DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
DUITSCHLAND
WOENSDAG 1 OCTOBER 1941
J3ste Jaargang No. 10065'
Bureaux Papengracht 32.
Telefoon: Redactie 20015. Administratie 20935.
Giro 103003. Postbus 11.
V^i\h
eid
Wij moeten ons vertrouwd maken
met de opvattingen, die ten grondslag zul
len moeten liggen naar onze besliste
overtuiging en ons dringend verlangen
aan den nieuwen tijd.
Een dier opvattingen is de gebonden
heid van de vrijheid van het woord, zoo
wel van het gesproken als van het ge
schreven woord (vrijheidyvan drukpers).
iTengevolge van de feitelijke overheer-
sching van liberale denkbeelden is de hier
bedoelde vrijheid inderdaad t e groot ge
weest. De onder sociaal opzicht verderfe
lijkste propaganda had vaak zoo goed als
absoluut vrij spel ten verderve van het
volk, van den staat
De katholieke opvattingen .inzake vrij
heid van het gesproken woord en van de
drukpers staan lijnrecht tegenover die der
liberalen.
De katholieke geloofs- en zedenleer, en
in 't bijzonder ook de pauselijke encyclie
ken wijzen hier den juisten weg.
"In zijn encycliek Libertas over de
menschelijke vrijheid verschenen in
1888 zegt Paus Leo XIII:
Het is nauwelijks noodig te' zeggen, dat
men op die vrijheid (bedoeld is vrijheid
van gesproken en geschreven woord Red.),
als zij niet binnen paal en perk gehouden
wojdt, maar alle maat en grens over
schrijdt, geen recht kan hebben. Recht im
mers is een zedelijke bevoegdheid, en zoo
als wij reeds herhaaldelijk zeiden en nog
meermalen moeten herhalen: «de meening.
dat deze bevoegdheid door de natuur zol
der onderscheid evenzeer is gegeven aan
waarheid en leugen, aan zedelijkheid en
onzedelijkheid is een ongerijmdheid. Het
ware, het zedelijk goede in den staat vrij
en op verstandige wijze te verbreiden om
zopvelen als mogelijk is ermee bekend te
maken: dat is een recht. Valsche theo
rieën, die het grootste bederf zijn voor den
geest, en ondeugden, die het bederf zijn
voor het gemoed en de zedelijkheid, moe
ten door het openbaar gezag met zorg be
dwongen wofden om te verhinderen, dat
zij tot verderf van den staat voortwoeke-
De billijkheid vordert, dat de aanslagen
van een bandeloozen geest, die van zelf
uitloopen op onderdrukking van de oner
varen menigte, evengoed door het gezag
der wetten bedwongen worden als on
recht, dat door openlijk geweld aan zwak
keren wordt aangedaan. Dit moet des te
meer geschieden, omdat de menschen voor
verreweg het grootste gedeelte niet of nau
welijks opgewassen zijn tegen valsche dia
lectische kunstgrepen, vooral als deze de
hartstochten in het gevlei komen. Als men
iedereen onbeperkte vrijheid laat om zich
in woord en geschrift te uiten, dan zal
niets meer héilig zijn of onaangerand- blij
ven. Dan zal men zelfs niet terugschrikken
voor het aantasten van de hoogste en ze
kerste uitspraken der natuur, die men als
het gemeengoed en het kostbaarste erfdeel
van het menschdom moet beschouwen. Zoo
zal langzaam a'an de waarheid in duisternis
worden gehuld, dat is het gewone ge
volg en dan zal een vloed van verder
felijke dwalingen gemakkelijk ingang vin
den. Zooveel voordeel de teugelloosheid
daarvan zal hebben, zooveel nadeel zal de
vrijheid daarvan ondervinden; immers,
naarmate de bandeloosheid steviger wordt
geboeid,^ naar die mate zal de vrijheid
grooter en meer verzekerd zijn.
Daarentegen waar het gaat over vrije
kwesties, die God aan de gedachtenwisse-
ling der menschen heeft overgelaten, is
het natuurlijk toegestaan te denken wat
men wil en zijn gedachten vrijelijk te
uiten. Daar verzet de natuurwet zich niet
tegen. Die vrijheid immers brengt de men
schen nooit tot onderdrukking, maar dik
wijls tot ontdekking en openbaarmaking
der waarheid.
In klaren taal en duidelijke leering
neemt de Paus hier stelling tegenover de
opvattingen van vrijheid die men nü in
steeds breederen kring als „verouderd"
gaat erkennen.
Verouderd is de opvatting van vrijheid,
die het liberalisme en de „vrijzinnigheid''
aanhing.
Doodstraffen wegens misdrijven tegen de
Duitsche Weermacht
De Weermachtsbevelhebber in Nederland deelt ipede:
„Een Duitsch Kriegsgericht moest wederom een zaak tegen de aanstichters van
een in Nederland ontdekte sabotage- en spionage-organisatie behandelen.
De vier hoofdbeklaagden werden tot den dood veroordeeld. -xan drie van hen
werd het vonnis met den kogel voltrokken. De vierde werd \vegens geestelijke
minderwaardigheid met levenslange tuchthuisstraf begenadigd.
De Weermachtsbevelhebber ip Nederland deelt mede:
Een Nederlander, die een in dienst van de bezettende macht staanden Duitsch
spoorwegbeambte zonder eenige aanleiding van achteren neergeschoten had, werd
door een Duitsch Kriegsgericht ter dood veroordeeld. Het vonnis is met den kogel
ten uitvoer gelegd.
DE STRIJD AAN HET
OOSTFRONT
IN DEN FINSCHEN SECTOR.
Aan het Finsche front tusschen het La-
dogameer en het Onegameer hebben de
verbonden troepen in de gevechten op 28
en 29 September verder goede vorderin
gen gemaakt en verscheidene door de Sov
jets hardnekkig verdedigde plaatsen ver
overd.
De bolsjewisten trachtten in den loop
van deze gevechten verscheidene malen
vergeefs het Finsche oprukken te stuiten
door tegenaanvallen. Al deze tegenaanval
len Wferden door de Finsche troepen afge
slagen met zware verliezen voor de bolsje
wisten.
In den sector van één Finsche divisie
werden in den loop van deze gevechten
ruim 5000 gesneuvelde Sovjetsoldaten ge
teld.
Verscheidene stukken geschut der Sov
jets en talrijk ander oorlogsmaterieel is
door d7e Finnen buitgemaakt. In het Lado-
gameer bezetten xte Finsche troepen het
laatste eiland, dat nog in bolsjewistische
handen was.
DOELTREFFENDE MARINE
LUCHTACTIE.
EN
Eenheden der Duitsche marilne hebben
de laatste dagen herhaaldelijk met groot
succes 'doelen aan land in den noordelij
ken sector van het oostelijke front aange
vallen.
De kruisers „Leipzig"- en „Einden" be
schoten Sovjet veld- en artilleriestellingen
met goede uitwerking.
Duitsche luchtstrijdkrachten hebben op
29 September op het Ladogameer een
transportschip van 55 brt. tot zinken ge
bracht en nog twee schepen met tezamen
1800 brt. zwaar beschadigd.
In den zuidelijken sector van het ooste
lijke front hebben weer sterke strijdkrach
ten van het Duitsche luchtwapen in den
strijd op den grond ingegrepen.
Spoorlijnen rondom Charkov werden
over een groote uitgestrektheid vernield
en daarbij werden 33 transport- en ravi-
tailleeringstreinen vernield of zwaar be
schadigd.
In denzelfden sector werden in luchtge
vechten 12 Sovjetvliegtuigen neergescho
ten en nog zes vliegtuigen bij aanvallen op
vliegvelden op den grond vernield.
BRITTEN ACHTEN POSITIE DER
SOVJETS IN HET ZUIDEN
ONGUNSTIG. 0
Gisteravond heelt majoor Lewis Has
tings voor de Londensche radio o.m. ver
klaard, dat de positie der Sovjets in het
Zuiden ongunstig is.
De Duitsche druk is hard.
In het Zuiden houden de Sovjets eeni
ge punten aan de oevers van den Dnjepr,
maar hun posities zijn onzeker.
De bedreiging van het grootste indus
triegebied in het Zuiden der Sovjet-Unie
is eveneens zeer ernstig.
Wij in Engeland verleenen, aldus den
majoor, den Sovjets weliswaar alle hulp,
die wij kunnen geven, maar de slechte geo
grafische factoren kan men daarmee niet
te niet doen.
De vlaggen der as-mogendheden op Fort Capuzzo. Dit fort was een
heftig omstreden strategisch punt aan het Noord Afrikaansche front
(Orbis- Holland)
DE STRIJD IN HET WESTEN
De Engelsche berichtendienst deelt
mede, dat het door Italiaansche torpedo
vliegtuigen beschadigde slagschip de „Nel
son"' is geweest.
Het Amerikaansche ministerie van ma
rine heeft bekend gemaakt, dat de Brit-
sche torpedobootjager „Firedrake"' en de
Britsche hulpkruiser „California" voor re
paraties in Boston op een werf zijn opge
nomen. Het totaal aantal op Amerikaan
sche werven ligende Britsche schepen is
dus, naar Associated Press meldt, gestegen
tot 31.
De Britsche admiraliteit heeft de namen
gepubliceerd van 247 slachtoffers bij het
tot zinken brengen van den kruiser „Fijf"
door stuka's tijdens de actie tegen Kreta.
De commandant der Amerikaansche ma
rinewerf, vice-admiraal Watson, heeft vol
gens een bericht van Associated Press uit
Philadelphia medegedeeld, dat de Britsche
zware kruiser „Manchester" (9400 b.r.t.)
naar een werf is gebracht om geheel te
worden nageAen.
In de afgeloopen week werd ook het
Britsche slagschip „Resolution" met het
zelfde doel naar/ een werf overgebracht.
DE DUITSCHE LUCHTMACHT IN ACTIE
Vrij sterke formaties van het Duitsche
luchtwapen hebben ir den nacht van 30
September op 1 Octo />er een belangrijke
haven san de Britsch Oostkust aangeval
len. Bovendien werdén nog twee steden
in Schotland gebombardeerd.
Eén vrij groot aantal Engeische bommen
werpers heeft vannacht steden aan de
Duitsche Bocht en aan de Oostzee aange
vallen. De op woonwijken geworpen bri
sant- en brandbommen veroorzaakten ver
woestingen en beschadigingen van woi\in-
"gen en eischten slachtoffers aan dooden
en gewonden onder de burgerbevolking.
Afzonderlijke vliegtuigen, die Berlijn pro
beerden aan te vallen, werden door het
luchtdoelgeschut zeer spoedig genoodzaakt
terug te keeren. Een vijandelijk vliegtuig
werd door den luchtafweer neergehaald.
Op voorstellen van Duitsche zijde vindt
thans voor de eerste maal, naar het D.N.B.
van bevoegde zijde verneemt, een uitwis
seling plaats van Duitsche en Engelsche
zware oorlogsgewonden, benevens van
dokters en sanitair personeel, dat in den
loop van den strijd tot dusver in gevan
genschap is geraakt. De uitwisseling zal
op 4 October geschieden in een havenstad
der bezette Kanaalkust. De familieleden
zijn op de hoogte gebracht van de a.s. aan
komst hunner verwanten.
DE STRIJD IN HOEN AN
Betrouwbare inlichtingen melden, dat
Tsjang Kai-sjek, klaarblijkelijk met het
doel Tsjangsja te heroverdh, dat op 27 Sep
tember was" bezet door de Japansche troe
pen, groote aantallen van zijn beste troe
pen zendt naar de provincie Hoenan, Zes
Tsjoengkinglegers, bestaande uit 14 divisies,
bevinden zich, naar gemeld wordt, reeds
op weg naar de negende oorlogszone, ter
wijl groote eenheden, met vechtwagens, ge
concentreerd worden te Hengyang, een
sleutelstad op 150 km. ten Zuiden van
Tsjangsja, ten einde een verderen op-
marsch naar het Zaiden der Japanners te
stuiten.
Ook wordt gemeld, dat troepen; die naar
de provincie Yoennan waren gezonden, te-
rugkeeren naar Hoenan.
Intusschen komt de nationale militaire
raad te Tsjoengking dagelijks bijeen om de
maatregelen te bespreken voor een her
nemen van Tsjangsja.
Van „ergens aan het Hoenanfront" wordt
gemeld, dat luchteenheden van het Japan
sche leger aanvallen hebben ondernomen
op 64.000 man Tsjoengkingtroépen. Zij ver
nielden 500 vaartuigen, 38 spoorrijtuigen,
7 pontonbruggen tijdens de campagne te
gen Tsjangsja. Ook richtten zij zware scha
de aan in de Chineesche stellingen van
Tsjangsja, Tsjoetsjau. Lioeyang, Yoengan,
Pingkiang, Kwanwantsjau en Sjasji. Tij
dens de operaties sedert het begin van
de campagne in Hoenan hebben de Tsjoeng-
kingtroepen 18.000 dooden op het slagveld
achtergelaten, terwijl 1300 man gevangen
werden genomen.
Gemeld wordt, cLt 30 divisies, in totaal
meer dan 600.000 man, in den strijd zijn
geworpen door Tsjang Kai-sjek om den Ja-
panschen opmarsch te stuiten.
HET ITALIAANSCHE
WEERMACHTSBERICHT.
Het Italiaansche weermachtsbericht van
gistermiddag luidt als volgt:
In Noord-Afrika werd aan het front van
Tobroek een door artillerievuur voorberei
de vijandelijke aanvalspoging snel afgesla
gen. Duitsche vliegtuigen bombardeerden
op 27 September tentenkampen en opslag
plaatsen van materiaal van Tobroek, waar
door aanzienlijke ontploffingen en bran
den ontstonden. Onze vliegtuigen bombar
deerden in den nacht van 28 op 29 Septem-
mer militaire doelen in het gebied van To
broek en Mersa Matroeh met zichtbare re
sultaten.
In Oost-Afrika intensieve activiteit van
onze vooruitgeschoven stellingen in de ver
schillende steunpunten van den sector van
Gondar.
Vijandelijke vliegtuigen bestookten giste
ren de vliegvelden van Cagliari en Catania
met machinegeweervuur en brisantbommen.
Er ontstond eenige schade, doch er vielen
geen slachtoffers. Bij Cagliari werd een
vliegtuig door den luchtafweer en een door
jagers neergeschoten.
In de Middellandsche Zee heeft een van
onze zee verkenningsvliegtuigen een hevig
gevecht geleverd tegen zes Britsche jagers.
Ons vliegtuig schoot drie Britsche jagers
neer. Tenslotte werd het zelf slachtoffer
van de overmacht. Een deel der bemanning
werd gered. Een ander vliegtuig van de
zeeverkenning werd door twee Blenheims
aangevallen. Het schoot een Blenheim neer
en keerde onbeschadigd terug.
DE GEBEURTENISSEN IN
HET PROTECTORAAT
MINISTER-PRESIDENT VAN HET
PROTECTORAAT GEARRESTEFRD.
Naar de „Deutsche Ztg. i. d. Nied." uit
Praag meldt, is de minister-president van
de autonome regeering van het Protecto
raat ingenieur Elias, op last van dén plaats
vervanger van den Rijksprotector SS-
Obergruppenfhrer Hydrich wegens hoog-
en landverraad gearresteerd en ter berech
ting verwezen naar het volksgerechtshof
van het Duitsche Rijk. Tegelijkertijd werd
de gearresteerde door den plaatsvervan-
genden protector ontheven van zijn func
tie van minister-president.
Naar aanleiding van de arrestatie van
den minister-president van de autonome
Tsjechische regeering en diens ontheffing
uit zi.ift ambt, is naar S.P.T. meldt, van bc-
voegde zijde in de Wil'helmstrasse ver
klaard, dat over een eventueeleh opvolger
nog nigts definitiefs bekend is.
In de Wil'helmstrasse verwees men voorts
naar de officie°le berichten, die intussohen
door den radio-omroep in het protectoraat
zijn uitgezonden. Volgens deze berichten
zijn tot nu toe twintig executies door mid
del van den kogel voltrokken. In hoofd
zaak waren de veroordeelden leden der
vroegere communistische partij en voorts
lieden, die met het buitenland in verbin
ding stonden en een Duitsch-vijandige ac
tiviteit ontwikkelden^ Volgens mededee-
lingen van gezaghebbende Tsjechische zij
de, die heden in Berlijn zijn binnengeko
men, heeft-de groote massa in het Protec
toraat aan deze onlusten, die door het
buitenland zijn uitgelokt, geen deel geno
men.
T?it de mede deel in g en van de Protecto-
raatsregeering te.Praag over de werkzaam
heden van het standgerecht, dat tot nu toe
20 personen ter dood veroordeeld heeft,
blijkt volgens een V.P.B.-ibericht uit Praag,
dat in het Protectoraat twee staatsvijan-
dige groepen gesticht waren. De eene groep
had zich het herstel van een zelfstandigen
Tjechoslowaakschen staat tot doel gesteld
en de andere trachtte wapenen op te koo-
pen en te verzamelen om deze in geval van
een gewelddadig optreden tegen de Duit-
sóhers in te zetten. De leden dezer groe
pen bestaan deels uit hoogere officieren,
waaronder zich ook enkele vroegere gene
raals bevinden en deels uit communisten.
Bovendien hebben deze groepen daadwer
kelijk hulp verleend aan vroegere Tjechi
sche officieren, die tot het Tjechische le
gioen in het buitenland, zijn toegetreden.
In welingelichte Berlijnsche kringen wordt
het optreden der Duitsche instanties be
schouwd als een aangelegenheid der poli
tici. Hieruit kan men concludeeren, dat de
groepen nog geen 'groote activiteit ontwik
keld hebben, daar anders ongetwijfeld
zouden zijn.
Voorts wordt te Berlijn nog verklaard,
dat de breede massa der ibevolkjpg van het
Protectoraat geen deel genomen heeft aan
de onlusten, welke het 'buitenland in het
Protectoraat trachtte te verwekken, zoo
dat de bevolking nauwelijks lijdt onder de
door Duitschland getroffen maatregelen.
De Tjechische pers spoort tot bezonnen
heid aan en wijst er met nadruk op, dat
de groote meerderheid van het volk, die
elementen afwijst die den door president
Haoha ingeslagen koers trachten te verla
ten. Over de-; opvolger van den uit zijn
ambt ontheven en gearresteerden minister
president is nog niets bekend.
Ook beschikt men te Berlijn nog niet
over voldoende gegevens om de geruch
ten over de arrestatie van meerdere leden
der regeering te beoordeelen.
Het gerucht, dat in het buitenland de
ronde doet, volgens hetwelk de Aartsbis
schop van Münster, Mgr. Graf von Galen
zou zijn gearresteerd, is gistren in de Wil-
helmstrasse categorisch gedementeerd. Van
gezaghebbende regeeringszijde werd met
nadruk verklaard, dat dit gerucht iedere
kern van waarheid mist. Mgr. von Galen
'bevindt zich niet in hechtenis en tegen
hem is geen enkele maatregel, van welken
aard ook, genomen
STRIJDT VOOR EUROPA
Duitsche aanvallen
beoosten den Dnjepr
HOOFDKWARTIER VAN DEN
FUEHRER, 1 Oct. (D. N. B.). Het
opperbevel van de Duitsche weer
macht maakt bekend:
„De aanvalsoperaties ten Oosten van
den Dnjepr verloopen, evenals voor
heen, succesvol. Ten Oosten van
Dnjepropetrowsk veroverde een pant
serdivisie in een verrassenden aanval
verscheidene vijandelijke batterijen.
Ten Noorden hiervan stiet een andere
pantserdivisie op vijandelijke pantser-
strijdkrachten en vernietigde 45 van
de 80 Sovjetpantserwagens. De rest,
werd op de vlucht gedreven. Gevechts
vliegtuigen hebben in den nacht van
30 September op 1 October militaire
installaties in Moskou aangevallen.
In den strijd tegen Groot-Brittan-
nië bombardeerde een vrij sterke for
matie gevechtsvliegers het seheeps-
bouwcentrum Newcastle. In doek- en
werf installaties ontstonden talrijke
branden en zware ontploffingen. An
dere luchtaanvallen waren gericht op
voor den oorlog belangrijke inrichtin
gen aan de Britsche Oostkust en in
Schotland. Een koopvaardijschip van
1500 brt. werd tót zinken gebracht.
In Noord-Afrika vielen Duitsche ge
vechtsvliegtuigen op 30 September met
goede uitwerking Britsche tentenkam
pen bij Tobroek aan.
Britsche bommenwerpers wierpen in
den afgeloopes nacht brand- en bri
santbommen op woonwijken in ver
schillende steden aan de Duitsche
Bocht en aan de Oostzeekust. De bur
gerbevolking leed verliezen aan doo
den en gewonden. Verscheidene woon
huizen werden vernield of beschadigd.
Enjcele vliegtuigen, die Berlijn tracht
ten aan te vallen, werden tot omkee-
ren gedwongen. Nachtjagers, lucht
doelgeschut en de artillerie van de ma
rine schoten drie vijandelijke vlieg
tuigen neer.
IN 'N PAAR REGELS
Ernstig spoorwegongeluk
in Japan.
Berichten uit Oita op het Zuidelijke Ja
pansche eiland Kioesjoe melden, dat tus
schen de steden Oita en Koemamoto drie
personenrijtuigen van een trein, toen deze
de brug te Kawarautsji passeerde, plotse
ling ontspoorden en in de rivier stortten.
Men gelooft, dat hierbij vele passagiers zijn
gedood of ernstig gewond.
De Engelsche nieuwsdienst meldde Dins
dagavond, dat generaal Smuts, de minister
president van de Unie van Zuid-Afrika,
benoemd is tot veldmaarschalk.
Staking bij Chrysler. 1
Uit Detroit wordt gemeld, dat de voor
naamste fabriek van de automobielfirma
Ohrysler-Dodge, welke een personeel
van 10.000 arbeiders heeft, tengevolge van
een gedeeltelijke staking gesloten is. In to
taal zijn door deze staking 30.000 man zon
der werk gekomen, daar ook andere fa-
briekeh gesloten moesten worden.
Aftreden Iraksche regeering
verwacht.
Men verwacht, dat de Iraksche regee-
ring-Madfai zal aftreden.
De Amerikaansche vliegtuig
productie.
Na achttien maanden koortsachtige be
wapening zijn minder moderne vliegtuigen
geproduceerd dan slechts voor een week
oorlogvoering noodig zijn, aldus de mede
werker van de. New-York World Tele
gram, Walter Leckrone, in een reeks arti
kelen over de vliegtuigproductie in de Ver-
eenigde Staten.
FINSCHE TROEPEN VEROVEREN
PETROSKOI.
HELSINKI, 1 Oct. (D.N.B.) Officieel
wordt medegedeeld:
„Onze troepen hebben vandaag Petros-
koi, de hoofdstad van Oost-Karelie, ver
overd.
MEM BROODGRAAN
MEER AARDAPPELEN
