DINSDAG 10 JUNI I3*i
32ste Jaargang No. 9969
Toerisme
bij honk
f- Momentje.
V
BON 21 BROOD
Telefoon: Redactie 20015. Administratie 20935. Bureaux Panenerarht 32
Giro 103003. Postbus 11. DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN Hoofdredacteur: Th. Wilmer, Leiden.
V Verdeeldheid
Het is in het bijzonder een streven van
dezen tijd, om verdeeldheid onder ons volk
te doen Verdwijnen.
En dat streven móet hebben onze op
rechte sympathie, onze volledige medewer
king.
Maar één voorwaarde moeten wij hierbij
stellen, dat men bij dat streven niet ego
centrisch is, dat men m.a.w; bij dat streven
niet zichzelf zoekt, onder den schoonen
schijn van de eenheid van het volk.
Er zijn lieden, die de verdeeldheid wil
len doen verdwijnen en, waar verdeeld
heid is, eenheid eischen in dezen zin, dat
zij anderen willen dwingen te denken en
te doen, zooals zij denken en doen.
Deze soort eenheids-strevers kwamen ons
voor den geest, toen'wij vanmorgen een ar
tikeltje lazen in de „Volkskrant", dat al
dus aanvangt:
„Van mr. Wendelaar, den voorzit
ter van „Volksonderwijs" is het
woord, dat ter wille van de eenheid
van het Nederlandsche volk allen on
verdeeld naar de openbare school moe
ten.
Mogelijk zal hij ter wille van die
zelfde eenheid ook verlangen, dat alle
kranten een zelfde kleur zullen vertoo-
nen óf dat alle Nederlanders denzelf
den godsdienst of géén godsdienst zul
len belijden.
Met een beroep op de eenheid kan
men het als men dan toch in en uit
het ongerijmde wil redeneeren in
deze richting een heel eind brengen."
Het moet tot iederen Nederlander zijn
doorgedrongen, dat hij tot plicht heeft, het
welzijn van het volk te dienen; dat in dien
dienst van het volk alle verdeeldheid zoo
veel mogelijk moet verdwijnen.zoo
veel mogelijk.
Er zijn beginselen en daarop gefundeer
de inzichten, die niet zullen kunnen ver
dwijnen. Maar bij deze „verdeeldheid",
welke bestaan blijft, zij men er diep van
overtuigd en beleve men deze overtui
ging in de practijk van het leven dat
verscheidenheid volstrekt niet behoeft te
leiden naar gescheidenheid!
De arbeidsdienst voor
meisjes
De Staatscourant bevat een besluit van
den secretaris-generaal van het departe
ment van Algemeene Zaken betreffende
den „Arbeidsdienst voor meisjes". Aldus
wordt blijkens artikel 1 van dit besluit
de betreffende afdeeling genoemd van den
Nederlandschen Arbeidsdienst. Artikel 2
bepaalt, dat besluiten, beschikkingen en
alle andere door het daartoe bevoegde ge
zag gestelde of te stellen regelen betref
fende den Nederlandschen Arbeidsdienst
niet van kracht zijn voor den Ar
beidsdienst voor meisjes tenzij uitdruk
kelijk anders wordt bepaald.
BENOEMINGEN DEPARTEMENT VAN
VOLKSVOORLICHTING EN KUNSTEN.
Met ingang van 10 Juni 1941 is de heer
N. Oosterbaan, tot dusverre hoofd van de
afdeeling perswezen, benoemd tot hoofd
van de afdeeling algemeene propaganda
van het Departement van Volksvoorlich
ting en Kunsten.
Met ingang van denzelfden datum is be
noemd tot hoofd der afdeeling perswezen
van genoemd departement de heer M.
Blokzijl, journalist te Amsterdam.
BETALING COMMISSARISSEN-
BELASTING.
Zooals men weet, wordt de commissaris-
senbelasting geheven over het totale be
drag van het commissarisloon, dat in een
kalenderjaar wordt geheven van de onder
neming waarvan de commissaris dit krijgt
uitgekeerd. Deze belasting is niet verschul
digd, indien dit loon in een kalenderjaar
niet meer bedraagt dan honderd gulden.
Aangezien deze belasting met terugwer
kende kracht is van 1 Januari j.l. af, is het
mogelijk, dat in eenige gevallen .dit com
missarisloon al uitgekeerd en ontvangen
is. Wanneer dit het geval is, dan zal de
belasting dus alsnog moeten worden vol
daan.
De commissaris dient dan bij het kan
toor der directe belastingen aangifte-for
mulieren aan te vragen en deze in duplo
ingevuld terug te zenden, tegelijk met het
geheele verschuldigde belastingbedrag.
Van belang is evenwel, dat deze terug
zending en betaling dient te geschieden
aan het belastingkantoor in de gemeente,
waarin het bedrijf is gevestigd. Heeft dus
bijv. een hier ter stede wonende commis
saris van een maatschappij, gevestigd in
Amsterdam, een uitkeering ontvangen,
dan dient de belasting betaald te worden
aan het belastingkantoor 'te 'Amsterdam.
De termijn waarin deze belasting dient
te geschieden bedraagt een maand, hij is
ingegaan op 4 Juni eindigt dus op 4
Juli a.s.
Tenslotte zij nog medegedeeld, dat de
verrekening van deze belasting op dezelf
de' wijze ook nog kan geschieden via de
onderneming, die het commissarisloon
heeft uitgekeerd.
RADIOTOESTELLEN IN MEUBEL
OPSLAGPLAATSEN.
Aangifte bij het hoofdbestuur der P. T. T.
verplicht.
Ten aanzien van radiotoestellen, welke
zich in meubelopslagplaatsen bevinden,
zijn met ingang van heden de volgende
voorschriften van kracht:
Zoowel de eigenaar van een radiotoestel,
dat zich in een meubelopslagplaats be
vindt, als de exploitant van de desbetref
fende opslagplaats zijn verplicht hiervan
onverwijld kennis te geven aan het hoofd
bestuur der P. T. T., technische dienst ra
dio, Scheveningscheweg 6, 's-Gravenhage.
Verkeert de exploitant van een meubelop
slagplaats in onzekerheid, of zich bij de bij
hem opgeslagen goederen radiotoestellen
bevinden, dan dient hij zich voor zoover
mogelijk hierover bij de eigenaars dezer
goederen zekerheid te verschaffen. De ex
ploitanten van meubelopslagplaatsen die
nen van heden af, wanneer zich onder de
bij hen onder te brengen goederen radio
toestellen bevinden, er voor zorg te dragen,
dat deze toestellen op zoodanige wijze wor
den geplaatst, dat controle op eenvoudige
wijze mogelijk is. Reeds eerder bij hen on
dergebrachte radiotoestellen kunnen blij
ven, waar zij zich thans bevinden. Verze
geling van radiotoestellen, ondergebracht
in meubelopslagplaatsen, kan achterwege
blijven.
DE HUUR VAN LANDHUISJES ENZ.
Geen verhooging toegestaan.
Velen, die in andere jaren him vacantie
doorbrachten - in het buitenland of die
kampeerden, zullen dezen zomer landhuis
jes willen huren of eenvoudig gemeubileer
de buitenverblijven. Er bestaat inderdaad
voor dergelijke vacantie-mogelijkheden eén
groote belangstelling, die er in sommige
gevallen toe heeft geleid, dat verhuurders
van buitenhuisjes den huurprijs gingen
verhoogen.
De gemachtigde Voor de prijzen vestigt
er de aandacht op, dat het huurprijsbesluit
de verhooging van huren boven het peil
van 9 Mei 1940 uitdrukkelijk verbiedt. Dit
besluit is ook van toepassing op gemeubi
leerde huizen of gedeelten daarvan. Elke
verhooging van den huurprijs is dus straf
baar en de egemachtigde voor de prijzen
zal niet aarzelen in te grijpen, wanneer men
zich niet aan de bepalingen houdt. Het is
immers in geen enkel opzicht aanvaard
baar, dat door de verhooging van huurprij
zen minder kapitaal-krachtigen niet in de
gelegenheid zouden zijn dezen zomer eeni-
gen tijd buiten te verblijven.
Klachten kunnen worden ingediend bij
de plaatselijke politie en bij de inspecteurs
voor de prijsbeheersching.
VERGADERING EN EXCURSIE DER
PEULVRUCHTEN STUDIE
COMBINATIE.
Het secretariaat der peulvruchten stu
die-combinatie deelt mede, dat een leden
vergadering is uitgeschreven op Vrijdag 27
Juni, des avonds 7 uur in Krasnapolsky te
Amsterdam, Warmoesstraat 175. Op deze
vergadering zullen diverse technische on
derwerpen worden besproken.
28 Juni a.s. heeft een excursie plaats
raar het veredelingsbedrijf van het cen
traal-bur eau te Hoofdorp, waar ir. C. Koop
man het veredelingswerk met peulvruch
ten zal jdemonstreeren.
CLANDESTINE VARKENS SLACHT
PARTIJEN.
Wederom hebben eenige plattelanders
voor den economischen rechter te 's-Gra
venhage verantwoording moeten afleggen
wegens het clandestien slachten van var
kens. Zij bleken het eigen belang dusda
nig te hebben laten gelden, dat zij de be
langen der gemeenschap, welke met een
rechtvaardige verdeeling van de vleesch-
productie gepaard gaan, totaal hadden ge
negeerd. De gevolgen moeten zij nu zelf
dragen door een tijdlang tusschen vier
muren opgesloten te zitten.
In een enkel bijzonder geval werd geld
boete opgelegd, omdat vrijheidsstraf wat al
te hard zou zijn.
Vast staat echter wel, dat de economi
sche rechter sedert den korten tijd van zijn
bestaan als instituut reeds een zekere ver
maardheid in den lande heeft verkregen
en dat degenen, die weten met hem te
doen te krijgen, tevens weten, dat him een
strenge, doch door het algemeen belang
volkomen gerechtvaardigde straf te wach
ten staat.
KON NED. HOOGOVENS.
In de 9 Juni gehouden buitengewone al
gemeene vergadering van aandeelhouders
van de Koninklijke Nederlandsche Hoog
ovens en Staalfabrieken werd een voorstel
tot wijziging der statuten goedgekeurd en
werden tot lid van den raad van commis
sarissen benoemd de heeren D. C. Endert
Jr., J. M. Haga, Jacs. Rustige, dr. E.
Poensgen, dr. H. Wenzel, H. Dinkelbach,
J. Lamarche en dr. F. Winterhoff. Ge
noemd college is thans als volgt samen
gesteld: dr. F. H. Fentener van Vlissin-
gen, voorzitter, mr. D. Crena de Iongh, dr.
E. Heldring, J. M. de Booy, A. F. Bron
sing, ir. M. H. Damme, H. Dinkelbach, D.
C. Endert Jr., ir. F. H. E. Guljé, J. M.
Haga, dr. A. G. Kroeller, J. Lamarche, mr.
H. F. van Leeuwen, dr. H. van Manen, dr.
E. Poensgen, mr. dr. L. F. H. Regout, Jacs.
Rustige, ir. D. T. Ruys, ir. C. T. Stork, dr.
H. Wenzel, dr. F. Winterhoff, mr. H. L.
Woltersom, leden.
ODE OP OUD-ADE-
IL
Een wurm kan men in tweeën en drieën
hakken (maar er is geen aanleiding om
deze proefneming t.e herhalen!) en ieder
mootje zal blijven doorspartelen.
De Ade heeft hetzelfde lot ondergaan en
is desniettemin springlevend. De Ade was
een echte rivier en gedraagt zich overeen
komstig haar hooge afkomst; zij kronkelt
en wringt zich in bochten en slingers en
vlak voor de kerk van het dorp haalt zij
een van haar meest gedurfde capriolen uit.
In vroeger tijd was zij een waterloop
tusschen de Braassemermeer (Wijde Aa),
Hoogmade (Noord Aa) en 'het Zweiland
(Oude Aa), maar in het midden van de
17e eeuw heeft men deze pieren-rivier in
drie mootjes gehakt, toen de Blauwe pol
der werd ingedijkt.
Wat er van de twee zuidelijke brokstuk
ken terecht kwam, kan ons voor 't oogen-
blik onverschillig laten. Wij zitten in Oud-
Ade (met een pot bier voor ons in „Klein-
Rustoord") en het is uitsluitend en alleen
met Oud-Ade, dat wij ons hebben bezig te
houden. Vóór ons ligt de Zwarte-weg, een
saaie en zwartgallige benaming voor zulk
een prettig tusschen boomen, hakhout en
oude hofsteden uitgelegd laantje. Deze
Zwarte weg is de trouwe begeleidster van
de Ade tot aan haar eerste dood, en voor
oningewijden is deze dood er oogenschijn-
lijk een zonder verrijzenis. Ook de Zwarte-
weg sneuvelt tegelijkertijd, doch wie daar
schik in heeft, kan langs het Moppen-pad
een straatje-om maken en op die wijze
naar Leiden komen. Oorspronkelijk was
dit pad de eenige verbinding tusschen het
Lageland en Rijnlands metropool. Bij het
huis „De Moppen" moet ge een draai pas-
seeren, en al zal ieder verrast zijn bij het
zien van de statige boerderij, weggedoken
tusschen groen geboomte, niemand zal zoo
aangenaam verrast zijn geweest als wij,
toen wij in de bewoners van „De Moppen"
oude kennissen mochten ontmoeten. De ti
tel van deze 18e eeuwsche plaats is te
danken aan een mopje, dat toch wel eeni
ge historische ondergrond schijnt te heb
ben. De waarde van het land was, in den
tijd toen het huis werd gebouwd, door de
bespottelijk zware belastingen zóó gedaald,
dat de grond, waarop het staat voor een
zak puin zou zijn verkocht. Het waren in
ieder geval geen ijs-moppen, gelijk het
vertelseltje nu de ronde doet, maar steen
moppen.
Er moet van het zalig uiteinde van den
Zwarte-weg bovendien nog een heimelijk
paadje loopen naar Hoogmade, dat slechts
door Indianen, politiehonden, en andere
spoor-zoekers kan worden nagespeurd. Op
een vrijen middag zullen we dat eens gaan
uitvisschen.
De rivier de Ade neemt in het dorp' een
fikschen draai naar het Westen, ofschoon
zij een oogwenk geaarzeld schijnt te heb
ben naar het Oosten af te zwenken. Er
open zich, overbrugd door een vlonder,
een soort blinde darm. die al heel spoedig
in de val loopt en door een dijk afge
maakt wordt. Deze adenoïde vegetatie van
de Ade is het roemloos restantje van de
Wijde Sloot (ook wel Woutsloot gehee-
ten), die de scheiding vormde tusschen
den Akker- en den Hertogspolder, die in
WERVING POLITIE.
In aansluiting op de door hem uitgege
ven bekendmakingen inzake de werving
voor de 'politie deelt de wnd. insuecteur-
generaal der Nederlandschke politie mede,
dat, in verband met den aanvangsdatum
van het wervingsonderzoek, n a 10 Juni in
gekomen verzoeken niet meer voor dat eer
ste wervingsonderzoek in behandeling zul
len worden genomen, doch voor een vol
gend overeenkomstng onderzoek -zullen
worden gewaard.
1791 met den Blijverpolder onder ééne be
dijking werden gebracht. De Wijde Sloot
werd grootendeels gedempt en over haar
graf loopt thans de Lange weg naar Rijp-
wetering.
Volgen we de Ade op haar zenuwachti
ge levensloop, dan komen we ongemerkt
inWarmond terecht.
Het is te verwachten, dat de lezer, die
eenigszins met de ligging van Oud-Ade be
kend is, hier betweterig zijn hoofd schudt.
Nog sterker!
Vóórdat de Ade haar blanke wateren
loost in de Kagermeren, is zij in nauw con
tact gekomen met Rijnsburg en Noordwij-
kerhout, terwijl zij haar laatste stuiptrek
kingen in Texel uitvoert.
Een aardrijkskundige wonder-rivier, die
Oude Ade'
In stilte groei ik erin, dat zelfs menig
geboren en getogen Adenaar dit raadsel
niet zal weten op te lossen.
De naam van den Vrouwe Vennepolder,
die het Zuidelijk deel van het stroomge
bied in beslag neemt, reikt de eerste sleu
tel aan. Deze Vrouwe Vennepolder was
voorheen in bezit bij de Vrouwe of Abdis
van Rijnsburg, en ook toen deze vermaar
de adellijke abdij was opgeheven en ver
woest, waren de Oud-Aders, die in dezen
polder woonden, verplicht de aangiften
van geboorten en overlijden te doen in
Rijnsburg. Die dwaze toestand duurde tot
in het begin van de 19e eeuw; ten tijde
van Napoleon werd er een eind aan ge
maakt.
Veel merkwaardiger nog is de geschie
denis van de Vrije en Lage Boekhorst.
Het is niet meer dan een boeren-buurtje,
buitengewoon schilderachtig gelegen aan
de Westelijke boorden vein de Ade (over
de brug aan den ingang van het dorp on
middellijk rechts-af slaan). Het is nooit
anders dan een boeren-buurtje geweest,
maar dat buurtje had een eigen wapen:
op rood veld een gouden leeuw met een
dubbele pluim aan zijn staart. Hoe die
leeuw zulk een kwasten-rijk kwispel
staart je vermocht te ontwikkelen, behoort
tot de mysteries van de dierkunde, en is
op een lijn te stellen met vijfpootige en
twee-koppige kalveren. Een heraldicus of
wapenkundige zal echter zonder verwijl
uitleggen, dat dit wapenschild het fiere
blazoen is van het ijselijk-adellijk geslacht
Van de Boekhorst, dat zijn kasteel had in
Noordwijkerhout, op de Hooge Boekhorst,
en meer dan zeven eeuwen geleden van
den Graaf van Holland de Lage Boekhorst
in erfelijk leen ontving.
Tot 11 Juli 1855, toen zij door Alkema
de werd ingepalmd, is de Vrije en Lage
Boekhorst een afzonderlijke gemeente ge
weest, met eigen schout en schepenen en
met eigen rechtspraak. Een volkstelling
was in deze miniatuur gemeentezonder
veel kosten te houden: er waren eerst
tien, later slechts zeven gezinnen (volgens
opgave in 1795 tezamen 34 zielen), die de
functies onder elkaar verdeelden. De een
was burgemeester en bode, een ander arm-
meester en veldwachter, zoodat een gewel
dige cumulatie van ambten ontstond. Er
zijn menschen, die geen humor kennen,
want wat zou er op tegen zijn geweest
dit genoegelijk onder-onsje te laten voort
bestaan?
De gemeente had ook haar eigen recht
huis, waaraan, bij wijze van vroolijke kof
fiekamer, een „bierstal" verbonden was.
Het rechthuis is er nog, en draagt boven
de deur het opschrift: „Lage en Vrije
Boekhorst". Het is rond 1840 gebouwd, al
zou de gothisch-geribde, zorgvuldig met
oude steentjes opgebouwde gevel zelfs een
ervaren oudheid-kenner om den tuin kun
nen leiden. De tegenwoordige bewoner, de
heer C. van Teylingen, was zoo voorko
mend ons het inwendige van het Rechthuis
te toonen; er is van de vergaderzaal der
„Welgeboore mannen" evenwel niets meer
te ontdekken. En de bierstal is sinds lang
op de flesch.
In dat Rechthuis werd de hooge, lage en
middelste rechtspraak uitgeoefend en al
zal de doodstraf nooit zijn voltrokken, er
stond toch midden in het weiland van de
35 H.A. groote heerlijkheid als afschrik
wekkend teeken: de galg. Eens heeft een
strooper met de strop om zijn hals een
dagje naast de galg te kijk gestaan. Daar
is het bij gebleven. Helaas is het Galgen-
boschje in Tater jaren omgehakt en in tuin
grond veranderd. Dat hadden de Boek-
horsters nooit mogen dulden.
Op Nieuwjaarsdag 1751 werd in gemeen
KONIJNEN.
Onze benedenburen hebben een klein
tuintje. Daar heeft nooit iets willen
groeien, omdat de muren van vier
huizen zich rond het tuintje verheffen
en de zon dus altijd voor de muren is
en nooit voor het tuintje. Achtereen
volgende bewoners hebben zich steeds
opnieuw met veel idealen en benij
denswaardig enthousiasme op dat tuin
tje geworpen en zoo de resultaten in
overeenstemming zouden zijn geweest
met de hoeveelheid gepresteerden ar
beid, zou dat tuintje hebben moeten
bloeien als de hangende tuinen van
Semiramis. In plaats daarvan was er
nooit iets anders dan een woestenij,
een puszta.
Maar de laatste benedenburen heb:
ben het lek nu eindelijk gevonden. Zij
hebben gedacht: iets moet er toch
groeien in de buitenlucht en zij ge
ven nu het laatste gras, dat toch niet
groeien wil aan eenige konijnen.
Ik vermoed, dat zij het dagboek van
een konijnenfokker hebben gelezen:
„Deze konijn bracht dit jaar 3 worpen
groot en wel in Januari, Maart en
Juli, resp. 10, 9 en 9 jongen alzoo 28
stuks. Als deze opgroeien, waarvoor
noodig is wat gras en keukenafval en
zij het gewicht van de moeder berei
ken (13 pond) is dat pl.m. 360 pond
eerste kwaliteit vleesch van de hoog
ste voedingswaarde, behalve nog het
waardevolle bont, dat van de vellen
bereid kan worden".
Dat heb je er van als je op een bo
venhuis woont. Wij kijken uit het ach
terraam en zien de konijnen. Die be
ginnen ons al te kennen en kijken ons
aan alsof zij willen zeggen: Waarom
gaan jullie niet verhuizen?
BONNEN.
Heden en morgen nog
geldig:
overleg door de Vrije Boekhorsters een
Armenfonds opgericht, dat nog bestaat en
in beheer is geraakt, te recht of ten on
rechte, van de gemeente Alkemade. Op het
gemeentehuis te Roelofarendsveen moet
ook nog het zegel van de Heerlijkheid aan
wezig zijn.
Van het raadsel blijft nu nog op te los
sen: de verwantschap met Texel en War
mond. Dat is heel eenvoudig. De uitmon
ding van de Oude Ade in het Zweiland
heet in den volksmond Texel, en deze uit
monding, omringd door een lapje grond,
valt onder de gemeente Warmond een
overzeesche bezitting, welke niemand het
zal willen ontfutselen. Zélfs Alkemade
niet!
De definitieve grens-regeling in deze
Warmondsche kolonie is een twintig jaar
geleden vreedzaam tot stand gekomen.
Toen de heer C. de Haas daar een boerde
rij wilde bouwen, was men het er niet over
eens of een klein strookje tusschen twee
damhekken schatplichtig was aan het wit
te kruis van Warmond of aan den zwarten
leeuw van Alkemade. En juist op dat on
afhankelijk gebied zou de boerderij ko
men! De moeilijkheid is in der minne ge
schikt, en de zwarte leeuw brulde van
voldoening.
In de zomermaanden is langs de uitmon
ding van de Ade een vloot van zeilbooten
gemeerd, die hier echter niet zoo'n ver
woesting hebben teweeg-gebracht als in
het Venne-meer.
Over de ontstellende ontsiering van het
Venne-meer is het'laatste woord nog niet
gesproken.
VENATOR VAGANS.
(Pax-Holland)
.In Holland staat een huis". - Onder dezan titel wordt binnen enkele dagen in het Stedelijk Museum
te Amsterdam de groo*-> zomcrtentoonstelling geopend, waarvoor de voorbereidingen thans in vollen
