Wihaty ap het punt te uaflm
KERKNIEUWS
DINSDAG 26 AUGUSTUS 1941
DE LEIDSCHE COURANT
TWEEDE BLAD PAG. 5
HEFTIGE SOVJETAANVALLEN IN CENTRALE SECTOR
Groote veroverde buit
Omtrent de situatie aan het Finsohe
frónt wordt van ihet D.N.B. van wel inge
lichte zijde medegedeeld1:
Viipuri (Wilborg) staat op het punt te
vallen. Van het Noord-Oosten en Oosten
hébben de Finsche troepen de stad op ka-
monsschotsafstand genaderd. Onder den
druk van den krachtigen opmarsch der
Finsche troepen ten Westen van het La-
dogameer is ook de laatste tot dusver in
tact gelbleven Westelijke sector van het
Sowjet-Russische front aan den Noordelij
ken oever van de Finsohe golf bij Saek-
kijaervi in gevaar .gekomen. Deze sector
was bijzonder zwaar versterkt. De inrich
ting der grensvestingen met bomvrije ka
zematten was hier het verste gevorderd.
Ook waren hier reeds in den vorigen win-
teroorlog tegen Finland beproefde Sowjet-
Russische divisies gebruikt, waaronder de
bekende divisie 123, die voor de doorbraak
van de Mannerheim-linie onderscheiden
werd met de orde van Lenin. Dichter bij
Viipuri hebben de Sowjet-Russen met het
front naar het Westen en Noord-Westen
een stelling gebouwd als een soort brug
genhoofd. Onder bescherming daarvan
probeeren zij een deel van de divisie, die
gebruikt is op den Westelijken oever van
de baai van Vdipuri terug te trekken op
den Oostelijken oever in de richting van
Koivisto.
Het Finsche offensief wordt inmiddels
voortgezet en groote successen zijn reeds
in zeer korten tijd te verwachten. Even
als in St. Petersburg zouden, volgens tot
dusver nog onbevestigde berichten, de Sow
jet-Russen te Viipuri last gegeven hebben
tot het opstellen van formaties uit de ar
beiders, die daarmede een soort militie
zouden vormen.
Naar het D.N.B. verneemt, hebben de
Sowjet-Russen de laatste dagen heftige
aanvallen ondernomen in een sector aan
het centrale front, om den opmarsch der
Diuiteehe troepen tot staan te brengen.
Ter ontlasting van hun verslagen afdee-
lingen wierpen zij sterke gepantserde
strijdkrachten, die door artillerie gesteund
werden, in den strijd tegen de stellingen
van een Duitsche infanteriedivisie. In een
heldhaftigen strijd, die* dagen lang duur
de, sloegen de Duitschers alle aanvallen af
en brachten zij den tegenstander verliezen
toe.
In drie dagen bleven 95 Sow jet pant
serwagens voor de Duitsche stellingen
liggen, waaronder eenige van 32 en 45 ton.
Ook in den aangrenzend'èn sector misluk
ten de Sowjet-Russische aanvallen door
den afweer van een Duitsch infanterie-
regiment. Achtmaal zonden de Sowjet-
Russen hun aanvalsgolven tegen de Duit
sche stellingen, achtmaal smoorde het
Duitsch vuur de aanvallen. Op denzelfdên
dag rukten Duitsche pantserwagens tegen
de vijandelijke strijdkrachten op en brach
ten haar opnieuw zware verliezen toe.
Het aantal gesneuvelde en gewonde
Sowjet-Russen is nog niet bekend. Veel
oorlogsmaterie el viel in Duitsche handen.
Nog 28 Sowjet-Russische pantserwagens
werden vernietigd, 31 stukken geschut en
30 vrachtauto's vernield of buitgemaakt.
Duitsche gevechtsvliegtuigen hébben op
24 Augustus met bijzonder succes scheeps-
doelen in de Finsche Golf met bommen
van elk kaliber bestookt. Een zwaar gela
den troep en trans ports chip van 6.000 brt.
werd door verscheidene bomtreffers zoo
zwaar beschadigd, dat het schip onmiddel
lijk in brand vloog en zonk.
Onder de Sovjetsoldaten aan boord van
dit schip ontstond, naar het D.N.B. ver
neemt, een wilde paniek. De soldaten
sprongen aan dlle kanten over de reeling
van het zinkende schip en trachtten zich
in veiligheid te stellen. Talrijke andere
schepen werden door voltreffers zwaar
beschadigd, waaronder drie koopvaardij
schepen met een gezamenlijken inhoud van
5.000 brt.
In den loop van 24 Augustus en in den
nacht van 24 op 25 Augustus werden in
luchtgevechten boven het Oostelijk front
54 Sowjet-vliegtuigen neergeschoten. Bo
vendien weiden 14 Sowjet-toestellen op
den grond vernield. In totaal verloor de
bolsjewistische luchtmacht in den aange
geven tijd 68 vliegtuigen. Vijf Duitsche
vliegtuigen worden vermist.
In 'het gebied, dat thans door de Duitsche
troepen 'gezuiverd wordt van de resten der
legers van Boedjemny, bevindt zich ook
het groote waterwerk Dnjeprostroi, dat in
1932 was geopend. Het ligt aan de stroom
versnellingen van den Dnjepr op den Wes
telijken oever in de nabijheid van de stad
Zaporozje bij het voormalige dorp Kitsj-
kas, dat onder water werd gezet. Deze
electrische centrale is in zooverre van.'
groote beteeken is. dat zij een reeks be
langrijke, groote fabrieken van stroom
voorziet. De stuwdam sluit zich veilig aan
bij de rotsachtige oevers van den Dnjepr.
Langs den stuwdam wordt de verbinding
gevormd door een sluis met drie kamers
op den linkeroever, waardoor het geheele
scheepsverkeer zich beweegt. Door deze
sluis is de Dnjepr over de geheele lengte
van Kief tot aan de Zwarte Zee bevaar
baar geworden en de geheele rotsbarrière
tu&sch'en Dnjepropetrofsk en het eiland
Öhortitsa van tachtig kilometer, die vroe
ger geen verkeer toeliet, onder water ge
zet.
DE WREEDHEDEN DER SOVJETS.
Toen Duitsche soldaten zich in het ge
bied van Smolensk een weg baanden door
dicht strukgewas en kreupelhout, vonden
zij op een moerassige plek de lijken van
zeven Duitsche soldaten, die zoozeer ver
minkt waren, dat ze onherkenbaar waren
geworden. Uit een onderzoek en uit ver
klaringen va^ bewoners bleek, dat de ze
ven soldateij een verkenningsactie ge
wond i" ^vangenschap waren geraakt.
Nadat r r:eds bij het verhoor met ge
weerd .en waren geslagen, omdat zij niet
de gewenschte verklaringen wilden afleg
gen, bonden de politieke commissarissen
hun de handen en sloegen en staken zij de
gevangenen met geweerkolven, spaden en
bajonetten. Daarna werd den Duitschers
de huid van de handen getrokken. Armen
en Ibeenen van eenige gewonden waren
met bijlen afgehouwen; zij lagen verspreid
in het rond. Schedel en gezicht der slacht
offers waren vertrapt. Bij geen hiunner
vond men schotwonden.
DROEVE TOESTAND IN
FR. SOMALILAND
GEVOLG DER BLOKKADE
De zender te Djiboeti heeft op 21 Augus
tus ontstellende mededeelingen gedaan
over den gezondheidstoestand der bevol
king van Fransch-Somaliland ten gevolge
van de Britsch blokkade. De gezondheid
vén het volk heeft zeer geleden door de
schaarschte aan visch, fruit, groenten en
melk. Het gebrek aan vitaminen is vooral
ernstig voor zwangere vrouwen. In tal
rijke gevallen hebben vitaminegebrek en
bloedarmoede geleid tot den dood van moe
der en kind. Welk een schrikbarenden om
vang de massasterfte heeft aangenomen,
blijkt uit het feit, dat het aantal sterfge
vallen van vrouwen en kinderen in Juli
1941 70 van Het totale aantal sterfge
vallen bedroeg. Dit totale aantal bedroeg
139 op 1000, hetgeen beteekent, dat de
mortaliteit zevenmaal zoo hoog was als in
normale tijden. Onder het garnizoen heefi
de scheurbuik op ontstellende wijze on
zich heen gegrepen. Ondanks alle inspan
ning kon merlBniet verhinderen, dat he
aantal ziektegevallen onder de inheemsch.
bevolking tegen het einde van Augustu
aanzienlijk steeg, zoodat men moet ver
wachten, dat het aantal sterfgevallen L
Augustus dat van Juli nog zal overtreffen
De zender merkt ten slotte op, dat dt
Britsche regeering sedert een jaar en zon
der eenig practisch doel de bevolking in
koelen bloede tot een langzamen honger
dood veroordeelt. Dit Britsche optreden
tegen de weerlooze bevolking der kolonie
van een vroegeren bondgenoot is een
schande en spot met alle menschelijkheid.
De Engelschen hebben het woord mensche
lijkheid voortdurend' op de lippen, doch
hun handelingen zijn daarmede in flagran-
ten strijd.
Oorlog tegen de muggen. Om zich tegen deze insecten te beschermèn houden de Duitsche soldaten aa^
het Oostfront ook tijdens den maaltijd het hoofd met de daarvoor geconstrueerde netten bedekt (O-bB-Hottand)
FIETSEN MET EN ZONDER LUCHTBANDEN
RUIM BAAN VOOR DE UITVINDERS.
Het laat zich aanzien, dat in de ko
mende maanden steeds meer fietsers
zich voor de puzzle gesteld zullen zien,
hoe zich te redden, nu hun versleten
rijwielbanden ten gevolge van de heer-
schende rubberschaarschte niet meer
door nieuwe vervangen zullen kunnen
worden. Het is nauwelijks aan te ne
men, dat zij hun trouw vehikel zonder
meer op stal zullen zetten tot weer be
tere tijden aanbreken en zich gedwee
op het gebruik van de beenenwagen
gaan instellen. Om van trams, gene
ratorbussen en meer dergelijke twijfel
achtige vervoermiddelen maar niet te
spreken.
Een Nederlander, die zijn geliefd fietsje
kwijt is, voelt zich zooals, dunkt me, een
vogel, die gekortwiekt is, zich moet ge
voelen. Hij houdt het er bij dat om het
met een variant op het woord van dien
Griekschen wijsgeer te zeggen: leven is
bewegen eri de voor het leven noodige be
wegingsvrijheid verschafte hem zijn rij
wiel. Ontneem hem zijn biefje, en hij stelt
zich lijdzaam tevreden met het consumee-
ren van een heel alfabet vitamines.^ Ont
neem hem zijn fietsje of een onmisbaar
onderdeel ervan en hij wordt onrustig,
spitst zijn vernuft en gaat zitten uitvinden,
hoe het verholpen zou kunnen worden.
Want hij kan van het gecompliceerd stuk
vernuft, dat fiets heet, - slechts noode af
stand doen.
Want een fiets is een gecompliceerd ap
paraat.
Wie een rijksdaalder rollend zich over
tafel heeft zien voortbewegen, kan daarin
het principe voor de uitvinding van het
rijwiel kant en klaar ontdekken, doch in
feite is het een groot aantal technische uit
vindingen bij elkaar, die dit voertuig ge
maakt hebben tot wat het is: een handig,
Gemakkelijk, onmisbaar vervoermiddel
oor iedereen.
Onder die vele vindingen, de de antie-
:e velocipède vervolmaakten, -is die van
'en gummiluchtband niet de minste. Wat
et lot van dit vervoermiddel zou geweest
ijn zonder dit prachtige en uiterst practi-
che, elastisch-veerende onderdeel, laat
ieh moeilijk zeggen. Dat zijn populariteit
'an ook maar in de schaduw van de hui-
iige zou staan, is nauwelijks aan te ne-
nen." Verdwijnen de rubber luchtbanden,
lan verkeeren- wij ten minste wat dit
onderdeel betreft weer in den toestand
van vóór 1860, zoolang er geen aanvoel'
van het benoodigde materiaal uit tropische
gebieden is. Het rijwiel had in dien tijd
immers zijn houten wielen met ijzeren ban
den geruild voor dunne stalen wielen met
spaken. Wie in jeugdigen overmoed in zijn
jongensjaren wel eens een fiets zonder
banden bestegen heeft, kan zich eenigszihs
een voorstelling vormen van het twijfel
achtige genot, dat de rijwielsport in die
dagen den fietsenden nieuwlichter moet
bezorgd hebben. Rond het jaar 1860 echter
komt de eerste zij het nog slechts ge
ringe -verbetering: de massieve rubber
band, dien wij van de kinderdriewielers
kennen, deed haar intrede. Nu is rubber
wel tamelijk elastisch, doch er is een stof,
welke haar in vearkracht vele malen over
treft. Die stof is lucht. Eh zoo is dus lucht
het aangewezen materiaal .voor een rijwiel
band. Deze gedachte diende slechts prac
tisch uitgewerkt te worden.
Wien hebben wij dit te danken? Het kan
haast niet anders uitvindingen schijnen
nu eenmaal op een bepaald oogenblik in
de lucht te hangen, er zijn daarvan voor
beelden te over of er zijn meerdere
pretendenten voor wien men de eer van
deze uitvindingen opeischt. We zullen hier
den strijd om de prioriteit laten rusten,
want, wat er van zij, feit is, dat een Schot-
sche veearts met de eer is gaan strijken
en bekend geworden is als de uitvinder
van den luchtband.
Deze man was J. B. Dunlop, op 5 Fe
bruari van het jaar 1845 te Dreghom in
Ayrshire geboren en sinds 1867 veearts te
Belfast. De leniging der uiteenloopende
lichamelijke nooden der Belfaster paarden,
koeien en varkens kon blijkbaar zijn leven
niet voldoende vullen en zoo hield hij zich
geestelijk in evenwicht door in zijn vrijen
tijd dien had hij ondanks een drukke
practijk te. knutselen op het terrein van
de werktuigkunde,tot welk vak hij een
grooten aanleg scheen te bezitten. Het
lompe, onprettige vehikel, dat het rijwiel
toen nog was, had blijkbaar zijn aandacht
getrokken door zijn onvolmaaktheden en
hij stelde zich tot taak het probleem te
verbeteren. Een periode van onvermoeid
experimenteeren had tot resultaat, dat hij
op 28 Februari 1888 een eerste tochtje op
een fiets met luchtbanden kon maken. De
"uitslag van dezen proefrit was dermate be
vredigend, dat hij zijn vinding wenschte
te octrooieeren en op 23 Juli van hetzelf
de jaar onder no. 10670 patent verkreeg
voor „een systeem om voertuigen op lucht
banden te doen voortbewegen".
Het was de uitvinding, waarop de
fiets en ook dc fietsers als 't ware ge
wacht hadden, en toch, als men meen,t,
dat Dunlop's vinding met gejuich ont
vangen werd, heeft men het mis. Inte
gendeel, slechts verguizing en hoon
waren zijn deel, het publiek „lustte"
den luchtband niet. De eerste pogin
gen, om luchtbanden er bij het publiek
te doen ingaan, mislukten volkomen.
Zij gingen er alleen in als publieke
vermakelijkheid: er werden tallooze
moppen getapt op het krankzinnige
denkbeeld en alleen de teekênaars van
spotprénten waren hem dankbaar voor
zijn vinding.
Tot eindelijk een handig zakenman, Har
vey du Cros, de zaak op gang wist te krij
gen door den stroom humor, dien het denk
beeld had ontketend, als drijfkracht voor
de reclame te gebruiken.
Eh zoo kwam het dat Dunlop, toen hij
op 23 October 1921 overleed, al had hij
er geen groote finantieele vruchten van
geplukt toch de triomf van zijn idee in
de fietsenwereld had aanschouwd. Zelfs
had hij de eerste luchtbandencrisis beleefd.
Dat was in de oorlogsjaren 1914 tot^l918.
In ons dierbaar vaderland en in Duitsch-
land zijn de herinneringen aan de vele po
gingen om het probleem van de ook toen
heerschende bandennood op te lossen nog
levendig. Wie er meer van weten wil sla
de jaargangen van de fietsbladen als de
„Kampioen" en ook Duitsche bladen maar
eens op na. Nood baart list en vele vemuf-
telingen kwamen met methoden om de zoo
schaarsche gummibanden door iets anders
te vervangen. Men greep naar allerlei ma
teriaal, naar hout, naar touw, naar staal,
naar rotting. Men bouwde dubbele stalen
banden waartusschen veeren waren aange
bracht en waarbij het geheel overtrokken
was met een waterdicht omhulsel. Een
houten of leeren strook daarop aange
bracht, deed dienst als loopvlak. Een an
der had een aantal staaldraden over een
stel houten klosjes gespannen en kreeg zoo
een veerenden band.
Ook de massieve houten rijwielbanden
deden hun intrede. Ze deden het wel, op
voorwaarde, dat men niet te veeleischend
is en afstand doet van het genoegen om
geruischloos over het wegdek te zweven.
Ook nu hebben zij hun intrede weer ge
daan en dat nog wel in Den Haag. Wel een
ietwat luidruchtige intrede, doch ook de
dames hebben dezen zomer reeds met een
zekere lawaaiige nonchalance gedemon
streerd, dat 2ij zich wat de voetzoolbeklee-
ding betreft ïgsoluut hebben omgeschakeld
op het oud-vaderlandsche wilgenhout.
Doch waarom niet hopen, dat, waar zoo
veel vernuft zich noodgedwongen zal gaan
splitsen op de vervanging van den lucht
band, er een dragelijk en niet al _te luid
ruchtig vervangingsmiddel gecreëerd zal
worden.
Het schijnt zelfs, dat het eerste schaap
al over de brug is. Ditmaal „daghet" het
niet in het Oosten, doch in het Zuiden. Een
inwoner van de Zeeuwsch-Vlaamsche
plaats Breskens, technisch ambtenaar bij
den Rijkswaterstaat, heeft een houten fiets
band uitgedacht, waar in een gleuf mid
den op den band een oude buitenband ge
klemd zit, die met een spiraalvormig opge-
rolden ouden buitenband gevuld is. Men
fietst dus op een rubber loopvlak. Op deze
vinding heeft hij reeds octrooi aangevraagd
en reeds worden deze soort banden in den
handel gebracht. Zij schijnen goed te vol
doet, al mag men natuurlijk niet verwach
ten, dat zij den volmaaktheden van den
luchtband nabijkomen.
Dit .is nog slechft een van de eerste
vindingen, die zich aandienen. Wij zeg
gen dit, zonder op de merites van de
zen band iets af te willen dingen, doch
slechts om te betoogen, dat de tijd nog
veraf schijnt, waarop de Nederlander
zijn fiets thuis zal laten. Nog steeds
geldt het oude spreekwoord, dat r3-
dit artikel ontleend is.
MGR. J. C. AALBERSE
Het heeft Z. H. Paus Pius XII behaagd,
den Hoogeerwaarden Heer J. C. Aalberse,
'officiaal van het bisdom Haarlem, bij gele
genheid van zijn 40-jarig priesterfeest op
15 Augustus jl., te benoemen tot Geheim
Kamerheer.
„Tijd".
Het antieke „Ht?ys 1624" te Hoorn, dat gerestaureerd is, wordt afs historisch museum
ingericht. Een foto van het typisch exterieur en bet fraaie interieur (Pa*. Holland-De Haan m)
De bolsjewistische verliezen aan krijgsmateriaal hebben ontzoglijke afmetingen aangenomen. Ook aan
het Noord Oostelijk front hebben de Finsche troepen enorme voorreden oorlogstuig buitgemaakt
(hoornen-Holland)
