DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN Op 50 JLM. afstand aan Jiet&có/kvity Beslissingen aan Finsche Golf te wachten v VRIJDAG 29 AUGUSTUS 1941 32ste Jaargang No. 10037 9e- Êcidó^li^Soii/fcatit Telefoon: Redactie 20015. Administratie 20935. Giro 103003. Postbus 11. Bureaux: Papengracht 32. Dit nummer bestaat uit twee bladen. 1 I 1 V Een nieuwe wereldorde Het moét ieder duidelgjc zijn, dat met het stelsel van het liberalisme radicaal moet worden gebroken, evenals met het stelsel van het Marxisme. Wat dit laatste betreft, het Marxis me: wij moeten een nieuwen tijd ingaan zonder klassenstrijd-theorie ènzonder klassenstrijd-practijk. Zeker, er zal geen maatschappij zijn zonder egoïsme, zonder groepen- of klas- se-egoïsme, zoolang de ware naastenlief de, de ware gemeenschapszin niet is door gedrongen in merg en been van de samen leving en allereerst van de indivi duen zélf. Maar: er kan wel een maatschappij zijn, waarin flat egoïsme theoretisch èn prac- tisch wordt erkend als iets verkeerds en slechts, en waarin als absoluut verouderd en volkomen overwonnen wordt be schouwd de theorie van het Marxisme, dat klassenstrijd het noodzakelijk middel is,om de maatschappij tot een gewensch- fen, idealen vorm te brengen. En wat betreft het stelsèl van het libe ralisme: wij moeten een nieuwen tijd in gaan, bevrijd van de dictatuur van het ka pitalisme, die een direct uitvloeisel was van de liberale economische, sociale en staatkundige theorieën. Dat er onder het liberalistisch stelsel ook zelfs daar waar zijn heerschappij zeer was ingeperkt, zooals in ons land, een ze kere dictatuur van het kapitalisme be stond, kan niet worden weersproken. Machtig-duidelijk heeft „Quadragesimo Anno" de wereld gewezen op het zich sa mentrekken van een despotische economi sche heerschappij in handen van enkelen, die meestal niet eens het kapitaal in eigen-' dom bezitten, maar werken met dat van anderen en er naar willekeur over beschik ken. „Deze dictatuur", aldus de schitteren de encycliek, „neemt de verschrikkelijkste vormen aan bij diegenen, die, omdat ze de geldmacht in handen hebben en beheer- schen, ook onbeperkte macht bezitten over het credietwezen; ze beslissen naar wille keur over het verleen en van credieten; zij regelen dan ook als het ware den bloeds omloop van heel het economische orga nisme". Wij herhalen ook hier, dat men in een nieuwe wereldorde, een christelijke we reld-orde die lijnrecht staat tegenover het stelsel van het liberalisme geen pa ft, radijselijken toestand mag verwachten. Er zal geen maatschappij zijn zonder on gerechtigheden, onrechtvaardigheden, zon der dieven zoolang er nog zondige men- schen in de maatschappij leven. Maar: er kan wel een maatschappij zijn, waarin dieven niet worden.... gehono reerd. Het is de' taak van alle Christenen, te streven naar een nieuwe gemeenschap. Dit is een plicht, waarvan wij ons ook vóór den oorlog wel bewust waren. Maar het is een lichtzijde van dézen tijd, dat dit bewustzijn; dat bij velen onzer maar al te zeer in slapenden toestand verkeerde, is wakker geschud, tot activiteit is geprik keld, tot daden-kracht is opgestuwd. Een nieuwe Christelijke wereldorde, waarin geen plaats zal zijn voor de oude stelsels van het liberalisme en het marxis me dat moet ons aller levendig, vurig verlahgen zijn! V Praten Ook zelfs in een tijd als deze, waarin men mag verwachten, dat de christenen zich méér bezinnen op de waarde van de christelijke levenspraktijken, wordt er on der ons nog veel misdreven tegen de naas tenliefde in 't bijzonder door het „pra ten". Er wordt heel wat „gepraat" over anderen, over mede-menschen, waarbij de christelijke naastenliefde ernstig in het ge drang komt. In huiskamers en salons, ook van chris telijke families, zou men, zeker niet doel loos, kunnen neerhangen, als een spreken de vermaning, deze schoone en wijze woorden van Thomas a Kempis: „Bescherm mij, o Heer, voor het ge babbel van onvoorzichtige menschen; dat ik niet valle in hunne handen; dat ik zelve nooit dergelijke dingen be- drijve. Geef mij een waar en standvastig woord in mijnen mond en houd verre van mij de listige tong", In dezen tijd van bezinning mogen wij ons wel 'ns Qxtra bezinnen op het: praten! De strijd' in het Noorden DE VERDEDIGING VAN PETERSBURG STEEDS MOEILIJKER Als aanvulling op het weermachtsbericht verneemt het D. N. B. van militaire zijde: Aan het front gaat de toestand aan de Finsche golf thans zijn beslissing tegemoet. Het is den Duitschen troepen gelukt, de rest van Noord-Estland in bezit te nemen, de eilanden Oesel en Dagoe uitgezonderd. t)m de haven en zeesteunpunten Reval en Baltiiski-port wordt thans nog gestreden, doch men kan aannemen, dat ook die bin nenkort zullen vallen. Dan zullen de Sovjet troepen nog slechts over de genoemde eilan den Oesel en Dagoe alsmede over het steun punt Hangoe aan de buitenkust van de Finsche golf, dat zij in 1940 van Finland hebben afgeperst, beschikken. Inmiddels is het gebied om Petersburg door den Duitschen opmarsch uit het Wes ten, Zuiden en Zuid-Oosten weer zoo ver nauwd, dat de Duitsche troepen ten deele reeds 50 km. voor Petersburg staan. Aan gezien ook de Finsche opmarsch op de land engte van Karelië tusschen het Ladogameer en de Finsche golf voortdurend ruimte naar het Zuiden krijgt, wordt de verdediging van Petersburg steeds moeilijker. De eeni- ge plaats van beteekenis ten Noorden van Petersburg, welke in 1940 aan de Finnen is ontrukt, t.w. Wiborg (Viipuri) is reeds ingesloten. Zoo beschikt de Sovjet-leiding thans nog slechts over Kroonstadt en Pe tersburg als zeesteunpunten in de Finsche golf. De succesrijke oorlog met mijnen van de Duitsche marine in deze wateren en het voortdurende optreden van het Duitsche luchtwapen en van de Finsche marine te gen konvooien van de Sovjets in de Fin sche golf gemoeilijkt echter ook thans reeds de verbinding der Sovjets met hun buiten posten, welker volkomen afsluiting na den val van Reval en Baltiiskiport verwacht kan worden. Zoo worden in het gebied van de Ooste lijke Oostzee beslissingen van principieele beteekenis voorbereid, waarvan het resul- ACTIE TE LAND EN IN DE LUCHT Het D. N. B.*meldt uit Berlijn: Op 27 Augustus is een Sovjet-koopvaar dijschip van 3000 brt. door bom treffers in de Finsche golf zwaar beschadigd. Bij een aanval op Reval troffen Duitsche bommen op de reede een torpedojager en een koop vaardijschip van 4000 brt. Beide schepen werden zwaar beschadigd en bleven met slagzij liggen. In het uiterste Noorden van fyet Duitsche Oostelijke front bestookten Duitsche ge vechtsvliegtuigen op 27 Augustus colonnes en concentraties der Sovjets alsmede een barakkenkamp op succesrijke wijze met bommen. Het kamp brandde volkomen uit. Sovjet-infanterie leed door de aanvallen van het Duitsche luchtwapen zware ver liezen. Aan de kust van de IJszee werden twee koopvaardijschepen van tezamen 7000 brt. zwaar beschadigd. Duitsche gevechtsvliegtuigen bestookten op 27 Augustus ih de Zuidelijke Oekraine ten Oosten van den Dnjepr een munitiefa briek op geslaagde wijze met bommen van allerlei kaliber. De Duitsche bommen trof fen de fabriekshallen. Met drie steekvlam men ontploften voorraden munitie, welke de omliggende fabrieksgebouwen in brand zetten. Bij hun vertrek zagen de Duitsche vliegers onder zich den geheelen omtrek van de fabriek in een geweldige zee van vlammen gehuld. Aan het front van Kiew vernietigde het Duitsche luchtwapen op 27 Augustus 17 pantserwagens en 259 vrachtauto's, ipe aan vallen waren in het bijzonder gericht op de spoorlijn KiewNesjin, die op verscheide ne plaatsen door vol-treffers beschadigd werd. Door duikvluchten op treinen wer den negen rijdende en stilstaande treinen vernietigend getroffen. De spoorlijn Brjanks LgowNisjin—Tsjernigow werd door talrijke bommen onbruikbaar gemaakt. Bij dezen aanval vernietigden de Duitsche ge vechtsvliegtuigen, 103 vrachtauto's, 6 stukken geschut en een zwaar stuk treinge- schut. Twee Sovjet-batterijen werden door bom treffers tot zwijgen gebracht. Op het genoemde traject werden 18 geheel gela den goederentreinen tot ontsporing ge bracht. Een munitietrein kreeg verscheiden voltreffers en vloog met een geweldigen steekvlam in de lucht. Onder voortdurend kleine ontploffingen brandde de trein vol komen uit. Naar het D. N. B. verder verneemt, heb ben Duitsche troepen Woensdag bij de ach tervolging van Sovjet-soldaten, die bij Go mel vernietigend verslagen waren, groote successen behaald. Twee snelle Duitsche divisies drongen diep in de Sovjetstellin gen en -colonnes door en maakten 2200 ge vangenen; 15 stukken geschut werden buit gemaakt. In den slag van Welikije Loeki is het 22e Sovjetleger geheel vernietigd. Het aantal gevangenen, vermeld in het extra bericht van 27 Augustus, is intusschen gestegen tot 34.060, het aantal vernietigde en buitge maakte stukken geschut tot 452. Bovendien zijn in dezen slag groote hoeveelheden oor logsmateriaal buitgemaakt, waaronder 333 zware granaatwerpers en 19 pantserwagens. Aan den benedenloop van den Dnjepr trachtten Woensdag verscheidene kleine Sovjetschepen de Duitsche stellingen aan den Westelijken oever te beschieten. De Duitsche artillerie schoot echter een monitor en een sleepboot in brand, voor de schepen hun voornemen ten uitvoer kohden bren gen. De andere vaartuigen verwijderden zich daarop; de sleepboot dreef als een brandende fakkel stuurloos over de rivier. Duitsche artillerie heeft met succes sche pen in de haven van Reval beschoten. Een Sovjetkoopvaarder, die de haven wilde ver laten, werd tot zinken gebracht. SOVJET-A AN VALLEN AFGESLAGEN Naar het D. N. B. verneemt, trachtten de bolsjewisten in den centralen sector Woens dag plaatselijke afleidingsaanvallen te on dernemen. Al deze aanvallen, die werden gesteund door pantserwagens en krachtig artillerievuur, werden door den heldhafti- gen Duitschen afweer verijdeld. Op één punt werden drie eskadrons cavalerie te gen de stellingen der Duitsche infanterie in het vuur gebracht. Ook deze aanval werd gesmoord in het geconcentreerde vuur van Duitsche infanterie en artillerie. De drie eskadrons werden geheel vernietigd. Aan den benedenloop van den Dnjepr be merkten Duitsche infanteristen in den vroe gen ochtend van 27 Augustus, dat aan den Oostelijken oever Sovjetpioniers- en infan- terie-afdeelingen gereed stonden om de ri vier over te steken. Klaarblijkelijk waren de bolsjewisten van plan, met behulp van pontons en rubberbooten naar de overzijde te komen. Onmiddellijk gewaarschuwde Duitsche batterijen namen de Sovjetconcentraties ónder vuur. De gramten sloegen in de in- fanteriecompagnleü-n, die uiterst zw^re ver liezen leden. De pontons werden vernield. In hetzelfde gebied heeft een Duitsche stoottroep, bestaande uit pioniers en infan terie, een vrij groot eiland in de rivier ge nomen. De bolsjewisten, die het eiland trachtten te verdedigen, werden in een ge vecht van man tegen man overweldigd. Nieuwe bonnen De secretaris-generaal van het departe ment van landbouw en visscherij maakt bekend, dat heden zijn aangewezen de on derstaande distributiebonnen, welke in de week van 31 Augustus tot en met 6 Sep tember a.s. recht geven op de daarachter vermelde rantsoenen: 334 brood 4 rantsoenen, brood of ge bak, 33 brood 1 rantsoen, brood of gebak, 33 bloem 1/2 rantsoen, bloem, brood of gebak, 33 vleesch 1/2 rantsoen, vleesch of vleeschwaren. 33 vleeschwaren 1 rantsoen, vleesch of vleeschwaren, 33 kaas 100 gram kaas, 33 melk 1 1 3/4 liter, melk. Gedurende het tijdvak van 31 Augustus tot en met 13 September a.s. geeft voorts de met „33 eieren" gemerkte bon recht op het koopen van één ei. De aandacht wordt erop gevestigd, dat de bonnen 30, 31 en 32 voor kaas geldig blijven tot en met 6 September a.s. De bonnen, welke van 31 Augustus 1941 af zijn geldig verklaard, met uitzondering van die voor vleesch 'of vleeschwaren, mo gen reeds op Zaterdag 30 Augustus 1941 worden gébruikt. Zooals bekend is het koopen van vleesch of vleeschwaren bij den kleinhandel op Maandag en Dinsdag niet geoorloofd. AARDAPPELEN. De bonaanwijzing voor aardappelen zal bij een afzonderlijk persbericht worden be kend gemaakt. HONDEN EN KATTENBROOD. Het rijksbureau voor de voedselvoor ziening in oorlogstijd maakt bekend, dat van 1 tot en met 30 September 1941 op bon no. 16 van de voederkaart voor hon den wordt beschikbaar gesteld voor hon den van: Groep 1: 10 kg. hondenbrood. Groep 2; 10 kg. hondenbrood. Groep 3: 8 kg. hondenibrood. Groep 4: 5 kg., hondenbrood. Groep 5 4 kg. hondenbrood. Groep 6: 3 kg. hondenbrood. Op bon no. 16 van de voederkaart voor katten wordt voor dezelfde periode W* kg. kattenbrood beschikbaar gesteld. Na 30 September zijn de bonnen no. 16 van vorenbedoelde kaarten ongeldig; zij mogen nadien niet meer worden aangeno men. Astronomische cijfers Het overzicht, dat verstrekt werd door de Duitsche autoriteiten over het verloop der krijgsverrichtingen aan het Oostfront, sinds 22 Juni j.l., bevat inderdaad astrono mische verliescijfers voor de bolsjewisten. Kunt u zich bijvoorbeeld voorstellen wat het zeggen wil: 1.200.0QP gevangenen? Hebt u een idee, hoe groot een vliegveld zou moeten zijn, waarop 11.000 bolsjewis tische vliegtuigen (sinds 22 Juni j.l. vernie tigd) kunnen staan? Hoeveel uren zoudt u noodig hebben om langs een opstelling van ruim 14.000 panserwagens te rijden? Hoe veel ton staal zijn verwerkt in 14.000 stuk ken geschut en wat dunkt u van 870.000 vierkante kilometer terreinwinst? Ziehier enkele pogingen om de enorme verliescijfers van de bolsjewisten te demon- sfreeren, verliescijfers, die nog aangevuld moeten worden met het aantal gesneuvel den of gewonde bolsjewisten, een aantal, dat op ruim 4.000.000 is vastgesteld. En voort gaat de strijd. lederen dag weer rukken de Duitsche legers verder op. Trouw bijgestaan door de verbonden legers en de vrijwilligerslegioenen. Steeds grooter worden de verliescijfers van den vijand der Westersche beschaving, totdat.de horden van Stalin totaal ver nietigd zullen zijn en met den opbouw van het nieuwe Europa begonnen kan worden. In dit nieuwe Europa zal Nederland zijn eigen plaats innemen. Een plaats, die het te danken zal hebben aan de dappere Ne- derlandsche mannen, die nu strijden in de gelederen van ons legioen, omdat zij we ten, dat het hun plicht is voor Nederland een eervolle plaats in het nieuwe Europa te veroveren. Dat is hun plicht, maar ook de uwe. Meldt u daarom aan bij het VRIIWILI N EGIOEN D Koninginnegracht 22, 's-Gravenhage. V VICTORIE Duitschland wint voor Europa OP ALLE FRONTEN COMMANDANT DER NEDERLANDSCHE P.K. NAAR HET OOSTEN VERTROKKEN. Op het Departement van Volksvoorlich ting en Kunsten heeft gistermiddag Wou ter Hulstijn, persadviseur van den secre taris-generaal van dat Departement, in in tiem en kring afscheid genomen van de verschillende ambtenaren. Hierbij was o.a. aanwezig luitenant-generaal H. A. Seyf- fardt, commandant van het vrijwilligers legioen Nederland. In een korte toespraak schetste jhr. mr. S. M. S. de Ranitz, hoofd van de afdeeling juridische zaken en ka binet, het werk, dat de heer Hulstijn voor het departement had verricht, en de betee kenis van zijn inzet in het oosten. Ook lui tenant-generaal Seyffardt wees nog op de taak, welke Wouter Hulstijn thans op zich genomen heeft. Tenslotte dankte de heer Hulstijn voor de woorden tot hem gericht. Spr. gaf de verzekering, dat hij zich geheel in dienst zou stellen van zijn volk en zijn gedach ten steeds bij het vaderland zouden blijven. In den avond is de commandant van de Nederlandsohe P.K., uitgeleide gedaan door naaste familieleden en kennissen, naar zijn bestemming in het oosten ver trokken. DR. A. M. J. CHORUS PRIVAAT DOCENT TE NIJMEGEN. De St. Radboudstichting te Utrecht heeft voor het komende studiejaar toegelaten als privaat-docent in de psychologie aan de R.K. Universiteit te Nijmegen dr. A. M. J. Chorus, psycholoog aan het paedologische instituut te Nijmegen. Dr. Chorus werd in 1909 te Munsterge- leen (L.) geboren. Hij deed zijn doctoraal examen cum laude in 1938 aan de Univer siteit te Nijmegen §n in 1940 promoveerde hij aan dezelfde instelling bij prof. dr. Th. Rutten op het proefschrift: „Het tempo van ongedurige kinderen". Voor zijn be noeming tot psycholoog aam het paedologi sche instituut was ^hij assistent van prof. dr. Th. Rutten. Dr. Chorus heeft in Utrecht en Nijmegen gestudeerd. Bonnen, die afloopen De volgende bonnen zijn na Zater dag 30 Augustus niet meer geldig: 32 Brood: Brood of gebak. 32 Vleesch; Vleesch of vleeschwaren. 32 Vleesch waf en: Vleesch of vleesch waren. 32 Bloem: Bloem. 32 Melk 1: Melk. 31 Reserve; Aardappelen. 32 Reserve: Aardappelen. 33 Reserve; Aardappelen. 31 Eieren: Eieren. DE SOVJET NEDERLAAG IN DE OEKRAÏNE BERLIJN, 29 Aug. (A.N.P.) Zooals uit een bericht van radio Moskou blijkt, heeft het verlies van het groote industriegebied in de Zuidelijke Oekraine de Sovjets zwaar getroffen. In verband met het verlies van dit gebied heeft de zender te Moskou de bevolking opgewekt zeer spaarzaam te zijn met grondstoffen, in het bijzonder met metalen en olie. Ondertusschen heeft de Engelsche be richtendienst reeds vastgesteld, dat ook de Westelijke Oekraine voor de Bolsjewieken geheel verloren is. Er werd aan toegevoegd, dat de Duitschers met de verovering van dit gebied den Sovjets een ernstigen slag hebben toegebracht. „HET KOREN RIJPTE...." Een oogstprogramma voor de radio. De persdienst van den Nederlandschen Omroep schrijft ons: De afdeeling „Land en Volk" van den Nederlandschen Omroep heeft het initiatief genomen om ter ver sterking van den band tusschen ons volk en zijn boeren in het programma van Zon dag 31 Augustus zooveel mogelijk aandacht te besteden aan de afsluiting van de oogst maand. Er worden dien dag oogstliederen gezon gen en oogstgedichten voorgedragen, ter wijl des avonds het hoorspel „Het koren rijpte" van D. van de Bospoort zal worden uitgezonden. Dit spel van de oogst opent met een proloog, waarin tot uitdrukking komt hoe menschen, dieren, techniek en natuur samenwerken om onder hoogen ze gen de korenoogst binnen te halen en hoe deze arbeid voorwaarde is voor ons volks bestaan. Twee werelden, die van vredigen strijd om het koren en die van den oorlog om goud en macht, worden tegenover elkaar gesteld. Tet eerste deel van het spel brengt den luisteraar naar het oude Saksische boe rendorp, waar de geheele bevolking na het blazen van den boerenhoren uittrekt in den korenbouw, en het besluit met het vroolijke oogstfeest als het laatste voer koren gebor gen is. Een ziener voorspelt, dat vreemde in vloeden, die reeds aan het oude boeren- recht tornen, en de hunkering naar goud zware tijden zullen veroorzaken, waarin ^rouwen en kinderen gebrek lijden, ook al rijpte net koren. Het tweede deel speelt in het heden en brengt de luisteraars in de geladen sfeer van de effectenbeurs. Het schetst in een korte dialoog den invloed van de speculan ten op het landsbestuur en de gevolgen daarvan voor den boer. In het derde deel is de oorlog uitgebroken en door dezen oorlog voltrekt zich de be zinning, welke aan den boer en het koren hun plaats hergeeft, nadat de oppermacht van het goud gebroken is. De spreekster uit den proloog besluit met de woorden „het koren rijpte en het koren won van het goud den strijd. Het leven, van den druk bevrijd, dankt hem, door wien het brood gedijt". Het spel eindigt dan mét het bekende: „Dankt, dankt nu allen God", uitgevoerd door koor en orkest. Aan de uitvoering werken mee Philippe La Chapelle, Mien Duymaer van Twist, Nico de Jong, Adolph Bouwmeester en een groep Drentsche speelsters en spelers. De regie is in handen van Kommer Kleyn. KNOEIERIJ MET DISTRIBUTIE BESCHEIDEN. De politie te Soesterberg is een uitge breide knoeierij met distributie-beschei den op het spoor gekomen, waarvan ver scheidene arbeiders de dupe geworden zijn. Indien zij voor het verkrijgen van toe slagkaarten voor brood, vet enz. in aan merking komen, leveren de arbeiders hun stamkaarten in bij de firma, voor welke zij werkzaam zijn, die dan weer een harer employé's belast met het halen van die toeslagkaarten op het distributiekantoor. Hierbij is het herhaaldelijk voorgekomen, dat een aantal toeslagkaarten niet in han den van de daarop rechthebbenden kwam, doch bij onbevoegden belandden. Daar de toeslagkaarten over het algemeen door ver schillende handen gaan, alvorens zij op de plaats van bestemming zijn gekomen, is de politie bij het oplossen van deze affaire voor een moeilijk taak gesteld. Desniette genstaande beschikt zij reeds over verschil lende aanwijzingen, die in het belang van het onderzoek voorloopig nog geheim ge houden worden. Het onderzoek wordt in tusschen met kracht voortgezet. De landbouwer gedood. Op de Anreeperstraat, nabij het station te Assen is gésteren de landbouwer H. Braam, 56 jaar, onder een autobus geko men en op slag gedood. De man bracht eenige koeien naar de markt. Eén der bees ten schijnt voor de stoom van een trein te zijn geschrokken. Het dier sprong naar het midden van den,weg en trok B. mee. Juist op dat moment werd de man met de koeien ingehaald door een autobus van de „Faraway", bestuurd door D. Braam kwam met de koe onder de bus terecht. De ontboden geneesheer, dokter Nienhuis, kon bij B. slechts den dood con- stateeren. Toen de bus was opgevijzeld, bleek, dat de koe er goed was afgekomen.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsche Courant | 1941 | | pagina 1