DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
DUITSCHLAND
fMomentje
DINSDAG 9 SEPTEMBER 1941
32ste Jaargang No. 10046
Telefoon: Redactie 20015. Administratie 20935.
Giro 103003. Postbus 11.
Bureaux: "apengracht 32.
V De kleine krant
Het is een feit, dat dé bijzondere aan
dacht verdient: heden heeft voor de vijf
en veertigste maal de Nederlandsche Jaar
beurs te Utrecht haar poorten voor het
Nederlandsche bedrijfsleven geopend.
Dit feit verdient daarom de bijzondere
aandacht, omdat daaruit mag worden ge
concludeerd, dat het Nederlandsche zaken
leven zich inspant, om ook onder de hui
dige omstandigheden zoo frisch en fit mo
gelijk zijn taak te volvoeren. Wij mogen
vertrouwen, dat deze jaarbeurs zal sla
gen, evenals de twee andere sedert Mei
1940 te Utrecht ,gehouden jaarbeurzen
de najaarsbeurs 1940 en de voorjaarsbeurs
1941.
Het v zaken-leven moet zich aanpassen
aan de moeilijkheden, die de wereldoorlog
onvermijdelijk met zich brengt.vEn het is
verblijdend te constatéeren, dat ook daad
werkelijk en daadkrachtig het streven op
die aanpassing is gericht.
Ieder moet ook in het eigen leven, in
eigen doen en laten het voorbeeld van de
Nederlandsche Jaarbeurs volgen.
Natuurlijk er zijn vele moeilijkheden,
die niet overwonnen kunnen worden. Maar
voor de andere, die wèl te overwinnen zijn,
moet men niet te gauw uit den weg gaan!
Ook de dagbladen hebben hun moeilijk
heden.
Reeds eerder waren beperkingen ten
aanzien van het papjerverbruik opgelegd.
Met ingang van gisteren is een nog meer
ingrijpende dergelijke maatregel voor de
geheele pers van kracht geworden.
Ons streven blijft er op gericht, den le
zers het da^elijksch nieuws te blijven ge
ven en daarnaast geregeld te blijven voor
lichten en ook nog iets tot ontspanning te
bieden.
Wij rekenen op de trouw van onze le
zers, zooals zij kunnen rekenen op onze
trouw om hen in hun dagblad te-geven,
wat gegeven worden kan, om hun ver
langens te vervullen, voorzoover dat on
der de huidige omstandigheden mogelijk is.
STRIJDT VOOR EUROPA
Finnen bereiken de Swir
Het Duitsche weermachtsbericht
van Maandagmiddag luidt:
De Finsche troepen, die ten Oosten
van het Ladoga-meer een aanval doen,
hebben de Swir bereikt.
(De Swir is een rivier, die het Zui
delijke deel van het Ladoga-meer met
het Oostelijker gelegen Onega-meer
verbindt. Red.).
In den strijd tegen Groot-Brittannië
hebben vrij sterke formaties van de
luchtmacht in den afgeloopen nacht
militaire installaties aan Tyne en
Humber, benevens havens aan de
Britsche Oostkust en vliegvelden op
het eiland met bommen van zwaar en
het zwaarste kaliber bestookt.
Uit branden en ontploffingen bleek
het succes van deze aanvallen.
Motortorpedobootèn hebben voor de
Britsche kust een konvooi onder sterk
escorte aangevallen en vijf gewapen
de koopvaarders van 13.500 ton tot
zinken gebracht. Het luchtwapen ver
nietigde gisteren en in den afgeloo
pen nacht aan de Britsche Oostkust i
en bij de Faröer-ejlénden drie vracht- 7-
booten van 12.000 ton- in totaal.
In de Kanaalzone heeft het Britsche
luchtwapen overdag in luchtgevech
ten vijf jagers en drie bommenwer
pers verloren. Strijdkrachten ter zee
schoten aan de Noorsche en Neder
landsche kust twee Britsche bommen
werpers neer.
Britsche vliegtuigen hebben zich in
den afgeloopen nacht via Noord- en
West-Duitschland naar de omgeving
van Berlijn begeven. De sterke af
weer was oorzaak, dat de aanval op
de Duitsche hoofdstad niet tot vol
ledige ontplooiing kon komen. De
burgerbevolking leed door brisant- en
brandbommen verliezen aan dooden
en gewonden. Nachtjagers en lucht
doelartillerie schoten 14, marine-artil
lerie 3 der aanvallende bommenwer
pers neer.
HET ITALIAANSCHB
WEERMACHTSBERICHT.
Het Italiaansche weermachtsbericht van
Maandagmiddag luidt als volgt:
In Noord-Afrika, aan het front van Sol-
loem en Tobroek, activiteit van vooruitge
schoven eenheden en artillerie der As. -In
stallaties en opslagplaatsen in de haven
van Tobroek werden bestokt door het vuur
der Duitsche batterijen. Onze luchtmacht
was zeer actief. Formaties jagers hebben
een schitterenden aanval gedaan in
scheervlucht op de vijandelijke basis Sidi
el Barrani, waarbij zij vijf toestellen op
den grond in brand schoten, evenals talrij
ke voertuigen en auto's.
Andere toestellen en gemotoriseerde
voertuigen werden doeltreffend onder ma
chinegeweervuur genomen. Formaties
bommenwerpers hebben verdedigingswer
ken, fortificaties, batterijen en installaties
der sterkte Tobroek gebombardeerd en er
groote branden doen ontstaan. Al onze
vliegtuigen, waarvan enkele getroffen wa
ren, keerden op hun bas»-terug.
Duitsche bommenwerpers hebben doel
treffende acties ondernomen op vooruitge
schoven vliegvelden en belangrijke doelen
in Mersa Matroeh. Duitsche jagers schoten
bij een ontmoeting met een vijandelijke
formatie een machine van het type Curtiss
neer.
Engelsche vliegtuigen hebben wederom
aanvallen gedaan op Barce en Benghasi
en eenige nederzettingen van kolonisten
van den Cyrenaïca Djebel gebombardeerd,
zonder dat slachtoffers zijn te betreuren.
Twee machines werden door onzen afweer
op den grond neergeschoten. De bemannin
gen van de beide machines, waarvan een
bestond uit een officier en vijf onderoffi
cieren, werden gevangen genomen.
In den afgeloopen nacht hebben vijan
delijke vliegtuigen in opéén volgende gol
ven Palermo aangevallen. Er vielen zes
tien dooden en vijf en twintig gewonden
onder de burgerbevolking en er werd on
belangrijke schade aangericht. Een door
onzen afweer getroffen vijandelijk toestel
stortte brandend in zee.
In Oost-Afrika bombardeerde het En
gelsche luchtwapen in voortzetting van
zijn aanvallen op onze lazaretten, van ge
ringe hoogte het voornaamste lazaret van
Gondar, dat bestaat uit een afgelegen com
plex gebouwen, die zichtbaar voorzien
zijn van het Roode Kruisteeken. Men be
treurt in totaal een doode en 17 gewonden
onder de artsen en patiënten. Bij Wolsje-
fit is een aanvalspoging door het onmid
dellijk ingrijpen van, onze troepen te niet
gedaan.
Een sterke afdeeling nationale en kolo
niale troepen van het garnizoen van Cul-
quabert heeft onder bevel van luitenant
kolonel Augusto Ugolini een koenen aan^
val gedaan op de vijandelijke stellingen
van de bergen van Denghel. De 'overrom
pelde vijand werd na korten tegenstand
uit zijn versterkte stellingen verdreven en
liet op het slagveld tegen de honderd doo
den achter. Groote hoeveelheden munitie
en wapens van allerlei aard, o.m. belang
rijke hoeveelheden levensmiddelen, vielen
in onze handen. De aanvalsgeest van onze
nationale en Askari-troepen is uitstekend.
VAN HET OOSTELIJK FRONT
TEN ZUIDEN VAN HET LADOGAMEER.
Van Duitsche militaire zijde wordt aan
het D.N.B. medegedeeld:
Sterke strijdkrachten van het Duitsche
luchtwapen hebben hun aanvallen in onaf
gebroken actie gericht op de ten Zuiden
van het Ladogameer opeendrinigende mas
sa's van de uit het Zuiden door de Duit-
schers en uit het Noorden door de Finnen
teruggeworpen Sow jetformaties. Evenalls
op de voorafgaande dagen waren de ver
liezen der bolsjewisten ook óp 7 Septem
ber weer buitengewoon groot. Het aantal
vernielde voertuigen en ander oorlogstuig
evenals de bloedige verliezen der Sowjets
zijn zeer 'aanzienlijk.
Volgens tot nu ontvangen berichten
hebben de Sowjets den 7en September in
totaal 71 vliegtuigen verloren, 62 daarvan
werden neergeschoten en negen op den
grond vernield. De Duitsche luchtmacht
heeft den 7en September met succes haar
aanvallen voortgezet op de in Odessa in
gesloten troepen. Troepenconcentraties,
troepen op marsch en voertuigen in de
stad en de 'buitenwijken wérden met bom
men bestookt en uiteengedreven of opge
blazen. In de haven werden verscheidene
pakhuizen en opgeslagen oorlogsmateriaal
getroffen. In het zeegebied' ten Westen van
de Krim hebben Duitsche'. gevechtsvlieg
tuigen gisteren herhaaldelijk Sowjetsche-
pen aangevallen en een handelsschip van
6.000 brt. in brand gebombardeerd, waar
door dit schip waarschijnlijk verloren is.
Bovendien werden twee transportschepen
van 10.000 en 3.000 brt. beschadigd.
DE VRIJWILLIGERS.
De Duitsche oorlogscorrespondenten aan
het Oostelijk front maken in htm berich
ten hoe langer hoe meer melding van de
uitstekende prestaties der buitenlandsche
vrijwilligers. Zoo stellen zij met bijzondere
voldoening vast, dat speciaal de Denen,
Noren, Nederlanders en Vlamingen in geen
enkel opzicht onderdoen voor hun Duit
sche wapenbroeders. Zij weten aan alle
moeilijkheden onder de ongunstigste om
standigheden het hoofd te bieden ert hoe
wel hun opleidingstijd over het algemeen
niet van langen duur is geweést, moet de
gevechtswaarde van de genoemde buiten
landsche soldaten, die in het veldgrijs
strijden, zeer hoog worden aangeslagen.
Dat de bevelen in het Duitsch worden ge
geven, levert voor de vrijwilligers geen
bezwaar op, zij hebben zich gemakkelijk
aangepast.
SCANDINAVIëRS IN RIGA VERMOORD.
Alle Scandinaviërs, die na de aansluiting
van Letland bij de Sowjet-Unie in den
zomer van 1940 in Riga waren gebleven,
zijn, volgens een bericht van „Aftonbla-
det", omgebracht. O.m. de schoonzuster
van den Finschen aartsbisschop Ines von
Kolpakow en 'haar twee zoons, die te
rechtgesteld werden, omdat zij weigerden
Riga te verlaten en de vluchtende Sowjets
te volgen.
BRANDEND SCHIP IN HAVEN VAN
OSLO.
In de haven van Oslo is brand uitgebro
ken op een schip, dat aan den grond zat,
naar het N.T.B. meldt.
Terstond na aankomst van het schip had
de olie in de machinekamer door lekkage
vlam gevat. Waarschijnlijk als gevolg van
een ontploffing in de oververhitte machi
nekamer laaide het vuur op. Men pro-
beerde_ met brandspuiten de bunkerolie
tanks in de machinekamer en den brand
in hutten en salons te blusschen. Daar men
de brandende olie niet meester kon wor
den, werd het schip aan land. gesleept en
met vier motorschuimspuiten gebluscht.
V VICTORIE
Duitschland wint
voor Europa
OP ALLE FRQNTEN
Petersburg volkomen
omsingeld
HOOFDKWARTIER VAN DEN
FUEHRER, 8 September (D. N. B.).
Het opperbevel der Duitsche weer
macht deelt mede:
„Snelle divisies van het Duitsche le
ger, op voortreffelijke wijze gesteund
door gevechtskaders der luchtmacht,
hebben over ^en breed front de Newa
ten Oosten van St Petersburg be
reikt en de stad Schluesselburg aan
het Ladoga-meer stormenderhand ge
nomen.
Daarmede is de Duitsch-Finsche
ring om St. Petersburg gesloten. De
stad is thans van alle verbindingen
over land afgesneden."
DE OORLOG IN DE LUCHT
DE LUCHTAANVALLEN OP
ENGELAND.
Van Duitsche militaire zijde wordt' i
Binnen het bestek van de gewapende
verkenning hebben Duitsche gevechts
vliegtuigen in den nacht van 7 op 8 Sep-'
tember een hoogoven in de nabijheid van
de Engelsche Oostkust aangevallen en vol
treffers geplaatst op de hoogoveninstalla
ties en de cokesfabriek. In de haven van
Scarborough werd een loods door ver
scheidene voltreffers getroffen en in brand
gestoken. Bovendien werden twee vlieg
velden in het graafschap Norfolk met
bommen bestookt, waardoor vijf branden
en een ontploffing ontstonden. De aanval
len geschiedden alle in scheervlucht van
zeer geringe hoogte, zonder dat de vijande
lijke afweer den Duitschen machines scha
de kon berokkenen.
DE BRITSCHE AANVALLEN OP
DUITSCHLAND.
Ten aanzien van den aanval van het En
gelsche luchtwapen in den nacht van 7 op
8 September op Berlijn wordt van bevoeg
de Duitsche zijde aan het D.N.B. medege
deeld: Duitsche luchtafweerartillerie en
nachtjagers hebben den Britschen bom
menwerpers een leerzaam voorbeeld gegé-
van van de superioriteit van den Duitschen
afweer. Negentien bommenwerpers, d.w.z.
meer dan 18 pet. van de over het Kanaal
gekomen bommenwerpers, werden neerge
schoten. Alle wrakken van deze vliegtui
gen liggen op Duitsch of bezet gebied.
Met het verlies van 19 bommnnwerpers in
enkele nachtelijke uren heeft de Britsche
luchtmacht tegelijkertijd een verlies gele
den van ongeveer 95 man vliegend perso
neel.
Gistermiddag hebben, naar het D.N.B.
van bevoegde zijde wordt medegedeeld,
drie Britsche viermotorige vliegtuigen bo
ven het Noorsche kustgebied gevlogen.
Vanuit groote hoogte wierpen zij enkele
brisantbommen neer, waardoor twee No
ren werden gedood. Duitsche jageré traden
onmiddellijk op en schoten boven zee twee
van de drie aanvallende bommenwerpers
neer. Slechts een der groote vliegtuigen
wist onder bescherming der wolken te ont
snappen.
Voorts wordt gemeld, dat Britsche bom
menwerpers in den nacht van 8 op 9 Sep
tember in West- en Midden-Duitscóland,
in het bijzonder in het gebied van Kassei,
een aantal bommen neergeworpen. De
burgerbevolking leed eenige verliezen.
Het aantal doodelijke slachtoffers van
vijandelijke bomaanvallen op Duitsch ge
bied beliep in de'periode tusschen het uit
breken van den oorlog en 2 Augustus j 1.,
de-n datum, waarvoor nog officieele gege
vens beschikbaar zijn, 3853. Deze offers
van den Engelschen oorlog zijn in hoofd
zaak door weinige steden en streken ge
bracht.
Van Engelsche zijde wordt het aantal der
doodelijke slachtoffers der Duitsche ver-
geldingsaanvallen op bewapenings-instali-
laties en oorlogs-economische bedrijven
gesteld op 41.900. In werkelijkheid is het
waarschijnlijk aanzienlijk meer. Maar ook
41.900 is meer dan tienmaal het aantal der
slachtoffers, die de Engelsche bomaanval
len' tot ondermijning van het weerstands
vermogen van het Duitsche thuisfront in
Duitschland vermochten te bereiken.
Ter vergelijking is in dit geval wellicht
belangwekkend, dat het aantal doodelij
ke slachtoffers van verkeersongelukken
in 1938 in Duitschland 7354 bedroeg.
ROOSEVELTs MOEDER OVERLEDEN.
Mrs. Sarah Delano Roosevelt, die eens
tegenstand1 heeft geboden aan de intrede
van haar zoon in de politiek, doch die hem
inmiddels driemaal tot president' zag ge
kozen, is op "het farmliegoed aan de Hud-
sonrivier overleden aldus meldt United
Press. De bijzettingsplechtigheden worden
in Roosevelt's huis in Hydepark gehouden
en de teraardebestelling zelf zal geschie
den op het kerkhof van de St. James
Episcopal kerk, waar zij de laatste rust
zal vinden, naast haar jonggestorven
echtgenoot.
De korenschuur van Europa
Dat is de Oekraine, de landstreek in het
Zuiden van Rusland, waar de bewoners
v/eer moed gevat hebben, een gelukkige
toekomst tegemoet gaan, nu zij door de
Duitsche weermacht bevrijd zijn van hun
onmenschelijke onderdrukkers.
Overal in de Oekraine worden de Duit
sche s'oldaten en hun bondgenooten geest
driftig verwelkomd. Overal gaan zij weer
aan den arbeid en halen, daar in de ko
renschuur van Europa, dan oogst binnen.
Ziehier een der resultaten van den strijd
tegen het bolsjewisme.
Overal waar de trawanten van Stalin
vernietigd zijn gaat een gelukkige bevol
king aan het werk en helpt spontaan mede
aan den opbouw van het nieuwe Europa.
De strijd tegen het bolsjewisme, is een
strijd die gestreden wordt ter wille van ons
aller toekomst. Het is een strijd, die
Duitschland begonnen is en die het met
behulp van zijn bondgenooten en de vrij
willigerslegioenen, zal voeren totdat de
overwinning behaald zal zijn.
De strijd tegen het bolsjewisme is een
strijd, waarin beslist wordt ook over de
toekomst van Nederland. Daarom zijn reeds
duizenden Nederlandsche mannen, strij
ders in de gelederen van ons legioen en
daarom wordt ook van u verwacht, dat u
zult helpen onderdrukte volkeren te bevrij
den van het bolsjewistische jtik.
Doet wat van u verwacht wordt, doet
uw plicht, meldt u aan bij het
VRIJW!LUöiR8LEGIOEN
Koninginnegracht 22, Den
AFSCHEID VAN DEN BURGEMEESTER
VAN 's-HERTOGENBOSCH.
Gisteren heeft burgemeester F. J. van
Lanschot, afscheid genomen van het per
soneel der gemeente en van de bürgerij
der stad. Een warme i en hartelijke hulde
is den scheidenden magistraat ^aarbij ten
deel gevallen, waarbij hem verscheidene
geschenken zijn aangeboden.
De afscheidsdag ving aan met een so-
lemneele dankdienst in de basiliek van St.
Jan, welke werd gecelebreerd door den
deken der stad, mgr. J. Brekelmans, waar
bij tegenwoordig waren de Bisschop van
's-Hertogenbosch, mgr. A. F. Diepen, de vi
caris-generaal, mgr.,i F. N. Hendrikx, de
pastoors der stad, alsmede tal van autori
teiten, het geheele ambtenaren- en werk
liedenkorps van de onderscheiden diensten
en instellingen der gemeente en voorts
door honderden stadgenooten, die het ma
jestueuze kerkgebouw geheel vulden.
Onder directie van Frans van Amels-
voort voerde een koor van de gezamenlijke
parochiale kerkkoren de missa Sanctae
Trinitatis van Hubert Cuypers uit.
De indrukwekkende plechtigheid werd
besloten met het „Te Deum laudamus".
Voor en na den kerkdienst bespeelde
Toon van Balkom den St. Jans-beiaard.
Om half twaalf had in de raadszaal ten
stadhuize het afscheid van het gemeente-
personeel plaats.
Namens de ambtenaren voerde hier de
directeur van het licht- en waterbedrijf,
de heer L. J. Robosch het woord. Hij
bracht den burgemeester dank. voor de
wijze waarop hij steeds allen is voorge
gaan en#bood hem een door Charles Dony
geschilderd portret aan.
Burgemeester van Lanschot dankte voor
de fijn gevoelde attentie, hem zijn geschil
derd portret aan te bieden en deelde zijn
besluit mede, om het naast dat van zijn
vader, die eveneens burgemeester der stad
is geweest, in het stadhuis een plaats te
geven.
Hierna vertolkte de heer Adr. van Asch
de gevoelens van de werklieden. Hij dank
te den magistraat als burgervader, wien
nimmer iets te veel was geweest. Als blij
vend blijk van hulde en erkentelijkheid
bood hij een Louis-XVI leunstoel aan, be
nevens een tweetal vazen, door freule van
der Does de Willebois beschilderd. Me
vrouw van Lanschot ontving een fraaie
tuil bloemen.
Nadat de burgemeester ook de werklie-
3 SEPTEMBER
Hebt U er eigenlijk wel diepzinnig
over nagedacht, dat het alweer 3 Sep
tember is geweest en dat wij het der
de jaar van den oorlog zijn ingegaan?
Misschien is U daar maar liever snel
overheen geglipt zonder er veel aan
te denken en misschien hebt u daar
wel gelijk in. Maar in mijn wijsgeeri-
ge oogenblikken zeg ik: dat is een' tik
je lichtzinnig en oppervlakkig. Men
moet de feiten onder de oogen durven
zien. En men kan over zoo iets toch
zoo prettig philosopheeren. Ik zeg bij
voorbeeld, als i'k over den datum van
3 September denk: Och, och, wat gaat
die tijd toch gauw! En: wat kan er in
twee jaar toch allemaal gebeuren!
En: waar blijft de tijd, buurvrouw,
waar blijft de tijd?
Nu weet ik wel, dat dit allemaal
heel erge oude mannenpraat is, waar
het tegenwoordige geslacht geen grein
tje respect meer voor heeft, maar ik
voel, zoo nadenkend, dat de seizoe
nen voortijlen in razende vaart. En
verder denkend want daar komt
het op aan dat twee jaar niks is,
zoo voorbij, weggeblazen door den
wind en dat wjj dus niet treurig moe
ten zijn, als het nog een poosje duurt.
De tijd, die nog komen moet is óók
weer zoo voorbij en dan zeggen wij
weer: gut, gut, wat gaat'dat toch
gauw!
En nu weet ik wel, dat je dat pas
zeggen kunt als" alles goed en wel
voorbij is en niet zoolang het voort
duurt, maar dat is een overpeinzing,
die in deze wijsgeerige beschouwing
niet past.
En daar zwijgen wij dus over....
ITI^EGENS beperking der papierpro-
v v Auctie zijn de Nederlandsche dag
bladen verplicht, in sterk verkleinden
omvang te verschijnen.
In verband hiermede zien de dag
bladondernemingen zich genoodzaakt,
zich het recht voor te behouden, de
advertenties te plaatsen op een ande
ren dag of in een andere editie dan
waarvoor zij ter plaatsing worden op
gegeven.
den had bedankt, namen allen met een
handdruk van hem afscheid.
Van vier tot zes uur hield mr, van Lan
schot receptie ten stadhuize. Werkelijk
overweldigend was hierbij de belangstel
ling van de burgerij.
Om half zes was het comité gevormd uit
de burgerij aanwezig.
In een gloedvolle rede heeft notaris van
Hellenberg de uitstekende kwaliteiten van
den burgemeester als bewindsman naar
voren gebracht en hij vertolkte de dank
baarheid van de geheele burgerij. Aller ge
voelens vonden uitdrukking in een groot
in lederen band gevat herinneringsalbum,
dat door Herman Moerkerk is geïllus
treerd, waarin duizenden Bosschenaren
hun handteekening plaatsten. Dit album
boor spreker den burgemeester aan. Daar
bij deed hij de toezegging van het plaatsen
van een artistiek uitgevoerd monument,
dat tot het nageslacht zal spreken van de
zen burgervader, die getoond heeft wat
courage'vermag en van de edele gevoelens
van zijn burgers.
Mr. van Lansghot sprak ten slotte een
dankwoord.
De dag werd besloten met een serenade,
uitgevoerd door de harmonie 's-Hertogen
bosch.
In de Nederlandsche Staatscourant is
opgenomen een besluit van den secretaris
generaal van het departement van Land
bouw en Visscherij, waarbij wordt bepaald,
dat de door de bij de Nederlandsche sier
teelt-centrale aangesloten „bloembollente
lers" geoogste erwten en boonen, gedorscht
en gelezen, moeten worden geleverd op de
door de centrale te bepalen plaatsen, tijden
en wijzen.
De herdenking van den sterfdag van Peter Ton heelt Zondag te 's Gravenhage
plaats gehad. Een overzicht van de plechtigheid bij het graf, waarop door vele
deputaties van de W.A. bloemstukken waren qelead (Fotodienst N.S.B.)