Japanners bereiken Padang DONDERDAG 19 MAART 1942 j3ste Jaargang No. 10205 9a Gelcbeli^Soii/fcafit Telefoon: Redactie 20015 Administratie 20935. DAGBLAD VOOR LEIDEN EN O Mi R E K E N Giro 103003. postbus n. OPERATIES OP TIMOR VOLTOOID. De Japansche strijdkrachten, die 12 Maart waren geland aan de Noordoostkust van Sumatra, hebben in zes hagen tijds 500 km. afgelegd en op 18 Maart de be langrijke stad Padang bereikt. De op de Pihilipipjjnen opereerende Ja pansche troepen, die 27 Februari op het eiland Mindoro zijn geland, hebben het steunpunt San José in het Zuiden van Min- dloro (bezet en het aldaar gelegen vliegveld veroverd. In frontberidhten wordt geimeld, dat de Japansdhe strijdikrachten op het eiland Timor op 12 Maart haar operaties hebben voltooid met beëindiging van de actie te gen de resten der geallieerde troepen, die in den Westelijken sector der hoofdstad van Portugieesch Timor, Dilli, bescherming hadden gezocht. JAPANNERS IN ACTTE OP JAVA. Met betrekking tot den toestand op Ja va zijn te Tokio berichten ontvangen, waaruit blijkt, dat door de Japansohe mi litaire autoriteiten alles wordt gedaan om het leven aldaar weer in normale banen te leiden. Overal is de bevolking, voor zoo ver zij tijdens de krijgsoperaties de steden en dorpen had verlaten, aangespoord om terug te keeren. De winkels zijn voor het grootste deel heropend. Ook het verkeer is hervat. Naar verder wordt gemeld, zijn intus- scben de Engelscbe, Amerikaansche, Chi nees che en Nederlandsche banken door de Japansche autoriteiten overgenomen. De Ghineezen op Java zijn door het Japan sche militaire bestuur gewaarschuwd voor amti-Japansche activiteit. Te Batavia is voor de Chineezen een massa-bijeenkomst gehouden, waarin tot samenwerking met Japan voor dien opbouw van Groot Oost- Azië werd besloten. Tevens hebben de Ja pansche militaire autoriteiten den Ghinee zen, die zooals bekend, een aanzienlijk deel uitmaken van de Nederlandseh-Indische bevolking, bescherming toegezegd evenals het redht om verder in den handel werk zaam te blijven. In de omgeving van Soerabaja zijn de Japansche troepen evenals in de overige petroleumgebieden, ijverig bezig met het blusschen van petroleumbranden en met het weer in bedrijf stellen van vernielde installaties. Voor de gebieden in Oost-Java hebben de Japansche autoriteiten een plan uitge werkt voor een snellen wederopbouw. AMERIKANEN VERNIELDEN EIGEN SCHEPEN. Het Amerikaansche ministerie van ma rine heeft volgens Raido New York mee gedeeld, dat bij de „evacuatie" van de Philippijnen en van Java verscheidene Amerikaansche oorlogsschepen door de Amerikanen zelf zijn vernietigd. Zoo zijn de duikboot „Shark" in Manilla en de tor pedojagers „Sealion" en „Steward" in Soe rabaja in het droogdok vernield. Zelfbestuur in Litauen, Letland en Estland BELANGRIJK DECREET VAN MINISTER ROSENBERG. „De inheemsche bevolking van het bezet te gebed in het Oosten heeft gedurende den strijd en de bezetting van het land zooveel bewijzen van haar goeden wil tot samenwerking gegeven, dat het toestaan van een vérstrekkend zelfbestuur moge- iijk is", aldus wordt gezegd in een de creet, door minister Rosenberg voor het Rijkscommissariaat „Oostland" uitgevaar digd. Door dit decreet wordt in de districten Litauen, Letland en Estland een nieuwe re geling gegeven voor het bestuur met ver antwoordelijke medewerking van de lande lijke autoriteiten. De Duitsche leiding in de drie districten vormt een controleerend bestuur, terwijl de rechtstreekschë be- stuurswerkzaamheid door de autoriteiten van het land zelf moet worden uitge oefend. Het Duitsche gezag en de politieke leiding ressorteeren onder den Rijksminis ter voor het bezette gebied in het Oosten. Het landelijke bestuur wordt uitge oefend door de eigen, dus de Litausche, Letlandsche en Estlandsche organen en autoriteiten, welke worden benoemd of rechtstreeks door de Duitsche burgerlijke autoriteiten of met haar toestemming. Door deze reorganisatie hebben de drie Baltische volken gelegenheid gekregen, daadwerkelijk mede te werken aan het vormen van hun bestaan. Bovendien heb ben zij een vérstrekkende verantwoorde lijkheid gekregen. Het tot het buitenland behoorende dis trict Wit-Roethenië kon in deze regeling niet worden opgenomen, doordat hier, ten gevolge van de langdurige bolsjewistische heerschappij de voorwaarden van organi- satorischen en personeelen aard nog niet aanwezig zijn. Na de agrarische ordening beteekent dit decreet een nieuwen belangrijken stap, op den weg naar de definitieve annulee ring der bolsjewistische nalatenschap, en de ontplooiing der krachten, die tot op bouw in het Oosten bereid zijn. Oproep van Görlng AAN DE DUITSCHE BOEREN. Rijksmaarschalk Hermann Göring heeft gisteren in een oproep tot de Duitsche boeren hun namens het geheele Duitsche volk zijn dank uitgesproken voor de ge weldige volbrachte prestatie ter waarbor ging van de voedselpositie. Voorts riep de minister het boerenvolk op tot onvermoeiden arbeid, om dit jaar nog grootere prestaties te volbrengen. In de dringende behoefte aan arbeidskrach ten voor den landbouw zal worden voor zien door het betrekken van bruikbare hulparbeiders uit de bezette gebieden in het Oosten en door het inschakelen van vreemdelingen en krijgsgevangenen. Ook is er gezorgd voor het beschikbaar stellen van meststoffen en zaaigoed. Ook de aanvoer van vloeibare brandstof is ten gunste van den landbouw geregeld en bij zondere contingenten brandstoffen zijn verleend aan de industrie van landbouw werktuigen, teneinde de vervaardiging van de benoodigde landbouwmachines te ver- hoogen. Uw arbeid, aldus minister Göring, is even belangrijk voor de beslissing van den oorlog als de strijd en overwinning van den Duitschen soldaat ginds tegenover den vijand. Vervult derhalve uw taak mét volle toe wijding en den grootsten ijver, opdat ook voor de toekomst de voeding van het Duit sche volk is gewaarborgd. Het proces van Riom DE STUKA'S VORMDEN DEN BESLISSENDE FACTOR. Do 15e dag van het proces te Riom bracht opnieuw een belangwekkende uit eenzetting over het gebruik van het pant ser- en stuka-wapen, waarbij de beklaagde Daladier in zijn verdediging het gebrekki ge inzicht laakte van den toenmaligen Franschen generalen staf. De in deze zitting opgeroepen getuige Mittelhauser vestigde vervolgens de aan dacht op de talrijke gebreken in de oplei ding van de reserve en haar uitrusting, en noemde vooral de kaders der reserves vol komen onvoldoende wat hoeveelheid en hoedanigheid betreft. Generaal Mittelhau ser breidde zijn critiek ook uit tot de ma teriaalkwestie, waarbij hij wees op de z.g. afwezigheid van het lucht- en pantserwa pen. Wat de luchtmacht betreft, zoo moest ge neraal Mittelhauser eveneens toegeven, dat men de opvatting over het gebrek van sluka's, in den Franschen generalen staf volkomen buiten beschouwing had gelaten. In dit verband maakte Mittelhauser be langwekkende opmerkingen over het ge bruik der Duitsche stuka's in Vlaanderen en Noorwegen, waarover hij vol lof was. Enkel en alleen door het ingrijpen van de Duitsche stuka's moest b.v. de Engel- sche expeditie naar Noorwegen wegens de enorme verliezen, die de Britsche vloot leed, den aftocht blazen. De technische verrassing, die de stuka-bommenwerper heeft teweeggebracht, is de beslissende factor in dezen oorlog geweest. DE ENGELSCHE BOMMEN OP TURKSCH GEBIED. Van officieele Britsche zijde is toegege ven, dat de aanval op Milas in het Westen van Anatolië door Britsche vliegtuigen bij vergissing is ondernomen. De Britsche ambassade heeft de Turksche regeering schadevergoeding aangeboden. De Turksche kustverdediging heeft op dracht gekregen, voortaan zonder waar schuwing het vuur te openen op elk niet- geïdentificeerd vliegtuie, dat de Turksche kust nadert en van welks komst men niet in kennis gesteld is. IN EEN PAAR REGELS De bolsjewisten naar Teheran? De Berlijnsche A.N.P.-correspondent meldt: Volgens hier binnengekomen infor maties zouden de Engelschen ten behoe ve van de versterking hunner strijdkrach ten in Britsch-Indië geheël Iran hebben ontruimd en in verband daarmede zouden de bolsjewisten him bezetting van Iran uitbreiden. Men verwacht binnenkort het binnentrekken der bolsjewisten in Tehe- Beaverbrook naar Amerika. Lord Beaverbrook zal zich naar de Ver. Staten begeven, zoo verklaarde Attlee in het Lagerhuis. Hij zal daar de „gelijkscha keling van de hulpbronnen der geallieer den" op zich nemen en andere functies vervullen, die het oorlogskabinet hem van tijd tot tijd zal toevertrouwen. Vliegtuigbotsing nabij Kaapstad. Twee Zuid-Afrikaansche militaire vlieg tuigen zijn boven een renbaan in de na bijheid van Kaapstad met elkander in bot sing gekomen en omlaag gestort. Zeven le den der Zuid-Afrikaansche en drie der Engelsche luchtmacht, alsmede twee bur gers zijn daarbij om het leven gekomen. Amerikaansch schip getorpedeerd. Het Amerikaansche departement van marine heeft meegedeeld, dat een Ameri kaansch vrachtschip van gemiddelde grootte aan de Atlantische kust is getor pedeerd. BINNENLAND Stabilisatie van renteniveau De waarnemend secretaris-generaal van het departement van Financiën, mr. M. M. Rost van Tonningen, heeft, zooals bekend, geen goedkeuring gehecht aan het aanbod van de Nationale Hypotheekbank aan de pandbriefhouders, waarbij deze in de gele genheid werden gesteld de uitgelote 3 1/2 procent pandbrieven om te zetten in 3 3 1/2 procent pandbrieven tot den koers van 99 procent. Eveneens heeft de Frie- sch -H o llandsche Hypotheekbank moeten afzien van de uitgifte van 3 procent stuk ken tegen een koers van 98 procent, waar na thans de aangekondigde uitgifte van 331/2 procent pandbrieven door de Utrechtsche Hypotheekbank is ingetrokken. Naar aanleiding hiervan heeft een redac teur van het A. N. P. een onderhoud ge had met mr. M. M. Rost van Tonningen over de motieven, uie hem tot dit besluit hebben geleid en over de consequenties, die hieruit voortvloeien voor de toekomst. Van het eerste moment af, dat ik in func tie trad, heb ik er doelbewust naar ge streefd, aldus de waarnemend secretaris generaal, om een goedkoope rentepolitiek te volgen (in dit verband mogen wij o.a. verwijzen naar een uitlating in het jongste jaarverslag van de Nederlandsche Bank, waarin mr. Rost van Tonningen in zijn hoe danigheid als president van deze instelling een 3 1/2 pet. rentebasis ten sterkste heeft gepropageerd). Met het bereiken van het 3 1/2 procent rentetype was de eerste phase afgesloten. De laatste 3 1/2 procent staatsleening is uit gegeven tegen een koers van 97 1/2 pro cent, zoodat hierop het netto rendement nog hooger was dan 3 1/2 pet. Ongetwij feld zal deze leening binnen niet al te lan gen tijd den parikoers- bereiken, zoodat hiermede een renteniveau van 3 1/2 pro cent voor de staatsleeningen definitief een feit is geworden. Provinciën, gemeenten en hypotheek banken werden in de afgeloopen periode vrijgelaten om voor him schuldbieven een 3 1/2 procent basis te bereiken. De waarne mend secretaris-generaal van financiën heeft aan binnenlandsohe zaken hierbij echter als voorwaarde gesteld, dat de loop tijd van deze 3 1/2 procent leeningen van openbare lichamen minstens 20 jaren moet zijn. Wat de pandbrieven betreft bevinden wij ons reeds op een rente-niveau dat een half procent onder het niveau ligt, dat in Duitschland is toegestaan. Men wil name lijk ook in Duitschland niet een zoodani- gen diepen val van den rentevoet, dat de spaarzin van de bevolking daardoor zou worden tegengegaan. Bovendien wil men geen al te groote schommelingen in den rentevoet in het algemeen. Het is immers tc verwachten, dat zich bij een sterken op bloei van het bedrijfsleven na net sluiten van den vrede een zeer groote vraag naar kapitaal in Europa zal voordoen. Wil men in dat geval, dat de rentevoet niet te zeer stijgt, dan dient men er ook voor te wa ken, dat de rente thans niet te sterk daalt. Het voornaamste motief, waarom men den rentevoet op een procent-basis wil handhaven, is den spaarzin van de be volking niet tegen te gaan. Dezer dagen is ook met de Rijksfondsen overleg gepleegd teneinde deze instellin gen in het kader van de algemeene rente- politiek te betrekken. Opgemerkt moet worden, dat op het ge bied van de hypotheekverleening natuur lijk ook aan particulieren beperkin gen inzake het rente-niveau zullen worden opgelegd. Er zal derhalve voor gezorgd worden, dat verzekeringsmaatschappijen en andere instellingen alsmede particulie ren aan de hypotheekbanken geen onge- wenschte concurrentie zullen kunnen aan doen. Hierover zijn thans besprekingen in voorbereiding. Het ligt dus in de bedoeling de hypo theekrente eveneens te stabiliseeren; over de desbetreffende tarieven worden «hans nog besprekingen gevoerd. Men mag ech ter wel aannemen, dat deze gebaseerd zul len zijn op een tarief van 3 3/4 4 pro cent. Tenslotte ligt het in dit verband ook in de bedoeling het vaststellen van een mar ge tusschen de hypotheekrente en de pandbriefrente aan een onderzoek te on derwerpen. Over het percentage hiervan kon mr. Rost van Tonningen echter nog niets in het vooruitzicht stellen. Het blijkt dus, dat men zal streven naar een handhaving van de 3 Yi procent rente en naar het vermijden van te groote schommelingen in het rente-niveau in de toekomst. BEKENDMAKING De hoogere S.S. urad Polizeifuehirer maakt békend: Voor den len April 1942 moeten in de bezette Nederlandsche gebieden alle per sonenauto's, die een Rijk^-Duitseh kentee ken dragen en alle personenauto's, die weliswaar een Nederlandsch kenteeken dragen, doch zich na den 14en Mei 1940 in het bezit van Rij'ks-Duitschers bevinden, aangegeven worden. De aangifte dient voor den len April 1942 te geschieden bij den voor de woonplaats (in de bezette Neder landsche gebieden) van den tot aangifte verplichten persoon bevoegden poLitie-of- ficier bij den gevolmachtigde van den Rijkscommissaris. Bij de aangifte dient een gereed liggend formulier te worden ingevuld, dat tegelijkertijd het verzoek tot uitreiking van een kenteeken voor de be zette Nederlandsche gebieden en het ver zoek tot verder gebruik bevat. Materiaal-besparing „Wij zien duidelijk in, dat de geweldige taak, die ons niet alleen wordt aangewezen door den economischen nood dezer tijden, doch ook door den vorschenden blik in de toekomst, slechts dan kan worden verricht, wanneer boven het egoïsme van ieder af zonderlijk, het belang van het algemeen den doorslag geeft". Op duidelijke en ondubbelzinnige wijze heeft Adolf Hitler met deze woorden te verstaan gegeven, dat na overwinning van de individualistisch-liberalistische opvat ting en ideologie, voortaan bij de jeugdi ge volkeren, die medewerken aan den op bouw van Europa en de wereld, boven elk persoonlijk belang van den afzonderlijken mensch, de belangen van de gemeenschap, en boven elk persoonlijk voordeel het ge meenschappelijk welzijn van het volk moe ten staan. Daarmede is nog eens nadrukke lijk onderstreept, dat alleen de gemeen schappelijke prestatie onder bekwame lei ding in staat is, den tijd van een volk in nood te boven te komen, om uiteraard dan ook na het overwipnen der moeilijkheden allen aan de resultaten van den strijd te laten deelhebben. Ook de arbeid van beroepsgroepen en or ganisaties van het openbare leven heeft slechts beteekenis wanneer hij dient tot het welzijn van het geheel. Dit geldt uiter aard vooral voor het economische leven van een volk, voor de industrie van een land en voor de daarin werkende en schep pende techniek. Een belangrijk deel van elk ingenieurs werk is altijd geweest om met een zoo ge ring mogelijk verbruik van materiaal en grondstoffen, arbeidskracht en energie, producten van maximale perfectie te scheppen. Het werk van den ingenieur wordt echter zeer bemoeilijkt door de om standigheid, dat het handhaven der ver vaardiging van vele dingen van dagelijksch gebruik eenvoudig niet meer mogelijk is en verantwoord kan worden, doordat de metalen onregelmatig over de wereld ver deeld zijn en er een aanzienlijk verbruik van schaarsche metalen is. Duitschland heeft sinds vele jaren zijn bijzondere aandacht geschonken aan de kwestie van de metaalpositie in de Euro- peesche landen en van het metaalverbruik ter dekking van de behoefte aan goederen van het Europeesche bedrijfsleven. Indach tig de verplichting van alle volkeren tot den gemeensch appel ij ken opbou w van ons Europeesch continent, is het Duitsche volk bereid het resultaat van zijn moeizaam on derzoek op dit gebied aan zijn Europeesche nabuurlanden ter beschikking te stellen. Steeds weer werd door vergaderingen, besprekingen en tentoonstellingen het denkbeeld van materiaalwijziging en ma teriaalbesparing als dwingend gebod van onzen tijd onder de ingenieurs verspreid. Met de oprichting door den Rijkscommis saris voor het bezette Nederlandsche ge bied van de materiaalbesparingscommissie en de benoeming van den materiaalbespa- ringscommissaris is thans aan dezen ar beid ook voor Nederland een richting ge geven, waarin de stelselmatige uitvoering der maatregelen die in het belang zijn van het Nederlandsche volk, gewaarborgd zal zijn. Eenige honderden fabrieken der Ne derlandsche industrie en alle voor het ver bruik van materiaal en grondstoffen ver antwoordelijke Nederlandsche instanties zijn tot samenwerking onder Duitsche lei ding opgeroepen. Op 20 Maart a.s. vindt de eerste groote vergadering plaats van al deze instanties met de in de fabrieken der Nederlandsche industrie benoemde gevolmachtigden in zake het materiaalverbruik. Gaarne reiken de aan ervaring rijker geworden Duitsche ingenieurs hun kameraden in Nederland de hand. Zij willen hen helpen om reeds thans, tijdens den oorlog, in Nederland de mogelijkheid te scheppen, voor hun wer kende medemenschen in het bedrijfsleven na den oorlog niet alleen het juiste ar beidsveld te verkrijgen, doch hen ook aan den grooten komenden opbloei van het so ciale leven te laten deelnemen. „NEDERLANDSCH INSTITUUT voor VOLKSHUISHOUDKUNDIG ONDERZOEK" Zooals reeds in persberichten werd aan geduid. is door den Rijkscommissaris dr. Seyss Inquart te Den Haag opgericht het „Nederlandsch Instituut voor Volkshuis houdkundig onderzoek. Het doel dezer stichting is 't verrichten van onderzoekingen op 't gebied der Ned. volkshuishouding. Het bestuur over de stichting wordt uitgeoefend door een curatorium, waarvan door den .Rijkscommissaris als leden zijn benoemd: Geheimrat prof. dr. Ernst Wagemann, pre sident van het „Deutsche Instituut fuer Wirtschaftsforschung", voorzitter, alsmede de heeren F. B. J. Gips, directeur der Utrechtsche Asfaltfa'briek en van Gips' Houthandel, lid der organisatie-commissie (commissie Woltersom te 's-Gravenhage), D. Koudijs, voorzitter van de bedrijfsgroep „Levensmiddelen-industrie te 's-Graven hage, dr. L. P. Krantz, firmant der laken fabriek Krantz en Zonen te Leiden, lid der commissie Woltersom, de oud-minis ter van landbouw dr. F. E. Posthuma, gene- raal-adviseur van den Nederlandschen Landstand te 's-Gravenhage, mr. J. Ro bertson, directeur-secretaris der Nederland sche Bank te Amsterdam en is mr. dr. H. J. von BrackenFock, voorheen leider van het bureau van den Raad voor Volks huishouding der N. S. B. en voormalig hoofdredacteur van het tijdschrift „De Nederlandsche Volkshuishouding" te 's-Gravenhage, met de leiding van de loo- pende zaken van het instituut als directeur Momentje KAAS. Het is met de vetpositie in onze ge zinnen nogal mager gesteld en daar helpt geen kraan aan. Uit een kraan komt water, onveranderlijk water. Moeder de vrouw kan het telkens weer opnieuw probeeren, in de verte de stil le hoop koesterend, dat er toch eens wat vet "zal uitkomen, het blijft wa ter. Nu is de waarde van water be trekkelijk, het is prachtig materiaal om je stoep mee te boenen, maar staat het in je schoenen, dan verandert de waardeering er van onmiddellijk. Meit kan dus probeeren de particuliere vet positie te verbeteren door het over vloediger consumeeren van andere ar tikelen, waarin ook vet verborgen zit. Maar dat gaat zoo maar niet, want het Dvertollig vet wordt er meestal eerst uitgehaald. Het beste is dus kaas te eten aldus dacht ik tenminste en ik stapte een winkel binnen en be stelde een half pond kaas. 40 plus, alstublieft zei ik. Is er niet mijnheer, alleen maar 20 plus, kreeg ik ten antwoord. Ziet u, dan is het de kunst van den nood een deugd te maken en ik zei dus heel eenvoudig: Nou, geeft u dan maar een pond in plaats van een half pond 20 plus, dan leg ik telkens twee plakjes op el kaar, dan heb ik toch 40 plus. Het is het ei van Colum'bus. Maar dat is ook zoo ongeveer het eenige ei, dat ons nog gebleven is. Laten wij daar dus zuinig op zijn. „OVER DRAAIEN GESPROKEN". Hedenavond, van 19.1519.30, spreekt Max Blokzijl, via Hilversum 2, in de serie brandende kwesties over „Over draaien gesproken" door den president belast. Het doel van het instituut bestaat in het doen of in opdracht geven van economische onderzoekingen t.a.v. de Nederlandsche volkshuishouding, hare tegenwoordige en toekomstige mogelijkheden, en hare toe komstige plaats in het kader der Europee sche volkerenhuishouding. Vooral m.h.o. op deze laatste taak is het instituut door de persoon van den internationaal bekenden en gewaardeerden president van het „Deut- sches Institut fuer Wirtschafsforschung" (Institut fuer Konjunkturforschung) te Berlijn, prof. dr. Ernst Wagemann, nauw verbonden aan laatstbedoeld instituut, op gelijksoortige wijze als overeenkomstige instituten in verschillende doelen van Duitschland en in nog andere landen van Europa. De wijze van totstandkoming van het Ne derlandsche Instituut opent groote moge lijkheden voor een systematische verza meling, coördineering en verwerking van reeds bijeengebrachte statistische gegevens ter voortbereiding van de economische sa menwerking der Europeesche, en met na me der Germaansche, volkeren in het ka der der geleide economie. Het instituut zal zoodoende zoowel voor regeering als be drijfsleven een onmisbare vraagbaak en raadgever kunnen zijn waar het geldt de doorvoering der geleide economie, zoowel nationaal als continentaal gezien. Het instituut zal in zijn taak worden ter- zijde gestaan door een commissie van ad vies, waarvan o.a. deel zullen uitmaken vertegenwoordigers van instellingen en in stanties, die zich reeds op het gebied van het economisch onderzoek bewegen, als mede deskundigen op het gebied der eco- ir.isch-onderzoekende journalistiek, zulks mede m.h.o. op de uitgave van het tijd schrift, dat als orgaan van het instituut eerlang zal verschijnen. Het instituut hoopt binnenkort zijn werk zaamheden te kunnen aanvangen in het perceel Sophialaan 12 te 's-Gravenhage. Het voorloopig adres is: Nassauplein 8, 's-Gravenhage, tel. 115707. LENTEBODEN OP UW JAS; WINTERHULP E£N VOLLE KAS COLLECTE 20-21 MAART WINTERHULP NEDERLAND

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsche Courant | 1942 | | pagina 1