DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN Nieuwe bonnen DUITSCHLAND VRIJDAG 3 OCTOBER 1941 33ste Jaargang No. 10067 S)e Ccid^eheSoii/^Mit Bureaux Papengracht 32. Telefoon: Redactie 20015. Administratie 20935. Giro 103003. Postbus 11. V Vrijheid Wij citeerden Woensdag uit de encycliek van Paus Leo XIII „Libertas", om er op te wijzen, dat de Kerk beperkingen eischt van de vrijheid der individuen ter wille van de individuen zelf en van het ge meenschapsbelang. Gisteren wezen wij er op, dat het Chris tendom niet gebonden is aan een of ander staatkundig stelsel. De Paus zegt óók in dezelfde encycliek „Libertas", over de vrijheid, dat er zijn vrije kwesties waar over de Kerk zich niet uitspreekt. En dan verklaart Leo XIII o.m.: „Onder de ver schillende vormen van staatsinrichting veroordeelt de Kerk er geen enkele, als ze op zich maar geschikt zijn voor de bevor dering van het welzijn der burgers". En verder: „De Kerk verlangt alleen en dat is een eisch van het natuurrecht van iederen staatsvorm, dat hij tot stand komt zonder iemands recht te schenden, en voor al met volledige handhaving van de rech ten der Kerk". Wij moeten er van doordrongen zijn, eenerzijds, dat vraagstukken die niet zijn van godsdienstigen aard, voor den Katho liek als zoodanig „vrije kwesties" zijn; dat de Kerk buiten dergelijke vraagstukken staat; en, anderzijds, dat vraagstukken van godsdienstigen aard behooren tot de com petentie van, onder het gezag van de Kerk. Vraagstukken van niet-godsdiensti- gen aard kan, waar het algemeen belang dit eischt, de Staat, en alleen de Staat, on der zijn gezag brengen. Het is van groot belang, dit klaar voor oogen te houden. Ook dan zullen er, in concrete gevallen, moeielijkheden kunnen ontstaan, moeielijkheden tusschen hen, die de verantwoordelijkheid dragen voor de godsdienstige belangen, en hen, die belast zijn met de verzorging der staatkundige belangen. Maar als er ernstig naar wordt gestreefd, de juiste theorie in prac- t ij k te volgen, dan zullen die moeielijk heden ten slotte niet onoverkomelijk zijn, en dan zal er in alle gevallen een oplos sing worden gevonden. Moeielijkheden over de grenslijn tusschen de hier bedoel de twee soorten vraagstukken zijn er in de geschiedenis veelvuldig voorgekomen, maar, waar goede wil aanwezig was, zijn deze moeielijkheden in een bevredigende practijk opgeheven. Kerk en Staat moeten, ieder met eigen rechten en plichten, met elkaar werken voor het welzijn der burgers. Als deze twee door God gewilde gemeenschappen samenwerken, zich bewust van eigen en elkanders rechten en plichten, dan zal er zijn: een algemeen welzijn van het volk, mede gebaseerd op een redelijke vrijheid der individuen. Voor de periode van Zondag 5 tot en met Zaterdag 11 October zijn op de bon nen 38 brood, vleesch, vleeschwaren en melk de gebruikelijke rantsoenen ver krijgbaar, terwijl op de bonnen 38a van de nieuwq aardappelkaarten per bon 1 3/4 kilo aardappelen beschikbaar is gesteld. Verder zijn van de bonkaart algemeen voor de periode van Zondag 5 October tot en met Zaterdag 1 November de volgende bonnen aangewezen: 121 voor 1 kilogram suiker; 122 voor 250 gram koffiesurrogaat; 123 voor 500 grani jam; 124, 125, 126, en 127, elk voor 1 rant soen bloem, brood of gebak; 128 voor 250 gram havermout; 129 voor 250 gram gort; 130 voor 100 gram vermicelli of mal zena; 131, 132, 133 en 134, elk voor 100 gram kaas, terwijl in dit tijdvak op de bonnen D en E rijst (voor kinderen tot en met 3 jaar) 250 gram rijst kan worden ge kocht. BONAANWIJZINGEN. De secretaris-generaal van het departe ment van Landbouw en Visscherij maakt in aansluiting op het bonaanwijzingsbe- richt voor de week van 5 t/m 11 October 1941 het volgende bekend: AARDAPPELEN. Voor aardappelen is aangewezen bon 38a van de nieuw uitgereikte aardappelkaar ten, welke recht geeft op het koopen van 13/4 kg.. Aangezien volwassenen twee kaarten ontvingen, blijft het wekelijks be schikbare rantsoen voor deze personen 3 1/2 kg. Kinderen van een leeftijd tot en met 3 jaar, kregen een kaart, zoodat deze thans wekelijks 1 3/4 kg. krijgen, in plaats van voorheen 31/2 kg. per twee weken, terwijl het rantsoen van personen van 14 tot en met 20 jaar nu van 3 1/2 kg. op 5 1/4 kg. per week is gebracht. BLOEM, BROOD, GEBAK} Voor het koopen van tarwebloem zijn de bonnen 124 tot en 127 van de „bonkaart algemeen" aangewezen, welke elk op 70 gram (een rantsoen) bloem of 100 gram brood, dan wel op een rantsoen gebak recht geven. Deze wijziging brengt geen verandering der rantsoenen te weeg, daar voórheen van elk nummer twee bonnen bestonden, welke dus op de helft van de °P d? nieuwe bonnen verkrijgbare hoe veelheid recht geven: Daar de kleine bon nen van de broodkaart thans recht geven op een half rantsoen bloem, gebak of brood, heeft men toch nog de beschikking over een voldoend aantal bonnen voor het koopen van een half rantsoen tarwebloem, brood of gebak. RIJST. Voorts zijn van de papkaart voor kinde ren de bonnen „D rijst" en „E rijst" aan- eewezen, welke elk recht geven op het POSITIE VAN DE BLOEMBOLLENCULTUUR STERK GESTEGEN EXPORT NAAR DUITSCHLAND. De handel in bloembohep herstelt zich langzaam maar zeker van de zware slagen, welke hij als gevolg van den oorlogstoe stand heeft ontvangen. Volgens mededeeling van den secretaris van de Alg. Ver. voor Bloembollencultuur, den heer H. J. Voors, zijn nu, dank zij den sterk gestegen uitvoer van bloembollen naar het Groot-Duitsche rijksgebied, de grootste moeilijkheden overwonnen. De bollenhandel werd in den loop van juwen tot een wereldhandel, waaraan ook Duitschland vóór 1932 deel had. Tijdens de crisisjaren echter richtte de Nederland- sche oeconomie zich naar het Westen en ook de bloembollenhandel zocht in hoofdzaak in Amerika en Engeland haar afzet. De heroriënteering was niet gemakkelijk, want van Duitsche zijde werden in de eer ste plaats die soorten gevraagd, die men nog van vroeger kende, terwijl de cultuur zich geheel had gebaseerd op teelt van soorten, welke beantwoorden aan den smaak in Amerika en Engeland. Het pleit voor de elasticiteit van de bloembollencultuur, dat deze omschakeling zich.reeds thans op groo- te schaal kon voltrekken. Duitschland heeft in 1940 reeds meer dan het dubbele van den afzet in 1939 gekocht; deze hoeveelheden zijn in 1941 nog zeer sterk toegenomen. De export naar Duitsch land is op dit oogenblik in vollen gang en duizenden handen in de bollenstreek vin den werk in het sorteeren en pakken van de bollen. Met volledige medewerking van de Duit sche autoriteiten voert thans de Nederland- sche bollenhandel in Duitschland een pro pagandacampagne, Waarbij door tentoon stellingen ook de tot dusverre in Duitsch land minder bekende soorten (zooals Men del, Triumph- en bepaalde variëteiten Dar- wintulpen), die in de crisisjaren zonder uit zondering naar Amerika en Engeland gin gen, aan het Duitsche publiek worden voor gesteld. Behalve Duitschland zijn sedert kort ook de Scandinavische landen en Zwitserland weer op de markt verschenen. Doordat de oogst van bloembollen dit jaar niet groot was, zijn sommige soorten, zooals b.v. de vroege tulpen, geheel en al uitverkocht. De bollenkweeker vindt daarenboven een niet geringen steun in de teelt van andere gewassen. In het kader van den productie slag is het areaal voor bloembollen sterk ingekrompen, om op het aldus vrijgekomen land voedergewassen, boonen en aardappe len te telen. Vele bollenkweekers bebou wen hun land thans zeer grondig: zij ge bruiken een gedeelte van hun land geheel en al voor verbouw in het kader van den productieslag, een ander gedeelte voor den verbouw van bloembollen, terwijl zij op dit bollenland nog voedergewassen als tweede teelt uitzaaien. Resumeerende, zeide de heer Voors, dat men de toekomst met vertrouwen tegemoet ziet omdat na den oorlog niet slechts de af zetgebieden in overzeesche landen kunnen worden teruggewonnen, doch de bollen kweekers bovendien kunnen rekenen op een levendigen handel met Duitschland in de eerste plaats en vervolgens met tal van andere landen op het Europeesche conti nent. „N. Rott. Crt. Luchtalarm Neer suizende bommen Voltreffer Steunt de Nederlandsche ambulance voor het Oostfront Koninginnegracht 22 Giro: 87600 's-Gravenhage koopen van 250 gram rijst, rijstemeel, rijs tebloem of kindermeel (dus geen rijst- gries). In verband hiermede is er geen havermoutbon van deze papkaart geldig verklaard. De havermoutbonnen van de papkaarten dienen bewaard te worden. KAAS. Voor het koopen van kaas zijn eveneens bonnen van de „bonkaart algemeen" aan gewezen. De aandacht wordt er op gevestigd, dat de bloembonnen en kaasbonnen, welke nog niet zijn aangewezen, zorgvuldig die nen te worden bewaard. Ten slotte is het aantal artikelen, ver krijgbaar op de bonnen, aangewezen voor het koopen van gort, voorloopig uitge breid met rijstgries en aardappeltapioca, van welke artikelen eveneens 250 gram per bon verkrijgbaar is gesteld. Bonnen die afloopen De volgende bonnen *ijn na Zaterdag 4 October niet meer geldig: 37 Brood, Vleesch, Vleeschwaren, Melk I. 38 Reserve. 34 t.m. 37 Bloem en Kaas. C Havermout en Rijst. 114 t.m. 119 Algemeen. In de groote zaal van den Haagschen Dierentuin heeft de bekende wereldreiziger dr. Collin Ross een- lezing gehouden over het onderwerp .Het Europeesche Aziatische steppencöntinent van Dzjingis Khan tot Stalin". Onder de talrijke aanwezigen bevond zich de Rijkscommissaris. Na afloop van de lezing deelt dr. Collin Ross handteekeningen uit Dr. Collin Ross zal deze, ook voor Nederlanders zeer belangrijke lezing, in 16 steden van ons land houden (Polyqoon-Mever) REISVERHAAL DR. COLIN ROSS Voor een groote en uitgelezen schare van belangstellenden, onder wie o.a. waren de Rijkscommissaris, Rijksminister Seyss-In- quart, de commissaris-generaal voor Finan ciën en Economie dr. Fischböck, en prof. dr. T. Goedewaagen, secretaris-generaal van het departement van Volksvoorlichting en Kunsten, heeft Woensdagavond te 's Gra- venhage de wereldreiziger dr. Colin Ross een door vele lichtbeelden verlucht verhaal gegeven van zijn reizen^ met het onderwerp „Het Europeesch-Aziatische steppencönti nent van Dsjingis Kalm tot Stalin". Dr. Colin Ross gewaagde van het „Eura- ziatische" continent, w;ant hij had op zijn reizen door Europeesch en Aziatisch Rus land slechts geleidelijk overgang van vol keren en zeden gezien, waarbij de Euro peesch-Aziatische continentale grensschei ding nergens viel waar te nemen. Steeds zijn Mongoolsche en andere volksstammen uit het Oosten naar het Westen getrokken en de invloeden daarvan zijn vooral in het Russische gebied te bespeuren. De Mon goolsche veroveraar Dsjingis Khan, die om streeks 1200 een deel van China, Turkestan en andere landen in bezit nam, verschilde, volgens spr., niet veel van den Sovjet-dic tator Stalin en diens streven, geheel Euro pa, liever nog de geheelt wereld onder zijn invloed te brengen. Het is mogelijk, dat Stalin bezield is van idealisme uit den tijd der Fransche revolutie, het is mogelijk, dat dat in Rusland „vrijheid, gelijkheid en broe derschap" heeft willen brengen. Het resul taat is echter in flagranten strijd hiermede, aldus dr. Colin Ross, die dan vertelde van zyn bezoek aan een groote Sovjet-Russi sche fat&iek, waarin de hoofddirecteur, een kleine jood. ongenaakbaar op een hoogen troon zat met een tweetal inheemsche vak- directeuren, links en rechts naast zich, op lager staande tronen. Spr. verhaalde ver der van uitgemergelde vrouwen en kinde ren, van een systeem van voeding, waar bij kinderen aan drie groote tafels, vol gens drie naar de betaling scherp onder scheiden klassen op geheel uiteenloopende wijze werden gespijzigd. De woningtoestan den zijn er naar onze begrippen ellendig. Woningen met drie of meer kamers zijn al leen voor enkele rijke ingezetenen verkrijg baar, een-kamerwoningen, veelal voor twee gezinnen te zamen, zijn voor de massa het eenig bereikbare. Brood is er nauwelijks te verkrijgen. Van de voorgewende zelf standigheid der boeren is niets terechtge komen. De soldaten in den oorlog verkeeren in den kunstmatig gewekten waan, dat zij gefolterd en vermoord zullen worden door de West-Europeesche legers, indien zij zich daaraan zouden overgeven. Toch geloofde dit volkerencomplex naievelijk, dat de ge- heele wereld bolsjewistisch moest worden. Inderdaad stonden de millioenen legers van Stalin klaar om Duitschland en de rest van West-Europa binnen te vallen. Goddank heeft de Führer tijdig ingegrepen. Adolf Hitler gevoelt zijn groote verantwoordelijk heid voor het nieuwe Europa, dat daar van was spreker overtuigd een schoonen tijd, beter dan ooit tevoren, tegemoet gaat. Na een langdurig applaus sprak prof. Je- hofsich, Duitsche voorzitter van de Neder- landsch-Duitsche Cultuurgemeenschap, een dankwoord. AAN HET OOSTELIJK FRONT AANVALLEN OP LENINGRAD. Moskou is ook in den nacht op 2 October door Duitsche gevechtsvliegtuigen aange vallen. In voor den oorlog belangrijke doe len in het centrum der sta&d werden ver scheidene branden waargenomen. Denzelf den nacht is ook Leningrad met goed ge volg aangevallen. Er werden treffers ge plaatst en er braken branden uit in het centrum en het Zuiden der stad. De Sovjets hebben voor Leningrad ver scheidene malen de Duitsche stellingen aangevallen. De aanvallen, die door een pantsertrein ondersteund werden, werden door de Duitsche troepen met zware ver liezen voor den vijand afgeslagen. K1ROWFABR&IEK BESCHOTEN. Zware Duitsche artillerie heeft den 30en September en den lsten October belang rijke industrieele ondernemingen &in Le ningrad beschoten. Een bijzonder doel vormden de Kirowfabrieken in Leningrad. Deze behooren tot de belangrijkste bewa- peningsbedrijven der Sovjet-Unie. Reeds voor den oorlog was deze fabriek van groote beteekenis en werd zij de Russi sche Kruppfabrieken genoemd. Thans wor den er stukken geschut, deelen van pant serwagens en munitie van allerlei soort vervaardigd. In normale tijden werkten er 23.000 man, thans is dit aantal tot veer tig- a vijftigduizend gestegen. Door waar nemingen kon worden vastgesteld, dat de Duitsche granaten in de gebouwen reeds groote schade hadden veroorzaakt. De Duitsche luchtmacht heeft, naar het D.N.B. van militaire zijde verneemt, op 1 October haar aanvallen op gevechtsgebie- den en achterwaartsche verbindingen der bolsjewisten aan het geheele Oostelijke front met sterke strijdkrachten voortgezet. Tal van spoorlijnen zijn gebombardeerd. ZUIDELIJKE SECTOR. De opeenvolgende aanvallen van het Duitsche luchtwapen in den Zuidelijke sec tor van het Oostelijke front hebben de laat ste dagen naar verhouding een groote uit werking gehad. De verliezen der bolsjewis ten waren zeer zwaar. Het Duitsche luchtwapen heeft op 1 Oc tober met sterke luchtformaties ingegrepen in den strijd op den grond in het kustgebied van de Zwarte Zee. De vliegers vernielden bunkers, veldversterkingen enz. Concen traties tanks en troepen zijn uiteengedre ven. De bolsjewisten hebben steeds weer ge probeerd een Duitsch bruggenhoofd in te drukken; zij vielen met numeriek sterkere strijdkrachten aan, ondersteund door pant serwagens, pantsertreinen en door de lucht macht. De Duitsche troepen weken geen duim breed en maakten 2141 gevangenen. Het totale aantal gevangenen, dat door de Italiaansche troepen bij hun omsinge lingsactie in Oekrdjina is gemaakt, is, naar Stefani meldt, tot 8.000 gestegen. Groote hoeveelheden stukken pantserafweerge- schut en automatische wapens zijn door de Italianen buitgemaakt. Naar voorts van militaire zijde wordt vernomen, hebben de Sovjets op 1 October in den sector van de aan den Dnjepr in den strijd geworpen Hongaarsche troepen na krachtige voorbereiding door de artillerie, getracht den Dnjepr over te steken. De her haaldelijk ondernomen bolsjewistische po gingen om over de rivier te komen, werden door de Hongaarsche troepen met succes en met zware verliezen voor de Sovjets af geslagen. VIJFTIENDUIZEND SOVJETAUTO'S BUITGEMAAKT OF VERNIELD.— Op het slagveld in de bocht van Dnjepr èn Desna zijn volgens de tot nu toe gehou den tellingen meer dan 15.000 Sovjet-auto's door de Duitsche troepen buitgemaakt of vernield. dit getal zijn niet begrepen de vele kapot geschoten voertuigen der bols jewisten, die in het onoverzichtelijke bosch- en moerasgebied zijn blijven liggen. Boven dien zijn tot nu toe 8000 Sovjetpaarden op gevangen en naar de verzamelplaatsen overgebracht. AMERIKAANSCHE HULP AAN DE SOVJETS TEGEN HET VOORJAAR. Uit een telefoongesprek van Tokio Nitsji Nitsji met zijn correspondent te New York is met betrekking tot de opvatting in Ame- rikaansche kringen over de houding van Washington ten aanzien van de conferentie te Moskou en den algemeenen toestand het volgende gebleken. Een effectieve hulp aan Moskou zal slechts in enkele maanden mogelijk zijn, misschien zelfs pas in het voorjaar. Alge meen is men van meening, dat op 't oogen blik weinig voor Moskou gedaan kan wor den. Het belangrijkste probleem is de trans portkwestie. STRIJDT VOOR EUROPA Aanval op Moskou HOOFDKWARTIER VAN DEN FÜHRER, 3 October (D.N.B.) Het op- perbevel van de Duitsche weer macht maakt bekend: „In het Oosten worden de operaties met succes voortgezet. Gevechtsvliegtuigen bombardeerden in den nacht van 2 op 3 October mili taire installaties in Moskou, alsmede een belangrijk bewapeningsbedrijf ten Zuidoosten van Charkof, waarvan de goede uitwerking werd waargenomen. Een vrij sterke formatie gevechtsvlie gers viel fn den afgeloopen nacht op nieuw het Britsche scheepsbouwcen- trum Newcastle met vernietigende uit werking aan. Andere luchtaanvallen waren gericht op yoor den oorlog be langrijke inrichtingen aan de Brit sche Oost- en Zuidoost-kust, alsmede op verscheidene vliegvelden. In het Kanaalgebied schoten jagers gisteren negen, eenheden van de ma rine drie Britsche vliegtuigen neer. In Noord-Afrika bombardeerde? Duitsche duikbommenwerpers op 1 October de havenwerken van Mersa Matroeh en Tobroek. Eenheden van de Duitsche marine schoten aan de Ly- bische kust drie Britsche vliegtuigen neer. De vijand heeft overdag noch des nacht militaire acties boven,het Duit sche gebied ondernomen. IN HET WESTEN EN HET ZUIDEN HET ITALIAANSCHE WEERA^IACHT- BERICHT. Het Italiaansche weermachtsbericht van gisternamiddag luidt als volgt: Noord-Afrika: Aan de kust van Cyrenai- ca hébben Duitsche vliegtuigen een Blen heim-machine beschoten en gedwongen op zee te dalen. Het toestel is gezonken. An dere Duitsche vliegtuigen ondernamen ver scheidene aanvallen op mili/Laire doelen in de vesting Tobroek. De vijand deed aanvallen op Benghasi, waarbij gebouwen beschadigd werden alsmede op eenige dor pen van Cyrenaica, waar een veldhospi taal getroffen werd. Andere Engelsche vliegtuigen bombardeerden Tripolis: eeni ge particuliere huizen en het koloniale ziekenhuis werden beschadigd. Oost-Afrika: In het gebied van Gondar probeerde een vijandelijke afdeeling onze stellingen te naderen. Met zware verliezen werd zij door een van onze mijn versper ringen tegengehouden en door het vuur van de artillerie verstrooid. Vijandelijke vliegtuigen lieten bommen vallen op een van onze versterkte posities, waarbij lichte materieele schade ontstond. Onze vliegtui gen bombardeerden in den nacht van 1 op 2 Oct. het vliegveld Nicosia op Cyprus. In de Straat van Sicilië hebben zeven van onze jachtvliegtuigen een formatie van acht Hurricanes aangevallen, waarvan twee werden neergehaald. BRITSCHE VLIEGTUIGEN NEERGESCHOTEN Tijdens pogingen van den tegehstander om over de kust van het Kanaal land inwaarts te vliegen heeft de Duitsche jacht- afweer gisteren vijf Engelsche Spitfires neergeschoten zonder zelf verliezen te lij den. Bij een nieuwen tocht van Britsche vlieg tuigen naar het bezette gebied aan de Ka- naalkust zijn gistermiddag nog eens vier Spitfires door Duitsche jagers neergescho ten. De Engelschen hebben dus gisteren in totaal negen vliegtuigen verloren; de Duit sch ers slechts éën jager. DUITSCHE LUCHTAANVAL OP NEWCASTLE Vrij sterke formaties van het Duitsche luchtwapen hebben in den nacht van 2 op 3 October bij goed uitzicht op de aarde op nieuw het scheepsbouwcentrum Newcastle aangevallen. Talrijke groote en kleine bran den konden worden waargenomen. DE TOESTAND IN HET PROTECTORAAT TER DOOD VEROORDEELD De eerste Senaat van het Duitsche Volks gerechtshof te Praag, heeft den vroegeren voorzitter van de protectoraatsregeering Alois Elias wegens begunstiging van den vijand en voorbereiding tot hoogverraad ter dood veroordeeld. Tevens werden hem de burgerlijke eererechten voor den tijd van zijn leven ontnomen en werd zijn ver mogen geconfisqueerd. Naar uit Tsjechische persberichten verder blijkt, heeft Elias een volledige bekentenis afgelegd. Wegens voorbereiding tot hoogverrraad, economische sabotage en ongeoorloofd bezit van wapenen is te Praag en Bruenn een aantal personen, onder wie weer verschei den Joden, standrechterlijk ter dood ver oordeeld. In drie gevallen werd te Praag een vrijsprekend vonnis geveld. De ver oordeelden zijn gisteren terechtgesteld.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsche Courant | 1941 | | pagina 1