S)e £cld&elie(2oii/Yct/ii£
DUITSCHLAND
Momentje.
.J
MAANDAG 6 OCTOBER 1941
33ste Jaargang No. 10069
Bureaux Papengracht 32.
Telefoon: Redactie 20015. Administratie 20935.
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
Giro 103003. Postbus li
Mysterie van licht.
Pastoor Möller van Voorburg heeft een
boek doen verschijnen, hen eerste deel van
een standaardwerk over Christus en Zijn
Kerk; dit eerste deel gaat over den Chris
tus 1), het tweede, dat weldra volgen zal,
handelt over de Kerk, die Christus gesticht
heeft.
De volumineusheid van dit eerste deel
heeft ons, gelukkig, niet weerhouden, om
het onmiddellijk, nadat wij het ontvangen
hadden, te gaan lezen.
Gelukkig want wij hebben in ver
scheidene passages g e n o t e n om de wijze,
waarop de schrijver den Christus vóór ons
plaatst.
Het werk is tegelijk didactisch en lyrisch.
Het is wel een buitengewoon moeilijke taax
'n taak, die niet zonder gevaar is tege
lijk te leeren en te dichten, tegelijk we
tenschappelijk en poëtisch te zijn! Maar wij
meenen^r dat pastoor Möller daarin is ge
slaagd.
Hoewel het in ons voornemen ligt, aan
Möllers boek een breedere bespreking in
onze courant te wijden, willen wij nu reeds
de aandacht vestigen op dit werk, dat vóór-
al in dezen tijd den meer-ontwikkelden
voor wie het bedoeld is verstandelijken
troost en gevoelvolle begeestering, geestelij
ke kracht zal schenken als het wordt
gelezen met aandacht, want een lichte
materie zet de schrijver ons hier niet voor.
O, mocht de Christus leven midden in
ons eigen leven, in het leven van anderen,
zoekenden en dolenden, in het leven van
de samenleving aller menschen van dezen
tijd!
„Wie peilt den geestelijken troost en
vreugde, welke het christendom schenkt
aan hem, die het christendom metter
daad belijdt? Christus is de rust des
harten, het licht des geestes, de Vrede
van het geweten. Hij maakt den mensch
tot gelooven bereid en verheft hem
boven zich zelf, boven het leed en de
ontgoocheling, die geqji piensch in dit
aardsche leven bespaard blijven", al
dus pastoor Möller..
Zooals gezegd, bedoelen wij hier niet,
een „recensie" van Möllers werk te geven.
Dit is slechts een mededeeling van de
verschijning en een eersten indruk na de
eerste kennisname.
Getroffen werden we reeds onmiddellijk
in de eerste hoofdstukken door de kern
achtige wijze, waarop de schrijver tracht
ons den verheven Persoon van den Chris
tus te schilderen, door de diepte van over
denking en over-weging, waaruit zijn be
schouwingen zijn gegroeid.
„De kern van Jezus' zieleleven vormt zijn
absolute overgave aan Zijn hemelschen
Vader. Deze overgave is de groote drijfveer
en de eenige hartstocht van zijn leven, ge
lijk uit alles blijkt", (blz. 53).
De overgave aan Zijn hemelschen Vader
is ,.de eenige hartstocht" in Zijn leven.
Deze gedachte grijpt ons aan, als een be
zielende gedachte voor de menschen aller
tijden, ook en vooral in de moeilijke tijden
der wereldgeschiedenis, die wij nu bele
venDe overgave aan den hemelschen
Vader onze eenige hartstocht!
En de schrijver zegt even verder:
„Zijn liefde tot den Vader is de grond
slag van Zijn algemeene menschenliefde,
die niemand uitsluit, noch zondaars, noch
zondaressen, noch tollenaars, noch haters
en vijanden, zelfs niet hen, die Hem aan
het kruis hebben geslagen. Zijn bijzondere
liefde gaat uit tot allen, die ellendig en
radeloos en arm en ziek en melaatsch en
blind zijn. Het kleine en het geringe trek
ken Hem aan. Zijn hart gaat uit naar het
kind, den arme, den zieke, den zondaar.
Allen, die belast en beladen zijn, moeten
vrijmoedig tot Hem komen".
Deze enkele passages geven geen beeld
van het boek, dat ruim vierhonderd blad
zijden telt. Maar voor heden beperken wij
ons er toe.
De Christus is een mysterie van licht.
Mogen wij in dat licht wandelen. Dan is
ook deze tijd Voor ons een tijd, waarin wij
genieten den alles-overtreffenden zegen, de
onschatbare weldaad van het: licht!
1) Mysterie van licht. De Christus. J; B.
W. M. Möller, pr. Uitgeverij Pax te
's-Gravenhage.
Rotterdam zwaar gebombardeerd
door Britsche piloten
119 dooden, 190 zwaar gewonden
Zooals reeds in een deel onzer editie van
Zaterdag gemeld is Rotterdam Vrijdag
avond j.l. wederom het doel geweest van
een aanval van Britsche vliegtuigen. Van
groote hoogte werd een vijftigtal zware
explosieve bommen en meer dan vijfhon
derd brandbommen lukraak omlaag ge
worpen, dood en verderf brengend aan
deze toch reeds zoo zwaar getroffen stad.
Een aantal journalisten heeft een bezoek
gebracht aan een feeks plaatsen, welke
door bommen zijn getroffen. Zij hebben
kunnen constateeren, dat wederom de bur
gerbevolking werd getroffen, zonder dat
ook maar in het minst een geldige reden
hiervoor gevonden kan worden, met den
besten wil van de wereld niet. In het totaal
heeft deze laffe aanval tot nu toe 119 doo
den geëischt met 190 zwaar gewonden,
waarvan een groot aantal zoo zwaar, dat
zij er niet meer boven op zullen komen en
nog een driehonderd lichtgewonden, die
na te zijn verbonden naar hun huis, voor
zoover nog aanwezig en bewoonbaar, kon
den terugkeeren. Bovendien worden acht
personen vermist, vermoedelijk liggen zij
nog onder het puin.
Een mededeeling in het eerste bericht
dient evenwel gerectificeerd: gelukkig is
het gemeentelijk tehuis voor ouden van
dagen niet geheel vernield, zooals werd
gemeld. In het nachtelijk- duister was het
niet gemakkelijk de eerste, alarmeerende
berichten op hun juistheid te toetsen. In
waarheid zijn twee explosieve bommen
aan weerszijden van den rechtervleugel,
waar de mannelijke verpleegden zijn on
dergebracht, neergekomen. Hierdoor wer
den 6 van de bejaarde bewoners op slag
gedood, en 2 zoo ernstig gewond, dat zij
later in het ziekenhuis zijn overleden. Ook
zijn hier velen door rondvliegende scher
ven en gebroken ruiten licht gewond. In
dien de bommen evenwel een meter meer
naar links of recht» terecht gekomen wa
ren, dan was er werkelijk van het gesticht
niet veel over gebleven en zouden werke
lijk alle 536 bewoners zijn omgekomen.
Behalve dit tehuis voor ouden van da
gen zijn nog enkele kerken getroffen, zoo
als reeds gemeld en wel het aardige hou
ten Noorsche kerkje, dat indertijd uit
Noorwegen hierheen is gebracht en waar
de Noorsche zeelieden ter kerke gingen.
Het vriendelijke, geheel in Noorschen stijl
opgerichte gebouwtje is niet meer te her
stellen.
Ook de St. Elisabethkerk aan de
Mathenesserlaan moet als verloren be
schouwd worden. Een zware explosieve
bom heeft het middenschip geheel ver
nield en muren en fundamenten zijn
zoo ontzet, dat waarschijnlijk het ge-
heele gebouw afgebroken zal moeten
worden.
Het patronaat van de St. Ignatiuskerk
in de van Vollenhovenstraat is eveneens
geheel vernield door een voltreffer. De
pastorie is niet vernietigd, zooals eerst ge
meld, maar zwaar beschadigd.
Op het terrein van het museum werden
71 brandbommen geworpen, waarvan ve
len een begin van brand deden ontstaan.
De schade, welke het gebouw heeft ge
leden, wordt door den directeur, den heer
Hannema, geraamd op 40.000.
In de Zalmhaven liggen een zestal hos
pitaalschepen, welke bij de gemeente Rot
terdam in gebruik zijn als hulpziekenhuis.
Een dezer schepen is door een bom getrof
fen. Deze zes schepen zijn alle zeer duide
lijk gekenmerkt met het roode kruis, dat
alle oorlogvoerenden heilig moet zijn.
Het zwaarst getroffen is een wijk in
het zuiden der stad, bewoond door
kleine middenstanders en arbeiders.
Hier is een reeks zware explosieve
bommen neergeworpen, welke een
aantal woonhuizen hebben vernield en
geheele huizenblokken hebben bescha
digd. Hier zijn ook de meeste dooden
en gewonden gevallen. Ruim zestig
personen werden op slag gedood.
Men vraagt zich af waarom dit alles
moest geschieden. Militair voordeel viel er
niet te behalen. Waarom dan? Militaire
deskundigen veronderstellen, dat men aan
de overzijde van het Kanaal Rotterdam be
schouwt als een gemakkelijk oefenterrein,
als een manoeuvre-terrein voor jonge, nog
niet geoefende piloten.
Bij het bombardement van jongstleden
Vrijdag, dat bijna twee uur heeft geduurd,
zijn meer dan 40 straten der stad getrof
fen.
FELLE GEVECHTEN IN HET
OOSTEN
LUCHTMACHT STEUNT HET NIEUWE
OFFENSIEF.
Het D. N. B. meldt uit Berlijn:
Binnen het bestek van het beginnende
groote offensief in het Oosten waren de
acties van het Duitsche luchtwapen gericht
op de ravitailleering en >'t achterwaartsch
spoorwegnet. Twintig treinen werden
geheel of gedeeltelijk vernield, o.m. een
munitietrein, die ontplofte. Daarbij werden
twintig vijandelijke vliegtuigen bij luchtge
vechten neergeschoten. Nog zes vliegtuigen
werden op den grond vernield. Vele trajec
ten zijn door voltreffers ^»p de rails volko
men om ruikbaar.
Volgens tot dusver ontvangen berichten
heeft de Sovjetluchtmacht Zaterdag in to
taal 83 vliegtuigen verloren. Daarvan wer
den 62 in luchtgevechten en 12 door af
weergeschut vernield. Negen werden op
den grond verwoest.
TEGENAANVALLEN DER SOVJETS
AFGESLAGEN.
Aan het Oostelijke front hebben zich Za
terdag in dep sector van een Duitsch leger
corps felle gevechten ontwikkeld. De bols
jewisten brachten, naar het D. N. B. van
bevoegde zijde verneemt, talrijke tanks, o.a.
eenige van het zwaarste type, en een pant-
sertrein, in den strijd.
Alle aanvallen werden door de Duitsche
Ter inleiding van het WinterhiKswerk voerde de Führer van het Groot Duitsche
Rijk Vrijdag in het Sportpalast te Berlijn het woord. - Adolf Hitler tijdens het
uitspreken van rijn belanorijke rede (Hoffmann-Stapf)
troepen met succes afgeslagen. De Sovjet
troepen leden merkbare verliezen aan men
schen en materiaal. De Duitsche troepen
maakten ruim 500 gevangenen en verniel
den 13 tanks, o.m. een van 52 ton. De Sov-
jetpantsertrein werd zoodanig getroffen,
dat hij niet meer kon rijden. Een Sovjet
vliegtuig, dat trachtte in te grijpen in den
strijd op den grond, werd door afweerge
schut neergehaald. In den loop van de ge
vechten ontstond op een plaats een vuur
gevecht tusschen Duitsche en Sovjet-artil
lerie. De Sovjetkanonnen werden in korten
tijd door het vuur van de Duitsche artille
rie tot zwijgen gebracht.
OORLOGSVOORBEREIDINGEN
IN NED. INDIë.
De Berlijnsche correspondent van het
„Vad." telefoneerde Zaterdagavond aan
zijn blad:
De correspondent te Bangkok van de
Deutsche Allgemeine Zeitung maakt op
nieuw melding van intensieve oorlogsvoor
bereidingen van Nederlandsch Indië. In
alle groote steden wordt hard gewerkt aan
den bouw van schuilkelders. Te Batavia is
men hiermede reeds zoover gevorderd dat
20.000 menschen zouden kunnen worden
ondergebracht. De kruitfabriek te Ban
doeng werkt op volle capaciteit. De muni
tie wordt in groote holen in de bergen
veilig opgeborgen. Amerika ontvangt
steeds nieuwe opdrachten voor bommen
werpers en vrachtauto's. De kusten van de
eilanden worden door vliegbooten be
waakt. Op verschillende eilanden heeft
men militaire vliegvelden (in totaal 50) in
de bosschen aangelegd en gecamoufleerd.
In hetzelfde bericht kan men tevens le
zen, dat men het m het Verre Oosten, na de
agressieve rede van den Amerikaanschen
minister van marine Knox waarschijnlijk
acht, dat de onderhandelingen tusschen
Amerika en Japan op het doode punt zijn
gekomen. De pers te Singapore spreekt van
het einde der onderhandelingen, die geen
suoces hebben opgeleverd.
Over het resultaat van de conferentie
tusschen de Engelsche diplomaten en mi
litaire persoonlijkheden te Singapore zijn
tot nu toe geen mededeelingen verstrekt.
Duff Cooper zal naar Britsch Indië gaan
om daar den vice-konirig te ontmoeten.
ENGELSCHE LUCHTAANVALLEN.
De Engelsche luchtaanvallen op ons
land behalve den afzonderlijk vermel
den aanslag op Rotterdam in den nacht
van Vrijdag op Zaterdag hadden overigens
niet veel om het lijf. Hier en daar werden
brisant- en brandbommen neergeworpen,
die onbeduidende schade teweegbrachten.
In een stad in het Westen des lands brak
brand in een fabriek uit, die door het per
soneel snel gebluscht kon worden.
STRIJDT VOOR EUROPA
Operaties vorderen
gunstig.
Het opperbevel van de Duitsche
weermacht maakte gisteren bekend:
De aanvalsoperaties in het Oosten
vorderen gunstig. In het Zuiden van
de Oekraine hebben infanterie-divi-
sies bij gevechten om sterk opgebouw
de en taai verdedigde Sovjetstellingen
in 't gebied van Perekop en bij de zui
vering van het schiereiland ten Zui
den van de Dnjeprmonding en van
eenige kleine eilanden in de Zwarte
Zee in den tijd van 24 tot 29 Septem
ber ruim 12.000 gevangenen binnenge
bracht en 34 tanks, 189 kanonnen en
472 machinegeweren buitgemaakt. Van
Oesel uit hebben pioniers met storm-
booten in een stoutmoedigen aanval het
eiland Abruka bezet en de bezetting
gevangen genomen. In Oost-Karelië
hebben de Finsche troepen him opera
ties met succes voortgezet.
Luchtaanvallen zijn ip den afgeloo-
pen nacht gericht op een belangrijke
wapenfabriek ten Zuid-Oosten van
Charkow op militaire installaties in
Moskou en Leningrad.
Aan de Oost- en Zuid-Oost kust van
Engeland hebben gevechtsvliegtuigen
in den afgeloopen nacht voor den oor
log belangrijke installaties gebombar
deerd.
In Noord-Afrika hebben Duitsche
duikbommenwerpers losplaatsen en
materiaalopslagplaatsen in de haven
van Tobroek en Mersa Matroeh met
succes aangevallen. Tijdens luchtge
vechten zijn twee Britsche jagèrs neer
geschoten.
Er zijn geen vijandelijke vliegtui
gen naar het Rijksgebied gevlogen.
Aanvallen op Moskou
en Leningrad.
Het Duitsche weermachtsbericht van
Zaterdagnamiddag luidt als volgt:
Aan het Oostelijke front zijn ge
vechtshandelingen van groote betee
ken is aan den gang. Het luchtwapen
heeft in de Zwarte Zee een troepen
transportschip van ongeveer 20.000
brt. tot zinken gebracht en in den af
geloopen nacht belangrijke militaire
inrichtingen te Moskou en Leningrad
aangevallen. Er werden verscheidene
zware branden waargenomen. Eenhe
den van de Duitsche marine gingen in
samenwerking met de Finsche marine
voort met het leggen van versperrin
gen in de Finsche Golf. Duikbooten
hebben op den Atlantischen Oceaan
vier vijandelijke koopvaardijschepen,
waaronder een groot tankschip van te
zamen 28.000 brt. tot zinken gebracht.
In den strijd tegen Groot-Brittan-
nië brachten gevechtsvliegtuigen in den
afgeloopen nacht ten Oosten van Great
Yarmouth drie koopvaardijschepen
van tezamen 28.000 brt. tot zinken. Zij
beschadigden bovendien in dezelfde
wateren, alsmede in het Kanaal van St.
Georgie vier groote koopvaardijsche
pen zóó ernstig, dat nieuwe verliezen
aan scheepsruimte als zeker kunnen
worden aangenomen.
De luchtaanvallen waren voorts ge
richt op vliegvelden in Oost-Enge-
land.
Noord-Afrika:* In den afgeloopen
nacht was een doeltreffende aanval
van Duitsche gevechtsvliegtuigen ge
richt op de stad en de haven Tobroek.
Britsche bommenwerpers verwoestten
in den nacht van 3 op 4 October te
Rotterdam twee kerken, brachten een
Nederlandsch hospitaalschip tot zin
ken en veroorzaakten verliezen onder
de burgerbevolking.
Gevechtshandelingen van den vijand
boven het gebied van het Duitsche Rijk
vonden niet plaats. De Britsche lucht
macht T#rloor in den tijd van 24 Aug.
tot 30 September 476 vliegtuigen. Daar
van werden'er 418 door formaties van
de luchtmacht, 58 door eenheden van
de marine neergeschoten. In denzelf
den tijd gingen in den strijd tegen
Grot-Brittannië in totaal 40 eigen
vliegtuigen verloren.
VAN ANDERE FRONTEN
HET TUINTJE EN DE WERELD.
In de laatste dagen van dezen nazo
mer heb ik nog snel even ervaren, dat
Leiden bezig is de stad der voortuin
tjes te worden. Een straat, die zich
respecteert, heeft voortuintjes. Zij
kunnen één tot vier meter breed zijn,
maar zelfs een kippenren, dat voor
tuintje heet, geeft aan het huis een
respectabel voorkomen. Er behoeft op
dat smalle, mager lapke gronds slechts
wat hulst te staan, een kwijnende
conifeer, een magere stamroos of een
groenblijvende struik en het is vol
doende om te zorgen, dat mevrouw
stoelen en tafels naar buiten sleept,
met een gietertje loopt en meneer met
een tuinslang worstelt en zijn ejgen
broek bespuit.
Voor het overige kwijnt het tuintje
toch. Dat wil zeggen wat groeien
moest kwijnt. Alleen het gras en het
onkruid gedijen.
Maar zoo is het in de wereld dik
wijls. Het slechte gedijt en» de
slechten verheugen zich in gezonden
groei. Daar zitten den menschen wel
eens over te peinzen en te dubben:
Hoe dat toch mogelijk is. Hoe vreemd
dat is. Vreemd alleen, omdat wij het
niet begrijpen. Waarom zoo'n vreemd
middel als de oorlog noodig is om een
scheurende maatschappij weer in haar
voegen te krijgen.
Hierop is misschien een spreek
woord van toepassing, dat oorspron
kelijk uit Spanje moet stammen. Het
luidt: Dios escrive recte in lineas
porcidas.
Wij zeggen: God schrijft recht op
een schuine lei....
VERMICELLI OF MAÏZENA 100 GRAM.
De toewijzing van vermicelli en maizena
op bon 130 bedraagt 100 gram. In de hon-
nenlijst van Zaterdag stond abusievelijk
gemeld 250 gram.
HULL EN GREAT YARMOUTH
AANGEVALLEN.
In den nacht van Zaterdag op Zondag
hebben afzonderlijke Duitsche gevechts
vliegtuigen met succes aanvallen gedaan
op de havens van Hull en Great Yarmouth,
benevens op een in Midden-Engeland gele
gen vliegveld.
Verscheidene aangevallen doelen werden
zwaar geschadigd.
Aan de Noorsche kust zijn op 4 Octo
ber twee Britsche gevechtsvliegtuigen van
het type Hudson neergeschoten.
„VAN UITSTEL KOMT
AFSTEL".
Hoe dikwijls niet wordt dit spreek
woord werkelijkheid? En hoe dikwijls
hebt U uitgesteld uw bijdrage voor de
Nederlandsche ambulance te storten,
hoewel U zich stellig voorgenomen
had dezen menschlievenden arbeid te
steunen? Toch zoudt U niet willen, dat,
als straks de ambulance uitrijdt, gij
niet hebt bijgedragen aan de totstand-
komihg daarvan. Stel daarom niet
meer uit en voorkom daarmedj, dat
van uitstel afstel komt.
Stort vandaag nog uw bijdrage op
girorekening
8-7-6-0-0
Nederlandsche ambulance,
Koninginnegracht 22, 's-Gravenhage
HET ITALIAANSCHE
WEERMACHTSBERICHT.
Het Italiaansche weermachtsbericht van
Zondagmiddag luidt:
In Noord-Afrika ontmoetingen van plaat
selijken aard met gunstig verloop voor en-
ze troepen. De Italiaansche luchtmacht
heeft hevige bombardementen uitgevoerd
en treffers geplaatst op installaties en ka
den te Tobroek, benevens op de installa
ties en barakken in de zona van Mersa
Matroeh. Branden en ontploffingen werden
veroorzaakt. Tijdens een nieuwen lucht
aanval op Benghasi zijn nog twee vijande
lijke vliegtuigen brandend neergehaald,
een derde vliegtuig is door Duitsche jagers
neergeschoten.
Onze luchtmacht heeft doeltreffend
luchtbases gebombardeerd op Malta. An
dere toestellen hebben met succes op het
eiland Cyprus de vliegvelden van Nikosia
en Lamaca bestookt en in de haven Pa
phos vijandelijke schepen tot zinken ge
bracht.
IN 'N PAAR REGELS
Schip onder Panameesche vlag
tot zinken gebracht.
Het vroegere Amerikaansche s.s. „J. P.
White", dat krachtens de wet tot hulpver-
eening aan Engeland was afgestaan en on-
Jer de vlag van Panama voer, is op weg
naar Kaapstad tot zinken gebracht. Waar
schijnlijk bracht het schip benzine van
West-Indië naar Kaapstad over. De geheele
bemanning is gered, met uitzondering van
vier zeelieden, die nog vermist worden.
Botsing tusschen oorlogsschepen.
Tijdens vlootmanoeuvres zijn de Argen-
tijnsche kruiser „Almirante Brown" en de
torpedojager „Corrientes" tengevolge van
een dichten mist op ongeveer 54 mijlen van
het zeebad Mar del Plata met elkaar in bot-
sirfg gekomen. De „Corrientes" is gezonken.
Volgens de tot nu toe ontvangen berich
ten zijn door de botsing elf leden van de
bemanning der torpedojager gedood.
Japanners nemen Tsjengsien.
De Japansche troepen zijn Zaterdag de
Chineesche stad Tsjengsien binnengetrpk-
ken, waarmede zij een offensief van drie
dagen hebben bekroond. Tsjengsien is een
knooppunt van de strategisch belangrijk
spoorlijnen PekingHankau en Loenghai.
Iraksche premier afgetreden.
De Iraksche premier Gamil Madfai, is
afgetreden. De Iraksche gezant in Cairo,
Noari Said Pasja, is naar Bagdad ontboden.
Jef Denyn verongelukt.
De bekende Mechelsche carillonbespeler,
Jef Denyn, is tijdens een wandeling zoo
ongelukkig komen te vallen, dat hij een
schedelbreuk opliep en korten tijd daarna
in het ziekenhuis overleed