Gommentaevc ap, ffiaaó&aeCtó, xede
Uit de Arabische
wereld
De jacht op de
Bismarck
JOceta'ó, haafdótad in Quitócfte handen
DONDERDAG 29 MEI 1941
DE LEIDSCHE COURANT
TWEEDE BLAD PAG. 5
GEEN NIEUWS, ZEGT
BERLIJN
VANMIDDAG NADERE VERKLARING
VAN ROOSEVELT.
In de te Washington gehouden perscon
ferentie heeft Cordell Huil op een vraag,
of krachtens den eergisteren afgekondigden
nationalen noodtoestand thans Duitsche sal
di in de Vereenigde Staten in beslag geno
men zullen worden, geantwoord, dat dit
plan op het oogenblik niet aan de orde is.
Daarentegen streeft de regeering te Wash
ington er naar, zoo verneemt de „Washing
ton Evening Star"., twintig Spaansch-
Amerikaansche republieken te bewegen tot
invoering van dezelfde uitvoercontrole als
thans in de Vereenigde Staten bestaat. Pre
sident Roosevelt, die de persconferentie
van gisterens wegens zijn redevoering had
afgezegd, en morgen uit Washington zal
vertrekken om het weekeinde op zijn land
goed Hydepark door te brengen, heeft ^oor
hedenmiddag een bijzondere persconferen
tie vastgesteld, om bepaalde punten van
zijn redevoering te verduidelijken. Vooral
is de Amerikaansche pers nieuwsgierig te
weten, welke volmachten de president als
gevolg van den afkondiging van den onbe-
perkten nationalen noodtoestand voor zich
opeischt.
Inmiddels heeft Roosevelts rede een
vloed van commentaren van vooraanstaan
de personen uitgelokt. De voorzitter van
het comité Amerika First", Flynn, ver
klaarde, dat er practisch geen wijziging
in den toestand is ontstaan. Achter de af
kondiging van een noodtoestand staat de
wensch, de bewapening te bespoedigen. De
afkondiging van den noodtoestand geeft
den president in het geheel geen volmacht
voor convoieeren, of om schepen naar de
oorlogszones te sturen, een niet-verklaar-
den oorlog te beginnen, het volk der Ver
eenigde Staten tot zwijgen te brengen, of
de persoonlijke vrijheid in te krimpen. De
republikeinsche senator Taft meende, dat
Roosevelt geen nieuwe politiek heeft afge
kondigd, doch dezelfde politiek voert, wel
ke de Vereenigde Staten reeds sinds de
aanvaarding van de wet tot hulpverlee
ning aan Engeland volgen. De afkondiging
van den crisistoestand heeft in het geheel
geen legale uitwerking. De leider der so
cialisten, Thomas, verklaarde, dat de pre
sident de democratie niet verdedigt, doch
in gevaar brengt, door zelf enorme vol
machten naar zich toe te trekken en zich
ai'een tot rechter te maken over de vraag,
Y neer Amerika zich door een militaire
actie aangevallen zal achten, welke zich
op duizenden mijlen afstands afspeelt.
De New-Yorksche bladen publiceeren de
rede van den president onder vette kop
pen en volgen over het algemeen de richt
snoer, dat Roosevelt de Vereenigde Staten
weer een grooten stap dichter bij den oor
log gebracht heeft. De meeste kapitalistich
ingestelde bladen, die thans van Roosevelt
een scherp optreden tegen de vakvereeni-
gingen verwachten, steunen hem uiteraard.
De te Washington verschijnende „Times
Herald" meldt, dat de per post ontvangen
beoordeelingen, zelfs van de interventionis
tische senatoren, stemden tegen de Ameri
kaansche deelneming aan den oorlog in
een verhouding van minstens zes tot vijf
bevatten. De afgevaardigde Vorhis zou
gezegd hebben, dat de rede van den pre
sident noch de Amerikanen die den vrede,
noch hen die den oorlog willen, heeft blij
gemaakt.
WAT BERLIJN ER VAN ZEGT.
Van welingelichte zijde verneemt het A.
N. P. te Berlijn.
„Wij beoordeelen de redevoering van
Roosevelt volgens haar strekking evenals
de vroegere redevoeringen, die hij sedert
het begin van den oorlog en ook tevoren
reeds gehouden heeft. Aan argumenten
biedt zij niets nieuws." Deze opvatting
hoorde men gisteravond in Berlijnsche po
litieke kringen ten opzichte van de Dins
dag uitgesproken radioredevoering van
den president der Vereenigde Staten uit
spreken.
Symptomatisch is zoo voegde men
hieraan toe, dat Roosevelt in zijn rede
trachtte zijn gehoor voor de argumentatie
der bedreiging van het westelijke halfrond
te versterken. Of het juist is bij de Zuid- i
Amerikaansche staten juist op dit punt van I
de rede van Roosevelt insteming te veron
derstellen, laat men in deze kringen daar.
Men noemde de vele woorden, die de pre
sident over de bedreiging van het weste
lijk halfrond uitsprak, onhoudbare veron
derstellingen ten aanzien van Duitschland
en vooral vond men ze niet fair. Aangezien
Roosevelt in zijn uiteenzettingen weinig
concreet heeft gesproken, zoo verklaarde
men verder, is een reactie op zijn zeer in
het vage gehouden bedoelingen van den
kaïlt van de Wilhelmstrasse niet mogelijk.
Wat het bekende standpunt van Duitsch
land betreft, verwees men nogmaals naar
de rede van den Führer en naar het in
terview met groot-admiraal Rader. Roose
velt's uiteenzettingen, zoo meende men
hier, beteekenen voor de Wilhelmstrasse
geen sensatie.
De weerklank in de Parijsche pers op de
rede van Roosevelt is gering. De Paris Soir
schrijft o.m.: de drang der Amerikanen
om him goederen te willen verkoopen,
drijft hen er toe den oorlog te verlengen.
Begrijpt het Amerikaansche volk, dat men
zich van dit volk wil bedienen, zooals men
dat ook met het Fransche volk heeft ge
daan, om de lagere instincten der macht
hebbers in de Vereenigde Staten te bevre
digen?
TACHTIG PROCENT DER AMERIKANEN
Het instituut van Gallup heeft een en
quête naar de meening der Amerikanen
over deelneming aan den oorlog ingesteld.
Tachtig procent van de antwoorden keerde
zich tegen deelneming, twintig procent
was voorstander van deelneming aan den
oorlog.
DE STRIJD IN IRAK.
Volgens berichten uit Bagdad is het Brit-
sche kamp bij Habbanijah door een ernsti
ge overstrooming geheel geïsoleerd.
Uit Amman wordt gemeld, dat de Irak-
sche luchtmacht zeer ernstige schade aan
het vliegveld van Amman heeft toege
bracht.
De Iraksche regeering, aldus wordt uit
Bagdad vernomen, heeft bepaald, dat alle
vrijmetselaarsloges onmiddellijk ontbonden
moeten worden. Alle Engelsche opschrif
ten in Irak zijn verboden.
SABOTAGE IN NOORD-PALESTINA.
Volgens uit Beiroet te Rome ontvangen
berichten heeft een groep Arabische op
standelingen talrijke daden van sabotage
gepleegd in Engelsche legerplaatsen bij
Tersghiva. Ook hébben deze opstandelingen
brand gesticht in eenige petroleumopslag-
plaatsen. De Engelschen hebben den dorps
bewoners drie dagen tijd gegeven om de
daders uit te leveren. Indien dat niet ge
schiedt, zal het dorp ontruimd en verwoest
worden. Ook bij Samkh moeten Engelsche
petroleumopslagplaatsen in brahd gesto
ken zijn.
In den nacht van 28 op 29 Mei zijn af
zonderlijke vijandelijke vliegtuigen het
Noord Duitsche kustgebied binnengevlo
gen en hébben eenïge brisant- en brand
bommen geworpen waardoor slechts in één
plaats heel geringe schade ontstond.
Pogingen van de Royal Air Foroe om in
de vroege avonduren van 28 Mei het Fran
sche kustgebied en de Duitsche Bocht bin
nen te vliegen, werden door het Duitsche
luchtwapen met zware verliezen voor den
tegenstander verijdeld. Twee Britsche
jachtvliegtuigen van het type Spitfire wer
den boven het Kanaal neergeschoten, al
vorens zij de Fransche kust bereikten.
Dicht voor de kust van Oost-Friesland
werden drie Britsche Bristol-Blenheim
bommenwerpers tijdig ontdekt, toen zij
het land in scheervlucht naderden. Ook zij
werden binnen vijf minuten tijds een
slachtoffer van de Duitsche jachtvliegers.
Aan Duitsche zijde werden geen verliezen
geleden.
United Press meldt uit Londen:
In het Lagerhuis heeft Churchill gisteren
een gedetailleerd overzicht gegeven van
den zeeslag, waarbij de Hood en later de
Bismarck ten onder zijn gegaan.
Hij zeide, dat verleden week Britsche
vliegtuigen hadden gerapporteerd, dat de
Bismarck zich in Noorsche wateren be
vond en dat het linieschip Bergen had ver
laten. De Britsche admiraliteit gaf aan de
kruisers Norfolk en Suffolk opdracht, den
Buitsohen bodem op te sporen. Daar ver
ondersteld werd, dat de Bismarck naar het
Westen op weg was, zetten beide kruisers
koers naar het Noord-Westen, in de rich
ting van Groenland. Tijdens den nacht van
Vrijdag op Zaterdag schaduwden de beide
kruisers het Duitsche linieschip in de straat
van Denemarken, tusschen Groenland en
IJsland.
De twee Engelsche kruisers gaven toen
bij nadering de positie van de Bismarck
op aan het eskader, waarvan de Hood' het
vlaggeschip was. Zaterdagmorgen kregen
de Hood en de Prince of Wales contact met
de Bismarck. Het zicht was zeer slecht. Re
gen, afgewisseld met hagel- sneeuwbuien,
bemoeilijkten de operaties. Soms kon men
niet verder dan een mijl zien. Op zes mijl
afstand werd het vuur geopend. De Bis
marck werd getroffen, evenals de Prince
of Wales. Een volle treffer van de Bis
marck kwam in de munitiekamer van de
Hood terecht en het schip zonk binnen kor
ten tijd. De Prince of Wales verloor spoe
dig daarop, 350 mijl Z.O. van Groenland*
het contact met het Duitsche schip.
Inmiddels was de geheele home fleet ge
alarmeerd, met de bedoeling de Bismarok
het kostte wat wil, den terugtocht af te
snijden. Vliegtuigen van het vliegkamp
schip Victorius stegen op en patrouilleer
den boven een uitgestrekt gebied. Doch ook
zij hadden met slecht weer te kampen en
keerden onverrichter zake terug. Zater
dagavond kreeg de Prince of Wales echter
weer contact met de Bismarck. Eenige sal
vo's werden afgevuurd, waarop de Bis
marck antwoordde. Zondagochtend was het
contact weer verbroken.
Inmiddels stoomde het Britsche linie
schip King George uit noordelijke richting
op, terwijl de Renown uit Gibraltar kwam
opzetten. De slagkruisers Rodney en Ramil-
lies, die een konvooi op den Atlantischen
Oceaan begeleidden, zetten eveneens koers
naar.de plaats waar men dacht de Bismarck
te zullen aantreffen. Van het vliegtuig-
kampschip Ark Royal stegen vliegtuigen
op en kregen het Duitsche linieschip in
zicht. Op tamelijk grooten afstand werden
eennige torpedo's afgeschoten, waarvan
er twee doel troffen. De Bismarck maakte
toen twee cirkels, hetgeen deed vermoe
den, dat er een defect aan de stuurinrich
ting was ontstaan. Het schip minderde
vaart.
De kruiser Sheffield en de tonpedoboot-
jagers Zule, Maori en Cassack kwamen
toen opdagen. De Maori en de Cassack
vuurden torpedo's af, die de Bismarck
troffen.
„Ofschoon volledige inlichtingen over
hetgeen toen gebeurde, nog niet waren
binnen gekomen", zeide Churchill voorts,
„kan ik nog mededeelen dat de kruiser
Dorsetshire het bevel kreeg de Bismarck
tot zinken te brengen. Dit heeft hij dan
ook met torpedo's gedaan.
DE BISMARCK HAD ACHT KOOP
VAARDERS TOT ZINKEN GEBRACHT.
Volgens een bericht van International
News Service uit Washington is het Brit
sche ss. Marconi, dat ten Zuiden van
Groenland getorpedeerd is, een der acht
Britsche vrachtschepen, welke door de Bis
marck tot zinken waren gebracht. De over
levenden van de Marconi zijn Dinsdag door
een schip der Amerikaansche kustwacht,
de General Greene opgevischt.
Eerste Leldsche
Begrafenisonderneming
voor RoimicbfCïUiolleken
GE\*STIG& 188*. 7407
G. H. NiEIÉHAHS
PIETER DE Ia cf l&TstRAAT 22
TRASSPORTV. tELEcJ» K ÏI4S5
Tarief en wltvoarinp In overleg met U I
VERSLAGEN BRITSCHE
STRIJDKRACHTEN
ACHTERVOLGD
DUITSCH WEERMACHTSBERICHT
Het Duitsche weermachtsbericht van
gistermiddag luidt als volgt:
Zooals reeds gisteren is medegedeeld,
is het slagschip Bismarck na zijn succes
rijk gevecht bij IJsland op 26 Mei des
avonds door een torpedotreffer van een
vijandelijk vliegtuig onbestuurbaar ge
worden. Getrouw aan de laatste radip-
grafische mededeeling van den vlootvoogd,
admiraal Lüttjens, is het slagschip met zijn
commandant, kapitein ter zee Lindemann
en zijn dappere bemanning op 27 Mei des
voormiddags tegenover de zeer groote vij
andelijke overmacht bezweken en met
wapperende vlag
Op het eiland Kreta maken de ope
raties in nauwe samenwerking tus
schen bergjagers, valschermtroepen en
uit de lucht gelande troepen goeden
voortgang. Gisteren hebben Duitsche
bergtroepen, ondanks de moeilijke
terreingesteldheid, den taaien tegen
stand van de Britsche strijdkrachten
en benden opstandelingen gebroken.
Zij wierpen in dappere aanvallen den
vijand uit zijn stellingen, namen de
hoofdstad Kanea (Kandia) in en ach
tervolgden de verslagen vijandelijke
strijdkrachten ten zuiden van baai van
Soeda.
Onder de talrijke gevangenen be
vindt zich ook de Grieksche marine
commandant van Kreta.
Formaties gevechts- en torpedovliegtui
gen hebben onophoudelijk in de gevechten
op den grond ingegrepen, vijandelijke
troepenconcentraties uiteengeslagen, batte
rijen tot zwijgen gebracht en den terug
wijkenden vijand zware verliezen toege
bracht. Duikbommenwerpers hebben de
poging van de Britten om zich over zee
terug te trekken, verijdeld. In de baai van
Soeda brachten zij vier koopvaarders van
5400 b.r.t. in totaal tot zinken en bescha
digden twee andere vrachtbooten zwaar.
Luchttransportformaties steunden den
strijd op het eiland, door voortdurend
nieuwe strijdkrachten aan te voeren. Ten
zuiden van Kreta dwongen Duitsche ge
vechtsvliegtuigen een Britsche vlootfor-
matie tot den strijd, plaatsten bommen op
een zwaren kruiser en een torpedojager
en schoten een tankboot in brand.
In Noord-Afrika hebben Duitsch-
Italiaansche troepen den Halfajapas,
ten Zuidoosten van Solloem genomen.
Zij maakten negen stukken geschut,
zeven gepantserde strijdwagens, ver
scheidene andere pantservoertuigen
en een groote hoeveelheid oorlogstuig
buit. De vijand teed zware, bloedige
verliezen en verloor een aantal gevan
genen. De eigen verliezen zijn gering.
Torpedo vliegtuigen bestrijden troepen
kampementen en concentraties van
auto's in het gebied rond Solloem.
Rondom Engeland hebben gevechts
vliegtuigen in den afgeloopen nacht drie
vrachtbooten van 17.000 b.r.t. in totaal ver
nietigd, en een anderen koopvaarder zwaar
getroffen. Andere aanvallen van het
luchtwapen richtten zich op haven
installaties aan de Engelsche Zuidwest- en
Zuidkust benevens aan de monding van
de Theems.
De vijand heeft in den afgeloopen nacht
met zwakke strijdkrachten een gering aan
tal brisant- en brandbommen uitsluitend
op woonwijken in West-Duitschland laten
vallen, voornamelijk op Keulen. Onder
de burgerbevolking waren er verliezen
aan dooden en gekwetsten.
De bemanning van een verkennings
vliegtuig, luitenant Nemecek, Oberfeld-
webel Schackert, Feldwebel Hemmer en
onderofficier Fahrenbach, heeft zich bij
succesvolle, stoutmoedige vluchten boven
Engeland bijzonder onderscheiden.
WAT DE BRITSCHE DIENST MELDDE
Naar de Britsche berichtendienst meldt
heeft het hoofdkwartier der Britsche strijd
krachten in het midden-Oosten medege
deeld, dat de Duitsche strijdkrachten op
Allerwegen hebben in de afgeloopen dagen in Irak anti-Brit sche betoogingen plaats gehad. In grooten getale trokken de
demonstranten met doeken, waarop verschillende leuzen waren aangebracht, door de straten" der steden. (Holland)
De Engelsche commissaris van politie te
Bombay heeft thans bepaald, dat alle in-
diërs, die Donderdag nog aan anti-Emgel-
sche demonstraties deelnemen, in het open
baar zullen worden afgeranseld, zoo wordt
uit Delhi gemeld. De Engelsche overheid,
aldus de bepaling, heeft zich tot deze maat
regel genoodzaakt gezien, wegens de blij
vend anti-Engelsohe houding der Indische
bevolking. Voorts hebben de Engelsche
autoriteiten aangekondigd, dat voortaan
geen publicatie meer gegeven wordt aan
het aantal Indiërs, dat in de gevechten- met
de Engelsche politie of, de Engelsche sol
daten gewond is geraakt, of aan het aan
tal arrestanten, dat naar de meening der
Indische bevolking in de honderden loopt.
Woensdag zijn er weer bloedige botsingen
tusschen Britsche poilitie, resp. soldaten
en Indiërs ontstaan, op wie herhaaldelijk
geschoten werd-.
TELEURSTELLING IN LONDEN.
Associated Press meldt uit Londen, dat
- e rede van Roosevelt door alle bladen ge
publiceerd is onder enorme koppen"' als
.Dictatoriale volmachten voor Roosevelt.
De Londensche correspondent van de „New
York Post" sohrijft, dat de rede geenszins
overal bijval gevonden heeft. Onder de
openbare meening heerscht groote teleur-
- telling. Ook zij, die den volledigen tekst
van de rede gelezen hébben, zijn nog niet
in staat haar op de juiste beteeken is te
schatten. Welingelichte kringen achtten
vooral de uiteenzettingen van Roosevelt
over Dakar, de Azoren enz. van beteekenis.
Het bericht, dat de patrouille ter zee de le
veranties aan Engeland zal beschermen,
heeft even het sombere nieuws van Kreta
overstemd.
Kreta, versterkt dor nieuwe landingstroe
pen uit de lucht en gesteund door een hef
tig luchtbombardement, aanvallen hebben
gedaan op de Britsche troepen in het Wes
ten van het eiland. De Britsche troepen
waren gedwongen „zich op gunstiger stel
lingen terug te trekken".
Ook op andere plaatsen is de toestand
„buitengewoon moeilijk". De vijand heeft
weer valschermtroepen neergelaten en
zijn druk versterkt.
Het opperbevel der Duitsche weermacht
heeft kennis gekregen zoo is gisteravond
te Berlijn van militaire zijde aan vertegen
woordiger der pers meegedeeld van vele
gevallen van bijzonder ernstige in strijd
met het volkenrecht zijnde behandeling
van Duitsche valschermjagers op Kreta.
Een officieel standpunt te dien aanzien,
zoo verklaarde men verder, zal spoedig ge
geven worden. Nadere mededeelingen
kunnen jthans nog niet worden gedaan.
DE ENGELSCHEN BOMBARDEEREN
STAX
Het D.N.B. meldj uit Vichy:
Het Engelsche luchtwapen heeft naar
officieel wordt medegedeeld, gisteren de
Fransche haven Sfax in Tunis gebombar
deerd. Het in de haven liggende Fransche
vrachtschip Rabelais werd zwaar getroffen
Bovendien kregen de administratiegebou-
wen van de fosfaatmaatschappij eenige
treffers. Eenige gewonden waren bij het
bombardement te betreuren. In Fransche
kringen heeft deze Britsche overval op
een haven, die op geenerlei wijze militaire
doeleinden dient, groote verontwaardiging
gewekt. Men verklaart, dat deze nieuwe
schanddaad van Engeland volgt in de reeks
van Dakar, Mers el Kebir en Nemours.
Radio-programma
HILVERSUM I, 415,5 M. 6.45 Gramo
foonmuziek 6.50 Ochtendgymnastiek
7.00 Gramofoonmuziek 7.45 Ochtendgym,
nastiek 8.00 BNO: Nieuwsberichten
8.15 Schriftlezing en Meditatie (voorbereid
door de Christ. Radio-Stichting) 8.25 Ge
wijde muziek (gr.pl). 8.45 Gramofoonmu
ziek (9.159.20 Voor de huisvrouw)
10.00 Het Sylvestre-trio (10.2010.40 Decla
matie) 11.10 Gramofoonmuziek 11.30
Zang "met pianobegeleiding 12.00 Om
roeporkest 12.42 Almanak 12.45 BNO.:
Nieuws- en economische beursberichten.
1.00 Romancers met piano-intermezzi.
2.00 Gramofoonmuziek 2.15 Voor de
vrouw. '2.30 Ensemble Bart Ekkers
3.00 Pianovoordracht3.30 Gramofoonmu
ziek 4.00 Lezen in den Bijbel (voorbe
reid door het Vrijz. Prot. Kerkcomité).
4.20 Gramofoonmuziek 4.30 „Beroemde
opera-ensembles", causerie met gramofoon
muziek 5.15 BNO: Nieuws-, economische
en beursberichten 5.30 Salonorkest 6.15
„In het romantische rijk der 19de eeuwsche
schilders", lezing 6.30 Orgelspel 7.00
BNO: Economische vragen van dén dag.
7.15 Zang met pianobegeleiding en gra
mofoonmuziek 8.00 BNO: Nieuwsberich
ten 8.15 Spiegel van den dag 8.30 De
Melodisten, soliste en het dameskoor
„Aethercharme" 9.10 Nederland voedt
zichzelf. Productieslag 1941. 9.25 Avond
wijding (voorbereid door het Vrijz. Prot.
Kerkcomité) 9.30 Berichten (Engelsch)
9.45 Gramofoonmuziek 10.00—10.15
BNO: Engelsche berichten.
HILVERSUM H, 301,5 M. 6.45 Gramo
foonmuziek 6.50 Ochtendgymnastiek
7.00 Gramofoonmuziek 7.45 Ochteiyi-
gymnastiek 8.00 BNO: Nieuwsberichten
8.15 Gramofoonmuziek 11.00 Voor de
kleuters 11.20 Gramofoonmuziek 11.30
Klaas van Beeck en zijn orkest 12.00 Be
richten 12.15 Orgelspel 12.45 BNO:
Nieuws- en economische berichten 1.00
Orkest Eloward 1.45 Gramofoonmuziek
2.00 Het Stedelijk Orkest van Maastricht.
3.00 Gramofoonmuziek 3.30 Voor de
vrouw 3.45 Amusementsorkest 4.30
Voor de jeugd 5.00 Gramofoonmuziek
5.15 BNO: Nieuws-, economische en beurs
berichten 5.30 Ensemblê Bandi Balogh
6.00 Boekbespreking (voorbereid door de
Christ. Radio-Stichting) 6.15 Ensemble
Erica Helen 6.45 Toeristische raadgevin
gen 7.00 BNO: Economische vragen van
den dag 7.15 Musiquette en soliste (7.30
7.45 „Kapitalisme en nationaal-socialis-
me", lezing) 8.00 BNO: Nieuwsberichten
8.15 Het Residentie-orkest (8.358.50
Cyclus „Banden met Vlaanderenland").
9.45 Gramofoonmuziek 10.00 BNO:
Nieuwsberichten, sluiting.
GEM, RADIO DISTRIBUTIE-BEDRIJF
le programma: 6.4522.15 Hollandsch
programma 22.1524.00 Duitsch pro
programma.
2e programma: 6.4522.15 Hollandsch
programma 22.1523.00 Hollandsch pro
gramma alleen voor Radio Centrales
23.0024.00 Duitsch programma.
3e en 4e programma: 6.4524.00 Duitsch
programma.
Oud,
is geil
Voor oude gl
zilveren sieifden
betalen wij
hooge
prijzen
Haarlemmersir. 125-127
