WOENSDAG 17 SEPTEMBER 1941
DE LEIDSCHE COURANT
EERSTE BLAD PAG. 2
Abonnementsprijs: voor leiden 20
cent per week; 2.63 per kwartaal
Bij onze agenten 21 cent per week;
2.73 per kwartaal Franco per post
3.10 per kwartaal Geïllustreerd
Zondagsblad 1 0.52 per kwartaal.
Losse nummers 6 cent, met geïll
Zondagsblad 9 cent
Advertentiën: 32 cent per regeL
Ingezonden mededeelingen dubbel
tarief. Telefoontjes hoogstens 30
woorden, 55 cent per plaatsing,
alléén Woensdag en Zaterdag.
Hoofdredacteur: Th. Wllmer, Lelden.
Red. Buitenland: Mr. H. Geise, Leiden.
Red. Stad en Sport: M. Zonderop, Leiden.
Red. Omgeving: L Roozen, lelden.
Red. Letteren en Kunst: Fr. Schneiders, Lelden.
WEERBERICHT
ZONS OP-EN ONDERGANG.
Zon onder 7.52 uur Woensdagavpnd.
Zon op 7.18 uur Donderdagochtend.
Tusschen deze tijden moet worden ver
duisterd,
MAANSTANDEN.
17 September: De maan komt Woensdag
nacht om 2.39 uur 0p en gaat Woensdag
middag om 5.54 uur onder.
18 September: De maan komt Donder
dagnacht om 3.46 uur op en gaat Donder
dagavond om 6.28 uur onder.
19 September:: De maan komt Vrijdag
morgen om 4.58 uur op en gaat Vrijdag
avond oh 6.58 uur onder.
20 September: De maan komt Zaterdag
morgen om 6.14 uur op en gaat Zaterdag
avond om 7.28 uur onder.
(Nieuwe maan)
21 September: De maan komt Zondagmor
gen om 7.30 uur op en gaat Zondagavond
om 7.56 uur onder.
22 September: De maan komt Maandag
morgen om 8.50 uur op en gaat Maandag
avond om 8.24 uur onder.
23 September: De maan komt Dinsdag
morgen om 10.11 uur op en gaat Dinsdag
avond om 8.55 uur onder.
24 September: De maan komt Woensdag
voormiddag om 11.30 uur op en gaat Woens
dagavond om 9.30 uur onder.
IN 'N PAAR REGELS
Hoe spreekt men
„Oekraine" uit?
Hoe moet het woord „Oekraine" worden
uitgesproken? Volgens een V.P.B.-mede
werker mag men zoowel Oe-krai-ne zeggen
ais Oe-kra-ine. De Oekrainers beschouwen
zoowel de eene als de andere uitspraak als
geoorloofd.
Tsjoenking-vertegenwoordigers
niet naar Moskou.
„Asahi Sjimboen" meldt uit Nanking, dat
Groot-Brittannië, de Vereenigde Staten en
de Sovjet-Unie aan de regeering-Tsjoeng-
king geen toestemming hebben verleend
aan de binnenkort te houden conferentie te
Moskou deel te nemen.
Myron Taylor bij den Paus.
Z. H. de Paus heeft gisterochtend den
persoonlijken vertegenwoordiger van Roose
velt bij den H. Stoel, Myron Taylor, in par
ticuliere audiëntie ontvangen.
De aardbeving in Turkije.
Door de aardbeving in Aziatisch Turkije
is een dorp in het district Erdjektsje volko
men verwoest. Er zijn tot dusver 192 doo-
den en 225 gewonden. Het seismologisch
instituut van Belgrado heeft Dinsdag een
nieuwe sterke aardbeving opgeteekend,
waarvan de haard zich moet bevinden in
hetzelfde gebied, waar ook de eerst ge
noemde beving heeft plaats gehad.
Honkong door taifoen
geteisterd.
Gistermiddag is Honkong door een hevi-
gen taifoen geteisterd. De materieele scha
de is nog niet te overzien.
Spoorwegongeluk in Japan.
Bij het spoorwegongeluk op het traject
Kcbe-Sjimonoseki zijn 63 menschen ge
dood alsmede 67 gewond.
Ongeluk tijdens Iersche
manoeuvres.
Tijdens manoeuvres in de buurt van
Glenimaal (graafschap Wicklow) is een
ontploffing onstaan, waarbij vier officie
ren ep tien manschappen van het Iersche
leger werden gedood en 17 andere man
schappen werden gewond.
Aanval op Britsch convooi.
Duitsch verdragend geschut heeft, naar
van militaire zijde wordt medegedeeld, in
den nacht van 16 op 17 September sche
pen van een Britsch convooi voor Dover
onder vuur genomen. De Britsche schepen
probeerden in het duister het Kanaal te
passeeren. Door het goed gerichte Duitsche
vuur werden zij gedwongen van koers te
veranderen en met groote snelheid de
Britsch kust weer op te zoeken.
NIEUW AMBT VOOR MEVROUW
ROOSEVELT.
Het Amerikaansche Jodendom heeft op
nieuw het bewijs geleverd, dat het de in
trede van de U.S.A. in den oorlog als een
uitstekend winstobject beziet. De joodsche
burgemeester van New York Laguardia, die
tegelijker tijd leider van de civiele verde
diging is, benoemde mevrouw Roosevelt tot
plaatsvervangend directrice der civiele ver
dediging en noemde haar „vrijwilligster
no. 1". Daarmee heeft de vrouw van den
Amerikaanschen president, die door haar
redevoeringen en publicaties van oorlogs-
ophitsend karakter een reusachtig vermo
gen verdient, een nieuw lucratief ambt ver
kregen.
De verhooging van inkomen zullen de
Roosevelts ongetwijfeld niet van de hand
wijzen, ofschoon de onlangs gestorven moe
der van den president, mevrouw Sara Roo
sevelt, haar zoon behalve een flinke som
BINNENLAND
HERZIENING VAN DE
STAATSLOTERIJ
In het jongste nummer van Europa-Kabel
spreekt de heer W. H. Haighton de zijns in
ziens gegronde hoop uit, dat binnenkort een
reorganisatie van het Nederlandsche loterij
wezen zal plaats hebben in dezen zin, dat
de Staatsloterij en de daarop gebaseerde
particuliere loterijen tot een nieuwe orga
nisatie zullen worden vereenigd. Deze zou
onder staatstoezicht moeten staan en door
de overneming van de commercieele lei
ding van de particuliere instellingen tot re
sultaten komen, welke een harmonische
verbinding tusschen staatsbemoeiing en
particulier initiatief opleveren.
Op de boven geschetste wijze zou de
reeds jarenlang van verschillende kanten
voorgestane verbetering van de organisatie
der staatsloterij ten bate van den fiscus een
feit kunnen worden.
De heer Haighton herinnert er aan, dat
wijziging tot nu toe uitbleef, omdat be
paalde vroegere politieke partijen ob grond
van haar overtuiging tegen het loterij we
zen waren gekant. Niet de opzet van de
staatsloterij behoefde verandering, maar
wel haar omvang. Deze was immers sedert
1814, het jaar waarin de Nederlandsche
Staatsloterij werd opgericht, onveranderd
gebleven; alleen de prijs van een heel lot
steeg ih ruim 1Y, eeuw van 70 tot 72.
Het gevolgde stelsel, dat veel gelijkenis
vertoont met de Saksische loterij, biedt den
kleinen mah gelegenheid mede te spelen
zonder hem hooge financieele lasten op te
leggen; weinige trekkingen per jaar, een
lagen prijs van 1/20 lot en geleidelijke be
taling van dien inleg. Dat breede lagen des
volks zonder nadeel voor hen zelf kunnen
meespelen, vormt den grondslag voor een
blijvend succes van een staatsloterij.
Zooals gezegd, vormt de beperkte om
vang van de Nederlandsche Staatsloteij
echter een bezwaar. Sedert 1814 is de be
volking verdriedubbeld en het nationale in
komen sterk gestegen, doch het aantal lo
ten bleef onveranderd. Geen wonder, dat er
naast de staatsloterij met 21.000 heele loten
per trekking nog ruimte voor het particu
liere initiatief was met het gevolg, dat er
in 1930 naast de staatsloterij nog zeven se
ries van 21.000 loten volgens hetzelfde stel
sel door particuliere ondernemingen aan
den man werden gebracht. Het is duidelijk,
dat hierdoor den fiscus belangrijke bedra
gen zyn ontgaan.
De regeling, gelijk de heer Haighton
thans verwacht, zou mits juist uitge
werkt - met behoud van het goede, n.l. de
aanpassing aan de kleine beurzen van de
staatsloterij en de deugdelijk gebleken com
mercieele leiding van de volgens het stelsel
van de staatsloterij georganiseerde particu
liere loterijen een uniforme en voor den
fiscus rendabele officieele speelgelegenheid
scheppen. Het meermalen bepleite „meer
handelsgeest in de staatsloterij" ware daar
mede tevens bereikt.
VERLENGING ALGEMEENE
SPOORABONNEMENTEN
Het is gebleken, dat een belangrijke be
paling betreffende het verlengen van alge-
meene abonnementskaarten van de Spoor
wegen onder de houders van deze kaarten
nog geen voldoende bekendheid geniet. De
mogelijkheid bestaat namelijk om verleng-
kaarten, mits voor dezelfde klasse, reeds t.m.
vijf dagen vóór den dag, waarop zij ingaan,
in ontvangst te nemen, terwijl de nieuwe
kaart dan onmiddellijk geldig is.
Abonnementshouders, van wie verreweg
de meesten telkens op den eersten dag der
maand hun kaarten verlengen, wordt ten
sterkste aangeraden van deze mogelijkheid
een ruim gebruik te maken, waardoor zij
zioh het ongerief van lang te moeten wach
ten kunnen besparen.
DE GENERATOR OP DE WEENSCHE
HERFSTJAARBEURS.
De Weensche herfstbeurs, die van 21 tot
28 September wordt gehouden staat in het
teeken Van den generator.
Het denkbeeld, den ontploffingsmotor
met vaste drijfstoffen, zooals hout, turf,
bruinkool, steenkolen, anthraciet en cokes
te voeden, is niet in den oorlog opgekomen.
Het feit, dat benzine, benzol, gasoline, enz.
voor het leger moeten blijven voorbehou
den, heeft wel grooten invloed op de ont
wikkeling gehad, maar ook na het sluiten
van den vrede zullen de vaste drijfstoffen
meer en meer worden gebruikt. Zelfs wan
neer Duitschland na den oorlog de be
schikking over petroleumbronnen zou krij
gen, zal het toch nooit mogelijk zijn, petro
leum en benzine zoo goedkoop te leveren,
als het bij vaste drijfstoffen het geval is.
Bijv. een volbeladen lastauto van 5 ton kost
aan vloeibare drijfstoffen van Berlijn naar
Keulen gemiddeld vijfmaal, tegenwoordig
zelfs zes- tot zevenmaal zooveel als bij het
gebruik van bruinkoolbriketten. Hieruit
blijkt dus reeds het geweldige voordeel van
het gebruik van vaste drijfstoffen.
Op de Weensche jaaarbeurs zal men kun
nen zien, dat het vraagstuk, hoe de genera
tor in het chassis moet worden ingebouwd,
als opgelost kan worden beschouwd. Men
heeft reeds de geschikte soorten generators
gevonden en de beste manier, om ze in de
verschillende wagentypes in te bouwen. Er
zijn generators vervaardigd voor hout en
turf, voor anthraciet, turfcokes enz. In
Italië, Nederland, Zwitserland, België,
Denemarken, Zweden en Noorwegen wor
den deze reeds in fabrieken gebouwd. Het
hout speelt hierbij wel de grootste rol,
maar voor Duitschland is ook het gebruik
van steenkolen en turf belangrijk. Men kan
zich gemakkelijk voorstellen, welk een ge
weldige besparing het is, wanneer de ko
len onmiddellijk over den generator door
den motor kunnen worden verwerkt, en
niet eerst over den omweg van het vloei
baar maken, dat steeds een duur proces is,
aan het verkeer moeten worden dienstbaar
gemaakt. Men kan wel voorspellen, dat de
installaties, die aan een vaste plaats zijn
gebonden, lastauto's enz. alle tot den gene
rator zullen overgaan. Ook bij de scheep
vaart heeft men met den generator reeds
goede resultaten bereikt.
gelds industrieele bezittingen van 480 H.A.
grootte en meer dan 20 groote farms ach
tergelaten heeft. In haar testament legde zij
haar erfgenaam de plicht op zijn strijd voor
het Jodendom verder te voeren. Zooals de
feiten aantoonen, is Roosevelt een buiten
gewoon gehoorzame zoon.
STELT NIET UIT
„Stel niet uit tot morgen, wat ge
heden nog doen kunt", zegt een oud-
Hollandsch spreekwoord.
Die ouwe Hollanders wisten het wel
en heel wat van hun moderne nazaten
kunnen nog wel een lesje van hen
leeren.
Stel niet uit.
Hoe dikwijls hebt u, zich voorgeno
men de Nederlandsche ambulance te
steunen? En steeds maar weer uitge
steld.
Neem, wat uw voorvaderen zeiden,
dan ter harte.
Stort dan nu vandaag nog uw bij
drage op girorekening
8-7-6-0-0
Nederlandsche ambulance, Koninginne
gracht 22, 's Gravenhage.
UITREIKING NIEUWE
AARDAPPELKAARTEN
De Secretaris-Generaal van het Depar
tement van Landbouw en Visscherij deelt
het volgende mede:
Gedurende het tijdvak van 22 Septem
ber tot 3 October a.s. zullen nieuwe aard-
appelkaarten worden uitgereikt. De plaat
selijke distributiediensten zullen nader be
kend maken, op welke dagen dit precies zal
geschieden.
De nieuwe kaarten zijn te onderscheiden
in vier' verschillende soorten en wel:
a. Kaarten, gemerkt met de letter U,
bestaande uit dertien bonnen met opdruk
„aardappelen" en genummerd van 38 tot en
met 50, elk nummer gevolgd door de let
ter a.
b. Kaarten, gemerkt met de letter V,
bestaande uit veertien bonnen, met op
druk „aardappelen" en genummerd van 01
tot en met 14, elk nummer eveneens door
de letter a gevolgd.
C, Kaarten, gemerkt met de letter W,
welke de zelfde kenteekenen vertoonen als
de kaarten U, doch waarbij elk nummer
gevolgd wordt door de letter B.
D. De kaarten, gemerkt met de letter X,
welke overeenkomen imet de kaarten V,
eveneens achter elk nummer gevolgd door
de letter B.
Hierna volgt een overzicht van de ver
schillende kaarten, welke aan de verschil
lende catagoriën van personen zullen wor
den uitgereikt.
Kaarten u. en v. Bevolkingsgroepen:
a. 03 jaar, geboren na 1 October 1938,
uit te reiken kaarten; 1 u-kaart en 1 v-
kaart; reap. b. 413 jaar, geb. na 1 Jan.
voor 2 Januari 1938, 2 ü-kaarten en 2 v-
kaarten; resp. c. 1420 jaar, geb. na 1 Jan.
1921 voor 2 Januari 1928, 3 u-kaarten en 3
v-kaarten; resp. d. volwassenen, geb. voor
2Jan. 1921 '2 u-kaarten en 2 v-kaarten.
Personen, die zware of zere zwaren
arbeid verrichten.
Voorts krijgen personen, die zwaren
arbeid verrichten, een kaart U extra en
personen, die zeer zwaren arbeid verrich
ten, twee kaarten U extra.
Houders van vetkaarten.
Aan houders van vetkaarten zullen on
geacht den leeftijd of werkzaamheden, die
zij verrichten, bovendién nog een kaart W.
en een kaart X worden uitgereikt, zoodat
een houder van een vetkaart, zoowel kaart
U. en V., als kaarten W. en X ontvangt.
Aardappeltelers.
Zoowel de beroepsaardappeltelers als de
niet ingeschreven telers, die vijf Are of
meer telergrond dan wel 10 Are of meer
zandgrond bebouwen, komen niet voor
aardappelkaarten in aanmerking. In ver
band hiermede, dienen deze personen zich
met hun stamkaarten en die van hun ge
zinsleden en hun inwonend personeel bij
de plaatselijke distributiediensten te ver
voegen. Dit zal dienen te geschieden op een
nader door deze diensten te bepalen dag,
doch voor 21 September a.s.
Omtrent het gebruik der kaarten zullen
nog nadere gegevens worden bekend ge
maakt.
Mr. J. E. W. DUYS t
In 66-jarigen ouderdom is overleden mr.
J. E. W. Duys, sedert kort vrederechter en
oud-lid der Tweede Kamer, waarin hij vele
jaren de SDAP heeft vertegenwoordigd.
21 Februari 1877 in Nijmegen geboren,
werd hij, na aanvankelijk als lichtmatroos
te hebben gevaren, opgeleid tot candidaat-
notaris. Als zoodanig was hij sinds 1900 op
verschillende kantoren werkzaam, totdat
hij in 1903 adjunct-commies werd aan de
Rijksverzekeringsbank. Aldaar werd hij
belast met het archief en de bibliotheek. In-
tusschen had hij zich bij de SDAP aange
sloten en trad als propagandist op. In 1905
vestigde hjj zich te Zaandam, waar hij in
1909 lid van den raad en in 1912 wethouder
werd, wat hij tot 1923 is geweest. In 1909
werd hij in de Kamer gekozen. Daar roerde
hij zich opvallend en heeft o.a. bij de be
handeling van het ontwerp Talma tot in
voering van een Invaliditeits- en Ouder-
domsverzekering een rede van negen uur
gehouden. Hij is lid gebleven tot 1936, dus
27 jaar lang. Al dien tijd is hij als ambte
naar, n.l. hoofdcommies der Rijksverzeke
ringsbank op nonactiviteit geweest. In 1935
verliet hij echter de soc. dem. fractie we
gens hevige geschillen met de partij o.a.
door zijn brochure „Ter orienteering",
eenige beschouwingen naar aanleiding van
enkele vragen der democratie, welke zelfs
tot voorstellen tot royeering als lid der
SDAP leidden, welke echter werden inge
trokken. Hij werd evenwel 7 December
d.a.v. door het Partijbestuur geroyeerd.
In 1923 had hij zich in Den Haag ge
vestigd, waar hij ook korten tijd lid van
den raad is geweest. De wijzigingen in het
Academisch Statuut maakten het mogelijk,
dat hij in de rechten kon gaan studeeren.
In 1920 promoveerde hij en hij werd een
bekend pleiter in straf- en civiele zaken.
Niet lang nadat hij de Tweede Kamer
had verlaten, is de heer Duys uit Den Haag
vertrokken. Hij vestigde zich toen in
Lochem. In 1938 is bij lid der NSB gewor
den en nog pas kort geleden, 19 Augustus,
toen het vrederechterschap werd ingesteld,
is hij tot vrederechter in Arnhem benoemd.
„Vad."
RADIO-PROGRAMMA
DONDERDAG 18 SEPTEMBER
HILVERSUM I. 415,5 M. 6.45 Qramo-
foonmuziek 6.50 Ochtendgymnastiek
7.00 Gramofoonmuziek 7.45 Ochtendgym
nastiek 8.00 BNO: Nieuwsberichten
8.15 Morgenwijding 8.25 Gramofoonmu
ziek 9.15 Voor de huisvrouw 9.25 Gra-
moofonmuziek 10.00 Orkestconcert (opn.)
11.00 Voor den boer 11.20 Zang met
pianobegeleiding 12.00 De Romancers
12.40 Almanak 12.45 BNO: Nieuws- en
economische berichten 1.00 Omroep
orkest, soliste en dameskoor „Aetherchar-
me" 200 Omroepsymphonie-orkest 3.00
Voor de vrouw 3.20 Viool, piano en cel
lo 4.15 Rotterdamsch Philharmonisch or
kest (opn.) 4.30 Causerie (met gramo
foonmuziek) 5.15 BNO: Nieuws-, econo
mische- en beurs-berichten 5.30 Otto
Hendriks en zijn orkest 6.15 Causerie
„Sociale zorg, ook voor u" 6.30 De Melo-
disten en solist 7.00 Actueel halfuurtje
7.30 Vraaggesprek en orgelspel 7.45 Cau
serie „Nederland en de opera" 8.00 Con
certgebouworkest en solist (met toelich
ting). In de pauze (Ca. 20.50): Causerie
„Symphonische Kunst in Nederland"
9.30 Gramofoommuziek 9.45 BNO:
Nieuwsberichten 10.00 BNO: Engelsche
uitzending: „National features of the Ne
therlands".
HILVERSUM H, 301,5 M. 6.45—8.00
Zie Hilversum I. 8.00 BNO: Nieuwsbe
richten 8.15 Gramofoonmuziek 10.00
Morgenwijding 10.20 Pianovoordracht
10.40 Voordracht 11.00 Het ensemble
Rentmeester 11.45 Boyc Bachman en
zijn orkest 12.15 Klaas van Beeck en zijn
orkest 12.45 BNO: Nieuws- en economi
sche berichten 1.00 Musette-orkest en
soliste 1.30 Salonorkest. (Om 2.00 Orgel
spel en zang) 2.45 Revida-sextet 3.30
Voor de zieken 4.00 Ensemble Jonny
Kroon 4.30 Voor de jeugd 5.00 Christe
lijke lectuur. (Voorbereid door de Christe
lijke Radio Stichting) 5.15 BNO: Nieuws-,
economische- en beursberichten 5.30
Pianovoordracht 6.00 Sport en lichame
lijke opvoeding6.15 Zang met pianobe
geleiding en gramofoonmuziek 6.45 Gra-
mfooonmuziek 7.00 Actueel halfuurtje
7.30 De Ramblers 7.45 Causerie „Bran
dende kwesties" 8.00 Boyd Bachman en
zijn orkest, de Ramblers en zang met piano
begeleiding 9.00 Ensemble Bandi Ba-
logh 9.30 Gramofoonmuziek 9.45 BNO:
Nieuwsberichten 10.0010.15 Gramo
foonmuziek.
GEM. RADIO-DISTRIBUTIEBEDRIJF.
Ie Programma: 6.4522.15 Hilversum I.
22.1524.00 Duitsch programma.
2e Programma, 6.4522.15 Hilversum II.
22.1523.00 Programma uitsluitend
voor aangeslotenen bij Radio Centrales.
23.0024.00 Duitsch Programma.
3e en 4e Programma: 6.4524-00 Duitsch
Programma.
HET EERSTE NEDERLANDSCHE
RADIOMUZIEKFEEST.
Het programma voor Donderdag 18 Sep
tember van het eerste Nederlandsche ra
diomuziekfeest luidt als Volgt:
Te 11.20 uur, Hilversum I, opent Louis
Dentz met Fred Boshart aan den vleugel
de reeks recitals van Nederlandsche Kamer
muziek van dien dag.
Te 14.00 uur concerteert, over den zen
der Hilversum I, het Omroep-Symphonie-
Orkest o. 1. v. Eduard Flipse met orkeststuk
ken van Bernhard Zweers, dr. Rud. Men
gelberg, Willem Pijper, Hendrik Andries-
sen, A. Voormolen en dr. Joh, Wagenaar.
Te 15.20 uur, Hilversum I, houdt Leo
Riemens een causerie over: „Nederland
sche vocalisten van vroeger en nu".
Te 19.30 uur, Hilversum I, een orgelre
portage door Paul de Waart.
Te 20.00 uur, Hilversum I, een concert
door het Concertgebouworkest o. 1. v. Toon
Verhey m. m. v. Cor de Groot, piano. Uit
gevoerd worden suite voor strijkorkest en
pisno van Guillaume Landré, een concert
voor piano en orkest van Henk Badings,
en de ouverture „De Vogels" van Alph.
Diepenbrock.
In de pauze spreekt Willy d'Ablang
over „Symphonische kunst in Nederland",
Henk Badings en Arend Kolle leiden de te
spelen nummers in.
WILT U IETS WETEN
Vraag: over de prijs van vrije turf of
veenbonken.
Antwoord: Omdat de grootte van
deze turf uiteenloopend is, is het moeilijk
een maximum-prijs op te geven. Doch de
door u opgegeven prijs is zéker te hoog.
Vraag: over de bereiding van tabaks
planten.
Antwoord: ons onbekend.
Vraag: 1. Wie bouwde 't Kremlin.
In welke stijl is 't Kremlin gebouwd?
2. Wie was de uitvinder van de stethos
coop?
3. Hoe is de naam Leiden, Gorinchem
en Venlo ontstaan?
Antwoord: 1. Het Kremlin of
Kreml te Moskou is de zeer omvangrijké
citadel, binnen welker middeleeuwsche
ommuring enkele kerken en vele paleizen
staan. Het dateert uit de 15e eeuw (o.a.
de kathedralen van Maria Hemelvaart en
van Maria Boodschap). De kerken zijn ge
bouwd in Russisch-Byzantijnsche stijl; de
paleizen zijn herhaaldelijk verbouwd en
herbouwd en vertoonen een mengelmoes
van stijlen
2. Door R. Laennec, een arts te Parijs,
in 1819.
3. Leiden: hetzelfde woprd als Leede,
waterloop, vermoedelijk dus „aan de wa-
terloopen" (n.l. van Rijn en Mare). Go
rinchem: „hem" is heim of woonplaats;
overigens onzeker. Venlo: het bosch (loo)
aan de plas (ven); dezelfde naam in een
omgekeerde volgorde heeft Leuven (loo-
ven).
Agenda
LEIDEN.
Apotheken.
De avond-, nacht- en Zondagsdienst der
apotheken te Leiden wordt van Zaterdag
13 September 20 uur tot Zaterdag 20 Sep
tember 8 uur waargenomen door: de Apo
theek Kok, Rapenburg 9, Tel. 24807 en de
apotheek „Tot Hulp der Menschheid",
Hooigracht 48, Tel. 21060.
Te Oegstgeest door de Oegstgeestsche
Apotheek Wilhelminapark 8, Tel. 26274.
Gemeentel. Aankondiging
INSCHRIJVING VAN LEERLINGEN
VOOR HET OPENBAAR VERVOLG
ONDERWIJS
De burgemeester van Leiden brengt ter
algemeene kennis, dat de inschrijving van
leerlingen voor het openbaar vervolg
onderwijs zal plaats hebben op Donderdag
18 en Vrijdag 19 Septembewa.s. des avonds
van 78 üur^^
Voor jondenA in het Jbbouw van de
Centrale sclool Voor het V en 8e leerjaar
aan de Ou3e Vfst 35 en »oor meisjes in
het schoolgél^aui' aan de Angebrug 62.
Leerlingen vaij den vorigln cu*Sua moe
ten zich opnieuw laten insqhrflvenr*
Nadere inlichljngen orptreïtCjlfl ver
volgonderwijs zifllen bij 'de inschrijving
door de hoofden Bdej^Jjetr^ken scholen wor
den verstrekt. sF
Het hoofd der jongensschool is de heer
J. C. van Schaik, Cronesteinkade 14.
Het hoofd der meisjesschool is de heer
F. J. Riks, Van der Waalstraat 2. 1559
De Burgemeester,
STEVENINCK
De Gemeentesecretaris,
VAN STRYEN
Leiden 17 September 1941.
PUBLICATIE VOOR BEROEPSTELERS
EN NIET BEROEPSTELERS
Aardappeltelers, die 5 Are of meer klei
grond of 10 Are of meer landgrond be
bouwen, dienep(?\ich V r ij la g 19 Sep
tember a.s. ifervoegen jfcn het Distri
butiekantoor, ®reJfet»aat IJS (vervoegen
bij den portie») van 1912 Jilv.m. en van
25.30 u. n.mltejafnde h^tfin ontvangst
nemen en wecra^Jffgeven Ivyi de nieuw
uit te reiken „aarapppelk^irt^n" te rege
len. Stamkaarten yan gezinsleden
en/of inwonend peïsonee^dienen te wor
den meegebracht.
Uitdrukkelijk vesjpgik de aandacht van
belanghebbenden erop, dat zij verplicht
zijn aan dezen oproep onverwijld gehoor
te geven daar zij anders niet in aanmer
king komen voor het in ontvangst nemen
van nieuwe distributiebescheiden. 1558
Leiden 17 September 1941.
De Burgemeester van Leiden,
STEVENINCK
STADSNIEUWS
Exposities
„PRO ARTE" EXPOSEERT.
vrij' hebben er bij de heropening van de
kunstzaal „Pro Arte" reeds terloops op ge
wezen, dat deze heropening een goeden
inzet vormt van het komende wintersei
zoen. Juist omdat het geëxposeerde zoo
gevarieerd vam. inhoud is, biedt deze ten
toonstelling een bijzondere attractie. Schil
derijen, schaarsneden, keramiek en pot
tenbakkers werk, dat is hier alles bijeen,
smaakvol gerangschikt zonder dat het een
met het ander in conflict komt. In de in
timiteit der gemoderniseerde tentoonstel
lingszaal tpekt zoowel het een als het an
der de aandacht.
Daar zijn in de eerste plaats de olieverf
schilderijen van Rem Watjer. Deze jonge
kunstenaar is in Groningen geboren, al
waar hij de Technische school bezocht en
later onderricht ontving van Jan Al tink.
Er zijn in het noorden van ons land maar
betrekkelijk weinig schilders in verhou
ding tot hun aantal in Holland.
Mej. Kuster heeft er ongetwijfeld goed
aan gedaan ons nader in kennis te bren
gen met de kunst der Groninger schilders.
Rem Watjer heeft durven breken met de
bescheidenheid zijner streekgenooten en
hij toont zich hier een bekwaam artist, die
een goeden kijk heeft ap kleurverhoudin-
gen en combinaties. Hoewel nog jong,
heeft hij reeds blijk gegeven van bijzon
der artistieken aanleg. In frissche kleuren
brengt hij de dingen tot ons, zijn bloemen
•en stillevens, zijn land- en zeegezichten.
Zelfs van zijn portretkunst, want in Lei
derdorp „nam" hij een pottenbakker aan
zijn arbeid. Over het algemeen vrij oor
spronkelijk werk, dat getuigt van eigen
visie en scherp inzicht, zoodat hij nog veel
belooft voor de toekomst.
Een zeer bijzondere plaats op deze ten
toonstelling wordt ingenomen door het
•werk van Gertrud Januszewski, een in
Berlijn geboren Poolseh meisje, dat fraaie
schaarsneden naar voren brengt. De schaar-
snede is een1 bijna vergeten kunstgenre,
eertijds door Anna Maria Schuurman
voortreffelijk beoefend.
Gertrudi Januszewski weet evenwel ook
heel bijzondere resultaten te verkrijgen.
Haar werk hééft bijna een geheel religieu
zen inslag. Haar opvoeding, haar reizen
naar Italië, Oostenrijk en Zwitserland,
haar verblijf sinds 1939 in het klooster
„Bethanië" te Venlo, zullen daaraan ver
moedelijk niet' vreemd zijn. Zij bezit een
buitengewone vaardigheid om haar ver
wonderlijk mooie schaduwbeelden te knip
pen. De Madonna met het Jezus-kind, St.
Joannes, St. Franciscus met zijn Armen
ei. Vogelen en nog vele andere religieuse
motieven vindt men in haar kunstzinnig
werk tot uitdrukking gebracht. Niemand
kan aan dit werk voorbijgaan zon-c^er sterk
onder den indruk ervan te komen.
Verder ziet men op deze expositie pot
tenbakkers werk van de fa. Zaalberg uit
Leiderdorp. Vazen en potten in diverse
vormen en kleuren, alle maar eigen com
positie en uitvoering, wijzen erop, dat Zaal
berg zijn vak uitstekend verstaat. Daaraan
'bestond trouwens geen twijfel, want zijn
•naam was reeds genoegzaam bekend.
Tenslotte exposeert mej. Giselle Kuster
ook zelf. Ditmaal niet met haar producten
van palet en penseel, doch met keramiek.
Zeer goede boetseerkunst heeft zij reeds
voortgebracht, meestal in roode aarde, zoo
dat haar eigen werk" hier een goede plaats
inneemt onder dat van haar kunstbroeders
en -zusters. M. Zonderop.
Met ingang van 18 September a.s. wordt
de heer C. de Wit Stationsambtenaar der
Ned. Spoorwegen te Noord wij kerhout als
zoodanig overgeplaatst naar het Station
alhier.
Door de politie is aangehouden de 63-
jarige J. de M., die in het Politieblad ge
signaleerd stond voor 8 maanden gevan
genisstraf. Hij is ter beschikking gesteld
van den Officier van Justitie te Den Haag.
