DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
Van (ünnen uit
Momentje
DINSDAG 20 MEI 1941
32ste Jaargang No. 9953
3)e Ccid^li^Soii^ciAvt
Telefoon: Redactie 20015. Administratie 20935.
Giro 103003. Postbus 11.
Bureaux Papengracht 32.
Hoofdredacteur: Th. Wilmer, Leiden.
Dit nummer bestaat uit
twee bladen.
V Lectuur.
Met oppervlakkigheid wordt vaak nuttige
en leerrijke, schoone lectuur ter zijde ge
legd terwijl mét belangstelling en graag
te, oppervlakkige lectuur wordt gelezen.
Hierin is in dezen tijd wel een merkwaar
dige kentering gekomen wij wezen er
dezer dagen op. Er-is veel meer vraag naar
degelijke en diepgaande lectuur.
Maar er zijn toch nog te velen, die lec
tuur niet schijnen te kunnen apprecieeren,
niet schijnen te kunnen schatten op de
juiste waarde.
Onder het vele, wat het katholieke dag
blad, als zoodanig, den lezers biedt, behoort
wat de „Leidsche Courant" betreft, een we-
kelijksche rubriek op Zaterdag over den
Bijbel. Dankbaar hebben wjj kunnen con-
stateeren, dat deze rubriek door vélen
wordt gelezen, wat wil zeggen, dat velen
wekelijks iets nuttigs en heilzaams voor het
leven meenemen. Deze en andere rubrieken
in het katholieke dagblad geven het een
bijzonder, een katholiek karakter. Het ka
tholieke dagblad is nieuwsblad als andere
bladen, maar heeft ook eigen aard, eigen
doelstelling. Deze opmerkingen wilden we
hier even terloops maken.
Het nut van het Bijbel-lezen, dat iedere
Zaterdag in onze courant wordt gepropa
geerd, zal iedereen erkennen, als hij den
Bijbel leest met aandacht en geregeld.
Wij willen hier citeeren, wat mgr. de. v.
Noort schreef, reeds enkele jaren geleden,
over het lezen van den Bijbel, speciaal het
lezen van de Evangeliën:
„De vier Evangeliën zijn voqj ons Ka
tholieken en evenzoo voor de geloovige
Protestanten heilige Boeken; heilig op een
dubbelen titel. Vooreerst om hun kostbaren
inhoud: de leer en het leven onzes Heeren,
vervolgens omdat ze onder bovennatuur
lijke ingeving des H. Geestes zijn geschre
ven. Daar zijn voor ons, Christenen, geen
waardevoller en nuttiger boeken dan de
Evangeliën. Hij, die deze Evangeliën dik
werf leest en herleest, ze liefst dagelijks
ter hand neemt, zal niet slechts vooruit
gaan in kennis van, maar ook in liefde voor
den Christus. Daarom heeft Paus Pius X
van ganscher harte de pogingen gezegend
dergenen, die de lezing en overweging der
H. Evangeliën in de christelijke huisge
zinnen zoeken te bevorderen. „Het Evan
gelie immers zoo schreef hij is het
boek voor allen, waaruit ook de eenvou-
digen heilzame en zoete onderrichting zul
len putten". Daarom hebben onze Neder-
landsche Bisschoppen de vertaling van de
„H. Evangeliën en de Handelingen der
Apostelen", door de Apologetische Ver-
eeniging uitgegeven, ten zeerste toegejuicht
en volgaarne aanbevolen, „met den wensch,
dat zij weldra in geen katholiek gezin ont
breken zal". Die wensch onzer hoogw. Bis
schoppen is voor een goed deel in vervul
ling gegaan: in minder dan twintig jaren
zijn honderd-duizenden exemplaren van
het „Bijbeltje" verspreid (Mgr. v. Noort
schreef dit in 1928). Moge het ook gelezen,
trouw en veel gelezen worden! Ieder vindt
tijd om zijn courant te lezen; moge het
weldra vaste regel zijn, dat in ieder katho
liek gezin dagelijks een kapittel van het
Evangelie gelezen worde. De godsdienstzin
en het geestelijk leven zullen er niet wei
nig bïj winnen!"
Wij nemen dit citaat gaarne hier over,
ook wellicht ten overvloede ter pro
pageering van de Bijbel-rubriek in de
„Leidsche Courant".
RERUM NOVARUM-HERDENKING
Pontificale H. Mis te Amsterdam, op te
dragen door den bisschop van Haarlem.
Z. H. Exc. Mgr. J. P. Huiibers, bisschop
van Haarlem, zal Zondag 25 Mei om half-
tien in de kerk van den H. Nicolaas aan
de Prins Hendrikkade te Amsterdam een
pontificale H. Mis opdragen ter gedachte
nis van de uitvaardiging der encycliek Re-
rum Novarum voor vijftig jaar.
MIDDELBURGS STADHUIS WORDT
HERBOUWD.
De gemeenteraad van Middelburg heeft
aangenomen een voorstel van B. en W. om
aan de architecten K. van Heeswijk en in
genieur A. v. d. Steur op te dragen de her
bouw van het stadhuis.
REEDS meermalen is van Duitsche
zijde betoogd dezer dagen nog zeer
duidelijk door Hauptbefehlsleiter Schmidt
dat Duitschland geen aanspraak maakt
op de heerschappij over Europa, maar wel
op de leiding in Europa.
Dat er een zeer reëel verschil is tus-
schen die twee begrippen en dab- men in
Duitsche kringen dat verschil ook heel
goed kent en welbewust aanvaardt, blijkt
uit een artikel, dat dezer dagen verscheen
in de „Deutsche Zeitung in den Nieder-
landen". Dat artikel was van de hand van
dr. Thierfelder en de schrijver betoogde
daarin, dat Europa „von innen heraus",
van binnen uit gewonnen moet worden.
Eerst heeft Frankrijk en daarna Enge
land een imperialistische' politiek gevoerd
en aan Europa hun stempel opgedrukt,
waardoor de naties het gevoel kregen, dat
hun innerlijk geweld werd aangedaan, dat
zij door vreemden werden overheerscht.
„Dezen weg van Frankrijk en Engeland
zullen wij- niet gaan aldus dr. Thierfel-
der welke weg gevoerd heeft tot een
gedwongen organisatie van ons wereld
deel, omdat wij leering getrokken hebben
uit de geschiedenis en omdat het ons stre
ven is, Europa een blijvende gestalte te
geven".
Dat is slechts te bereiken door een na
tuurlijke ordening en daaronder verstaat
de schrijver „dé erkenning van een volks
eigen rangorde". Ieder volk, dat zich voor
Europeesche samenwerking verklaart,
heeft in den kring der volkeren zijn bij
zondere, slechts door dat volk te vervullen
taak. En de regeling van ieders taak, de
leiding over het goed functioneeren van
het organisch geheel komt toe aan „dat
volk, dat machtig en verstandig genoeg
is, om in algeheele onafhankelijkheid een
beslissing te nemen". Overal waar men-
schen willen samenwerken hebben zij een
leiding noodig en het wordt overal als vol
komen natuurlijk aanvaard, dat hij de lei
ding krijgt, die daartoe op grond van zijn
capaciteiten en van zijn prestaties het
beste geschikt geacht wordt.
Eeif dergelijke leiding is geen tyrannie
en mag daarin ook niet ontaarden. De lei
ding in de Europeesche ordening zal ook
niet in overheersching ontaarden, wanneer
zij inziet, dat ieder volk ii\ zijn waarde
gelaten moet worden.
Duitschland, aldus dr. Thierfelder, „zal
Europa niet germaniseeren, maar in iede
re natie de wezenlijke krachten wekken,
waarmede een zinrijke nieuwboüw en
wederopbouw van ons werelddeel moge
lijk is".
BU de gedachtep in dit sympathiek
geschreven artikel in de „Deutscit
Zeitung" verwerkt, sluiten wij ons gaarne
aan. Wij zouden er nog meer citaten aan
kunnen ontleenen, die er alle op wijzen,
dat Europa slechts dan van binnen uit te
winnen is, wanneer in het nieuwe huis,
dat allen gezamenlijk zullen moeten op
trekken, een ieder zich ook werkelijk
„thuis" voelt, omdat hij er onvoorwaarde
lijk „zich zelf" mag zijn.
Wij zouden nog kunnen aanhalen, wat
dr. Thierfelder schreef over het ideaal van
eén gemeenschappelijk platform, waarop
allen elkander zouden kunnen ontmoeten,
maar het aangehaalde zij voldoende om te
laten zien, hoe ook bij onze Oosterburen
de wensch levendig is om te geraken tot
een wederzijdsche goede verstandhouding
op de basis van een in vrijheid genomen
en op verstandelijke overtuiging berustend
besluit.
Dat is de weg om het Nederlandsche
volk te brengen tot vruchtbare samenwer
king.
Wij hebben eens iemand de paradoxale
stelling hooren debiteeren, dat ons volk
zoowel het meest verdraagzame als het
meest onverdraagzame volk ter wereld is.
En wij gelooven, dat de man gelijk heeft.
Wij laten anderen gaarne in hun waarde,
ook al zijn wij het niet met hen eens en
daarin zijn wij zeer verdraagzaam. Maar
onverdraagzaam is het Nederlandsche volk
tegenover alles wat het als ongemotiveer-
den dwang ondervindt.
Het Nederlandsche volk wil „zichzelf"
zijn, maar als men het overtuigt, dat het
zichzelf kan blijven, ook als onderdeel van
een grootere volksgemeenschap, dan is
het nuchter genoeg, om de waarde van sa
mengaan boven verdeeldheid klaar in te
zien en daarnaar consequent te handelen.
Eenmaal gewonnen is een Nederlander
trouw tot het einde.
Hij worde gewonnen „van binnen uit".
Mr. H. G.
EEN ARlëNS-MAPJE
Door de Dr. Ariëns-Vereeniging werd
dezer dagen een mapje uitgegeven, met de
portretten van drie groote mannen op het
gebied der Kath. Drankbeschrijding, waar
van twee algemeen bekend zijn, n.l. Dr.
Ariëns en Pater Ildefonsus. De portretten
zijn keurig uitgevoerd op fraai kunstdruk-
carton, naar teekeningen van den kunst
schilder Hernadi.
Bijzonder fraai is het Hdefonsus-portret
dat het bevat, misschien wel het mooiste
portret van den Bruinen Strijder, dat be
staat. Het mapje is verkrijgbaar bij het
Centraal Bureau van de Dr. Ariëns-
Vereeniging te Helmond.
WINTERHULP#NEDERLAND
W interhulp-loten.
ZES MILLIOEN LOTEN k 0.50 EN
VOOR 1 MILLIOEN AAN
GELDPRIJZEN.
Zaterdag j.l. is in geheel ons land een
aanvang gema'akt met de verkoop van lo
ten van de WinterhuLp-loterij Nederland
1941, zooals de volledige en offciëele naam
luidt.
Er moeten in totaal zes millioen loten
tegen de prijs van vijftig cent per lot aan
den man en de vrouw worden gebracht en
er wordt in totaal een bedrag van één mil
lioen gulden aan prijzen beschikbaar ge
steld.
Er is een 'buitenhuisverkoop (straatver
koop) en een binnenhuisverkoop georgani
seerd.
Voor een doelmatige verkoopsorganisa
tie is het land in 45 districten verdeeld;
aan het hoofd van elk district staat een
hoofdagent, die zelf voor de aanstelling
van agenten (verkoopers) moest zorg dra
gen.
In totaal hebben ongeveer 2500 loterij
agenten hun medewerking toegezegd, ter
wijl het aantal collectanten (verkoopers)
voor de buitenhuisverkoop, welke geschiedt
op straat, 'bij sportwedstrijden, in verga
deringen enz., ongeveer 1200 bedraagt.
Zooals gezegd, is de lotenverkoop j.l. Za
terdag in ons land begonnen. Men hoopt,
dat binnen enkele maanden alle loten ver
kocht zullen zijn. De straatverkoop ge
schiedt elke dag, ook des Zondags.
Bij de bekende firma Enschedé te Haar
lem zijn de loten gedrukt.
Ieder lot bestaat uit twee gedeelten, t.w.
een stamlot en een premielot.
Met het premielot, dat men dus
zorgvuldig moet bewaren,
kan men, als de loten zijn verkocht, mee
trekken in de ein dp r e m i e-t r e k-
k i n g. Alzoo heeft men kans op twee
prijzen.
In de premie-loterij worden uitgeloot:
1 premie van f 5000.
2 premies van f 500.
100 premies van 100.
Dat "zijn dus 103 premies met een totaal
bedrag van 16.000 aan prijzen.
De trekking hiervoor geschiedt uiterlijk
1 December 1941 in het openbaar onder
notarieel toezicht. De publicatie geschiedt
door trekkingslijsten, welke ter inzage zul
len worden gelegd bij alle 'bureaux van
W.H.N. -en door middel van de pers.
De uitbetaling der premies geschiedt
door het hoofdbureau van W.H.N., Hofweg
7 te 's-Gravenhage, tegen overlegging van
het premielot.
Ter contröle staat op het premielot ver
meld, welke prijs op 'het stamlot is geval
len. De prijs van het stamlot kan echter
slechts worden uitgekeerd tegen overleg
ging van het stamlot. Prijzen tot en met
10 worden direct door den verkooper
uitbetaald, terwijl de overige prijzen tegen
inlevering van het stamlot door het hoofd
bureau van W.H.N. worden1" uitbetaald.
Onder de stamloten bevinden er zich
885.000 met prijzen variëerend van 0.50
tot 1000.
Alle premies en prijzen vervallen, indien
zij niet binnen één maand na uitloting ter
inwisseling zijn aangeboden.
Ongetwijfeld is deze vorm
van loterij een novum voor
Nederland.
Iedere straatverkooper van loten draagt
bij zioh een rood geverfde stalen koffer,
waarin aanwezig een cartonnen doos met
200 loten en een bakje voor berging der
door hem uitbetaalde stamloten tot en met
10 en het geld, dat hij ontvangt.
De prijzen zijn vooruitgetrokken, welke
trekking door een speciale menging ge
schied is. De stamloten met prijzen zijn
door twee ambtenaren van de centrale re
cherche, onder leiding van een hoofdamb
tenaar der loterij, dooreengemengd in de
doozen gedaan. Door deze wijze van men
ging is voorkomen, dat in een doos met
loten geen stamloten met prijs zouden zit
ten.
Men méldt ons:
Hoewel eerst Zaterdagmiddag is begon
nen met den verkoop van de loten voor de
Winterhulploterij, kan reeds thans gezegd
worden, dat deze een groot succes is. Bij
duizenden gaan de loten weg, en zoo over
stelpend is de drukte, dat men bij het
hoofdbureau te Den Haag zelfs bij bena
dering geen cijfers kan 'noemen. De be
richten uit de groote steden geven over
weldigende cijfers aan, terwijl ook uit de
provinciale hoofdsteden en kleinere plaat
sen de berichten aantoonen, dat de hoog
ste verwachtingen worden overtroffen.
Van het platteland komen eveneens
slechts gunstige berichten, zelfs uit Fries
land, dat toch bekend staat als een lastig
terrein voor loterijen, is dit het geval.
Uit de bij hét hoofdkantoor binnengeko
men berichten 'blijkt, dat men op sommi
ge plaatsen zelfs moeilijkheden heeft om
de organisatie vlot te laten verloopen, daar
geen rekening was gehouden met een der
gelijk groot succes.
St. Franciscus, voorbeeld
voor de vernieuwing.
EERSTE FRANCISCAANSCHE ZONDAG
Onder buitengewone belangstelling werd
Zondag te Utrecht de eerste van de reeks
„Franciscaansche Zondag" in Nederland
gehouden, wier bedoeling is St. Franciscus
als toonbeeld te stellen voor de maatschap
pelijke en vooral ook voor de godsdienstige
hernieuwing van het huidig menschdom.
Nadat des ochtends onder alle H.H. Mis
sen in de verschillende parochiekerken der
stad door een Pater Franciscaan of Capu-
cijn over St. Franciscus en diens voor
beeldige beleving van de wetten van het
H. Evangelie was gepredikt, had des na
middags te half drie in den Stadsschouw
burg een zeer druk bezochte bijeenkomst
plaats, waar een groep amateur-tooneelis-
ten het bekende spel van Ghéon „De
Wereld veroveraar" voor het voetlicht
brachten. Het gebouw was tot in de uiter
ste hoeken met een aandachtige en inge
togen menigte katholieken gevuld, waar
onder tal van vooraanstaande Katholieken
en vele Eerw. heeren Geestelijken uit stad
en omtrek werden opgemerkt.
Vóór de toon^eluitvoering aanving, ver
scheen de Weleerw. Heer Henri de Greeve
op het podium voor het houden eener rede
over „St. Franciscus en de moderne tijd.".
Spr. ving aan met er op te wijzen, dat
wanneer men zich ernstig verdiept in den
titel van zijn rede, waarvan de deelen in
fel contrast met elkander schijnen te
staan, men aanstonds aanvoelt, dat onze
hedendaagsche wereld met alle macht moet
worden teruggevoerd naar de meest ele
mentaire eenvoud. Het geheele moderne
leven, sociaal-, politiek-, cultureel, is ver
wikkeld en verward in tallooze problemen,
waaruit bijna niemand meer wegwijs
wordt. God, Die de hoogste eenvoud is,
heeft de wereld eenvoudig geschapen,
maar de menschen hebben met hun pro
blemen en gekunstelde tegenstellingen het
leven verward, moeilijk en lastig gemaakt.
Uitvoerig schetste de Eerw. redenaar
hierop de typische kenmerken van St.
Franciscus' karakter en zijn voorbeeldigen
levensgang, waarbij hij vooral diens groot
Godsvertrouwen, eenvoud, soberheid,
Godsliefde, liefde tot de menschen en de
Natuur, kinderlijke blijheid en onbevangen
heid aan de huidige menschheid ten voor
beeld stelde.
De wereld moet terug naar die eenvoud
en ongekunsteldheid, aldus de Eerw.
spreker. Men zoeke zijn geluk niet in de
weelde, die slechts zorgen en verdriet
brengt, maar trachte St. Franciscus' mini
male levensvoorwaarden na te streven, die
meer vreugde geven dan de rijkdom. Men
snijde het standenverschil en andere tegen
stellingen uit, betrachte als hij de naasten
liefde en inschikkelijkheid en men vindt
als hij de kinderlijke blijheid van de kin
deren Gods terug!
St. Franciscus' leven was een liefdetocht
naar groote daden. Het moge den moder
nen mensch bezielen en tot een trouwe na
leving in eenvoud en oprechtheid van de
Evangelische wetten aansporen.
Een daverend applaus volgde op deze
rede, waarna de tooneeluitvoering van
Ghéon's meesterwerk door de Utrechtsche
tooneelisten een aanvang nam. Het stuk,
dat een goede vertolking genoot, oogstte
veel bijval.
Ten slotte kunnen wij nog mededeelen,
dat de belangstelling van Katholiek
Utrecht voor deze Franciscaansche meeting
zoo groot was, dat des avonds in den
Schouwburg een herhaling moest gaan,
terwijl nog een tweetal reprises zullen vol
gen op Zondag 25 Mei.
Wanneer men deze eerste Franciscaan
sche demonstratie te Utrecht als een proef
mag beschouwen, d.i. als een peilen naar
eventueel succes van het nieuwe Francis
caansche streven, dan kan men moeilijk
ander» dan van een veelbelovende bewe
ging spreken.
EEN HALSSTARRIGE RAAD
Teneinde te kunnen over gaan tot de
beëediging van den door den commissaris
der provincie Limburg benoemden ge
meente-ontvanger W. Nissen van Mont-
foort. mede tot gemeente-ontvanger van
Maasbracht, was de raad van Maasbracht
wederom opgeroepen, nadat de raad eeni-
ge dagen te voren bij dat agendapunt de
vergaderzaal had verlaten, zoodat de be-
eediging niet kon doorgaan.
Thans waren alleen de. twee wethouders
opgekorflen, de vijf raadsleden allen weg
gebleven. Dit had tot gevolg, dat de be-
eediging weer niet is kunnen doorgaan.
Met dit wegblijven wilde de gemeenteraad
toonen, niet mede te willen werken aan de
beëediging van den gemeente-ontvanger.
Deze week zal de raad opnieuw worden
opgeroepen, voor de derde wettelijke ver
gadering. Dan zal, ongeacht het aantal
opgekomen leden, de beëediging kunnen
doorgaan, mits er slechts één lid of wet
houder aanwezig is. Volgens de wet kan
dan één lid alle beslissingen nemen.
LOOPER.
Ik lees in de krant, dat te Roubaix
op 93-jarigen leeftijd een postbode ge
storven is, die in zijn diensttijd onge
veer 400.000 k.m. heeft afgelegd, dus
een afstand van tienmaal den omtrek
der aarde. Ook in zijn vrijen tijd wan
delde hij veel. „De eenige maal, dat
ik tegen mijn zin een voettocht maak
te", placht hij te zeggen, „was, toen
ik als soldaat den oorlog van 1871
meemaakte en meer moest loopen dan
me lief was".
Dit bericht lokt tot wijze bespiege
lingen. En de meest voor de hand lig
gende overpeinzing is deze: dat de
open lucht, de vrije natuur wel ber
stens vol moet zitten met vitaminen,
om iemand, die er 400.000 k.m. in af
legde, 93 jaar te laten worden. Wan
delen moet dan toch gezond zijn en
de negenduizend wandelsportvereeni-
gingen, die ons land telt, verdienen
dan meer belangstelling dan vele an
dere zaken, die onze aandacht op-
eischen. Men zou er een medische ru
briek van kunnen maken.
Een andere overweging is deze: de
man heeft 400.000 k.m. geloopen en
desondanks niet veel gezien. Men zou
hem beter op achtereenvolgende
en aan elkaar aansluitende stukjes de
post hebben kunnen laten bezorgen.
Hij zou dan toch altijd nog tien keer
zijn thuisgekomen.
Maar, waaraan is hij nu gestorven?
Het is moeilijk voor zoo iemand een
ziekte te bedenken. Maar, als het daar
zoo is als hier, zal het bij dezen kilo-
meterverslmder-op-schoenen wel ge
weest zijn uit angst voor de schoen
distributie
Het koninkrijk Kroatië
HET KONINKRIJK HEEFT 7 MILLIOEN
INWONERS
Aimone di Savoia-Aosta, hertog van Spo-
leto, die uitgeroepen is als koning van
Kroatië. (Pax Holland).
Irene, prinses van Griekenland en Dene
marken, koningin van Kroatië.
(Pax Holland).
De Duitsche pers besteedt veel aandacht
aan het verdrag, dat Kroatië met Italic
heeft gesloten en aan het uitroepen van
den hertog van Spoleto tot koning van
Kroatië. De wijze, waarop deze berichten
gebracht worden en de commentaren, wel-
'ke worden gegeven, verraden duidelijk de
sympathie, waarmede men in Duitschland
Kroatië bij den opbouw van den nieuwen
staat tegemoet komt. Door het nieuwe ver
drag is de herordening van den Balkan
definitief gestabiliseerd. De natuurlijke
suprematie van Italië om de Adriatische
Zee kómt in het verdrag tot uiting. De
doorloopende bedreiging, welke een vx'eem-
de macht en vooral Engeland op de
Westrand van den Balkan steeds heeft
uitgeoefend, is voor goed uitgeschakeld.
Zooals bekend werden in den afgeloopen
week de grenzen -tusschen Kroatië en
Duitschland vastgelegd. Thans is ook een
definitieve grensscheiding getroffen aan do
Adriatische Zee. Met Hongarije wordt nog
onderhandeld, maar men kan een spoedige
overeenkomst tegemoet zien. Thans
resteert nog een regeling tusschen Kroatië
en Servië, maar het is nauwelijks te ver
wachten, dat de as-mogendheden niet op
zeer korten termijn een besluit over deze
grensstrekking zullen 'nemen. De grond
slagen liggen reeds vast. Zij worden be
paald door de volkenkundige, geografische
en economische verhoudingen. Er wordt
nog slechts over kleine onderdeelen over
leg gepleegd. Daar dus de hoofdlijnen ook
voor deze grensregeling vaststaan, kan men
de oppervlakte van het koninkrijk Kroatië
schatten op 115.000 vierkante K.M. met een
aantal inwoners van rond 7 millioen.
BLOEMEN NAAR DUITSCHLAND.
In 1940 voor 3 1/2 millioen gulden.
Op de jaarvergadering van de coöpera
tieve Aalsmeersche veiling deelde de se
cretaris van de Tuinibouwbond mee, dat in
1940 voor drie en een half millioen gulden
'bloemen naar Duitschland is uitgevoerd.
