DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
Darlans ontmoeting
met Hitier
Momentje
WOENSDAG 14 MEI 1941
32ste Jaargang No. 9948
Telefoon: Eedactie 20015. Administratie 20935.
Giro 103003. Postbus 11.
Bureaux Papengracht 32.
Hoofdredacteur: Th. Wilmer, Leiden.
Dll nummer
twee bladen.
bestaat uit
Twee encyclieken
Mei 1891 verscheen de encycliek „Rerum
Novarum" en in Mei 1931, dus veertig jaren
later, „Quadragesimo Anno".
Het wordt wel algemeen bekend, dat
beide encyclieken op de ontwikkeling der
sociale denkbeelden van grooten invloed
zijn geweest, en om de beginselen, welke
zij verklaren, nog altijd groote, zeer groote*
actueele beteekenis hebben.
„In de geschiedenis van het tijdvak, dat
wy de negentiende eeuw noemen en waarin
het individualisme op politiek maar meer
nog op sociaal en economisch gebied tot
heillooze toestanden en tenslotte tot een
catastrophale ineenstorting van de samen
leving heeft geleid, hebben de encyclieken
van Paus Leo XIII en Pius XI een provi-
dentieële beteekenis gehad. De wereldoor
log van 1914, de bolsjewistische revolutie
van 1917 en de groote crisis van 1929 zijn
de laatste consequenties, de sluitstukken
geweest van de eene groote Europeesche
revolutie, die in 1789 in Frankrijk werd ont
ketend.
De encycliek „Rerum Novarum" mar
keert het einde van deze historische pe
riode, die thans definitief is afgesloten. De
encycliek „Quadragesimo Anno" staat aan
het begin van een nieuwe phase in de ge
schiedenis der menschheid, die van de lang
zame en smartelijke wedergeboorte van een
nieuwe gemeenschap uit de anarchie en de
ontvinding van het individualisme der ne
gentiende eeuw. Beide encyclieken maken
deel uit van een grootsch wereld-orde
ningsplan dat, theoretisch gericht, alle ele
menten van het geestelijke, cultureele,
economische en sociale leven weer wil her
stellen in hun ware hiërarchie".
Aldus vangt aan het eerste artikel van
H. J. Kuiper van een gevarieerde reeks in
een speciaal nummer van „Herstel" (uit
gave van het R.K. Werkliedenverbond in
Nederland), gewijd aan. „Rerum Novarum"
en „Quadragesima Anno".
Dit „Herstel"-nummer zal door allen, die
wat meer van beide encyclieken willen we
ten, dan de namen, met vrucht gelezen
worden met vrucht èn met genoegen om
de verscheidenheid van schrijvers en de
goede verzorging van het geheel.
Helaas kennen vele ontwikkelden, intel-
lectueelen van genoemde encyclieken heel
weinig meer, niéts meer dan de namen.
Als de wereld maar naar het vermaan
in die encyclieken had geluisterd. Als 'de
wereld meer had geluisterd naar het ver
maan van den Paus over de dringende
noodzakelijkheid van radicale her
vormingen; b.v. naar deze passage uit
„Quadragesimo Anno": „Dit nu is het doel,
dat volgens Onzen Voorganger zoo drin
gend-noodzakelijk moet worden nage
streefd: de verlossing uit het proletariaat.
Wij kunnen daarop niet krachtig genoeg
den nadruk leggen, en er niet dikwijls ge
noeg op aandringen, juist omdat zulke heil
zame wenken van den Paus niet zelden in
den wind geslagen zijn, deels omdat men
ze opzettelijk doodzweeg, deels wyl ze als
ouitvoerbaar werden beschouwd, terwijl
nochthans de mogelijkheid en de noodza
kelijkheid bestond, ze te verwezenlijken".
Zeker, de encyclieken hebben gelukkig
óók by velen resultaat gehad, zichtbaar en
tastbaar resultaat.
Zoo kan mgr. J. G. van Schaik in het
„Herstel"-nummer schrijven: „In Neder
land hebben wij dan ook tenslotte bereikt,
overeenkomstig de pauselijke encyclieken,
dat gTootwerkgevers, boeren, middenstan-
desr en arbeiders, eikaars rechten en belan
gen erkennend, broederlijk samenwerken
in de eene vaderlandsche volksgemeen
schap". Moge de samenwerking steeds
hechter en algemeener worden!
Dat de vruchten van den arbeid niet
rechtvaardig zijn verdeeld; dat deze verdee
ling in den nieuwen tijd anders, beter
moet zijn wordt nu in breede kringen
erkend. Maar Pius XI constateerde het héél
scherp in „Quadragesimo Anno": ,,'t Is vol
komen waar, dat een proletariërsbestaan
lang niet hetzelfde is als pauperisme; maar
het feit alleen van die onafzienbare drom
men proletariërs naast een kleinen kring
van onmetelijk-rijken, is dat niet het meest
onweerlegbare bewijs, dat de rijkdommen,
DARLAN WEER IN VICHY
Naar het D.N.B. uit Vichy meldt Is ad
miraal Darlan via Parijs van zijn onderhoud
met den Führer en den rijksminister van
buitenlandsche zaken in Vichy terugge
keerd, waar hij door den dief van den
staat, maarschalk Pétain, werd ontvangen.
Voor Woensdagochtend is een minister
raad bijeengeroepen, waaraan alle leden
der regeering zullen deelnemen. In politieke
kringen te Vichy neemt men aan, dat ad
miraal Darlan rapport zal uitbrengen over
zijn besprekingen met den Führer en den
rijksminister van buitenlandsche zaken,
von Ribbentrop. Na den ministerraad zal
een officieel communiqué worden uitgege-
Ten aanzien van de ontmoeting tusschen
den Führer en den plaatsvervangenden mi
nister-president van Frankrijk, Darlan, gaf
gisteren in de Wilhelmstrasse te Ber
lijn uiting aan de meening, dat bijzonder
heden buiten het communiqué voorloopig
niet te verwachten zijn. Of de besprekin
gen geëindigd zijn, kan men nog niet zeg
gen. In politieke kringen heeft men alge
meen den indruk, dat het resultaat der be
sprekingen bevredigend is.
ROOSEVELT STELDE ZIJN REDE UIT.
President Roosevelt, die dezer dagen een
belangrijke rede zou houden, heeft deze
rede uitgesteld. Dit uitstel wordt op ver
schillende wijzen uitgelegd.
Terwijl het besluit van Roosevelt deels
wordt toegeschreven aan zijn ziekte, welke
hem zeer verzwakt heeft, wordt anderzijds
de meening verkondigd, dat de vele nega
tieve brieven aan de senatoren in de kon
vooikwestie den president aarzelend ge
maakt hebben en hem hebben doen beslui
ten, de verdere ontwikkeling af te wach
ten. Van den kant der voorstanders van
deelneming aan den oorlog wordt ver
klaard, dat Roosevelt een zeer oorlogszuch
tige rede wil houden. Daarvoor zijn echter
de vertegenwoordigers van de pan-Ameri-
kaansche Unie, die op het oogenblik in de
Ver. Staten vertoeven, voor hem niet het
meest geschikte forum. Tenslotte hoort men
nog de opvatting verkondigen, dat de eisch
van senator Pepper, volgens welke de Ver-
eenigde Staten de Azoren, en de Kaap Ver-
dische eilanden zouden moeten bezetten, in
Latijnsch-Amerika zoo groote verontwaar
diging gewekt heeft, dat deze „faux pas"
eerst geregeld moet worden.
HET GEVAL HESS.
In politieke kringen te Berlijn wees men
gisteravond inzake het geval-Rudolf Hess
in het bijzonder op de passage van het hier
over van Engelsche zijde uitgegeven com
muniqué, waaruit blijkt, dat Hess gebracht
is naar een plaats, die streng geheim wordt
gehouden en waar niemand hem mag be
zoeken. Men noemt in de genoemde krin
gen deze passage van het Britsche commu
niqué bijzonder belangwekkend en voegde
hieraan toe, dat onder dergelijke omstan
digheden natuurlijk niemand kan onder
zoeken, hoe men Hess behandelt en met
welke methodes men hem eventueel zekere
verklaringen ontwringen zal. Van Duitsche
zijde is men dientengevolge niet in staat
te controleeren in hoeverre berichten, die
door Londen hierover worden uitgegeven,
authentiek zijn. Men twijfelt er echter in
politieke kringen te Berlijn reeds thans
niet aan, dat Churchill en zijn kliek van de
geheele aangelegenheid het meest euvele
propagandistische misbruik zullen maken.
Van welingelichte zijde wordt vernomen,
dat het bericht van Ofi (Havas), als zou de
echtgenoote van Rudolf Hess te Ankara zijn
aangekomen, eiken grond mist en een zui
ver verzinsel is. Mevrouw Hess bevindt
zich in haar woonplaats in Duitschland,
BIJEENKOMST VAN LEIDERS DER
N.S.D.A.P. TE BERLIJN.
De National-sozialistische Partei Korres-
pondenz deelt medee: „Bij den Fuehrer is
gisteren een bijeenkomst gehouden van alle
rijksleiders en gouwleiders der N.S.D.A.P.,
waaraan ook rijksmaarschalk Hermann
Goering deelnam. De leiders brachten den
Fuehrer, die een toespraak hield, een over
weldigende ovatie, waarin de vastbesloten
wil tot overwinnen tot uiting kwam".
die onzen tijd van „industrialisme" zoo over
vloedig heeft voortgebracht, volstrekt niet
behoorlijk verdeeld zijn, en aan de ver
schillende klassen der maatschappij in alles
behalve juiste vertiouding zijn ten goede
gekomen?"
Zooals wij reeds opmerkten: „Rerum No
varum" en „Quadragesimo Anno" zijn nog
zéér actueel.
VLEESCHBON
De met „15 vleesch" gemerkte bon
nen van de vleeschkaart geven gedu
rende het tijdvak van Donderdag 15
Mei tot en met Donderdag 22 Mei a.s.
elk recht op het koopen van een half
rantsoen vleesch, been inbegrepen of
en half rantsoen vleeschwaren.
De met „15 worst, vleeschkaart" ge
merkte bon geeft in bovengenoemd
tijdvak uitsluitend recht op een half
rantsoen vleeschwaren.
Het koopen met deze bonnen blijft ge
oorloofd tot en met Zaterdag 24 Mei a.s.
Het rantsoen vleesch, dat per twee bon
nen kan worden gekocht, bedraagt 100
gram.
Het rantsoen vleeschwaren, dat per twee
bonnen kan worden gekocht, bedraagt 75
gram voor gerookt of gekookt varkens-,
rund-, kalfs-, paarden- en schapen vleesch
en voor gerookte worstsoorten, 100 gram
voor gekookte worstsoorten, rolpens en
knakworst, 125 gram voor leverartikelen,
tongenworst en nierbrood, 150 gram voor
bloedworst of 100 gram verduurzaamde
kip, eend, gans of kankoen, been inbegre
pen.
Nogmaals wordt er de aandacht op ge
vestigd, dat de met „één rantsoen vleesch"
gemerkte bonnen elk recht geven op 100
gram vleesch (been inbegrepen) of 1 rant
soen vleeschwaren als boven omschreven.
DE DISTRIBUTIE VAN SCHEERZEEP.
Uitsluitend op bon K van de nieuwe
textielkaart, uitgereikt aan mannen
en jongens van minstens 15 jaar.
De secretaris-generaal van het Dep. van
Handel, Nijverheid en Scheepvaart deelt
het volgende mede:
Zooals bekend geeft de met „K" gemerk
te 'bon van de nieuwe textielkaart, welke
is uitgereikt aan mannen en jongens van
15 jaar en ouder recht op het koopen van
50 gram scheerzeep of een tube of een pot
scheercrme.
Nu is echter gebleken, dat ondanks bo
venstaande duidelijke omschrijving bij ver
scheidene detaillistep ook de met „K" ge
merkte bonnen van de drie andere soor
ten textielkaarten Worden aangeboden,
waarop in enkele gevallen eveneens scheer
zeep werd afgeleverd.
In verband hiermede wordt er na
drukkelijk de aandacht op gevestigd,
dat uitsluitend de paarse bonnen „K"
van de textielkaart van mannen en
jongens boven 15 jaar recht op scheer
zeep of scheercrême geven.
Op den met „K" gemerkten bon van de
textielkaart van jongens van 3 tot 15 jaar
van vrouwen en meisjes van 15 jaar en
ouder en van meisjes van 3 tot 15 jaar, wel
ke resp. groen, lichtoranje en blauw van
kleur zijn, mag dus geen scheerzeep of
scheercreme worden afgeleverd. Het afle
veren op deze bonnen is strafbaar, terwijl
daarop begrijpelijkerwijze geen henbevoor
rading zal plaats hebben.
GENERAAL-VELDMAARSCHALK VON
WITZLEBEN TE 's-GRAVENHAGE.
Op een bezichtigingsreis door de Weste
lijke gebieden is generaal-veldmaarschalk
von Witzleben gisteren te 's-Gravenhage
aangekomen. De veldmaarschalk heeft bjj
deze gelegenheid een bezoek aan den mili
tairen bevelhebber hier te lande, generaal
der vliegers, Fr. Christiansen, en aan den
rijkscommissaris voor de bezette Neder-
landsche gebieden, rijkscommissaris Seyss
Inquart, gebracht.
van gewijzigde omstandigheden geen hoofd
van 'n gezin of samenwoning meer zijn, of
niet meer afzonderlijk 'n zelfstandige huis
houding voeren, onverwijld hun distribu-
üestamkaart aan den burgemeester ter wij
ziging van de gegevens dienen aan te bie
den. Eigenhandig wijzigingen in deze ge
gevens aanbrengen is niet toegestaan.
Tevens is een regeling getroffen met be
trekking tot de extra distributiebescheiden,
welke verstrekt worden aan personen, die
zwaren of zeer zwaren arbeid verrichten.
Wanneer de betrokken persoon dien arbeid
ten gevolge van gewijzigde omstandigheden
niet meer verricht, zullen de extra ver
strekte distributiebescheiden weer bij den
plaatselijken distributiedienst ingeleverd
moeten worden.
Aangezien in de practijk is gebleken, dat
vele handelaren niet de noodige zong in
acht nemen bij het bewaren van de bonnen
en andere distributiebescheiden, die zy on
der hun berusting hebben, is bepaald, dat
ieder, die terzake van de uitoefening van
zijn beroep of bedrijf distributiebescheiden
onder zich heeft, verplicht is de noodige
zorg bij het beheer en het bewaren daarvan
aan te wenden. Handelaren, die op onver
antwoordelijke wijze met distributiebeschei
den omspringen, loopen derhalve de kans
met den strafrechter in aanraking te komen.
VOORSCHRIFTEN BETREFFENDE
DISTRIBUTIEBESCHEIDEN
De secretaris-generaal van het departe
ment van Landbouw en Visscherij en van
het departement van Handel, Nijverheid en
Scheepvaart maakt het volgende met be
trekking tot de verschillende distributie
bescheiden bekend.
Het koopen, verkoopen en
onbevoegd voorhanden heb
ben van distributiestam
kaarten is zooals op dezt
kaarten is aangegeven
verboden. Aan dit verbod i:-
een uitbreiding gegeven in
dien zin, dat in den vervol
ge ook het koopen, verkoo
pen, te koop aanbieden en
onbevoegd voorhanden heb
ben van de overige distribu
tiebescheiden zooals alge-
meene bonkaart, vleesch
kaart. bloemkaart, textiel
kaart boter- en vetkaart
enz. verboden is, aange
zien het verkoopen van dis
tributiebescheiden in strijd
is met een der grondbegin
selen van de distributie.
Bovendien is het verbod bij
het ruilen van bonnen al dan
niet tegen geldelijke vergoe
ding, bemiddeling te verlee-
nen of gelegenheid tot het
ruilen van bonnen in café's
e.d. te bieden. Z.g. „ruilru-
brieken" in dagbladen en
tijdschriften alsmede „ruil-
bureaux" voor distributiebe
scheiden, zijn dus niet meer
geoorloofd, terwijl het de pérs
evenmin is toegestaan, adver
tenties betreffende bonnen -
ruil op te nemen.
Voorts is bepaald, dat per
sonen, wier distributiestam
kaarten zijn voorzien van de
gestempelde aanduiding
„hoofd" maar die tengevolge
DE HALVEERING VAN HET RANTSOEN
VLEESCH PER BON.
Geldt niet voor wcermachtabonnen en
ongenummerde bonnen.
Onlangs hebben wij gemeld, dat de hoe
veelheden vleesch en vleeschwaren, welke
men op de vleeschbonnen kan verkrijgen,
zijn gehalveerd.
Verscheidene winkeliers en eigenaren
van restaurants, hotels enz. hebben hier
uit de conclusie getrokken, dat dit ook geldt
voor de distributiebonnen voor de Duitsche
weermacht. Dit is onjuist. De secretaris-ge
neraal van landbouw en visscherij heeft
bekend gemaakt, dat de daarop verkrijg
bare hoeveelheden onveranderd zijn geble
ven.
Hetzelfde geldt voor de Nederlandsche
bonnen, welke geen nummer dragen, maar
gemerkt zijn „een kwart rantsoen vleesch"
en „een half rantsoen vleesch" (de wissel
bonnen dus) èn die welke het opschrift
dragen „een rantsoen vleesch". Bij inleve
ring van de laatstgenoemde bonnen moet
ook thans nog 100 gram vleesch worden
verstrekt; de bonnen voor een half en een
lcv/art rantsoen blijven recht geven op het
koopen van 50, resp. 25 gram vleesch.
„N. R. Crt."
ROLLEN-ZONDAG.
De bollendagen zijn wat verlaat. Het
wil maar niet met de lente en daar
om wilde het ook maar niet met de
bollen. Het blaast uit het Oosten, een
koude en gure wind en het lijkt nu
ook niet prettig in een kleurige en
welriekende, maar dunne zomerklee-
ding op het land te staan, waarover
een koude wind blaast. Dat doen wij
ook niet, de bloemen evenmin. Maar
ten slotte zijn de bloemen toch naar
buiten gekomen en wy' zyn er met de
twee oude fietsbanden, die wij nog
hebben, op uit getogen om de schoon
heid der bloemen te gaan zien.
Dit jaar zyn de gedachten wat an
ders geweest dan andere jaren, want
dit bezoek was een afscheidsbezoek.
Een afscheid van de bloemen. Want de
voedselvoorziening eischt, dat het land
productief worde gemaakt en dus, waar
nu nog bloemen staan, zullen het vol
gend jaar voor het grootste deel pie
pers groeien. Dat is verlies en winst
tegelijk. Verlies van schoonheid,
slechts een korte schoonheid, verlies
van ^bloemen vóór hun bloei ver
gaan", zooals de dichteres zegt. Maar
daarnaast staat de winst van een be
langrijk voedsel.
Als dat het volgende jaar zal
bloeien, laten wij dan toch bollen-
Zondag houden en gaan zien naar de
schoone velden met het groene loof,
waaraan onze piepers zitten.
En er is toch ook niet zoo heel veel
verschil.
Ook een aardappel kan bloemig zijn.
OMZETBELASTING EN PRIJZEN
Gelijk bekend, werd in een persbericht
van 9 Januari jJ. door den secretaris-gene
raal van de departementen van Handel, Nij
verheid en Scheepvaart en van Landbouw
en Visscherij bekend gemaakt, dat doorbe
rekening van de nieuwe omzetbelasting,
in de prijzen was toegestaap, behoudens
voor eenige met name genoemde artikelen.
By deze doorberekening moest worden uit
gegaan van de prijzen, zooals die vóór 1
Jan. 1941, exclusief omzetbelasting waren.
Voorzoover afrondingen noodzakelijk,
moesten zij naar beneden geschieden. Te
gelijk werd in het persbericht medege
deeld, dat fabrikanten of handelaren, die
thans minder omzetbelasting betalen dan
Voor 1 Januari, hun prijzen dienovereen
komstig moesten verlagen.
Bij een onlangs afgekondigde beschik
king is deze regeling wettelijk vastge
legd. De nieuwe regeling gaat in zoo
verre verder dan de krachtens het pers
bericht toegelaten regeling, dat ook de
op vervoerkosten te betalen omzetbe
lasting mag worden doorberekend.
De regeling is dus thans zoo, dat de om
zetbelasting in haar geheel ln de prijzen
mag worden doorberekend', behoudens in de
prijzen van aardappelen, brood, melk en
peulvruchten. Nadrukkelijk wordt er de
aandacht op gevestigd, dat deze regeling
slechts getroffen is, teneinde het normale
handelsverkeer zoo min mogelijk te belem
meren.
Historie aan den rand van Amsterdam. - Langs den Noorder IJ-dijk bij het voormalige Buiksloot
staan nog Interessante antieke huisjes, waarvan verschillende hun Zaansche voorkomen hebben