kunnen ons voorstellen, dat van een
priester is het woord: „ontmoette ik een
engel en een brave moeder, mijn eerste
groet zou voor de moeder zijn!"
Het huisgezin, waar een christelijke
vader en een christelijke moeder besturen,
staat onder het Koningschap van Chris
tus. Wat wil dat zeggen? Pater Mateo, de
groote apostel voor de intronisatie van het
H. Hart, heeft het ons meermalen ver
klaard. Het is niet een mooi of minder
mooi beeld op de eereplaats van de wo
ning hoe voortreffelijk dit gebruik ook
ismaar de liefde voor den Liefde-Ko-
nin'g in het hart.
De huisgezinnen, waar zóó Christus
heerscht, zijn een kweekschool voor sociale
menschen!
IN EEN PAAR REGELS
Naar vernomen wordt, zullen in de ko
mende weken 10.000 Japanners van de
Zuidzeekust van Amerika naar Arkansas
worden overgebracht. De geëvacueerden
worden ondergebracht in barakken.
Naar uit Mexico gemeld wordt, is in
een munitiefabriek van een staat in de na
bijheid van Mexico-stad een zware ontplof-
ding ontstaan. Het aantal slachtoffers is
nog niet bekend.
Generaal Varela heeft tijdens een
groote nationale demonstratie te" Teruel
den eersten steen gelegd voor den weder
opbouw der stad.
Teruel werd tijdens den Spaanschen bur
geroorlog bij de omsingelingspoging van de
roode legerleiding, welke door de troepen
van Franco verijdeld werd, geheel ver
woest.
Tusschen Ponferra en Orense is een
volle autobus in een ravijn gestort. Zeven
personen werden daarbij gedood.
Het bombardement
van Parifs
VERKLARING VAN MARION.
De Fransche staatssecretaris van voor
lichting, Marion, heeft Woensdagavond te
genover de Fransche en buitenlandsche
journalisten te Vichy de volgende verkla
ring afgelegd:
„Ten derden male heeft de Britsphe
luchtmacht een hevig bombardement op
het gebied van Parijs ondernomen. Na de
sinds 18 maanden onafgebroken herhaal
de verwoestingen van onze schoonste ste
den aan het Kanaal en aan den Atlanti-
schen Oceaan E^rest, Boulogne Le Havre,
Duinkerken, Rouaan en Lorient heeft
de Britsche luchtmacht thans besloten,
haar zwaarste vernielingswerk op onze
hobfdstad te richten. Het voorwendsel voor
deze aanvallen is volgens de 'gegevens van
de officieele Engelsche instanties en vol
gens de»verklaringen van de in haar dienst
staande Fransche agenten de noodzake
lijkheid, om de voor Duitschland werken
de fabrieken, onverschillig waar zij zich
bevinden, stil te leggen. Wanneer dat
waar is, waarom reserveert Engeland dan
van de neutrale landen, die zich in het
Europeesche bedrijfsleven hebben inge
schakeld, zijn slagen alleen voor Frank
rijk? Overigens, hoe veelvuldiger dergelij
ke Britsche aanvallen worden onderno
men, des te ondoeltreffender worden zij
gemaakt door de verdedigingsmaatregelen
op militair en economisch gebied, maar
des te moorddadiger zijn zij tevens voor
onze burgerbevolking en vooral voor onze
arbeidende klasse. In werkelijkheid is het
er Engeland om te doen, afleidingsma
noeuvres te zoeken voor zijn in beide half
ronden geleden herhaalde nederlagen.
Voorts heeft het belang erbij, zijn-bolsje-
wistischen bondgenoot de illusie van een
tweede front te geven. Daarom richt het
zijn aanslagen op laffe wijze tegen een
vroegeren bondgenoot, die thans ontwapend
is en niet de middelen bezit' om terstond
terug te slaan. Op hetzelfde oogenblik voe
gen de beroepsterroristen, die naar de be
velen der bolsjewieken luisteren, hieraan
hun aanslagen toe op leden van het bezet
tingsleger, op Fransche. burgers, handela
ren, ambtenaren on journalisten. Dergelij
ke manieren zijn niet meer onderhevig
aan de wetten van den oorlog, doch aan
de organisatie van den collectieven en par
ticulieren moord. Deze solidariteit in de
misdaad der mannen van Londen en Mos
kou bewijst minder hun kracht dan veeleer
hun vrees. Tevergeefs zullen zij probeeren
zich te verzetten tegen de nationale her
rijzenis van Frankrijk, zooals die door
maarschalk Pétain ondernomen wordt. Te
vergeefs zullen zij probeeren. den burger
oorlog over Frankrijk te laten komen.
Als tolk van de openbare meening veroor
deelt de Fransche regeering den moord,
verafschuwt zij deze misdaden en zal ze
niet vergeten".
Japansche successen
In China
VERSCHEIDENE PLAATSEN BEZET.
Eenheden van de Japansdie weermacht,
die bij Tsjoetjau, komende van drie kan
ten, vijf vijandelijke divisies Rebben om
singeld, hebben nog meer terrein veroverd,
zoo meldt Domei van het front in Tsje-
kiang. Een Japansche af deeling heeft een
punt op 10 K.M. ten Noorden van Tsjoets-
jau bereikt.
Van een Japansch steunpum in Kinang-
si wordt gemeld, dat Japanséhe eenheden
in het Noorden van deze provincie Woens
dag Tsjiangsien, een belangrijke plaats
veertig K.B. Zuid-Oostelyk van Nankang,
hebben bereikt. Tsjiangsien, zetel van de
provinciale regeering van Kiangsi, telt
10.000 inwoilers en is wegens zijn rijst-
markt van beteekenis. Verder hebben Ja
pansche troepen op 2 Juni Toetsjang ten
Zuid-Oosten van Kianking bezet. Toets
jang is een voor den vijand zeer belang
rijk strategisch punt aan den Noordelij
ken oever van het Pojang-meer.
Ook hebben Japansche eenheden, die
naar Domei meldt langs den spoorweg Han-
kauKanton opereeren, Dinsdag Jints-
jangtao in het Oostelijke deel van de pro
vincie Kwantoeng veroverd.
Voorts hebben na verbitterden strijd met
vijandelijke strijdkrachten Japansche troe
pen op 1 Juni Tansotingi bezet. Tevens
hebben Japanners bij den opmarsch langs
den spoorweg Kanto"Hankau in de pro
vincie Kwantoeng Dinsdag de rivier Tokoei
achter zich gelaten en de Noordelijk van
deze rivier gelegen plaats Loengtonghsoe
ingenomen. De Japanners hebben by de
achtervolging van den vluchtenden vijand
een aantal punten bij Joeanthanhau in de
provincie Kwantoeng bezet.
DUTCH HARBOR AANGEVALLEN.
In een communiqué van het Amerikaan-
sche departement van Marine wordt mede
gedeeld, dat Dutch Harbor, de Amerikaan-
sche havenstad op de Aleoeten, door vier
Japansche bommenwerprs en 15 jachtvlieg
tuigen is aangevallen.
Dutch Harbor is een der belangrijkste
Amerikaansche vlootsteunpunten op de
Aleoeten.
Het Amerikaansche departement van Ma
rine heeft bekend gemaakt, dat in Dutch
Harbor bij den Japanschen luchtaanval
opslagplaatsen in brand zijn gev-logen. Er
is echter geen ernstige schade aangericht.
DE STRIJD OP MADAGASCAR.
De door Reuter gefnelde inneming van
het plaatsje Anovorano op Madagascar, 80
K.M. ten Zuiden van Diego Suarez, wordt
van bevoegde zijde te J/ichy bevestigd.
De strifd in Noord-Afrika
COMMANDEERENDE BK TSCHE
GENERAAL KRIJGSGEVANGEN.
Omtrent den strijd in Noord-Afrika
meldt het Italiaansche weermachtsbericht
van gistermiddag:
Het succes dat troepen der asmogendhe-
den hebben behaald in het gebied van Got
el Wales, heeft grootere afmetingen aan
genomen. Onder de gevangenen, wier aan
tal tot meer dan 3.000 is gestegen, bevindt
zich de commandeerende generaal van de
eerste Engelsche pantserbrigade. Ook het
aantal buitgemaakte kanonnen is tot 128
gestegen, dat der pantserverkenningswa
gens tot meer dan 100, dat der vrachtauto's
tot ongeveer 200. Een groot aaptal wapens
en uitrustinksstukken viel ons in handen.
In de gevechten der afgeloopen dagen
hebben zich vooral de Duitsche pantserdi
visies en de gemotoriseerde divisie „Tries
te" onderscheiden. Vijandélijke tegenaan
vallen werden terstond afgeslagen.
Het A. N. P. meldt voorts-nog, dat naar
de meening van militaire kringen te Ber
lijn, de Engelschen zij het ook met zeer
veel woorden 'over de tegenwoordige
operaties in Libye eigenlijk niets anders
uitdrukken dan wat hieromtrent reeds van
Duitsche zijde is gemeld.
Dezelfde kringen geven als hun over
tuiging te kennen, dat het oogenblik nog
geenszins gekomen is, met betrekking tot
aan den gang zijnde gevechten in Noord-
Afrika van een „resultaat" te kunnen spre
ken. Het verlies van 3.000 Britsche gevan
genen beteekent naar de meening van mi
litaire kringen te Berlijn voor den tegen
stander in zooverre een aanzienlijken slag,
daar de in Libye strijdende troepen niet
zoozeer uit regulaire infanterie zijn samen
gesteld, doch meer uit speciale formaties.
Naar het opperbevel van de Duitsche
weermacht meedeelt, hebben Duitsche ja
gers Woensdag aan het Kanaal nieuwe
successen behaald in den strijd tegen de
Britsche luchtmacht. Toen un de middag
uren een gemengde formatie Britsche bom
menwerpers en jachttoestellen het gebied
van Cherbourg probeerde binnen te drin
gen, werd zij reeds voor het bereiken van
de kust door Duitsche jagers in hevige
luchtgevechten tot den strijd genoopt. 16
Vijandelijke machines werden uit .de for
matie weggeschoten. Bij een nieuwe aan-
valspoging werden nog acht Britsche toe-_
stellen neergehaald, zoodat de vijand in
totaal 24 vliegtuigen verloor. Daarna staak
ten de Engelschen hun. aanvalspogingen.
BRITSCHE TOESTELLEN BOVEN
DUITSCH GEBIED.
1 Britsche vliegtuigen hebben, naar aan
het D.N.B. fpordt gemeld, in den- afgeloo
pen nacht in het Noord-West-Duitsche
kustgebied op verscheidene plaatsen bri
sant- en brandbommen geworpen, die
eenige schade hebben veroorzaakt in woon-
en zakenwijken. Volgens de tot dusver
ontvangen berichten zijn door de nacht
jagers tien der aanvallende Britsche bom
menwerpers neergeschoten.
Naar Reuter uit Washington verneemt,
heeft het Amerikaansche parlement zich
eenstemmig accoord verklaard met de oor
logsverklaring aan Roemenië. Hongarije en
Bulgarije.
DE RUBBERPOSITIE IN DE
VEREENIGDE STATEN.
De Amerikaansche Minister van Oorlog
heeft in een persconferentie te Washing
ton de rubberpositie der Vereenigde Sta
ten zeer zorgelijk genoemd. De aanvoer
van rubber uit Oost-Azië is sinds maan
den geheel onderbroken, zoodat men prac-
tisch geheel aangewezen is op een betrek
kelijk geringen aanvoer van rubber uit
Zuid-Amerika en de productie van syn
thetische rubber. De productie van syn
thetische rubber staat echter nog in haar
kinderschoenen, aangezien de Amerikaan
sche rubberindustrie op dit gebied het nog
niet verder dan proefnemingen gebracht
had. In overleg met de regeering zullen de
groote rubberindustrieën zich echter meer
en meer op productie van kunstrubber
gaan toeleggen. Voorts zal getracht wor
den met Brazilië tqt overeenstemming te
komen ten aanzien van een uitbreiding
der rubberplantages. (Europapress).
BINNENLAND
DISTRIBUTIE VAN BOTER EN VET.
De secretaris-generaal van het departe
ment van Landbouw en Visscherij maakt
bekend, dat gedurende het tijdvak van 5
Juni tot en met 14 Juni a.s. elke der met
29 gemerkte bonnen van de boterkaart
recht geeft op het koopen van 125 gram
boter.
Gedurende bovengenoemd tijdvak geeft
voorts elk der met 29 gemerkte bonnen van
de vetkaart recht op het koopen van 125
gram boter dan wel, voor zoover voorra
dig, 125 gram margarine of 100 gram vet.
DISTRIBUTIE VAN SPIJSOLIE.
De secretaris-generaal van het departe
ment van Handel en Nijverheid maakt be
kend, dat de termijn, binnen welken afle
vering van spijsolie op de bonnen 24 der
boter- en vetkaart mag plaats vinden, is
verlengd t/m. Zaterdag 13 Juni a.s.
Zooals bekend mag op genoemde bon
nen geen boter, margarine of vet meer
worden afgeleverd.
KAAS MOET GEMERKT ZIJN.
Ten einde de clandestiene kaasbereiding
tegen te gaan 'heeft de ondenbedrij fso ng a -
nisatie voor ziuivel aan alle kaesfabrikan-
ten en boerenkaasproducenten de verplich
ting opgelegd op de door hen bereide kaas
rij ksk a asm erk en a an te brenken.
Dit houdt in, dat zij zich bij een onder
rijkstoezicht staand ka ascon trolestation
moeten aansluiten. Voor die kaasfabrikan
ten, die zich niet bij een kaascontrolesta-
tion kunnen aansluiten (Ib.v. omdat zij te
vens in margarine handelen), is een apart
merk vastgesteld. Verder is bepaald, dat
kaas, die niet in aanmerking komt voor
bedoelde merken (bv. wegens te laag vet
gehalte), niet mag worden verhandeld zon
der toestemming der onderbedrijfsorgani-
satie, dan wel moet worden ingeleverd.
In het op 4 Juni verschenen voedsel-
voorzienir.gsblad is de betreffende veror
dening der onderbedrijfsor.ganasatie voor
zuivel opgenomen.
De Directeur van het Rijkskolepbu-
reau vestigt er de aandacht op, ,dat
iedere verbruiker in het belang van
een geregelde electriciteits- en gas-
voorziening de uiterste zuinigheid met
het verbruik van electriciteit en gas be
hoort te betrachten.
In het bijzonder dient men in het
oog te houden, dat het huidige ver
bruik geen basis zal vormen voor
eenigerlei rantsoeneering in de toe
komst. Het heeft dus geen zin, dat de
genen, die van het toegewezen rantsoen
overhouden, het restant electriciteit of
gas nutteloos verbruiken. Een derge
lijke handelwijze is onverantwoorde
lijk, daar hierdoor bevorderd zou wor
den, dat wellicht tot een verdergaande
rantsoeneering moet worden besloten.
Ten slotte wordt er op gewezen, dat
tégen overschrijding van de rantsoe
nen strenger zal worden opgetreden en
spoediger tot afsnijding zal worden
overgegaan.
Bij informatie deelde men ons mede,
dat in de maanden Japuari tot en met
April van dit jaar door de electrici-
teitsbedrijven in 36.192 gevallen en
door de gasbedrijven in 59.481 geval
len boete werd opgelegd. Het aantal
afsnijdingen bedroeg respectievelijk
1182 en 1957.
In den nacht van* Dinsdag op Woensdag
zijn wederom verscheidene Engelsche
vliegtuigen boven Nederl^ndsch gebied
verschenen. Op enkele plaatsen werd een
aantal brisant- en brandbommen gewor
pen, waardoor eenige woonhuizen ver
hield of beschadigd werden. Daarbij zijn
zeven Nederlanders om het leven geko
men en verscheidene gewond.
Het wordt een goed bessen-jaar, zeggen
de fruitkweekers. De zwaar beladen
struiken staan er uitstekend bij
Pax Holland-De Haan m
AARDAPPELEN H.
Rond de heerlijke bosschages, die
mijn huiselijk landgoed indien ik het
zoo mag noemen omzoomen, wordt
de .grond omgespit. Grijze heeren, in
vest en met opges troop te hemdsmou
wen, hanteeren er de spade en je staat
verwonderd-, als je ziet. met hoeveel
behendigheid zy de zware aardkluiten
keeren. Zij, die zich tot dit werk min
der bekwaam achtef^ bestellen een
vakkundige kracht en staan vakkundig
toe te zien. Zoo verandert de groene
bodem langzaam in een milde akker,
die zich slingert als een gordel van
nou ja, niet van, smaragd (dat was
vroeger) maar dan toch van aardappe
len en bladgroenten rond de lieflijke
bosschaedjens van rozen en groen langs
een kabbelende vliet. De schoone per
ken zijn zorgvuldig gespaard en nu
staat er hier en daar midden in den
akker een teere rozenboom op zijn
eigen vierkante meter groene grond.
Straks zal die grond weer g#oen wor
den, maar het groote verschil zal dan
zijn, dat onder aan |dat groen aardappe
len zullen hangen als voedsel voor de
menschen. Waarom zou ik mij dan nog
vermoeiejfi in, het zweet mijn aanschijns
iin mijn eigen tuintje? 't Is nu wat ma
ger en schaarsch, maar straks zal de
heeLe wijde omgeving rond mijn huis
een overvloed bieden van versch voed
sel, dat nu als zaad ligt in de aarde en
dat wij straks zullen oogsten. Wij. Ik
ook. Want het wil er bij mij niet in, dat
de menschen.bij ons in de huurt zooveel
aardappelen en groente zullen kunnen
verelinden. Ik stel mij dus voor straks
•by den»oogst een handje te helpen.
MAX BLOKZIJL.
In zijn serie brandende kwesties spreekt
Max Blokzijl hedenavond, via den zender
Hilversum 2, van 19.15 tot 19.30 uur, over
het ondej-werp: „Een tehuis voor jonge
idealisten".
DAAR ZJifN ZE WEER....
„Daar zijn ze weer", riep de kassier van
de Nederlandsche ambulance uit, koen een
groot aantal girosfcortinigen binnenkwam
op girorekening 87600.
Het waren niet de gewone dagelijksohe
stortingen, die hij op 'het oog had, maar
het waren de stortingen van groote fir
ma's, die 'hij eens per maand met groote
dankbaarheid inboekt.
Want tal van groote firma's hébben er
een goede gewoonte van gemaakt eens per
maand een vast bedrag over te schrijven
op de girorekening van de Nederlandsche
ambulance.
Deze firma's komen op de eerelijst te
staan.
Staat uw firma reeds op die eerelijst?
Zorgt er voor dat dit gebeurt.
Maak maandelijks een vast bedrag over
op girorekening
8 7 6 0 0,
Nederlandsche Ambulance, Koninginne
gracht 22, 's-Gravenhage.
DE PRODUCTIE VAN SYNTHETISCHE
BENZINE IN FRANKRIJK.
Te Parijs werd de Cie Centrale d'Hy-
drogenation et de Synthese opgericht,
welke de productie van synthetische ben
zine ter hand zal nemen. De nieuwe on
derneming werkt met een aandeelenkapi
taal van 80 millioen fi'ancs, waarin de
Fransche regeering met 24 millioen francs
deel neemt.
De .maatschappij zal volgens het Fischer-
Tropsch systeem benzihe en olie uit bruin
kool produceeren. Met*den bouw der hier
toe benoodigde installaties is bereids een
aanvang gerpaakt. (Europapres).
KERKNIEUWS
Z. H. Exc. de Aartsbisschop van Utrecht
Jieeft onder de bestaande parochie van O.
L. Vrouw ten Hemelopneming le Apel
doorn een nieuwe parochie opgericht, toe
gewijd aan St. Victor, en heeft tot pastoor
aldaar benoemd den zeereerw. heer G. A.
Blankenheym,
heeft voorts benoemd tot pastoor te
Eibergen den zeereerw. heer B. A. W. Kae-
ter, en tot pastoor te Sloten (F»-.) den
zeereerw. heer J. M. W. Mengelberg.
De bekende bloemenprocessie in het om
zijn prachtig monumentaal kerkje bekende
Asselt zal der traditie getrouw bok dit jaar
Wederom worden gehouden en wel of» Zon
dag 14 Juni a.s.
RECHTZAKEN
De Bossohe rechtbank heeft behandeld!
een strafzaak tegen den 58-jarigen nota
ris J. R. H. uit 's-Hertogenbosch, wien ver
schillende gevallen van oplichting bij het
plaatsen van hypotheken ten laste werdien
igelegd. Nhdat nog was gehoord! de bouw
kundige G. Söhuddéboom uit Utrecht heeft
de officier van justitie, rnr. Receveur
tegen den notaris wegens oplichting, meer
dere malen gepleegd, een gevangenisstraf
geëischt van anderhalf jaar. met ontzetting
uit het notarisambt, waarbij spr. er op
wees, dat de verdachte door zijn manu-
pulaties het vertrouwen van het publiek
in den notaris heeft ondermijnd en een.
smet op den Nederlandschen notaries tand
heeft geworpen.