Westelijk Kreta in Duitsche handen DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN 5),e „Jtaod" (tij- Ijólatid yetexpedeeid Momentje Een mislukte aansla# MAANDAG 26 MEI 1941 32ste Jaargang No. 9957 $e£eid4eli£(3oii/fca/nt Telefoon: Redactie 20015. Administratie 20935. Giro 103003. Postbus 11. Bureaux Papengracht 32. Hoofdredacteur: Th. Wilmer, Leiden. Overheidsbemoeiing De tijd van het kapitalisme of de pluto cratie of hoe men ook anders de gesyste matiseerde geld-heerschappij moge noemen die tijd moet achter ons liggen, moet gaan behooren tot den volmaakt verle den tijd. Maar 't zal voor velen niet gemakkelijk zijn, zich lós te maken van de in het ka pitalistische. tijdperk met zijn indivi dualistische tendenzen heerschende opvattingen. In het bijzonder zal 't velen niet gemak kelijk vallen, zich te verzoenen met een grootere macht van de "overheid inzake b.v. particuliere ondernemingen. Niemand zal ontkennen, dat in de laat ste tientallen jaren véél en héél veel is ge daan, om de overmacht van het kapitaal te breidelen. Het is geschied door het ma ken van wetten, het nemen van algemeene bestuursmaatregelen, 't Zal in de toe komst, naar onze besliste overtuiging, óók mogelijk moeten zijn, dat de Overhead in grijpt in een particuliere onderneming. Als in een particuliere onderneming b.v. klaarblijkelijk het kapitaal wordt begun stigd ten koste van den arbeid, dan moet de Overheid kunnen ingrijpen, ook al vol doet die onderneming aan alle wette lijke bepalingen en algemeene bestuurs maatregelen. Als in een particuliere on derneming b.v., welker bestaan een maat schappelijk goed is elke onderneming zal in de toekomst een maatschappelijk goed moeten zijn de zaken zóó.wor- derf geleid, dat de ondergang van die on derneming dreigend is, dan moet de over heid kunnen ingrijpen, ook al wordt er in die onderneming geen enkele rechterlijk- vervolgbare handeling gesteld. Dat alles klinkt wellicht nog wat vreemd en hard in de ooren zelfs in ooren van menschen. zooals de katholieken, wier leer gericht is op het dienen van de gemeen schap. op een hiërarchische ordening van waarden, waarbij het lagere ondergeschikt is aan het hoogere, persoonlijke belangen- ondergeschikt zijn aan het algemeen be lang. Als b.v. in eén onderneming bijzónder hoog dividend enz. wordt uitgekeerd wij lezen b.v. van dividenden van 20 pet. en meer en tien duizenden guldens aan tantièmes dan is er alle aanleiding, voor de Overheid, om 'ns te onderzoeken, of in die onderneming óók aan den arbeid zulk een bijzonder hooge waardeering wordt geschonken. Dit is alleen bedoeld als voorbeeld van wat we betoogen: Over heidsbemoeiing met een particuliere on derneming kan zeker gerechtvaardigd en goed zijn, ook al geschiedt in die onderne ming naar oude opvatting niets wat ver keerd is. WAT ANDERE BLADEN LICHAMELIJKE OPVOEDING. Uit een artikel in de Nieuwe Rott. C r t.: „Langzamerhand is nu wel in ons volks besef doorgedrongen, dat een goede licha melijke opvoeding een onverbiddelijke eisch is voor een harmonische opvoeding van den mensch. Het „mens sana in cor- pore sano", uitgelegd al?; alléén in een .gezond lichaam een gezor^e ziel" moge onjuist zijn, omdat ook in een ziek of ge brekkig lichaam een gezonde ziel kan wo nen; als hoogste ideaal van menschelijk- heid: „een gezonde ziel, wonende in een gezond lichaam" blijft het volledig gelden. We zeggen: eén harmonische ontwikkeling van den mensch, omdat het hier niet be treft iets, naast iets anders, maar iets ver vlochten tot in elke vezel met het ande re. Niet alleen uit een gezondheidsoogpunt, als afwisseling met de toch eigenlijk onna tuurlijke uren op de schoolbanken, moot de lichamelijke oefening dienen. Maar ook en bovenal om een goed getraind lichaam te krijgen, dat daardoor ook intellectueel goed doet reageeren, dat moreel zelfbe- heersching. opoffering, gemeenschapszin heeft leeren kennen. Het lichaam brengen onder de beheersching van den wil, zeide een oude gymnastiekleeraar, en wij voe gen erbij: en dien wil stalen. De goede lichamelijke 'opvoeding doet de volks kracht toenemen". PAUSELIJKE RADIOREDE. Paus Pius XII zal a.s. Zondag om 1 uur een radioboodschap voorlezen ter gelegen heid van den 50sten verjaardag van de En cycliek Rerum Novarum van Paus Leo XIII. DE DIENSTPLICHT IN NOORD-IERLAND Volgens een bericht uit Dublin heeft de Valera onverwacht de Dail voor Maandag bijeengeroepen. In dit bericht wordt er op gewezen, dat de Valera een verklaring zal afieggen, over het voornemen van Londen om in Noord-Ierland den dienstplicht in te voeren. De premier zaf verder zijn stand punt uiteenzetten ten aanzien van de ver dediging van Ierland en de toenemende moeilijkfreiden van zijn land. VALSCHERMJAGERS OP KRETA GELAND Het opperbevel van de Duitsche weer macht maakt het volgende bekend: Duitsche valscheimjagers en uit de lucht gelande troepen ijn. zooals reeds in esn cxtrahf-richt is medegedeeld, sedert den vroegen ochtend vin den 20sten Mei op het eiland Kreta in gevecht met deelen van Britsche leger. In een dapperen Aanval van uit de lucht veroverden zij, gesteund door formaties jacht-, torpedo- en gevechts vliegtuigen en duikbommenwerpers de tac tisch belangrijke punten van'het eiland. Na verdere versterking door formaties van het leger zijn de Duitsche troepen op den grond tot den aanval overgegaan. Het Westelijk deel van het eiland is reeds hecht in Duit sche handen. De gevechtshandelingen ver- loopen in samenwerking met de valscherm jagers, de uit de lucht gelande troepen en formaties van het leger verder volgens het vastgestelde plan. Het Duitsche luchtwapen verijdelde de poging van de Britsche vloot om in de be slissing rondom Kreta in te grijpen, ver dreef haar uit het zeegebied ten Noorden an Kreta, vernietigde en beschadigde een groot aantal vijandelijke oorlogsschepen en veroverde de heerschappij, in de lucht bo ven het geheele gevechtsgebied. Italiaansche zee- en luchtstrijdkrachten hebben in nauwe samenwerking met de Duitsche strijdkrachten sedert den 20sten Mei aan de gevechten om Kjeta deelgeno men en hebben in de totdusver behaalde successen een groot aandeel. Gisteren heeft het Juitsche luchtwapen wederom met groot succes ^ingegrepen in den strijd om het eiland Kreta. Nieuwe troepen valschermjagers werden, onder be scherming van jachtvliegtuigen ter verster king neergelaten. <5evechtsvliegtuigen bom bardeerden met goede int werking vijande lijke geschutstellingen, machinegeweernes ten, barakken, kampementen en troepen concentraties. Zij vernielden verscheidene Britsche batterijen luchtdoelgeschut en ra dioinstallaties, en vernietigden ten Zuiden van Kreta een koopvaardijschip van 1000 b.r.t. Zooals eveneens in een extrabericlit is medegedeeld, heeft een Duitsche vlootfor- matie onder commando van den vlóotchef, admiraal Luetjens, in het zeegebied rond om IJsland zware Britsche zeestrijdkrach ten ontmoet. Na een kórt, zwaar gevecht bracht het slagschip „Bismarck" den En- gelschen slagkruiser „Hood" tot zinken, het grootste slagschip van de -Britsche vloot. Een ander slagschip van de nieuw ste Engelsche „King George"-klasse werd beschadigd en gèdwongen om te keeren. De Duitsche zeestrijdJkrachten zetten zoiwlcr verliezen' hun operaties voort. In den strijd tegen het Britsche moe derland bombardeerden Duitsche gevechts vliegtuigen gisteren en in den afgeloopen nacht, fabrieken der vliegtuigbewapenings- industrie en haveninstallaties aan de En gelsche Zuid- en Zuid-Oostkust. Zij brach ten twee koopvaardijschepen met een ge- zamenlijken inhoud van 3500 b.r.t. tot zin ken en beschadigden twee groote vracht schepen zwaar. In Noord-Afrika vernietigden verken ningstroepen van het Duitsche Afrika- corps bij Tobroek o.a. twee Britsche pant serwagens. De vijand heeft overdag noch des nachts boven Duitschland gevlogen. Bij aanvals- pogingen op het Nederlandsche en Noor- sche kustgebied werden twee vijandelijke gevechtsvliegtuigen door Duitsche jacht vliegtuigen neergeschoten. Het Duitsche weermachtsbericht van Za terdagmiddag luidt: Duitsche gevechtsvliegers hebben giste ren irt het Oostelijke bekken der*Mi"ddel- landsche Zee drie Britsche torpedojagers tot zinken gebracht, drie andere torpedo jagers zwaar beschadigd en vjjf Britsche motortorpedobooten in de baai van Soeda vernietigd. In den afgeloopen nacht waren succes volle luchtaanvallen gericht op vliegvel den in Midden- en Oost-Engeland. Een koopvaardijschip werd door bomtreffers zwaar beschadigd. In Noord-Afrika veimietigden verken- ningsafdeelingen van het Duitsch Afrika- corps bij een aanval ten Oosten van Sol- loem twee Britsche pantserwagens en ver scheidene stukken geschut. De vijand wierp vannacht met zwakke strijdkrachten bom men op verschillende plaatsen in West- Duitschland. Onder de burgerbevolking ontstonden geringe verliezen aan dooden en gewonden. Vooral in Keulen en Dusseldórf werd schade aan gebouwen veroorzaakt. Tijdens de leiding van den strijd tegen Engeland vond de bevelvoerende generaal en bevelhebber van een vliegercorps, Ge- neral-oberst Grauert, den heldendood. Ge- neral-oberst Grauert, die zich bijzondere verdiensten heeft verworven bij den we deropbouw van het Duitsche luchtwapen, heeft met zijn vliegercorps een groot aan deel gehad in de successen der veldtochten in Polen en in het Westen. IIET AANDEEL DER ITALIANEN. Het Italiaansche weermachtsbericht van Zondagmiddag luidt: Onze zee- en luchtstrijdkrachten strijden in nauwe samenwerking met Duitsche zee- en luchtstrijdkrachten sedert den nacht van den 20en Mei in een slag in het Oos telijk deel der Middcllandsche Zee om de bezetting van Kreta. Onze torpedobooteji, die zegevierend de gevechten geleverd heb ben, en waarvan in de vorige weermachts-^ berichten melding is gemaakt, hebben de' vijandelijke vloot zware verliezen toege bracht. Bommenwerpers, torpedovliegtui gen, jagers en gevechtsvliegtuigen hebben zich onophoudelijk- gerept. Doelen op den grond op het eiland Kreta zijn herhaalde lijk met succés gebombardeerd. Talrijke aanvallen zijn uitgevoerd" op Britsche vloot- eenhMen, die ter bescherming van het eiland zich in den strijd hadden gerpengd en de verliezen hebben geleden, genoemd in de vorige weermachtsberichten. Na de zware verliezen, veroorzaakt door de strijd krachten van de as, is de Britsche -vloot verplicht zich 'op haar bases in Noord-Afri ka terug te trekken. In Oost-Afrika geen nieuw vermeldens waardig feit. In gevechten ten Noorden van Galla Sidawa werd de vijand met verliezen teruggeslagen. Te Woggidi in Amara heeft een onzer collonnes in haar isolement, on der bevel van kolonel Maraventano na langdurigen, moedigen tegenstand en zon der levensmiddelen en munitie zich met vfapeneer moeten overgeven. Een Italiaansche duikboot, onder bevel van den luitenant der zee eerste klasse Carlo Fecia di Cossalo heeft in den Atlan- tischen Oceaan drie koopvaardijschepen, waaronder een groot tankschip, van 21.000 b.r.t. in totaal, tot zinken gebracht en met een 'torpedo een vijandelijk oorlogsschip, waarschijnlijk een kruiser, getroffen. In het Oostelijk deel van de Middelland- sche Zee hebben onze torpedobooten een tegenaanval gedaan op een vijandelijke duikboot, die een convooi trachtte aan te vallen, en dit vaartuig tot zinken gebracht. Tijdens onze actie in het Oostelijk deel van de Middellandsche Zee hebben wij een tor pedojager en een torpedoboot verloren. De bemanning is bijna geheel gered. DUITSCHE WAARSCHUWING. Het opperbevel der Duitsche weermacht heeft nog de volgende waarschuwing gepu bliceerd: De verklaring van Churchill, dat op Kreta Duitsche troepen afgezet zijn, gekleed in Nieuw-Zeelandsche uniformen, is on waar. Mocht zij er aanleiding toe zijn of er een motiveering achteraf voor geven, dat Duitsche valschermjagers niet volgens de regels van het Volkenrecht worden behan deld of behandeld zijn, dan zal het opper bevel der Duitsche weermacht last geven tot overeenkomstige vergelding jegens het tienvoudige aantal Britsche krijgsgevange- Duitsche valschermjagers en troepen zijn op 20 Mei op het eiland Kreta geland en hebben volgens Duitsche weermachtsbe richten het Westelijk deel van het eiland bezet. In den linker bovenhoek bij Krythera is KAART de Zuidelijkste punt van Griekenland aan gegeven, de afstand in Kilometers van daar uit naar de hoofdstad van Kreta (He- rakleon) is 210 K.M. Ten Oosten van Caneas in een diepe in ham ligt de Soeda-baai, de ligplaats van de Britsche vloot. Verder zijn op het kaartji de voornaamste havens van het eiland aan gegeven. Naar United Press uit Londen meldt, bouwen de Britsche troepen nieuwe stel lingen op Cyprus, daar zij deze noodzake lijk achten, als Kreta door de Duitschers ingenomen mocht worden. DE „HOOD" IN DE LUCHT GEVLOGEN. De Britsche admiraliteit maakt, volgens een speciaal bericht van den Engelschen berichtendienst bekend, dat de slagkruiser „Hood" in de lucht is gevlogen. Volgens een nadere mededeeling van den Britschen berichtendienst heeft de „Hood" tijdens den strijd met Duitsche zeestrijd krachten „ongelukkigerwijze"" treffers in de kruitkamer gekregen. Naar het D.N.B. nog uit Berlijn meldt, heeft de formatie van denzelfden admiraal Lüttjens, die de „Hood" torpedeerde, in Maart ook de groote Britsche hulpkruiser „Jervis Bay" tot zinken gebracht, met welk schip de Britsche admiraal Maltby onder ging. GENERAAL VOLPINI GESNEUVELD. Onder de heldhaftige verdedigers van Amba Aladzji, die op het veld van eer zijn gevallen, bevindt zich ook generaal Vol- pini, de adjudant van den hertog van Aosta. Dit is de vijfde Italiaansche generaal, die in het eerste jaar van deri oorlog in den strijd is gebleven. DE WAARDE VAN KRETA BRITSCHE VLOOT HEEFT KRETA VERLATEN. De Britsche vloot heeft, naar aan het D.N.B. gemeld wordt, het gevechtsgebied rondom Kreta verlaten. Zij is gevlucht voor hét Duitsche luchtwapen en heeft zich met de overblijfselen naar haar steun punten teruggetrokken. De Britsche vlqot heeft verliezen géle- den, die binnen afzienbaren tijd niet zijn aan te vullerf en die de strijdvaardigheid van de Middellandsche Zeevloot aanzien lijk verminderd. Het Duitsche luchtwapen heeft in deze dagen van strijd rondom Kreta bewezen, dat zijn aanvalskracht zelfs is opgewassen tegen een als onover winlijk beschouwde concentratie van krachten als de Britsche Middelandsche Zeevloot. Van Duitsche zijde wordt met betrek king tot de operaties rondom Kreta op het vólgende den nadruk gelegd: 1. De belangrijke voordeelcn, welke de verdedigers van het eiland Kreta bezitten. De afstanden hebben een actie van Duit sche valschermjagers en uit dp lucht gelan de troepen bijzonder moeilijk gemaakt. Aangenomen kan worden, dat niet alleen de eilandbezetting versterkt is, daar de Britten met een Duitschen aanval reke ning moesten houden, doch dat ook het geheele eiland in een, vestingachtigen toe stand is gebracht. Terwijl de Duitschers onder het vuren van het afweergeschut met moeite onvoorbereide landingsplaatsen moesten zoeken, stond den Britten een aantal goede vliegvelden ter beschikking. Ook vliegtuigmoederschepen konden den verdedigers hulp vanuil de lucht brengen. Tenslotte kon de vloot den verdedigers van het eiland voortdurend hulp brengen. De prestatie van de Duitsche -veroveraars kan derhalve niet hoog genoeg worden aangeslagen. 2. De beteekenis van het eiland Kreta voor de strategische positie van de Brit ten in deMiddellandsche Zee, zooals zij van Engelsche zijde wordt opgegeven. In Londen wordt er op geweeezn, dat, in ge val Kreta in Duitsche handen zou vallen, Suez reeds voor de helft bereikt zou zijn, waardoor de Britsche positie in Irak, Egypte en in het Nabije Oosten in het al gemeen aan ernstige gevaren zou zijn blootgesteld. 3. In Duitsche militaire kringen verheelt men deze mogelijkheden niet. Er wordt echter op gewezen, dat Duitschland nog andere pijlen op zijn boog heeft en dat er nog in het geheel geen zekerheid bestaat over de vraag of de Duitsche leiding juist waarde zal hechten aan de door Engeland aangeduide gevolgen van een inneming van Kreta. Nog steeds hullen kringen van de opperste oorlogvoering zich in een ge heimzinnig zwijgen. DE STRIJD IN HET WESTEN De Duitsche bevelhebber van de duik- booten, vice-admiraal Doenitz, heeft de volgende dagorder aan liet duikbootwapen uitgevaardigd: „Guenther Prien, de held van Scapa Flow, heeft zijn laatsten tocht gedaan. Wij, duikbootmannen, buigen ons in trotschen .rouw en groeten hem en zijn mannen. Ook wanneer hem-de wijde Oceaan bedekt, staat Guenther Prien toch voor altijd midden onder ons. ;Geen duikboot zal naar het Westen varen, die hij niet begeleidt, die niet iets van zijn geest meeneemt. Geen slag tegen Engeland zal door ons geslagen worden, dien hij niet, aandringend tot den aanval, medemaalft. Overloopend van jeug dige kracht en elan, is hij voqr de duik- bootstrijders een eeuwig voorbeeld. Wij hebben hem verloren en herwonnen: sym bool is hij voor ons geworden voor onzen harden, onwrikbaren aanvalswil tegen En geland. De strijd gaat voort in zijn geest". Ten Noordwesten van Texel is Zaterdag middag door een Duitschen jager een Brit sche bommenwerper van het type Vickers Wellington neergeschoten. Het toestel dat klaarblijkelijk uit was- op gewapende ver kenning, stortte na korten strijd brandend WINST. Er zijn menschen, die vroeger augurkjes en bruine boonen eenvoudig niet konden uitstaan en van vette jus werden ze onwel, als zij'het zagen. In dat opzicht is er iets veranderd. Ze koken nu van verontwaardiging even lang als de bruine boonen, als blijkt dat hun leverancier zijn over jarige voorraad reeds heeft uitver kocht en ze bezweren den winkelier met de bruine boonen-bonnen in de hand, dat hij, direct als hij weer een nieuwe voorraad aan krijgt, onmid dellijk wat voor hen opzij zal zetten. Zij weten nu bovendien heel precies hoe de boonen moeten worden toe bereid, dat zij in regenwater beter weeken, dat vet. erbij heclemaal niet noodig isv dat je er'gehakt van kunt maken en soep en dat zij ook heel goed smaken met uitjes, sla, piccalilly en nog zeven andere kleinigheidje*. Ik bedoel maar te zeggen, dat de mensch niet minder lucullistisch, maar wel handiger en slimmer is geworden. Dat is de winst van dezen tijd. En die winst moeten wij houden. Ook als de oorlog en de distributie den vredes- dood gestorven zijn. Want ik zou niet weten, waarom wij dan \yeêr beslist caviaar zouden moeten eten, als wij nu weten, dat de bruine boonen van nu minstens even smakelijk zijn als de caviaar van toen. Er valt dan niets anders te betreu ren dan dat \'oor deze wetenschap een oorlog noodig is geweest. FRANKRIJKS NIEUWE TAAK EEN UITEENZETTING VAN LAVAL. Pierre Laval heeft in een interview met den correspondent van de United Press te Parijs principieele uiteenzettingen gegeven van de Fransche politiek en^de bedreigin gen der Ver. Staten tegen de onschendbaar heid van het Fransche koloniale rijk. In Fransche kringen wordt hicraap de groot ste beteekenis gehecht, daar het hier het eerste openhaar bekend gemaakte stand punt van Laval na zijn aftreden betreft. Laval verklaarde, dat de tegenwoordige spanning tusschen Frankrijk en de Ver. Staten op ernstige misverstanden berust. Het vaak genoemde argument der Ver. Sta ten. dat zij nan den oorlog willen deelne men om Frankrijk te bevrijden, wees Laval van de hand met de woorden, dat dit inT druischt tegen de levensbelangen van Frankrijk. „Met een sterk hart en slechts gedragen door de liefde voor mijn vader land, ben ik na den wapenstilstand de on derhandelingen met Duitschland begonnen. Geen enkel oogenhlik, in geen gebaar of eenig voorstel hebben de Duilschers een houding aangenomen, welke mijn trots als Franschman gekwetst heeft", zoo zeide La- val letterlijk. „In Montoire, zoo vervolgde hij, heb ik twee uren lang met den Fuehrer gesproken. Het algemeene Ijeginsel der sa menwerking van Frankrijk met Duitsch land is daar vastgelegd. De vrede, welken ik hoop te verkrijgen en waaraan ik na de ontmoeting met den Fuehrer geloof, is een vrede van eer en rechtvaardigheid, een vrede, welke Frankrijk in staat stelt, aan de groote politiek der samenwerking in hel nieuwe Europa loyaal deel te nemen. Deze vrede is het doel der samenwerking met Duitschland, terwijl een vrede van ver brokkeling en verwoesting het gevolg zou zijn, wanneer Frankrijk weigerde de metf een uniek gebaar door den Fuehrer uitge stoken 'hand aan te nemen". Zich rechtstreeks tot de Amerikanen richtend, sloot Laval met de woorden: „Men kan zich onmogelijk voorstellen, dat de Ver. Statc^n op een oogenblik vanFrank- rijks grootsten nood, de „Tricolore" (de Fransche vlag) willen gaan vervangen door de „Stars and Stripes" (de Amerikaansche vlag) in de verre Fransche bezittingen. Frankrijk zou in de naaste toekomst een trait-d'unioh tusschen de nieuwe wereld en het nieuwe Europa- kunnen worden. Deze taak kan het echter slechts dan vervullen, wanneer het tot een duidelijke samenwer king met Duitschland zonder bijgedachten overgaat!" OP DEN ALBANEESCHEN MINISTER PRESIDENT. Stefani publiceert het volgende bericht uit Tirana: Op 17 Mei, toen de koninklijke stoet naar het vliegveld van Tirana onderweg was, heeft een Grieksche burger eenige pistool schoten op den Albaneeschen minister-pre sident Veruaci gelost, die naasf den koning- keizer gezeten was. De schoten misten hun doel en de man, een zekere Mihailoff Va- sillaci, werd terstond gearresteerd en aan de lynchjustitie van het volk onttrokken. Over den misdadigen aanglag werd eerst niets bekend gemaakt, om het terstond be gonnen onderzoek niet te belemmeren, en om mogelijke handlangers te vinden. In de verhooren, die tot Vrijdag duurden, heeft Mihailoff verklaard, dat hij tegen de leden de regeering redenen van persoon lijke vijandschap heeft, omdat hij niet ont vangen en aangesteld geworden is. Zijn be doeling was, den jubel van het Albaneesche volk te verstoren. Het proces tegen Mi hailoff Vasillaci zal binnenkort voor het militaire gerechtshof in Albanië plaats vin den.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsche Courant | 1941 | | pagina 1