MAANDAG 27 OCTOBER 1941
DE LEIDSCHE COURANT
EERSTE BLAD PAG. 2
Hoofdredacteur; Th. Wilmer, Lelden.
Red. Buitenland: Mr. H. Gelse, Leiden.
Red. Stad en Sport: M. Zonderop, Leiden.
Red. Omgeving: L. Roozen, Leiden.
Red. Létteren en Kunst: Fr. Schneiders. Leiden.
WEERBERICHT
ZONS OP-EN ONDERGANG
Zon onder 6.22 uur Maandagavond.
Zon op 8.27 uur Dinsdagochtend.
Tusschen deze tijden moet worden ver
duisterd.
MAANSTANDEN
27 October: De maan komt Maandagmid
dag om 3.16 op en gaat Dinsdagnacht om
1.01 uur onder.
28 October: De maan komt Dinsdagmid
dag om 3.51 uur op en gaat Woensdagnacht
om 1.02 uur onder.
Vrouwen en kinderen wachten...
Vrouwen en kinderen wachten om hulp.
Die hulp is van de Sovjets niet meer te
verwachten, want die zijn in wilde wanorde
teruggetrokken en hebben huis en hof ver
nield, hebben de levensmiddelenvoorraden
vernietigd en de burgerbevolking zonder
eenigen steun achtergelaten. Ook hun ge
wonde kameraden hebben zij achtergelaten.
Hier, in het pas veroverde gebied in de
Sovjet-Unie is veel werk te doen voor de
Nederlandsche ambulance. Vrouwen en
kinderen, gewonde strijders van beide par
tijen moeten a^holpen en verzorgd worden.
Steunt daarom de Nederlandsche ambu
lance. Stort uw bijdrage, iets meer dan u
missen kunt, op girorekening
8-7-6-0-0
Nederlandsche Ambulance
Koninginnegracht 22, 's-Gravenhage.
DE RIJKSCOMMISSARIS OVER DEN
TOÉSTAND IN NEDERLAND.
De Rijkscommissaris in Nederland, Rijks
minister dr. Seyss-Inquart, heeft in een
aan de „Krakauer Zeitung" verleend in
terview gesproken over de ontwikkeling
in Nederland sedert de oprichting van het
Rij kscommissariaat.
Een groot gedeelle van de ambtenaren
en der bevolking, dat in het begin een te
rughoudendheid in acht nam met betrek
king tot de door den oorlog noodzakelijk
geworden maatregelen, heeft uit den loop
der gebeurtenissen leering getrokken en is
zelfs gewonnen, zoo verklaarde de Rijks
commissaris. De ontbinding der partijen is
zonder eenige merkbare verstoring van
het openbare leven verloopen, hetgeen een
bewijs is, dat de politieke impulsen van
het Nederlandsche volk niet meer van deze
groepen zijn uitgegaan. Rijksminister
Seyss-Inquart deelde verder mede, dat op
het oogenblik rond 10.000 Nederlanders in
den een of anderen vorm aan den strijd
tegen het bolsjewisme deelnemen en dat
reeds velen van hen met het ijzeren kruis
zijn onderscheiden. In zijn overwegende
meerderheid is het Nederlandsche volk
kalm en bezadigd en verricht het, over
eenkomstig zijn conservatieve levenshou
ding, zijn dagelijksche werkzaamheden. De
Nederlandsche arbeiders en de boeren
stand staan over het geheel genomen, on
danks alle agitatie van Londen, positief
tegenover de nieuwe orde.
DUITSCHE SCHOOL TE ARNHEM.
Dr. dr. Wimmer bij opening.
Zaterdag is de Duitsche Oberschule te
Arnhem in tegenwoordigheid van den
commissaris-generaal voor Bestuur en
Justitie, staatssecretaris dr. dr. Wimmer,
met een indrukwekkende plechtigheid ge
opend. De directeur der school, dr. Even
kamp, kon onder de talrijke verschenen
gasten onder wie ook de ouders der scho
lieren. den Beauftragte van den rijkscom
missaris voor de provincie Gelderland,
Landrat dr. Schneider, alsmede talrijke
vertegenwoordigers van de Duitsche weer
macht en persoonlijkheden van het Duit
sche en Nederlandsche openbare leven
welkom heeten.
Commissaris-generaal dr. dr. Wimmer
verklaarde in zijn rede, dat met de opening
van deze school de periode van het oprich
ten van Duitsche scholen in Nederland in
hoofdzaak is afgesloten, daar de aanspraak
van het Duitsche „Volkstuin'' in Nederland
od eigen scholen in hoofdzaak vervuld is.
Het doel is nu uitbreiding van deze scholen
en van haar inrichting en de verbetering
van haar werkzaamheden. Dr. dr. Wimmer
ging vervolgens vooral in op het feit, dat
de school, evenals alle Duitsche scholen in
Nederland, ook door Nederlandsche jon
gens en meisjes wordt bezocht. Dit ge
schiedt niet met het voornemen om de Ne
derlandsche jeugd Van haar volksaard te
vervreemden, doch veeleer is het een be
wijs, dat het begrip en de wil tot een
vruchtbare Duitsch-Nederlandsche samen
werking reeds bij de jeugd worden gewekt.
De commissaris-generaal richtte zijn
woorden deels direct tot de scholieren, die
hii tevoren had begroet en geïnspecteerd.
Hij vermaande hen onvermoeid te wgrken
om de opgaven te kunnen volbrengen,
welke het Duitsche volk en het nieuwe
Europa eens aan hen zouden stellen. Hier
toe zal riet in het minst het nieuwe type
school bijdragen, welke geen tegenstellin
gen meer kent tusschen onderwijzers en
scholieren en voor een uniforme opvoeding
in den geest van deze oogmerken zorgt.
De Beauftrage van den rijkscommissaris
verklaarde, dat het thans zaak is de ge
meenschappelijkheid der ideeën in de sa
menleving tusschen Duitschers en Neder
landers te bewijzen, daar de kracht van
deze idee de gemeenschappelijke toekomst
zal waarborgen.
De plechtigheid werd besloten met een
Sieg Heil op den Fiihrer, Adolf Hitler, uit
gebracht door der. Kreisle;ter Weibeler en
de volksliederen van de Duitsche natie.
NIEUWE OPPERBEVELHEBBER
NED.-IND. LEGER.
Chef van gen. staf Ter Poorten.
De chef van den generalen staf van het
Nederlandsch-Indische leger, Ter Poorten,
is tot opperbevelhebber van het Neder-
landseh-Indische leger benoemd als opvol
ger van generaal Berenschot, die op 13 Oc
tober l.L bij een vliegtuigongeluk om het
leven is gekomen.
BOERENLEIDER ROSKAM SPREEKT
OVER DEN GRONDSLAG VAN DEN
NEDERLANDSCHEN LANDSTAND.
Zaterdagavond heeft de boerenleider van
den Nederlandschen Landstand een radio
rede gehouden, die van groot belang is
voor het geheele Nederlandsche volk en
waarin onder meer belangrijke mededee-
lingen over de voedselpositie van ons land
werden gedaan.
Boerenleider Roskam begon met een be
schouwing over het verleden en het heden.
Als het. liberaal kapitalisme, aldus spr. o.m.,
slechts een maatschappelijk stelsel was ge
weest, dan zou het nooit gelukt zijn onze
boeren en onze burgers onder de almacht
van crisiscentrales en wereldconcerns te
brengen. Doch het liberaal kapitalisme was
meer dan een maatschappelijk stelsel^ het
was de verwerkelijking van de wereldbe
schouwing, die den Schepper ontkent en
het eigen ik op den troon zet. Daarom kon
deze wereldbeschouwing niet rusten, voor
dat zij zich in haar vollen omvang had
doorgezet. Wie het Engelsche wereldkapi-
talisme met zijn bondgenoot het Russische
Bolsjewisme aanziet, die huivert van de
ontzettende machten uit den afgrond, die
hier woelen en werken. Wie echter de
geestkracht en. de moed heeft door deze
uiterlijke verschijningsvormen heen te
zien naar het wezen dezer dingen, die
staart regelrecht in het aangezicht van den
satan. Indien men Gods werk niet aan
vaardt, dan loochent men ook het recht op
het leven der souvereine levenskringen.
De grondslag van het recht is dan een door
menschen opgemaakt juridisch contract.
Tusschen de volkssouvereiniteit, die ont
aardt in de dictatuur van machten voor en
achter de schermen en de absolute staats-
souvereiniteit is dan ook geen werkelijk
principieel verschil. Het is slechts een ver
schillende vorm, maar in wezen is het al
gegrond op de ontkenning van de wet der
goddelijke orde voor geslacht en volk.
Spr. gaf daarpa eenige voorbeelden hoe
door een prijzenpolitiek, die in schjjn ma-
terieele voordeelen zou geven, juist nieu
we nadeelen ontstonden.
Daarop deelde spr. mede, dat het Neder
landsche Agrarische Front zal worden op
gelost en opgenomen in den Nederland
schen Landstand. Dit geldt voor alle be
staande land- en tuinbouworganisaties.
Geen liquidatie dus, maar opname en om
bouw in het natuurlijk verband, dat de
Landstand is. Allen, die in deze organisatie
werken, moeten tot nader order rustig
doorgaan met hun arbeid.
Behalve de bovengenoemde organisaties
waren er de landbouwcrisisorganisaties,
welke verweven waren aan het overheids
apparaat. Hierdoor, zoo zeide spreker, was
de juiste verhouding tusschen staatsgezag
en volksvrijheid volkomen zoek geraakt.
Het deed den boerenleider genoegen, mede
te kunnen deelen dat deze organisaties op
geheven zullen worden. Het bureau voor
de voedselvoorziening in oorlogstijd met
zijn veertien crisiscentrales blijft voorloo-
pig overheidsorgaan. Het zal evenwel gron
dig gereorganiseerd en tot eenvoudige ver
houdingen teruggebracht worden, om dan
marktordenend door te werken.
Voorts deed spr. mededeelingen over het
droogmalen der Zuiderzee en het verdeelen
van de ontstane gronden.
De landarbeiders hooren eveneens in
den Landstand, want zij staan gelijk met
deri boer. Dit is een rechtstreeks gevolg
van den boerengeest. Een gezonde schakel
met het N.V.V. is gelegd.
Boerenleider Roskam memoreerde het
prachtige werk van de commissie voor den
productieslag, waarin eenige duizenden
personen geruimen tijd hebben samenge
werkt onder leiding van dr. Posthuma.
Dr. Posthuma heeft zich. naar spr. mede
deelde, bereid verklaard om als generaal-
adviseur zijn krachten te wijden aan den
Nederlandschen Landstand.
Het is niet mogelijk in een kort tijdsbe
stek alle levensterreinen op te sommen,
die de Nederlandsche Landstand bestrijkt.
Samenvattend kan ik zeggen, dat de Land
stand moet worden gehoord door alle over
heids- en andere organen voor eiken maat
regel, die. de beboüwing van den grond en
de voedselvoorziening betreft.
Op den dorpsboerenleider en den dorps-
boerenraad komt de voornaamste en
zwaarste taak van den Nederlandschen
Landstand. Van het dorp gaan de wenschen
en plannen naar de provinciale- of gouw-
boerenraad. Van de provincie uit komt al
les in Den Haag, waar het tot den juisten
vorm wordt omgebouwd en doorgegeven
aan alle instanties, waarmee de Landstand
te maken heeft.
Boeren van Nederland, aldus vervolgde
spr., gij kunt onder Gods zegen de voed
selvoorziening van ons volk veilig stel
len. Doch gij moet meer doen dan dat. Gij
zijt ook verplicht een strijd te voeren te
gen die verraders van ons volk, die door
den zwarten handel een rechtvaardige ver
deeling van onze producten in gevaar
brengen. Wij missen elk recht om bij onze
overheid te pleiten voor een gelijkgerech
tigde verzorging van boerenerf als onze
Duitsche collega's, zoolang de sluikhandel
tiert. 4
Als leider vanj den Nederlandschen
Landstand ben ik gemachtigd de vol
gende verklaring af te leggen: „Zoo
lang de Nederlandsche voedselvoorzie
ning niet beter is dan die van het
Duitsche rijk zullen leveringen uit ons
land naar het Duitsche rijk en naar
andere landen in de toekomst niet
meer plaats vinden".
Een gezond ruilverkeer zal steeds wor
den bevorderd, zoodat onze voedselpositie
kan worden verstevigd door ruil van die
goederen, die wij te kort komen, tegen
goederen die wij kunnen missen, terwijl
onze tuinbouwproducten, waarvan wij vijf
tig procent'meer telen dan noodig is voor
eigen gebruik, tegen een rechtvaardigen
prijs zullen kunnen worden afgenomen.
Dit laatste geldt ook voor ons fokvee, zoo
dat ons afzetgebied niet verloren gaat en
de toekomstmogelijkheden beveiligd zijn.
Met man en macht wordt aan deze toe
komst gebouwd en in het nieuwe Europa,
dat komt, zal levensruimte zijn ook voor
onze jongens.
PRODUCTIESLAG GAAT ALLE
NEDERLANDERS AAN.
Dr. F. E. Posthuma bespreekt groote cn
kleine middelen in den productieslag.
Dezer dagen heeft dr. Posthuma in een
zeer belangwekkende radiorede een be
roep gedaan op alle Nederlanders om mede
te werken tot het slagen van den produc
tieslag.
Het is nu eenmaal zoo, dat over een goe
de verdèeling (distributie) en een flinke
hoeveelheid voor het gebruik (consumptie)
eerst gesproken kan worden, als de voort
brenging (productie) vast staat. Het zal
dus voor den verbruiker het beste zijn,
als de voortbrenger veel heeft geprodu
ceerd. Daarom, aldus dr. Posthuma, ver
dienen boer en tuinder, die zich inspannen
om met de beperkte hulpmiddelen nog
zooveel mogelijk uit den grond te halen,
dat allen daarvoor de noodige waardee
ring niet alleen hebben, maar vooral too-
nen! Dit kan geschieden met groote en
kleine middelen en.... door iets na te la
ten.
Onder groote middelen verstaat dr.
Posthuma de aanwending van den riool-af
voer van de steden en de middelpunten
van nijverheid voor de bodembemesting.
De menschelijke verteringsresten worden
momenteel in hoofdzaak afgevoerd naar de
rivieren of rechtstreeks naar de zee.
Hierin dient een grondige wijziging ge
bracht te worden. Wat stad en nijverheid
kunnen bijdragen, om de productiviteit van
den bodem in stand te houden, moet
thans verzameld en volledig benut worden.
Waar den boer wordt gevraagd gier en
mest zoo doelmatig mogelijk te bewaren,
hem van staatswege subsidie wordt ver
strekt voor het bouwen van gierkelders,
daar dienen vanzelfsprekend iedere stad en
elk middelpunt van nijverheid zich ervoor
in te spannen, alle afvalstoffen, welke voor
de bodémbemesting waarde hebben, te ver
zamelen, te verwerken en ter beschikking
van landbouw er en tuinder te stellen.
Onder kleine middelen verstaat dr.
Posthuma .o.a. hetgeen de huisvrouw kan
bijdragen tot het slagen van den productie
slag. Door het zorgvuldig verzamelen van
afval van aardappelen kunnen de huis
vrouwen voor een waardevolle aanvulling
van den veevoedervoorraad zorgen. De
volle medewerking van de gemeentelijke
autoriteiten voor de organisatie van een
goed werkenden ophaaldienst is daarbij
in de eerste plaats vereischt.
Ook het telen van voedingsgewassen
in tuinen, parken en dergelijke gronden,
alsmede een goed geregelde volkstuintje
uitgifte onder deskundige voorlichting
worden onder de kleine middelen gere
kend. Ook hier kunnen de betreffende ge
meentelijke instellingen uitstekend werk
verrichten. Dr. Posthuma noemt dit zelfs
het voeren van een, kleinen productieslag.
In het vervolg van zijn rede vestigde dr.
Posthuma er de aandacht op, dat men ook
waardeering voor den productieslag kan
toonen door het geroddel over het gebruik
van het voortgebrachte na te laten. Dit
blijkt voor velen nog heel moeilijk te zijn.
VLEESCH OVER DE „VRIJBANK"
In het vervolg 200 pCt. per bon.
De Secretaris.-Generaal van het Departe
ment van Landbouw en Visscherij maakt
bekend, dat met ingang van 25 October
1941 de hoeveelheid vleesch, welke over de
zoogenaamde vrijbank wordt verkocht, per
bon 200% zal bedragen van het normale
rantsoen. ^Derhalve kan over de vrijbank
op eiken met „vleesch" gemerkten bon
100 gram vleesch, been inbegrepen en op
eiken met „vleeschwaren" gemerkten bon
200 gram vleesch, been inbegrepen, wor
den gekocht.
Voor het koopen van dit vleesch komen
echter uitsluitend diegenen in aanmerking,
die bij den verkoop aan de plaatselijke toe
wijzingscommissie, onder wier toezicht
dezen verkoop, plaats vindt, b.v. aan de
hand van hun distributiestamkaart, kun
nen aantoonen, dat hun destijds een vet-
kaart werd uitgereikt.
ENGELSCHE lUCIITAANVALLEN.
Een Britsch vliegtuig heeft Vrijdagavond
in het wilde weg met machinegeweren op
een plaats in Friesland geschoten. Er ont
stond als door een wonder slechts glas
schade. Op een andere plaats vernielde
een brisantbom een woning. Daarbij werd
een man gedood en zijn echtgenoote ge
wond. De óverige brisantbommen, die luk
raak werden geworpen, kwamen in het
vrije veld terecht.
BELANGRIJKE GIFT.
Met het doel, de cultureele banden tus
schen Duitschland en ons land te verstevi
gen, zal het departement van Volksvoor
lichting en Kunsten aan de Deutsch-Nieder.
landische Gesellschaft een aantal boekwer
ken schenken, die door de leden van deze
organisatie kunnen worden geraadpleegd.
Een keur van boeken, welke een overzicht
geven van de Vlaamsche-en Nederlandsche
literatuur, zal worden samengesteld.
ALS ER NOODEN TE LENIGEN VIELEN.
Collecten in vroeger dagen.
Men schrijft ons: Milddadigheid is geen
eigenschap, die ons menschen van de twin
tigste eeuw alleen siert. Onze voorouders
deden niet voor ons onder, als het leni
ging van no oden betrof. Zij waren meest
al aanstonds bereid te helpen. De geschie
denis kent hiervan meer dan een voor
beeld. In die dagen kende men weliswaar
nog geen „Winterhulp Nederland", doch
armoede, gebrek en kommer waren even
goed bekend als thans. En daarvoor be
hoefden het dan nog niet eens dagen van
oorlog te zijn. Ook in vollen vredestijd
ware er talrijken, die steun behoefden.
Doch niet alleen personen kwamen daar
voor in aanmerking, ook zaken, niet-per-
sonen, vroegen herhaaldelijk om bijstand,
en even zoovele malen werd deze ver
leend. In vroegere eeuwen bepaalde de
overheid burgemeesteren eener stad, ech
ter, tot welk een bedrag gecollecteerd!
mocht worden; er werd dus veelal een be
paalde limiet vastgesteld. Doch ook hierop
bestonden uitzonderingen, waarbij zulk
een limiet niet bekend was.
In het algemeen stond voorop, dat, als er
goed verdiend was, en ook met milde hand
gegeven werd. Een algemeene inzameling
werd b.v. te Amsterdam, op last van de
Staten van Holland, gehouden op den
lOden September 1731, (door de geheele
provincie), ten behoeve der uit Italië ver
dreven Waldenzen. Deze collecte bracht
alleen in de stad Amsterdam de kapitale
som van 132.605.op.
Op het eiland Marken had een hevige
brand gewoest. In Februari 1732 werd den
pastor Loei, ds. Petrus de Bruyn, met den
ouderling Pieter Jansz, toegestaan te trach
ten 1500.bijten te brengen. Heel vaak
werd voor brand gecollecteerd, en meesten
tijds werd het bedrag, waarvoor toestem
ming verleend was, bereikt.
Evenals in 1789 kwamen ook in 1799
visschersdorpen om steun vragen. In Mei
van dat jaar werd een collecte van 10.000
toegestaan aan „gecomitteerden tot de
visscherij-armen" te Vlaardingen en in
Augustus een van 1.000.voor de huis
gezinnen der gevangen visschers uit Kat
wijk aan Zee.
Ten slotte maken wij nog melding van
een collecte, welke door oorlogsomstandig
heden gehouden moest worden, n.l. die na
den inval der Engelschen in Noord-Hol
land, in 1799. Het uitvoerend bewind der
Bataafsohe republiek schreef toen tegen
den 27sten December een collecte over het
geheele land uit.
Dat het Nederlandsche volk zijn verbon
denheid toont doordat men elkanders ïas-
ten helpt drag?n, is dus in het geheel geen
vondst van dezen tijd. Het werrc van Win
terhulp Nederland kan dan ook beschouwd
worden als een hervatting van hetgeen on
ze voorvaderen voor elkaar-deden. Ieder
lid van de gemeenschap wist zich in die
gemeenschap geborgen, omdat wanneer
zulks noodig was, hulp werd geboden.
Winterhulp zou dezen geest van ge
meenschapszin zoo gaarne weer in ons
volk bewust doen worden.
Dat wij telkens weer een beroep op den
offerzin doet, vindt zijn oorzaak in het be
treurenswaardige feit, dat duizenden
landgenooten op hulp wachten en .eerst
van het allernoodigste voorzien kunnen
worden als er werkelijk geofferd wordt.
Men overwege dit terdege bij het bepa
len van zijn gift bij de op 31 October en
1 November a.s. te houden lijstencollecte.
OFFERVAARDIGHEID IS EEN DER
DEUGDEN, WELKE EEN VOLK VOOR
ZIJN BESTAAN NOODIG HEEFT.
Het gironummer van Winterhulp Nederland
is 5553.
HEROPENING VAN DE VAK
OPLEIDING.
DE AANMELDING INGEVOIGE HET
ZIEKENFONDSENBESLUIT.
In tegenstelling met de aanvanke
lijke verwachting konden de aanmel
dingskaar ten voor degenen, die op het
oogenblik nog bij geen ziekenfons
zijn ingeschreven en zich nu bij een
toegelaten „algemeen ziekenfonds"
moeten aanmelden, nog niet aan alle
postkantoren verkrijgbaar worden ge
steld. Men zal er echter op kunnen re
kenen, dat deze kaarten uiterlijk
Woensdag a.s. alom in den lande aan
de postkantoren verkrijgbaar zijn.
Ter vermijding van misverstand diene,
dat zij, die reeds bij een ziekenfonds zijn
aangesloten, hun aanmeldingskaart door
bemiddeling van dit ziekenfonds ontvan
gen en dus geen gang naar het postkan
toor behoeven te makenrf
KERKNIEUWS
BENOEMINGEN IN HET BISDOM
HAARLEM.
Z.H.Exc. de Bisschop van Haarlem heeft
benoemd:
tot pastoor te Amsterdam (H. Hart) den
weleerw. heer W. H. Kooij;
Lot pastoor te Amsterdam (O. L. Vrouw
van Lourdes) den weleerw. heer J. C. de
Moei;
tot pastoor te IJmuiden den weleerw.
heer E. N. F. Pronk, thans kapelaan te Am
sterdam (H. Gerardus Majella).
Z EERW. HEER J. S. H. BEMELMANS. f
Vrijdagavond is in het ziekenhuis te Roer
mond plotseling overleden de zeereerw.
heer J. S. H. Bemelmans, sinds 1923 direc
teur van de R.K. H. B. S. voor meisjes van
de zusters Ursulinen te Roermond. De over
ledene werd in 1883 te Oirsbeek geboren, in
1907 priester gewijd. Hij was o.m. leeraar
te Rolduc en lange jaren directeur van
„Voor eer en deugd".
STADSNIEUWS
„KLOMPERTJE KLOMP".
De jeugd vermaakte zich uitstekend.
Een; groote schare kinderen heeft Za
terdagmiddag in de Stadsgehoorzaal de be
levenissen meegeleefd van „Klompertje
Klomp". We behoeven niet te zeggen wie
Klompertje Klomp is. Reeds meer dan twee,
maanden worden in onze courant de avon
turen van Klompertje Klomp in het da
gelijksch kinderverhaal verteld en de
jeugd grijpt iederen dag naar de courant,
om Klompertje te volgen bij zijn tochten.
Was het wonder, dat velen den jongen
Klomp in levenden lijve wilden aan
schouwen en.... tevens nieuwsgierig wa
ren naar den afloop van de avonturen?
Zoo was de opkomst van 800 a 900 kinde
ren niet te ^verwonderen.
Het is ongetwijfeld een uitstekende ge
dachte 'geweest van het gezelschap Jan
Nooy om ook dit kinderverhaal voor het
voetlicht te brengen. Het is een tooneel-
en zangspel geworden van 22 tafereelen
met muziek van Jos. Mölknan. Op eenvou
dige wijze heeft men de verschillende per
sonen, die in het verhaal meespelen, ten
tooneel gebracht en aan de kinderen, die
met ongekend boeiende belangstelling het
spel volgden, was te merken, dat zij on
middellijk de verschillende meespel en den
herkenden. Vader en Moeder Klomp,
Klompertje, boosdoeners, een oneerlijke
fotograaf, een kwajongen, die gebakjes
steelt, kortom al degenen, die successieve
lijk in het verhaal voorkomen, kwamen
voor het voetlicht en zij allen deden de
jeugd telkens weer genieten van de vele
avonturen van Klompertje Klomp uit Pa-
lingdam.
Deze middag zal bij onze jeugd' zeker
nog langen tijd in herinnering blijven.
Vier commissies benoemd.
Dr. ir. G. de Gelder heeft als gemachtig
de en in opdracht van den commissaris
voor niet-commercieele vereenigingen en
stichtingen de volgende commisses inge
steld:
a. Een commissie voor lagere nijver
heidsscholen.
b. Een commissie voor het leerlingstelsel.
c. Een commissie voor de leermiddelen
der nijverheidsscholen.
d. Een commissie voor de opleiding in
middenstandsberoepen en het kleinbedrijf
In deze commissies zijn benoemd de vol
gende heeren:
Commissie a: tot lid en voorzitter: M.
Worp, directeur van de ambachtsschool te
Delft en voorzitter van de Ned. Centrale
v. d. Vakopleiding. Tot leden: J. A. Baars,
leeraar aan de gemeentelijke nijverheids
school te Breda, D. S. de Boer, architect
te Alkmaar, P. J. Kouwe, leeraar aan de
ambachtsschool te Coevorden, G. N
Meurs, leeraar aan de ambachtsschool te
Leiden, voorzitter van den Ned. Bond van
Leeraren en Leeraressen, S. H. Stoffel, di
recteur van de machinefabriek Reineveld
te Delft.
Commissie b. Tot lid en voorzitter: A.
Hengeveld, directeur van de ambachts
school te Haarlem, lid van het dagelij ksch
bestuur der Ned. Centrale voor de Vak
opleiding. Tot leden: H. Hootsmans, direc
teur van de ambachtsschool te Breda, J.
Keppels, chef personeel van de N.V. Stork-
Hysch, Haarlem,1 mr. A. Vermeulen, leider
der sociaal economische afdeeling van het
Nederl. Verbond van Vakvereenigingen,
Amsterdam, A. J. Winter, afdeelingsleider
van het gewestelijk arbeidsbureau te Haar
lem.
Commissie c. Tot lid en voorzitter: K.
Kooyman, directeur van de ambachtsschool
te Hilversum. Tot leden: P. J. Kouwe, lee
raar aan de ambachtsschool te Coevorden,
J. Lookman, leeraar aan de ambachtsschool
te Den Helder, R. C. van Ree, Eindhoven.
Commissie d. Tot lid en voorzitter: A.
Wamsteeker, voorzitter van den Alg. Ned.
Bond van Handels- en Kantorbedienden
„Mercurius" te Amsterdam. Tot leden: de
heer A, R. van Bavel, leeraar aan de mid
delbare handelsavondschool te Utrecht, W.
v. d. Meer, leeraar boekhouden M.O. te
Eist (Utrecht), G. L. v. Rijn, leeraar han
delsschool te Utrecht, J. Traast, directeur
vakschool v. winkelpersoneel, Naarden.
„GLAS IN VELERLEI VORM".
De vereeniging van Matihesianen hield
Zaterdagmiddag ihaar eerste bijeenkomst
in het zilveren jubileumjaar in de college
zaal van het Kamerlingh Onneslaborato-
rium. De voorzitter, de heer J. Freeke,
opende dezen middag met een toepasselijk
woord en leidde vervolgens den heer W.
Jezeer in. Deze begon met een historisch
overzicht te geven van de fabricatie van
glas en toonde daarmee aan, dat het glas
reeds gemaakt werd ongeveer 4000 jaar
geleden. Daarna behandelde hij op popu
laire wijze de samenstelling van den een-
voudigsten vorm van glas. Hij liet daarbij
een stuk gesmolten glas zien, dat gevormd
was door zand tot een hooge temperatuur
te verhitten. Terwijl vroeger het glas al
leen gebruikt werd voor kunstproducten,
waaronder zeer kostbare, wordt het tegen
woordig ook voor wetenschappelijke en
technische doeleinden gebruikt. Immers,
waar men bij metalen leidingen b.v. van
de te behandelen stof niets kan zien, kan
men door het glas alle bewegingen volgen.
In Duitschland begon men het eerst het
glas voor technische doeleinden te gebrui
ken. Men begon o.a. allereerst vensterrui
ten te maken. Daarna ontwikkelde zich
de industrie in 't maken van flesschen,
waarvan Nederland een groote hoeveel
heid produceert. Spr. beschreef vervolgens
hoe een smeltoven er uit ziet en hoe het
glas gesmolten wordt. Ook liét spr. ver-
schillehde syteemen van ruiten maken
zien. Hierna besprak hij verschillende
glassoorten en wat men hiervan kon pro-
duceeren. O.a. pijpleidingen en flensstuk
ken en hij toonde de buitengewoone ste-
vigte van het glas aan.
De heer Jezeer besprak toen een andere
tak van glasblaaskunst, n.l. dat van den
glasinstrumentmaker, die ook een weten
schappelijke opleiding moet hebben. Hij
liet hierbij zeer fijne glasinstrumenten
zien, die gemaakt waren in 't Kamerlingh
Onnes Laboratorium. Spr. zeide, dat vele
menschen dachten, dat in Nederland deze
tak van glasnijverheid niet beoefend werd;
doch zelfs uit Amerika komt men in Lei
den examen doen. Spr. besloot met het
beantwoorden van vele vragen, die hem
gesteld werden.
De voorzitter sprak namens alle aanwe
zigen toen hij den heer Jezeer hartelijk
darde zegde voor deze zeer interessante le
zing, waarna hij de aanwezigen uitnoodig-
de de glasinstrumenten van dichtbij te ko
men zien. I^et bestuur mag deze eerste ju-
bileumlezing als zeer geslaagd beschouwen.
