DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN Amerika's politiek in het Verre Oosten DONDERDAG 6 NOVEMBER 1941 33ste Jaargang No. 10095 Bureaux Papengracht 32. Telefoon: Redactie 20015 Administratie 20935. Giro 103003. Postbus 11. Onze oude en nieuwe betrekkingen met het Duitsche Rijk „Nederland in ae kentering van den tijd" EEN BELANGRIJK BOEKWERK. In grooten stijl heeft gisteren in het Kurhaus te Scheveningen de aanbie ding plaats gehad van het boekwerk: Die Niederlande im Umbruch der Zeiten, met ondertitel: Alte und neue Beziehungen zum Reich, dat Reichs- amtsleiter dr. Max Freiherr du Prei met medewerking van Pressedezer- nent Willy Janke in opdracht van den Rijkscommissaris, rijksminister dr. Seyss-Inquart die daarin het voor woord heeft geschreven heeft doen verschijnen. De Rijkscommissaris heeft door zijn aan wezigheid en door het houden van een toespraak tot de vele genoodigden luister bijgezet aan deze samenkomst, waarbij verder o.a. tegenwoordig waren: minister dr. Fischböck, commissaris-generaal Schmidt, gezant dr. Otto Behne, de gevol machtigden van den Rijkscommissaris voor Rotterdam, dr. Völcker, en voor Utrecht, de heer Sommer, de commissaris der pro vincie Noord-Holland, dr. A. J. Backer, de directeur-generaal van den rijkswaterstaat, dr. ir. L. R. Wentholt, het hoofd van de afdeeling perswezen van het departement van volksvoorlichting en kunsten, de heer M. Blokzijl, de voorzitter van het Verbond van Nederlandsche Journalisten, de heer P. J. van Megchelen, de voorziter van de ver- eeniging De Nederlandsche Dagbladpers, mr. J. Kars, de voorzitter van den Neder- landschen Kuituurkring, prof. dr. G. A. S. Snijders en de Nederlandsche voorzitter van de Nederlandsch-Duitsche Kuituur gemeenschap, de heer Van Maasdijk. Rede dr. Seys-Inquart. De Rijkscommissaris, dr. Seye-Inquart, heeft de volgende rede gehouden: Bij het betreden van deze zaal zeide mijn begeleider mij, dat het was alsof wij op een verjaarsfeest kwamen. Deze opmer king klopt, want wij willen hier den ge boortedag van een boek vieren. Omstreeks een jaar geleden werd de vraag geopperd, of niet iets kon worden geschreven en over Nederland en zijn be trekkingen tot Duitschland, in de eerste plaats met de bedoeling om onzen kring van medewerkers, maar daarenboven ook onze volksgenooten in Duitschland op de hoogte te brengen met de situatie in Ne derland en de ontwikkeling daarvan in den loop der geschiedenis. Ik heb dit initiatief zeer gaarne overge nomen. De eerste vraag was, wie dit werk zou schrijven. Deze kwestie werd spoedig opgelost en het verheugt mij zeer, dat dr. ïYeiherr Du Prei deze taak in samenwer king met mijn medewerker Janke op zich heeft genomen. De tweede vraag was: „hoe doen we het?" Het was ons duidelijk, dat dit werk slechts dan succes kon hebben, als het om zoo te zeggen als een van de eerste gemeen schappelijke werken zou worden vervaar digd door mannen, die hier met een ooen oog leven. Of het nu Duitschers of Ne derlanders zouden zijn, is niet van belang in dit verband. Van belang is slechts, dat Duitschers en Nederlanders er aan hebben gewerkt. Het verheugt ons, dat wij er in zijn ge slaagd een vrij grooten kring van men- schen voor dit werk te winnen. Wij hebbén thans een boek voor ons met een inhoud, waarover ik geen oordeel wil vellen, daar ik een te groot aandeel heb gehad aan de totstandkoming daarvan. Ik hoop slechts, dat het werkelijk een goed overzicht geeft van de hui dige situatie van Nederland en daarbij is gerekend op den tegenwoordigen toestand, vooral daar het een samen vatting geeft van datgene, wat de ge schiedenis van dit gebied en dit volk heeft gebracht en wat heeft geleid tot de huidige situatie. Ik wil over dit boek verder niet spre ken. De technische bijzonderheden zal de Pressestelle u wel mededeelen. Mijzelf is het een behoefte in uw tegenwoordigheid alle medewerkers, die zich bereid hebben verklaard dit werk tot stand te brengen, zoowel de heeren uit Nederlandsche krin gen alsook de heeren uit mijn kring van Duitsche medewerkers, van harte te dan- ken. Ik draag het aangenaam bewustzijn met mij mede, dat wij hier een gemeenschap pelijk werk hebben, dat in kameraadschap tot stand is gekomen en ik spreek de hoop uit, dat wij hier iets hebben gemaakt, dat aan een breeden kring van lezers eenig in zicht zal geven omtrent den toestand in Nederland, de waarden, in dit land en volk gelegen, en de toekomst, die het is bescho ren, een goede toekomst volgens den wensch van ons, Duitschers. Nogmaals dank ik alle medewerkers en ik wensch het boek een waarlijk groot succes. Toespraak dr. Du Prei. Dr. Freiherr Du Prei, daarna het woord verkrijgend, merkte op, dat over Neder land werken zijn geschreven, die dit land van alle zijden hebben belicht, doch dat over de ontwikkeling van Nederland in de laatste tien jaren en de verhouding sedert dien tijd tot Duitschland weinig te boek is gesteld, terwijl juist deze periode van ont wikkeling van groote beteekenis mag wor den geacht. In dit boek is vooral het volksohe ka rakter tot uitdrukking gebracht doordat veel aandacht is geschonken aan de groote cultuurproblemen, waarover bekwame me dewerkers als prof. dr. H. Krekel, de heer H. van Maasdijk en andere Nederlanders hun inzicht in dit boek hebben weergege ven. De heer Janke heeft over de ontwik keling van Nederland sedert Mei 1940 on der den titel: Regungen des neuen Geistes een belangrijke samenvatting in dit boek geschreven. Over het bestuurswezen in het bezette Nederlandsche gebied hebben dr. Rabel en dr. Backer hun inzichten neer gelegd, over de openbare veiligheid en de politie schreef Gruppenfuehrer dr. Rauter, over de cultureele ontwikkeling o.a. prof. Snijder, over de bouwkunst dr. G. C. La- bouchère, over de schilderkunst dr. D. Han- nema, directeur van het Booymansmuseum te Rotterdam, over de militaire gebeurte nissen van 1015 Mei '40 generaal-majoor Schwabedissen en majoor Th. von Zeska, over de technische en kolonisatorische prestaties van Nederland respectievelijk dr. ir. Wentholt en prof. dr. J. J. Schrie- ke, secretaris-generaal van het departe ment van justitie. Een volgend deel van het boek is ge wijd aan de Nederlandsche staatshuishou ding, waarover min. dr. Fischböck en .vele anderen hun inzichten hebben gegeven. Be langrijke bronnen van welvaart in Ne derland, zooals landbouw en industrie, de problemen van Rotterdam en Amsterdam, de werkloosheid en de wederopbouw vor men een volgend hoofdstuk in het boek, dat sluit met een overzicht van het Ne derlandsche landschap en van land en volk in eenige hoofdgroepeeringen. Het boek is met 114 foto's en 20 sche matische teekeningen e.d. geillustreerd. Voor ons allen, medewerkers aan dit boek, is de verschijning er van een reden tot groote verheugenis, aldus dr. Du Prei, die eindigde met een woord van bijzonde ren dank aan den Rijkscommissaris voor "ens opdracht. Rede van den heer W. Janke. De heer W. Janke, die reeds by den aan vang de genoemde autoriteiten en Frau- lein Triltsch, vertegenwoordigster van den uitgever Konrad Triltsch uit Würzburg had verwelkomd, heeft ten slotte de volgende toespraak gehouden: Het thans verschenen boek: Die Nieder lande im Umbruch der Zeiten is, gezien zijn opzet, karakter en uitvoering, gericht tot twee volken: het Duitsche en het Ne derlandsche. Van het begin af aan heb ben derhalve de uitgevers en naar ge streefd, in dit werk behalve de belangrijk ste medewerkers van den Rijkscommissa ris ook vooraanstaande Nederlanders aan het woord te laten komen, ja, als het ware de gadachte van de Duitsch-Nederland- sche samenwerking uit dit boek te laten spreken. Dit is bij de redactioneele bewer king daardoor tot uiting gekomen, dat juist eenige van de belangrijkste bijdragen door Nederlanders zijn geleverd, namelijk de hoofdstukken, die het Nederlandsche volkskarakter en de groote, Germaansche prestaties van de Nederlanders op het ge bied van cultuur, techniek en kolonisatie van overzeesche en Oost-Europeesche ge bieden behandelen. Bij de technische uit voering blijkt deze samenwerking daar uit, dat ook in dit opzicht de medewer king van Nederlanders werd ingeroepen, zooals op de eerste pagina's van het boek staat aangegeven. Dit is de reden, waar om de Rijkscommissaris den wensch heeft geuit, dat op deze bijeenkomst niet alleen in het Duitsch, doch ook in de Ne derlandsche taal de beteekenis van dit boek zou worden toegelicht. Dat mij in mijn dubbele functie van me deuitgever en als leider van de persafdee- ling van het Rijkscommissariaat, deze taak werd opgedragen, is mij een bijzondere eer. Zij schenkt mij des te meer voldoe ning, daar ik door mijn langdurig verblijf hier te lande den Nederlandschen mensch, zijn aard en prestaties, alsook het Neder landsche landschap grondig heb leeren kennen en waardeeren. Wederzijdsche waardeering. Door mijn veeljarig nauw contact, dat ik eerst als journalist en later in officieele functies niet alleen met de Nederlandsche pers, doch ook met vele andere Nederlan ders, tot stand heb kunnen brengen, heb ik uit persoonlijke ervaring kunnen con- stateeren, dat velen hier te lande vriend schappelijke gevoelens ten opzichte van het naburige Germaansche broedervolk koesteren en dat, bij deskundige en objec tieve voorlichting, het streven: begrip voor de ontwikkeling, denkwijze en prestaties in het nieuwe, verjongde Duitschland te wekken, in wijde kringen met succes kan worden bekroond. Tevens heb ik de over tuiging gekregen, dat omtrent houding en gevoelens van de Duitschers ten opzichte van het Nederlandsche volk hetzelfde mag worden gezegd. Deze wederzijdsche waardeering kan aanzienlijk worden bevorderd, wanneer men in de geschiedenis teruggaat en, met de gemeenschappelijke historie als uit gangspunt, tot het inzicht komt, dat tus- schen Duitschers en Nederlanders steeds een zekere lotsverbondenheid heeft be staan, zooals reeds blijkt uit de oude Ne derlandsche zegswijze: Gaat het Duitsch land goed, dan gaat het ons ook goed! Tot dit doel moge het voor ons liggende boek, waarin de nauwe relaties tusschen Neder landers en Duitschers in het verleden en in het heden op haar juiste waarde wor den geschat, een wezenlijke bijdrage vor men. Aangezien daarenboven in de thans openbaar gemaakte beschouwingen de eer ste verschijnselen van een onvermijdelijke heroriënteering van Nederland en de voor waarden tot een actief en vruchtdragend aandeel aan hot scheppen van een nieu we Europeesche orde worden geschetst, zal op deze wijze de overtuiging worden verstevigd, dat in de toekomst de Duitsch- Nederlandsche samenwerking en de lots verbondenheid binnen het kader van de Germaansche volkenfamilie nog iniger zullen worden, dan zij reeds in het verle- Nog altifd gespannen toestand TOKIO ZENDT EEN AFGEZANT. Naar Domei uit Tokio meldt wordt of ficieel meegedeeld, dat besloten is ambas sadeur Saboero Koeroesoe naar de Ver. Staten te zenden ten einde ambassadeur Nomoera te assisteeren. De woordvoerder van de regeering heeft verklaard, dat Koeroesoe wordt uitgezon den om een vriendschappelijke afdoening van de onderhandelingen tusschen Japan en Amerika te vergemakkelijken. Dit be sluit is genomen met het oog op de heer- schende zeer ernstige situatie. Gemeld wordt, dat Koeroesoe gisteroch tend uit Hongkong is vertrokken om den clipper te nemen, die morgen naar de Ver. Staten vertrekt. Een hooge ambtenaar van de Amerikaan- sche regeering heeft, naar het blad Tokio Nitsji Nitsji uit Washington meldt, ver klaard, dat de V.S. niet het voornemen hebben hun reeds vastgelegde politiek in het Verre Oosten op te geven. Deze amb tenaar was van meening, dat de V.S. nooit vier belangrijke punten zullen laten va ren, n.l.: 1. De handhaving van de onafhankelijk heid van het bewind van Tsjoeng-king en van de verplichtingen, welke voortspruiten uit het negen-mogendheden-pact. 2. Het waarborgen van den aanvoer van rubber en tin voor de V.S. uit Oost-Azië. 3. De vrije handelsmogelijkheden voor de mogendheden van het Verre Oosten. 4. De verdediging van het Amerikaan- sche bezit op de Philippijnen, Guan en an dere eilanden. Ten aanzien van deze verklaringen merkt het Japansche blad op, dat zij staan in het teeken van het omsingelingsfront der ABC D-staten. Japan is evenwel vastbe sloten het omsingelingsfront te verbreken. NAAR EEN GRONDSTOFFENUNIE VAN DE ABCD-STATEN. Het D.N.B. meldt uit Lissabon: Volgens een hier ontvangen bericht zou den de z.g. A.B C.-staten, derhalve de Ver. Staten. Engeland, China en Nederlandsch- Indië, thans de vorming van een grondstof fen-unie nastreven. Er verluidt, dat deze staten maatregelen hebben genomen om de militaire behoefte aan grondstoffen te waarborgen met behulp van de beschik bare bronnen. Te Washington is volgens dit bericht meegedeeld, dat een gedetail leerd organisatieplan is opgesteld. De uit voering van de technische aangelegen heden is opgedragen aan de oeconomische verdedigingscommissie, die onlangs is bij eengekomen onder leiding van den vice- president Wallace. Naar te Londen van gewoonlijk goed in gelichte zijde bekend wordt, zal generaal Wavell na zijn conferenties met den mi litairen commandant van Singapore een inspectiereis ondernemen. Wavell zal een bezoek brengen aan Australië, Nieuw Zee land, Nederlandsch-Indië en Hongkong, aldus meldt S.P.T. Naar de Engelsche berichtendienst meldt, heeft de Australische premier, Curtin, be kend gemaakt, dat het kabinet met het oog op de nieuwe situatie in den Stillen Oceaan de uitzending van een gedeeltelijk gemo toriseerde divisie naar overzee nogmaals in beraad zal nemen. AMER1KAANSCHE CONGRES NIET OP RECES? De voorzitter van de commissie voor buitenlandsche politiek van het Ameri- kaansche Huis van Afgevaardigden, Bloom, heeft gisteren gezegd, dat het Con gres, met het oog op den gespannen toe stand, misschien niet op reces zal gaan. DE AMERIKAANSCHE BEVOLKING EN DE OORLOG. De leider van het Gallup-instituut te New York heeft verklaard, dat de bevol king der V.S. instemt met het verleenen van hulp aan Groot—Brittannië en zijn bondgenooten, maar afkeerig is van het denkbeeld een expeditie-leger uit te rus ten voor deelneming aan den Europee- schen oorlog. Tweederde deel van de be volking der V S., zoo zegt hij. is de over tuiging toegedaan, dat de regeering van Roosevelt een grove fout heeft begaan met zich te mengen in Europeesche aangelegen heden. DE STRIJD IN HET OOSTEN In hun berichten uit de Sovjet-Unie ge ven bijna alle Londensche bladen toe, dat men in Engeland veroaasd is over de snel heid van den Duitschen opmarsch op de Krim en ook over het feit, dat het Duitsche offensief nog steeds niet aan kracht heeft ingeboet. De speciale correspondent van de „Ti mes" te Stockholm, noemt de verovering van de hoofdstal van de Krim een „in drukwekkend succes". De correspondent van de „Daily Telegraph" te Stockholm meldt, dat er ondanks het koude weer nog steeds geen aanwijzing bestaat, dat de Duitsche opmarsch ergens in hevigheid ver mindert of vertraagd wordt. Bij de inneming van Simperopol hebben Duitsche soldaten een algemeen bevel „aan de verdedigers van de Krim" aangetroffen, dat onderteekend was door Stalin, Molo- tof, Tsjaposjnikof en Soekof. Dit luidt: „Teder dienstplichtige is verplicht, onaf hankelijk van zijn rang, van zijn onmiddel- lijken superieur strijd tot den laatsten man te eischen. Soldaten en officieren, die den indruk wekken, dat zij de gedachte aan ge vangenneming met zich omdragen, moeten terstond worden doodgeschoten. Aan de gezinnen van in gevangenschap geraakte soldaten wordt iedere rijkshulp ontzegd. Alle commandanten en commissarissen van divisies zijn verplicht de bataljons- en re gimentscommandanten, die zich tijdens het gevecht verborgen en zich ver houden van den mochten worden genoemd. Moge der halve het boek „Die Niederlande im Um bruch der Zeiten" bij de constructie van 't groote Europeesche bouwwerk, waarvoor de Fuehrer reeds de fundamenten heeft ge legd, een belangrijke pijler vormen. Aan elk van de genoodigden is tijdens een gezellig samenzijn een exemplaar van het boek ten geschenke aangeboden. het slagveld, terstond van hun post te ont heffen. Deze uitknijpers moeten onmiddel lijk worden opgeruimd." PROBLEMEN VOOR BOLSJEWISTISCHE LEIDING. Het tekort aan levensmiddelen stelt de leiding van de Sovjet-weermacht voor moeilijk op te lossen problemen, aldus het Engelsche blad „Sunday Times". Dit te kort is toe te schrijven aan het verlies van de korengebieden der Oekraine. Men houdt ^r eenerzijds weliswaar rekening mede, dat rn Moskou en Leningrad groote reserves aan levensmiddelen liggen opgeslagen, maar anderzijds ontveinst men zich niet, dat desondanks op den duur een gebrek aan levensmiddelen niet kan uitblijven. Wat de toestand der strijdende troepen be treft, deze wordt gekenmerkt door een tekort aan officieren en uitrustingsmate riaal. Vóór alles is er een tekort aan ge vechtswagens. Dit is een gevolg van de groote verliezen en van de verovering van de industriecentra Charkof en Briansk, die werk verschaften aan ongeveer 100.000 ar beiders in tctaal. Enkele lichte bolsjewistische oorlogs vaartuigen hebben gisteren in de Finsche Golf een verkenningspoging gedaan. Daar bij kwamen verscheiden booten tusschen Duitsche en Finsche mijnversperringen te recht. Na hevige intploffingen zonken drie dezer bodems. FINLANDS OORLOGSDOELEINDEN. De nieuwe Finsche gezant in Mandsjoek- wo, dr. Charles Gustav Idman, heeft in een persgesprek verklaard, dat Finland zijn strijd tegen de Sovjet-Unie zal voortzetten, tot het zijn laatste oorlogsdoeleinden heeft verwezenlijkt, te weten: 1. Herovering van het geheele gebied, dat bij de invasie van 1940 aan de bolsjewieken is afgestaan en De bevrijding van de Karelische gebie den, welker bewoners in hoofdzaak Finnen zyn. Momentje GAAF GEBIT. Eet volkorenbrood! Indien ik het zeggen mag, dat is een mooie naam voor hetgeen vroeger uit het meel verwijderd werd om het meel over te houden, waarvan het mooie wittebrood werd gebakken, n.l. de huls en de kiem oftewel de zemelen. Indien wij nu maar het graan malen en zonder meer van het resultaat brood bakken, hebben wij het volkoren brood. En er wordt betoogd, dat het meer dan tijd wordt, dat wij dat lee ren eten. Ik geloof gaarne in de gezondheid- brengende eigenschappen van dat brood en dit brood gevoegd bij de lan. ge lijst van andere etenswaren, die wij ganschelijk verkeerd bereid en gegeten hebben, sta ik eigenlijk stom verbaasd hoe wy er vóór den oorlog al etende het leven hebben afgebracht. En als er een mijnheer in het vuur van zyn volkorenbroodrede de vlam mende vraag stelt: wie van U heeft er nog 32 gave tanden en kiezen? en vol schaamte zwijgt het heele gezel schap, dan groeit mijn groot geloof in de gelukzaligheid van het tand- artsenbedrijf. Maar dan begrijp ik er des te minder van, dat het een tand arts is die de propaganda voor het ge bruik van volkorenbrood ter hand heeft genomen en krachtdadig bevor dert. Ik prijs den man om het offer voor zijn idealen. Maar een slager, die een overtuigd vegetariër is, kan ik mij toch moeilijk voorstellen. MET DUITSCHLAND TEGEN HET BOLSJEWISME Ja, met Duitschland. Want het waren de Duitsche legers, die ten strijde trokken te gen het communisme, den vijand van Europa. Zij waren het, die den strijd aanbonden met de enorme legermachten van Stalin. Zij waren het, die deze millioenenlegers terugwierpen. Zij waren het, die een dam opwierpen, waarachter Europa weer kon herademen. Zij waren het. die den ande ren tijd gaven het vreeselijk gevaar, waar in zij verkeerden te beseffen en zich ge reed te maken mede te strijden, opdat Europa niet ten onder zou gaan. Dit alles deden de Duitsche legers en daarom strijden wij met Duitschland tegen het bolsjewisme. Ja, ook wij, ook Nederland strijdt mede, want die tienduizend Nederlandsche natio- naal-socialisten daar in het Oosten verte genwoordigen ons land, ons volk en ook u. landgenoot, die zich tot op heden misschien nog steeds niet bewust is waarom het gaat. Ook gij wordt vertegenwoordigd daar aan het Oostfront in den strijd met Duitschland tegen het bolsjewisme. Voer zoover u te jong of te oud bent, is die vertegenwoordiging in orde, maar in dien u den leeftijd hebt, gezond bent en zich een goed vaderlander noemt, dan geldt ook voor u het parool: met Duitschland te gen het bolsjewisme, dan behoort u zelf bij die vertegenwordigeors van ons land in het Oosten, dan moet u niet langer aarze len, dan duidt u niet langer, dat anderen u vertegenwoordigen, maar dan wilt u zelf aoen wat uw plicht is, dan strijdt u mede met. Duitschland tegen het bolsje wisme in de gelederen van het Vrijwilligerslegioen „Nederland", Konin ginnegracht 22, Den Haag. Hedenavond van 19.45 tot 20.uur zal Max Blokzijl via den zender Hilversum II in de serie „brandende kwesties" spreken over het onderwerp: „Bouwterrein maar geen gebouw". Musis Sacrum te Arnhem is Dinsdagavond een groot bijeenkomst gehouden van het Arbeïtsbereich der N S.D A P. in den Niederlanden, waarin gouwleider Forster en de Rijkscommissaris dr. Seyss Inquart het woord hebben gevoerd Een overzicht tijdens de rede van gouwleider Forster (Stapf-Mol) KLANTENREGELING VOOR BRANDSTOFFENDISTRIBUTIE. Aan niemand mag meer geleverd worden dan waarop hij recht heeft. Iri aansluiting op het bericht inzake de invoering van een klantenregeling voor de distributie van vaste brandstoffen, opge nomen in het avondblad van gisteren, wordt van bevoegde zijde nog nadrukke lijk de aandacht van verbruikers op het volgende gevestigd. Met ingang van 10 November mag iedere leverancier aan de bij hem in geschreven verbruikers slechts zooveel brandstoffen afleveren als waarop deze krachtens de aan hen door den distribu- tiedienst uitgereikte bonnen recht hebben. In verband hiermede is een leverancier verplicht, indien hij er aan twijfelt, of hij een bepaalden verbruiker al dan niet meer levert dan zijn rantsoen bedraagt, terzake bij den plaatselijken distributiedienst in lichtingen in te winnen. Indien het een leverancier blijkt, dat een verbruiker, die naar zijn meening tot zijn afnemers be hoort, zijns inziens ten onrechte bij een anderen leverancier is ingeschreven, kan •hij z. .h wenden tot de brandstoffencom- missie, die dan zal uitmaken bij welken leverancier de betrokken verbruiker inge schreven moet worden. Aanvragen om als klant te worden ingeschreven welke door nieuwe verbruikers worden ingediend, moeten geaccepteerd worden.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsche Courant | 1941 | | pagina 1