DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
DE STRIJD WOEDT IN INSULINDE
DUITSCHLAND
Momentje
MAANDAG 9 FEBRUARI 1942
33ste Jaargang No. 10172
Bureaux Papengracht 32.
Telefoon: Redactie 20015 Administratie 20935.
Giro 103003. Postbus 1L
In-geld-denken
„De Amerikaansche politiek is gegroeid
uit het liberale gelddenken". Wij citee-
ren deze uitspraak uit „De Boekenschouw
van het nieuwe Europa".
Wat is gelddenken? Wij zouden liever
spreken van „in-geld-denken".
Wij willen eerst zeggen, wat het
ni e t is.
In-geld-denken is niet, rekening hou
den mét geldelijke overwegingen niet
slechts t>ij commercieele maar ook bij
ideëele ondernemingen. ^De gezonde Ne-
derlandsche nuchterheid zou er zich tegen
verzetten, dat niét te doen.
In-geld-denken is niet, het geld waar-
deeren als ruilmiddel, als middel om
begeerenswaardige dingen te bereiken en
te verkrijgen. Wie slordig is en onna
denkend met "het uitgeven, gebruiken of
niet-gebruiken van geld, handelt daarin
verkeerd en slecht, gezien de waarde
werkelijke waarde welke het geld heeft,
niet in zich, maar als ruilmiddel..
Kennen wij niet menschen, die geld be
zitten, en het gebruiken als ruilmiddel op
"een sociaal-uitstekende wijze, die er de
goede zaak mee dienen, zóó, dat het een
ernstig verlies zou beteekenen, als zij ten
gevolge van slordigheid of onnadenkend
heid dat geld niét zouden hebben bezeten?
Het onsociale, onchristelijke in-geld-
denken is:
Het geld wirist of verlies
beschouweif en waardeeren als de beslis
sende factor voor het al of dan niet stellen
van een bepaalde daad, terwijl andere
overwegingen van socialen, godsdiensti-
gen aard daar den doorslag moesten
geven of alléén zouden mogen beslissen
zonder ook maar éénige gedachte aan geld-
Het onsociale, onchristelijke in-geld-
denken is:
Het geld bezit of gemis - aanvaar
den als graadmeter voor de waardeering
van personen, den omgang, de vriendschap
met personen.
Het onsociale, onchristelijke in-geld-den
ken is:
Het geld begeeren in zich en niet als
middel of wèl ^ls middel, maar zóó, dat
men aan dat middfel een, in het licht van
gezonde rede ert christelijke beginselen,
abnormale, te groote waarde toekent.
Er zullen niet veeL menschen zijn, die
steeds en in alles in-geld-denken.
Maar er zijn er wèl veel, bij wie men
zulk een denken herhaaldelijk moet con-
stateeren.
Er zijn er, die opzettelijk zóó denken.
En er zijn er, die het o n b e w u s t doen.
Men treft dezulken aan onder overigens
geestelijk en godsdienstig respectabele per
sonen. Zij zijn het slachtoffer geworden van
een, gezien dè menschelijke begeerlijk
heid, zeer besmettelijke mentaliteit. Maar
intusschen is vaak de ergernis, die zij door
dat in-geld-denken geven, zeer groot; voor
al bij hen, die het van personen van een
dergelijken geestelijken cultuur niet had
den verwacht!
Het bolsjewisme is de aartsvijand
van onze Beschaving, Cultuur en Gods
dienst. Het moet vernietigd worden.
Meldt u aan bij het
VRIJWILLIGERSLEGIOEN
NEDERLAND
Koninginnegracht 22 in Den Haag.
GASLOOZE UREN
VAN 3—5 UUR 's MIDDAGS EN VAN
9 UUR 's AVONDS TOT 6 UUR
's MORGENS.
De transportmoeilijkheden, welke er
thans zijn, maken het noodzakelijk, bij
hét elcctriciteits- en gasgebruik de
grootst mogelijke zuinigheid in acht te
nemen.
Ten einde de gasvoorziening. zooveel
mogelijk voortgang te doen vinden, is
de invoering van zoogenaamde gas-
looze uren noodzakelijk gebleken.
Derhalve is bepaald, dat van 15 tot 17
uur en van 21 tot 6 uur geen gas zal
worden verstrekt.
Deze maatregel is gisteren reeds in
gegaan en geldt voor het geheele land.
Nu, zooals uit bovenstaand bericht blijkt,
gaslooze uren moeten worden ingevoerd, is
het wellicht niet overbodig de aandacht
te vestigen op een gevaar, dat daaraan kan
zijn verbonden: n.l. het uitstroomen van
gas.
Wanneer, als de gaslooze uren begin
nen, er nog" pitten branden, welke niet
worden afgedraaid, zullen als de toevoer
wordt hervat, de vertrekken zich met gas
vullen. ^Niet slechts is het geVal hiervan
verspilling van de kostbare brandstof;
maar het gevaar voor gasverstikking, al
thans bedwelming, is niet denkbeeldig.
Daarom lette men er'terdege op, dat alle
kranen, als de toevoer stilstaat, zijn geslo
ten. Het veiligst is ook de hoofdkraan
af te sluiterv.
Ambon grootendeels bezet
NIEUWE LANDINGEN DER JAPANNERS
Onderdeelen van het Japansche leger
hebben 31 Januari bij verrassing Tanah-
grogot ingerfomen, gelegen op 100 K.M. ten
Zuid-Westen van Balikpapan.
De Japansche strijdkrachten hebben vol
gens een ander bericht van Domei, de
hoofdstad Lahat Dato aan de Baai van Dar-
vel (Oostkust van Britsch Borneo) bezet.
Radio-Batavia heeft de algeheele bezet
ting van Pontianak erkend en gemeld, dat
de Japansche luchtmacht haar operaties
voortzet. Japansche bommenwerpers heb
ben gisterochtend Soerabaja zwaar gebom
bardeerd en andere aanvallen waren .ge
richt op Arboina en Palembang.
Voorts wordt in het te Batavia uitgege
ven weermachtsbericht gezegd, dat het
grootste deel van 't eiland Ambon door de
Japansche troepen bezet is. Slechts een
klein gedeelte der Nederlandsch-Indische
strijdkrachten heeft kunnen vluchten.
DERDE LUCHTAANVAL OP SOERABAJA
Het Nederlandsch-Indische hoofdkwartier te
Batavia meldt, dat de Japansche lucht
macht een derden aanval heeft gedaan op
de basis Soerabaja, waar installaties der
marine werden gebombardeerd.
Andere aanvallen werden gedaan op
Palembang, een eiland aan de Oostelijke
kust van Sumatra, waar branden ontston-
cïbn, en op plaatsen op -Nieuw-Guinea. Ook
zijn Japansche verkenningsvliegtuigen
waargenomen «boven de Oostelijke kust var
Java.
Het Japansche hoofdkwartier heeft be
kend gemaakt, dat op 5 Februari, toen de
Japansche marinevliegtuigen hun tweeden
aanval op het vliegveld Djimbaran op Bali
ondernamen, 34 vliegtuigen van den tegen
stander werden neergeschoten of op den
grond vernield Bij den aanval op Soera
baja vernielden de Japanners in totaal 26
vliegtuigen van den tegenstander, n.l. 11
Amerikaansche en 15 Ne idandsch-Indi-
sche. Andere formaties Japansche marine
vliegtuigen, die het vliegveld Jjimbarar
op Bali aanvielen, schoten 8 vliegtuigen vai
hun tegenstander tijdens luchtgevechtei
neer of vernielden ze op den grond.
DE „SUMATRA" NIET GETORPEDEERD?
Het Japansche blad Tokio Nitsji-Nitsji
bevat nog eenige bijzonderheden omtrent
den zwaren aanval van Japansche vliegtui
gen op de Ned.-Indische vloot Jn de Java-
zee. Het blad meldt hierover nog' het vol
gende: f
Bij het naderen van de Japansche lucht
macht probeerde de vijandelijke vloot met
een snelheid vart 30 knoopen te- ontkomen.
Zij kon haar lot echter niet meer ontgaan.
Een der beide tot zinken gebrachte krui
sers is in nog geen minuut tijds naar den
bodem van de zee gejaagd. De beschadigde
kruisers Sumatra en Marblehead zullen ge-
ruimen tijd noodig hebben om gerepareerd
te worden. Daar Soerabaja, als eenige ha
ven van Ned.-Indië. die „voor herstelwerk
zaamheden voldoende is toegerust, door dfe
Japansche luchtmacht beheerscht wordt,
zou alleen .Port Darwin in Australië daar
voor in aanmerking komen.
(Uit bovenstaand bericht zou men kun
nen opmaken, dat de kruiser Sumatra dus
niet tot zinken gebracht, maar ernstig be
schadigd is).
Het Japansche hoofdkwartier maakt be-
kepd, dat een Japansche duikboot tijdens
operaties in de Javazee 5 dezer een groo-
tqn vijandelijken torpedobootjager tot zin
ken heeft gebracht.
Dit hoofdkwartier maakt voorts bekend
dat de Japansche vloot- en luchtmacht
sinds het uitbreken van den oorlog in
Gioot-Oost-Azië op 8 December 1941, 29
vijandelijke duikbooten en 52 koopvaardij
schepen van een totalen inhoud van 310.000
ton tot zinken heeft gebracht.
VERSTERKT VUUR OP SINGAPORE.
Volgens berichten uit Singapore geeft
de Japansche artillerie een versterkt vuur
af op doelen in het Noorden van het eiland.
Dp Japanners zijn geland op het eiland
Ubin in de Straat van Johore.
In een door den Britschen berichten
dienst verspreid tfrontbericht uit Singapore
wordt o.a. gezegr De vijandelijke bedrij
vigheid in de luc1 n de activiteit der ar
tillerie was Zond? waarschijnlijk het he
vigste sinds «het begin van den slag om
Singapore. De vijand bestookce het gehee
le Noordelijke deel van het Britsche verde
digingssysteem tegenover het vasteland
met talrijke granaten .en bommen.
Het eiland Ubin, waarop vijandelijke pa
trouilles aan land zijn gegaan, ligt aan den
Oostelijken ingang van de Straat van Jo
hore. Het dichtsbij,gelegen punt ligt op on
geveer driekwart mijl afstand van het
eiland Singapore.
De Engelsche generaal-majoor Painter,
die enjcele kilometers ten Noorden van Jo
hore Baroe gevangenoir.en werd, heeft
verklaard: Bij het uitbreken van den oorlóg
verwachtten wij, dat de Japanners aan de
Oostkust van Ma'akka zouden pogen te
landen en wel.ongeveer in de omgeving
van Kwantan. De Japansche troeoen dron
gen echter tegen onzé verwachting van
Thailand uit binnen' en bereikten aldus
reeds na korten tijd de Westkust van Ma-
lakka.
Hierin moet de eigerlijke oorzaak van
de nederlaag op Malaktea worden gezocht.
Wij hebben nooit geloofd,- dat dé Japan
ners dé rimboe konden doortrekken. Zelfs
voor inboorlingen is het ondanks goede
plaatselijke kennis slechts met de grootste
moeilijkheden mogelijk in de rimboe door
te dringen.
Wij hadden Weliswaar voldoende levens
middelen en munitie, 'doch daarmede al
leen konden wij den onstuimig oprukken-
den Japanners geen beslissenden tegenstand
bieden. Toen wij ons den 27sten Januari
langs de Westkust moesten terugtrekken
ging de verbinding met onzen divisiestaf
verloren. Wij waren van de hoofdmacht
volkomen afgesneden. Spoedig bestond on
ze formatie, die oorsnronkelijk 2000 man
telde, nog slechts uit 330 koppen.
Minister Todt verongelukt
Tengevolge van een vliegongeluk.
Rijksminister dr. Todt is Zondag bij
het vervullen van zijn soldatenplicht
tijdens een dienstreis als gevolg van
een vliegtuigongeluk doodelijk veron
gelukt.
De Fuehrer heeft opdracht gegeven,
dat voor Rijksminister dr. Todt een
staatsbegrafenis zal worden gehou
den.
Het Groot-D'Jitsche Rijk verliest in den
doodelijk verongelukten dr. Todt een van
zijn markanste persoonlijkheden. Zijn
schitterende prestaties op ieder gebied,
waarvan hij de leiding had als g#volg van
het vertrouwen, dat de Fuehrer in hem
stelde, bewijzen, dat hij een van de ge
niaalste organisators van dezen tijd was.
De autowegen, de bouw van den Westwall,
den bouw van de versterkingen aan den
Atlantischen Oceaan, drie reusachtige
opgaven, die door hem werden opgelost,
zullen zijn naam voor altijd in de geschie
denis boekstaven. Zijn verdiensten op het
gebied van de concentratie der Duitsche
bewapening zullen pas in de toekomst ten
volle worden beseft.
Sensationeele ontplofling
Ie Tanger
Naar het te Tanger verschijnende Spaan-
sche blad, ,Espana" meldt, heeft zich Vrij
dag in Tanger een ontploffing voorge
daan bij het vervoer van een aantal kisten,
die door de Engelsche sleepboot „Rescue"
van Gibraltar naar Tanger waren overge
bracht. De explosie eischte een groot aan
tal dooden en gewonden. De Spaansche
autoriteiten hebben gezien de groote Ver
ontwaardiging, die het incident gewekt
heeft onder de bevolking en ter vermij
ding van excessen, den staat van oorlog
afgekondigd in de betrokken stadswijk.
Het vice-secretariaat van Volksopvoe
ding heeft de volgende mededeeling aan
de pers verstrekt.
„Onder de passagiers, die Vrijdag met
de postboot uit Gibraltar te Tanger aan
kwamen, bevond zich een Engelschman
met diplomatieke koeriersbagage. Op de
kade stond een Spanjaard, Sixto Silva, te
v/achten, die behulpzaam was bij het over
brengen van de koeriersbagage in een taxi.
Bij het overbrengen ontplofte een stuk der
oagage. Na de ontploffing was de omgeving
bedekt met Engelsch propagandamateriaal.
Elf menschen kwamen om het leven. (Dit
aantal is later gestegen tot veertien). 36
personen liepen verwondingen op. Tot de
dooden behooren zes inheemschen. Van de
vijf omgekomen Europeanen waren er drie
in dienst van het Britrche consulaat. Ook
Sixto Silva werd gedood. Het incident
heeft onder de bevolking groote ongerust-
t eid veroorzaakt. De Spaansche autoritei
ten trachten zoo spoedig mogelijk ophelde
ring in deze zaak te brengen."
Het telefoon- en telegraafverkeer tus-
schen Spanje en Tanger is verbroken. Er
is nog slechts verbinding tusschen den hoo-
gcii commissaris en Spaansche regeering.
Naar Stefani verder uit Tanger meldt,
schoolde voor het Britsche consulaat-gene
raal en voor de lokalen van den Britschen
geheimen dienst een groote volksmenigte
tarnen om te protesteeren tegen den Brit
schen springstofaanslag. Nadat een poging
•om het gebouw in brand te steken was
rrislukt, rukte de menigte de naamborden
at. wierp de ruiten in en vernielde eenige
Britsche auto's Ten slotte bestormde de
volksmenigte, ondanks het ingrijpen der
politie, verscheidene andere Britsche huizen
en zaken en richtte daar groote schade
aan Duizenden Arabieren en Spanjaarden
tiokken naar Marokkaansche en Spaan^he
vlaggen door de-straten der stad en juich
ten voor generaal Franco en' den kalief
onder uitroepen als: „Weg met de Britsche
daders".
Voor de gezinsleden der slachtoffers
werd een collecte' gehouden, die het ge
meentebestuur opende met een- bedrag
vqr. 5000 peseta's.
De omstandigheid, dat een Engelsch
schip in groote hoeveelheden oorlogs- en
propaganda-materiaal de Spaansche haven
heeft probeeren binnen te smokkelen,
wordt ook in officieele kringen het bewijs
geacht, dat de Engelschen de Spaansche
souvereiniteit te Tanger niet slechts voor
bijzien, maar stelselmatig in het geheim
oorlogstuig bijeenbrengen ind eze strate
gisch belangrijke stad aan de zeestraat, om
dit op een gegeven moment te gebruiken.
Men neemt steUig aan, dat de Engelsche
sleepboot „Rescue", die het materiaal heeft
gebracht en te Tanger een bekend schip is,
daarheen reeds veel dergelijke ladingen
Leeft vervoerd.
STRIJDT VOOR EUROPA
De Duitsche opmarsch
In Noord-Airika
Het Duitsche weermachtsbericht van
Zaterdagmiddag luidt als volgt:
In het Oosten duren de gevechten
bij groote koude en sneeuwstormen
voort. In den centralen frontsector
werden sterke deelen van twee bolsje
wistische divisies ingesloten en versla
gen. Daarbij vielen ons 15 kanonnen,
alsmede 44 machinegeweren en gra
naatwerpers in handen. Bij de gevech
ten der laatste twee weken werden al
leen al in den sector van één leger 80
pantserwagens, meer dan 300 kanon
nen, 1000 machinegeweren en granaat
werpers, alsmede meer dan 400 auto
mobielen en 850 sleden buitgemaakt of
vernield. De vijand verloor behalve
talrijke gevangenen meet dan 18.000
dooden.
In den Noordelijken frontsector
brachten de Duitsche troepen den vij
and bij verscheidene acties van stoot
troepen zware bloedige verliezen toe
en vernielden een groot aantal vijande
lijke stellingen. Aan het Karelische
front hebben Duitsche en Finsche
luchtstrijdkrachten met succes spoor-
wegwerken van de Moermansklijn als
mede barakkenkampen van den vijand
bestookt.
Gisteren werden zonder eigen verlie
zen 34 bolsjewistische vliegtuigen in
luchtgevechten neergehaald of op den
beganen grond vernield.
In het zeegebied rondom Engeland
brachten gevechtsvliegtuigen twee vij
andelijke koopvaardijschepen van
10.000 brt. in totaal tot zinken. Verder
zijn nog vijf groote vrachtschepen door
bommen ten deele zwaar beschadigd.
Ten Westen van Engeland heeft een
duikboot een Britschen torpedojager
tot zinken gebracht.
Aan de Oostkust van Noord-Ameri-
ka brachten Duitsche duikbooten zes
vijandelijke koopvaardijschepen van
38.000 brt. in totaal tot zinken. Daar
bij heeft de duikboot van den luite
nant ter zee eerste klasse Rasch zich
bijzonder onderscheiden.
In Noord-Afrika is bij het verder od-
-drin^en naar het Oosten Ain el Gazala
bereikt. Duitsche gevechtsvliegtuigen
steunden dg achtervólgingsgevechten
van de verbonden troeoen en bombar
deerden materiaal^epots ten Westen
van Mersa Matroek.
Een Duitsche duikboot heeft voor
Cyrenaica een Britsch konvooi aange
vallen en een torpedotreffer geplaatst.
Op het eiland Malta troffen bommen
van zwaar kaliber wederom duikboot
ligplaatsen en havenwerken te La Va-
letta. Andere luchtaanvallen waren ge
richt od het vliegveld Halfar. In lucht
gevechten boven eiland verloor de vij
and vier vliegtuigen.
Dc verliezen der Sovjet-
luehlmachl
Het Duitsche weermachtsbericht van
Zondagmiddag luidt:
Aan het Oostelijk front duren de
zware afweergevechten voort. Ver
scheidene groepen der vijandelijke
strijdkrachten werden door tegenaan
vallen vernietigd. In den strijd tegen
een vele malen sterkeren vijand heeft
i_ 269ste divisie infanterie uit Noord
west-Du'tschl and zich bijzonder onder
scheiden. In vier weken heeft zij meer
dan 120 vijandelijke aanvallen afgesla
gen en in talrijke tegenaanvallen ster
ke vijandelijke strijdkrachten vernie
tigd.
Van 31 Januari tot 6 Februari heeft
de Sovjet-luchtmacht 239 vliegtuigen
verloren.. Daarvan werden er 117 bij
luchtgevechten en 18 door afweerge
schut neergeschoten De rest werd op
den grond wmiet-gd In dezelfde pe-
periode gingen aan het Oostelijke front
13 Duitsche vliegtuigen verloren.
In Noord-Afrika verkenningsbedrij-
vi"heid aan weerskanten.
Boven de Duitsche Bocht hebben ja
gers gisteren vijf vliegtuigen van een
afdeeling Engelsche bommenwerpers
neergeschoten zonder zelf verliezen te
ljjden.
ZONDAG.
Ik heb gisteren uit mijn venster ge
keken zoo nu en dan te midden van
mijn boeken opziend naar buiten over
de eindelooze sneeuwvlakte. Dat on
derbreekt den rustig-stillen Zondag
zoo even met overpeinzingen van an
deren aard. Het is een langdurig ver
blijf in de wereld van andere men
schen, waarbij men wel eens even
aan zijn eigen wereld terugdenkt.
En een wending van het hoofd,
een blik uit het raam is daartoe vol
doende. Wat zie ik dan? Sneeuw, ein
delooze sneeuw. Sneeuw, die zich hier
heef£ ingeburgerd, die zich met de
vorst als bondgenoot niet verdrijven
laat. Ik zie spelende kinderen en een
rij onafgebouwde huizen, die met
holle, leege, zwarte oogen boos naar de
witte v'.akte staren. Mij, tusschen boe-
Ken, die mij vertellen van andere we
relden, deert die witheid niet. Maar
eer boek over Rusland zou ik nu niet
verkiezen. Zoo deert mij die sneeuw
nici, maar ook van sneeuw kan men
geestelijke indigestie krijgen. Wat is er
niet die sneeuw? Zal het nog lang blij
ven liggen? Ik weet het niet precies.
Moir het hindert ook niet. Ik heb mijn
Zondag en laat die niet door sneeuw-
visjoenen bederven. En overigens weet
ik dat het in Augustus toch zeker
zal dooien. Waarom zou ik mij dan
druk maken?
En ik keer dus weer terug naar mijn
stillen, blijden Zondag, naar die we
reld van anderen, waarin ik binnen
sluip.
Ik zoek de zon in Venetië. Waht daat
was ik, voordat ik naar buiten keek.
Arbeiders in Duitschland
Er is onzekerheid gerezen over de
vraag, waar arbeiders zich aanmelden
moeten, die in Duitsche fabrieken wer
ken willen en zoo deel willen nemen
aan den strijd van Europa tegen het
bolsjewisme.
Arbeiders, die in Duitschland willen
werken of over de arbeidsvoorwaarden
aldaar informaties begeeren, moeten
zich tot hun arbeidsbeurs of haar filia
len wenden. Er is vraag naar arbeids
krachten voor alle mogelijke beroepen.
Inlichtingen worden uiteraard gratis en
zonder eenige verplichting voor den
vrager gegeven.
Japanners geland op
eiland Singapore
STOCKHOLM, 9 Febr. (D. N. B.>.
De Britsche nieuwsdienst maakt mei-
ding van een officieel communiqué uit
Singapore, volgens hetwelk Japan
sche troepen geland zijn op het Weste
lijk deel van het eiland 'Singapore.
Domei meldt hieromtrent uit Johore-
Bahroe, dat Japansche troepen Maan
dagochtend op het eiland Singapore
geland zijn, na de Straat van Johore
te zijn overgestoken.
STOCKHOLM, 9 Febr. (D. N. B.). Het
Reuterberichf uit Singapore luidt:
Singapore meldt officieel, dat de Japan
ners met sterke strijdkrachten in den afge-
loopen nacht zijn geland op de Westkust
var. het eiland Singapore. De strijd duurt
voort
TOKIO, 9 Febr. (D. N. E>.). Domei meldt
uit Saigon, dat van het front op Malakka
wordt vernomen, dat terstond na de eerste
golf Japansches troepen, die vanochtend
op het eiland Singapore zijn geland. Ja
pansche tankafdeelingen onder dekking
der artillerie de zeestraat van Johore zijn
overgestoken en thans in het woedende
vijandelijke vuur hun terreinwinst uit
breiden.
