DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
DE STRIJD WOEDT OP JAVA
DUITSCHLAND
fMamentje.N
DINSDAG 3 MAART 1942
33ste Jaargang No. 10191
Bureaux Papengracht 32.
Telefoon: Redactie 20015 Administratie 20935.
Giro 103003. Postbus U.
Nog slechts spaarzame
berichten
Naar de Britsche berichtendienst uit
Bandoeng meldt, woedt langs de noordkust'
van Java en op de vruchtbare vlakte, die
zich van Batavia tot het gebied ten Oos
ten van Soerabaja uitstrekt, een slag. Het
front heeft aldus ~en lengte van bijna 1000
km. en eer», diepte van ongeveer 60 km.
Onder verwijzing naar het feit, dat de
berichten over de gevechten van Maandag
zeer spaarzaam binnenkomen, meldt de
Britsche berichtendienst verder, dat de Ja
panners van de kust uit, waar zij in de na
bijheid van Indramajoe de voornaamste
landing hadden opdernomen, ongeveer 50
kn». zijn opgerukt.
'Cveral in de vlakte van Noqrd-Java,
waar de belangrijke plaatsen Semarang,
Cheribon,a Batavia en Soerabaja liggen,
*Staan vernielings- en pioniertroepen ge
reed om havenwerken, pakhuizen, fabrie
ken en bruggen, wegen en «spporlijnen op
te blazen. Wegens het groote aantal der
door de Japanners gelande troepen en het
aangevoerde materiaal lijkt het vrij zeker
d^.t de Japanners voornemens zijn de in
vasie op Java met de snelheid van een
bliksem oorlog ten uitvoer te leggen.
De Deutsche Ztg. i. d. Niederl. maakt
melding van een bericht uit Batavia, vol
gens hetwelk gevechten gaande zijn voor
Blora, een spoorwegknooppunt 25 km. ten
Zuiden van Rembang.
BRITSCHE KRUISER VERNIELD
Het Japansche hoofdkwartier heeft Maan
dagavond medegedeeld, dat de Japansche
zeestrijdkrachten, die de gecombineerde
Engelsch - Amerikaansche - Nederlandsche
vloot achtervolgden Zondagochtend om elf
uur een Britschen kruiser der K-klasse en
twee niet-geidentificeerde torpedojagers
ten noorden van Kragan (een plaatsje ten
oosten van. Rembang gelegen) hebben in
gehaald en tot zinken gebracht.
VERNIELINGEN TE BATAVIA
Volgens den Britschen berichtendienst
zijn te Batavia belangrijke installaties ver
nield, ofschoon „een direct gevaar voor de
hoofdstad nog niet bestaat".
Het D. N. B. verneemt uit Tokio:
Japansche marine-vliegers hebben Zon
dagmiddag het Britsche Ghristmas-eiland
ten Zuiden van Java aangevallen en het ra
dio-station alsmede andere inrichtingen der
vereenigde BritschAmerikaansche vloot
met een hagel van bommen bestookten
vernield.
Domei voegt hieraan toe, dat de vernie
ling van het steunpunt den vijand iedere
mogelijkheid ontneemt, de operaties op Java
te belemmeren. De Japanners hadden geen
verliezen. Het Christmas-eiland speelde
voor den vijand sedert den val van Sin
gapore en het afsluiten van Straat Malak-
ka een belangrijke rol.
DE STRIJD OP SUMATRA
Da Japansche troepen, die den opmarsch
van Palembang uit in Westeijke richting
voortzetten, hebben, naar Domei meldt,
een varrassenden aanval ondernomen op
Soeroelangoen, 200 km. ten Westen van.
Palembang gelegen. Zij rukten vervolgens
in Noord-Westelijke richting op en bezet
ten den 28sten Februari Moeratebo, 80 km.
ten Noord-V/esten van Soeroelangoen. De
tegenstander bood geen weerstand en zette
den terugtocht voort. De totale verliezen
der Japansche troepen tijdens de oorlogs
handelingen tussch'en Palembang en Moe-
ajatebo bedragen slechts tien gewonden.
(Met Moeratebo zou Moearatebo bedoeld
kunnen zijn; laatstgenoemde plaats ligt
echter bijna 150 km. van Soeroelangoen
verwijderd.- Red.).
HET OPPERBEVEL OVER DE
GEALLIEERDE STRIJDKRACHTEN
IN NED.-INDIë
In een draadloos bericht uit Londen
wordt door den Engelschen nieuwsdienst
gemeld, dat het opperbevel over de geal
lieerde strijdkrachten in Nederlandsch-In-
dië door de Nederlanders wordt overgeno
men. Wavell belast zich weer met het Indi
sche opperbevel. In een communiqué hier
omtrent wordt gezegd: „Het verlies van
Malakka en de Japansche landing op Suma
tra hebben Birma van Nederlandsch-Indië
gescheiden. Onder deze omstandigheden
heeft men besloten, dat het opperbevel over
de land-, zee- en luchtstrijdkrachten der ge
allieerde naties in Nederlandsch-Indië zal
overgaan op de Nederlanders, wien verder
alle steun ten deel zal vallen, die door de
geallieerde naties kan worden verleend.
Met toestemming van den koning zal gene
raal Wavell weer den post van opperbe
velhebber in Indië op zich nemen; die thans
ook belast is met de verantwoordelijkheid
voor de operaties in Birma en voor een
nauwe samenwerking met China. De op
het oogenblik aangedane overeenkomsten
betreffende de algemeene gelijkschakeling
van de strategie en politiek in den oorlóg
tegen Japan ondergaat geenerlei wijziging".
AMERIKANEN VERLATEN JAVA
Bijna alle Amerikanen, onder wie ook de
consul-generaal te Batavia, hebben kort
voor de landingen der Japanners Java ver
laten. Onder hen bevonden zich vgrscheide-
nen, die destijd reeds uit Hongkong en la
ter ui' Singapore hadden moeten vluchten.
Destijds is reeds gemeld, dat alle voorbe
reidingen in Nederlandsch-Indië waren ge
troffen voor de verplaatsing van de zetels
van verschillende maatschappijen naar Cu
rasao en Suriname, welke verplaatsing op
een ander te bepalen datum van kracht zou
worden. Zondag, 1 Maart, is te Batavia het
besluit genomen deze verplaatsingen op
dienzelfden dag te doen ingaan. De verte
genwoordigers in Suriname en Curasao zijn
hiervan onmiddellijk in kennis gesteld.
BORNEO IN JAPANSCHE HANDEN
Naar Domei meldt, zijn Nederlandsch-
Javaansche troepen, die ter sterkte van
200 man op 50 km. ten Zuidoosten van
Singkawang op Borneo zijn aangetroffen,
op 27 Februari door Japansche eenheden
geheel verslagen. Hiermede is practisch ge
heel/ Borneo onder Japansche controle ge
komen.
BIRMAROUTE GESLOTEN
Uit Mandalay wordt door den Britschen
berichtendienst gemeld, dat tengevolge van
den Japanschen druk op den benedenloop
van de Sittang de Birmaroute naar China
thans practisch gesloten is. Naar de cor
respondent van de^.Asahi Sjimboen" van
het Birmaansche front meldt, is Rangoon
op het oogenblik één vlammenzee, aange
zien de Engelschen met het oog op den op
handen zijnden Japanschen aanval de po
litiek der „verschroeide aarde" hebben toe
gepast. De uit de stad vluchtende Birma-
nen maken ieder geregeld verkeer op de
wegen naar de voorsteden onmogelijk.
HET ITALIAANSCHE
WEERMACHTSBERICHT.
Het Italiaansche weermachtbericht luidde
gisteren:
Aan het front in Cyrenaica bedrijvigheid
van patrouilles. Tijdens tal van luchtge
vechten schoten Duitsche jagers acht vijan
delijke vliegtuigen neer. Vijf werden op
den grond vernield.
Ook gisteren is Malta herhaaldelijk aan
gevallen.
Het beperkte aantal bommen, dat in den
afgeloopen nacht boven Tripoli werd uit
geworpen, heeft geen aanzienlijke schade
veroorzaakt. Een begin van brand, dat uit
brak in een barak, werd terstond onder
drukt.
Wat gebeurt ln Iran?
De sjah van Iran' heeft, naar een ge
rucht uit Teheran meldt, den dag na het
aftreden van de regeering-Faroeghi Iran
verlaten om zich naar Kersela in Irak te
oegeven. Aldaar bevindt zich een door pel
grims uit Iran veelbezocht heiligdom. Ook
de gemalin van den sjah heeft Iran ver
laten en zich naar haar broeder, koning
STRIJDT VOOR EUROPA
Zware afweergevechten
aan het Oostlront.
Het Duitsche weermachtsbericht van
gistermiddag luidt als volgt:
Op de Krim, aan het Donets-front en
ten Z.O. van het Ilmen-meer duren de
zware afweergevechten voort. In sa
menwerking met de luchtmacht wer
den op het schiereiland Kértsj weder
om talrijke pantserwagens vernield. In
den Zuidelijken uitgang van de Straat
van Kertsj werd een transportschip
van 6.000 brt. door lucht-torpedotref-
fers tot zinken gebracht. Bij nachtelij
ke aanvallen der luchtmacht op de
vliegtuigmotorengebouwen en vlieg
veldinstallaties. Er konden groote
branden en hevige ontploffingen wor
den waargenomen.
In het tijdvak van 24 Februari tot 1
Maart verloor de vijand aan het Oos
telijk front in totaal 204 pantserwa
gens.
In Noord-Afrika wederzijdsche acti
viteit van verkenningsafdeelingen.
Duitsche jagers schoten vijf Britsche
vliegtuigen in luchtgevechten neer,
vijf werden op-den grond vernield.
Op Malta bestookten Duitsche ge
vechtsvliegtuigen onder bescherming
van jagers de haven van La Valetta
met bommen van zwaar kaliber. Hier
bij werden treffers geplaatst op duik
boot-ligplaatsen, kaden en ravitaillee-
ringsbedrijven.
Britsche motortorpedobooten tracht
ten in den afgeloopen nacht in het
Kanaal een alleenvarend stoomschip
aan te vallen. Door eigen motortorpe-
dobooten werd bij den terstond in "wer
king tredenden afweer een Britsche
motortorpedoboot tot zinken gebracht.
Verdragend geschut van de marine
beschoot in het Kanaal itiet goed ge
volg twee vijandelijke convooien. De
convooien werden uiteengedreven.
In het tijdvak van 21 tot 28 Febr.
verloor a de Britsche luchtmacht 62
vliegtuigen, waarvan 38 boven de Mid-
dellandsche Zee en in Noord-Afrika.
In denzelfden tijd gingen in den strijd
tegen Groot-Brittannië 20 eigen vlieg
tuigen verloren.
In den strijd tegen de ravitaillee-
ringsscheepvaart van Groot-Brittannië
en de Ver. Staten brachten Duitsche
zee- 'en luchtstrijdkrachten in de
maand Februari 79 vijandelijke koop
vaardijschepen, in totaal 525.400 brt. tot
zinken. In dit succes heeft het Duit
sche duikbootwapen met het tot zin
ken brengen van 66 schepen, in totaal
448.400 brt., een belangrijk aandeel ge
had. Bovendien werden 44 koopvaar
dijschepen van den vijand voor een
deel zwaar beschadigd.
Faroek van Egypte begeven. Naar ver
luidt zouden deze gescheiden reizen in
het geheel niet voor genoegen of zuiver
voor bezoek geschieden. Veeleer zou men
in Teheran op het standpunt staan, dat de
houding der bolsjewieken de laatste we
ken zoo dreigend geworden is, dat men
bet noodig geacht heeft, de keizerlijke fa
milie uit Teheran te brengen. In politieke
kringen der hoofdstad van Iran acht men
nieuwe Sovjet-maatregelen tegen de sou-
vereiniteit en de onschendbaarheid van
Ircn op komst.
DE TOESTAND TE BAGDAD.
Volgens eerf beticht van den omroep te
Bagdad is de toestand te Bagdad zóó kri
tiek geworden', dat de regent, Abdoellilah,
de stad heeft verlaten. Hij heeft, zooals
reeds eerder op spannende oogenblikken,
dc-n jeugdigen koning, Feisal II, medegeno
men. Met verscheidene personen van zijn
gevolg heeft de regent zich onder bescher
ming van het Britsche garnizoen naar
Koet-el-Am ara begeven, waarvandaan hij
zal doorreizen naar Baira, indien de toe
stand nog ernstiger zou worden, zooals in
het begin van den opstand van Kailani.
VERKLARING VAN CRIPPS.
Sir Stafford Cripps heeft gisteren te
Lenden voor de Anglo-Amerikaansche
vereenigingen voor jeugdvriendschap o.a.
betoogd:
Hoewel wij al onze krachten op den oor
log concentreeren, mogen wij niet verge
ten. dat wij een betere beschaving willen
opbouwen. Ik acht het van vitaal belang,
dat de jeugd van Engeland en Sovjet-Rus
land met die van Amerika, China en de on
derdrukte landen in Europa samenwerkt.
Wij mogen onze toekomstplannen niet
te nauw begrenzen door a: te groote con
centratie op de Engelsch-Russische vriend
schap. Ons doel mag dan hetzelfde zijn als
dat van de Sovjèt-Unie, naar de weg
waarlangs wij dit doel bereiken, moet wor
den bepaald door onze eigen omgeving en
r.iet door die van de Sovjet-Unie of een
ander land.
Omtrent den godsdients der Sovjet-Unie
zei Cripps, dat dit een godsdienst voor de
geheele week is, gebaserd op idealisme,
cn geen religie voor één dag per week.
IN EEN PAAR REGELS
Brand in Nicaragua.
In de hoofdstad van Nicaragua, Mana
gua, is een groote brand uitgebroken, in
loodsen, welke gebruikt werden als berg
ruimte voor materiaal, gebezigd bij de
werkzaamheden aan den Panamaweg.
Tal van vrachtauto's, allerhand machines
voor den wegenaanleg, pneumatische per
sen en onderdeelen ter waarde van 120.000
dollar werden vernietigd.
Aanslag op Mossoel-olieleiding.
Volgens berichten uit Bagdad is de olie-
Leiding van Mossoel vlak achter Hadita op
geblazen. Dit is de aftakking naar Haifa.
De olieraffinaderij in Haifa heeft reeds
Verscheidene dagen geen grondstoffen.
Fransche dorpskerk geplunderd
en in brand gestoken.
In een kerk nabij St. Nazaire is Zondag
brand uitgebroken. Toen het blusrchings-
werk geëindigd was bleek, dat misdadigers
de kostbare voorwerpen van eeredienst
uit het tabernakel ontvreemd, de H. H.
Hosties over den grond verspreid, beelden
van heiligen stukgeslagen en met de mis
gewaden den brand gesticht hadden.
Noorsch ziekenhuis door Engel-
sche bommen vernield.
Naar verluidt, is een ziekenhuis te Var-
doe in Noord-Noorwegen door Engelsche
bommenwerpers vernield, hoewel het Roo-
de Kruis duidelijk aangebracht was. Veer
tien Noren en een Duitsche soldaat kwamen
om het leven.
BINNENLAND
DE STRIJD OP JAVA BEGONNEN. Op bijgaande Ijaart zijn de voornaamste plaatsen en havens van Java te vinden, alsmede
de 18 afdeelingen waaruit het groote eiland met zijn 42 millioen inwoners bestaat.
De Japanners hebben troepen aan wal gezet in de provincie Bantam (1) dit is aan de kust ten Noorden van Serang; in
de provincie Cheribon (5) in de baai van Ir.dramajoe en in' de provincie Rembang (12) ten Oosten van de stad Rembang.
De provincies zijn op de kaart genummerd. De Japanners hebben ook het eiland Eawean, ten Noorden van Madoera in hun
bezit en beheerschen de straat Soenda, tusschen Sumatra en Java.
Op de kaart is een kleine fout'geslopen, Eatam moet zijn'Bantam.
VERDERE GILDEN VAN DE
NEDERLANDSCHE KULTUURKAMER
INGESTELD.
In de'Ned. Statascourant va>i heden is op
genomen een besluit van d> n secretaris
generaal van hét departemer t van Volks
voorlichting en Kunsten, betreffende de in
stelling van de verdere gilden van de Ne
derlandsche Kultuurkamer.
Door dit besluit worden ingesteld het
Gilde van Beeldende Kunsten, het Mu
ziekgilde, het Letterengilde en het Film-
gilde.
DE DIERENARTSENKAMER.
Het Rijkscommissariaat maa .t bekend:
De Rijkscommissaris voor het bezette
Nederlandsche gebied heeft op grond van
art. 1 van zijn verordening no. 17/42 (zes
de verordening, waardoor de verordening
No. 108/40 wordt aangevuld) den directeur
van den rijks veter inairen dienst dr. B. J.
C. te Hennepe te Rotterdam benoemd 1;ot
voorzitter van den Nederlandsche dieren
artsenkamer.
Voorts heeft de Rijkscommissaris voor
het bezetteTtfederlandsche gebied op grond
van art. 3 van zijn verordening No. 108'40
(vierde verordening omtrent bijzondere be
stuursrechtelijke maatregelen) den direc
teur van het rijksseruminstitu» t, dr. C. J.
de Gier te Rotterdam, benoemt tot plaats
vervangend voorzitter van de i ïderdand-
sche dierenartsenkamer.
Dr. B. J. C. te Hennepe, oofdinspec-
teur van volksgezondheid en d .■ecteur van
den veeartsen ij kund igen d ienst, leider van
de nieuwe dierenartsen kamer, 2e .'van den
Boschstraat 26 te Den Haag, teekende in
een toespraak ter persconferentie te 's-Gra-
venhage het groote belang der taak van
den dierenarts en van de nieuwe dieren
artsenkamer.
Men mpet, aldus dr. te Hennepe, den die
renarts niet zien als een geï< oleerd> vak
man, doch als een belangrijken schakel in
het groot geheel der volksgemeenschap,
die bij den opbouw van het nieuwe Euro
pa een prachtige taak heeft, waarin de be
langen van wetenschap, volksgezondheid
en economie op velerlei wijze zijn samen
gevlochten.
De werkzaamheid van een 'erenarts
strekt zich over diverse terre: uit; er
zijn dierenartsen in dienst va staat,
men heeft de docenten aan de veterinaire
faculteit te Utrecht, weer vele anderen zijn
verbonden aan gemeentelijke instellingen
en aan vereenigingen, tenslott» zijn er de
zeer talrijke beoefenaren va: die dieren-
artskundige practijk.
De dierenartsenkamer met naar leiding
en raad van zes heeft uitsluitend een or
ganisatorische taak. Ze is het lichaam, dat
de belangen der verschillende -oepen van
dierepartsen behartigt, dat mf de oudere
vakgroepen overlegt en in dienst van de
volksgezondheid de verbinding onderhoudt
met de overheid, met den lan tand, enz.
LANTAARNPAAL.
Mijn zoon is nu drie jaar oud en doet
iederen dag meer ontdekkingen thuis
en in de natuur. Hij heeft zich ver
baasd, dat sneeuw koud is en niet zoet
en hij vraagt nu reeds naar reden en
oorzaak van vele dingen. Zoo deed hij
dezer dagen een treffende ontdekking.
Pappa vroeg hij wat zijn dat
voor palen? Zijn dat boomen?
Nee ventje, antwoordde ik, dat
zijn geen boomen, dat zijn lantaarnpa
len.
Komen daar geen bladeren aan?
Weer een ontkennend antwoord.
Pappa, wat zijn dat, lantaarnpa
len?
Dat zijn palen waar bovenin een
lichtje zit, als het donker is. Dan kun
nen de mensohen zien op straat.
Waarom zetten de menschen die
palen er neer, als ze dat lichtje toch
niet aansteken.
Zooals bij zoovele reeksen van vra
gen, zijn wij nu weer genaderd tot het
probleem van den oorlog.
Deze jongeman van drie turven hoog
heeft nog nooit een lantaarnpaal zien
branden, wie zal het hem dus kwalijk
nemen, als hij de ondoelmatigheid van
dieze palen in het heldere licht zet
van zijn jeugdig verstand?
En ik dienk er aan wat dat zal wor
den als ik hem na den oorlog de be
staansredenen en dé oorsprong zal moe
ten uiteenzetten van spek, ham, kip
pen en derzelver eieren.
Laat ons van den anderen kant ech
ter hopen, dat mijn onderwijstalent
spoedig aan een zware proef zal wor
den onderworpen.
VJ
VERBRANDE AARDE.
Het parool dat men He Batavia uitgaf
toen men de resultaten van zijn oorlogs
verklaring aan Japan ondervond, betee-
kent tevens het einde van onzen invloed,
economisch, zoowel als politiek, in Oost-
Azië.
Verbrande aarde. Het is een bolsjewis
tisch parool. Het beteekent de vernietiging
van alles wat waarde heeft, van alles wat
met moeite en zorg, ten koste van bloed
en offers, werd opgebouwd.
Verbrande aarde, dat zal ook het lot zijn
van geheel Europa. Dus ook van ons land,
indien het bolsjewisme de overwinning
behaalt.
Landgenoot, dat mag nooit gebeuren.
Ons lapd zal geen verbrande aarde wor
den. Te wapen tegen de horden, die dit
tot oorlogsdoel verhieven. Het bolsjewisme
moet en zal uitgeroeid worden. Meldt u
aan bij
Het Vrijwilligerslegioen Nederland, Ko
ninginnegracht 22, 's-Grayenhage.
SCHEUREN VAN GRASLAND.
In de Staatscourant van 2 Maart 1942 is
verschenen de „Tweede scheurbeschiiking
bodemproductie". -
Hierin is een regeling getroffen voor
gebrui'ksgerechtigden van grasland, die nog
niet hébben kunnen scheuren. In de eer
ste plaats is bepaald, dat gebruiksgerech-
tigden van grasland, aan wie scheurplichl
is opgelegd, hieraan tot 10 April 1942 kun
nen voldoen, ook al was door den produc-
tiécommissaris een vroegere datum ge
steld.
In de tweede plaats is bepaald, dat ge-
bruiksgerechtigden van grasland, die vrij
willig een oppervlakte grasland voor
scheuren hebben opgegeven, zulks even
eens voor 10 April 1942 zullen dienen te
doen.
Hiermede is dus eenerzijds uitstel van
scheuren ook aan deze categorie gebrujjfrs-
gerechtigden van grasland verleend', an
derzijds is hun hiermede thans ook de
plicht tot scheuren opgelegd..
GebruiksgereChtigd'en van grasland, be-
hoorendé tot deze categorie, kunnen, voor
zoover het betreft kleigrasland, ontheffing
van de plicht om voor 10 April te scheu
ren van den productie-commissaris ver
krijgen; zij zijn dan echter verplicht om
voor 10 Augustus 1942 te scheuren en
bovendien voor 25 Augustus 1942 op het
gescheurde grasland koolzaad te zaaien.
TREKKERS VAN ONGEVALLENRENTE.
Een belangrijke wijziging in de Ongeval
lenwet 1921 heeft een einde gemaakt aan
vele tot nu toe voorkomende onbillijkhe
den.
Vele rentetrekkers hebben nl. in den
loop der jaren tot hun schade ervaren, dat
bij de vaststelling van hun dagloon reke
ning werd gehouden met de periode (n) van
werkloosheid, die buiten hun schuld voor
kwam (en) in het jaar, voorafgaande aan
den dag, waarop hun een ongeval over
kwam.
In de nieuwe regeling is het minimum-
dagloon nu vastgesteld op een bedrag, va-
rieerende van 2.25 tot 3.50 per dag,
naar gelang de klasse, waarin de woon
plaats van getroffene is ingedeeld. Bij al-
geheele arbeidsongeschiktheid ontvangt de
arbeider dus een rente van 1.5714 tot
2.45 per werkdag, zijnde 70 procent.
Hoewel dit minimum itog niet hoog is. is
het toch den belangrijke vooruitgang voor
zeer velen, die volgens de oude regeling
enkele centen ontvingen. Tevens is be
paald, dat alle renten naar aanleiding van
ongevallen na 31 December 1936 naar de
nieuwe, gunstigere bepalingen zullen wor
den herberekend. De verhooging van de
rente wordt uitbetaald van 1 Januari
1942 af.