Amerika
aangespoord Dakar
te bezetten
Iraks strijd met
Engeland
fMamentje «v
VJ
MAANDAG 12 MEI 1941
32ste Jaargang No. 9946
9e- £eid6cli£(2oii/fca/tit
Telefoon: Redactie 20015. Administratie 20935. Rui-mh* Panernrrnrht
Giro 103003. Postbus 1L DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN Hoofdredactear: Th. Wilmer, Leiden.
j
V «VVIJ haten niet"
Óp een der bijeenkomsten, die de N.S.B.
Vrijdag heeft gehouden, om te herdenken
de interneering van geestverwanten van 10
tot 15 Mei 1940, zeide een der sprekers:
„Wij haten niet, maar wy eischen gerech
tigheid".
Een mooi, sympathiek woord.
Maar wy hebben waarschijnlijk bij an
deren geconstateerd èn in onszelf ontdekt,
hoe moeilijk 't kan zijn, die schoone gedach
te te beleven! Gerechtigheid te verlangen is
mooi, tenzijmen zich daarbij laat be
wegen door haat!
Wij hadden dezer dagen een onderhoud
met een magistraat, lid van de N.S.B., die
ons verzekerde, dat élke haat-gedachte en
èlk haat-gevoelen hem vreemd is. En wy
kregen de stellige overtuiging, dat by dézen
persoon de practijk van het leven niet in
botsing zou komen met zijn sympathieke
verklaring.
Met persoonlijke haat-gevoelens, al dan
niet onder den dekmantel van een streven
naar gerechtigheid, kunnen wy niet aan
een nieuwe toekomst bouwen. Wy moéten
elkaar weten te vinden! In een artikel j.L
Zaterdag schreef de „Volkskrant" zoo juist:
„Er moet voor goede vaderlanders
een mogelijkheid zijn, om elkander ra
der te treden en tot eensgezindheid te
komen.
Het moet, omdat het een onmisbare
voorwaarde is voor het behoud van
onze zelfstandigheid.
Het moet, omdat wij Nederlanders
en volksgenooten zijn.
Maar dan moet men niet eischen, dat
het lidmaatschap van slechts één be
weging het criterium zal zijn voor het
ware en volle Nederlanderschap.
Dan moet men zich voldaan verkla
ren met de wetenschap, dat het Neder-
landsche volk een sterk nationaal besef
heeft en sociaal-economisch de arbeid
de eerste plaats wil doen innemen.
Ons volk wil zijn toekomst bouwen
op de grondslag van den arbeid: daar
omtrent bestaat geen verschil van mee
ning.
Deze grondslag is steviger dan al de
leuzen, die men kan uitdenken.
Bij de meeningsworsteling, waarvan
we getuigen zijn, mag geen sprake zijn
van overwinnaars en overwonnenen.
Een afgedwongen „bekeering" zou
bovendien niet echt zijn.
Men aanvaarde eerlijke samen- en
medewerking en scheppe geen vijan
den in de eigen volkskring".
Zóó is het. Wy kunnen en moeten als Ne
derlanders, als volksgenooten, tot eensge
zindheid komen, maar: „dan moet men
niet eischen, dat het lidmaatschap van
slechts één beweging het criterium zal zijn
het ware en,volle Nederlandschap"! De re
delijkheid en de vanzelfsprekendheid van
deze conditie zal iedere Nederlander moe
ten erkennen.
Dat alle haat ons vreemd moet zyn, als
wij gerechtigheid willen, leert de apostel
Jacobus ons. Gisteren, 4de Zondag na Pa-
schen, is in onze kerken in het Epistel van
de H. Mis gelezen: „Een leder zij vlug
in het hooren, maar traag in het spreken,
traag in den toorn; want 's menschen toorn
bewerkt geen gerechtigheid". Tusschen
toorn en haat is een wezenlijke verwant
schap.
Traag in den toorn.... 't Is opvallend,
hoe vlug wij juist in dezen tijd vaak zijn
met ons toornig te maken. En toch: aldus
kunnen wy niet bewerken de gerechtigheid,
waarnaar toch èlle goed-willenden zoo ver
langen!
Nu wy uit het Epistel van gisteren heb
ben geciteerd, willen wij ook gaarne her
inneren aan de Collecta (gebed vóór het
Epistel) uit dezelfde Mis:
„God, Die de harten der geloovigen
één van zin maakt, geef aan Uw volk
de genade, datgene lief te hebben, wat
Gij gebiedt, en datgene te begeeren,
wat Gy in het uitzicht hebt gesteld, op
dat te midden van de wisselvalligheden
dezer wereld onze harten daar veran
kerd mogen zyn, waar de ware vreug
de is".
Dit is een van die vele zinrijke gebeden
uit de liturgie der Kerk, die wij tot onze
leering in ons geheugen moeten vasthou
den! Dit gebed wijst ons den weg naar de
vreugde „te midden van de wisselvallighe-
FRANSCHE PERS TEGEN DE VERKLA
RINGEN VAN SENATOR PEPPER.
De Amerikaansche democratische senator
Pepper heeft in een Senaatsrede van 6 Mei
j.l. verklaard, dat het tijd is voor de Ver.
Staten om hard te worden. President Roo
sevelt zou den nationalen noodtoestand
moeten afkondigen, opdat de regeering
volmachten zou krygen als in oorlogstijd.
Voorts eischte senator Pepper, dat de Ver-
Staten gemeenschappelijk met Engeland
menden te verhinderen, dat de asmogend-
fceden Groenland, IJsland, de Azoren, de
Kaap Verdische Eilanden, de Canarische
Eilanden, Singapore en Dakar zouden be
zetten. Daarom dienden deze gebieden ter
stond te worden ingenomen, teneinde aan
vallen van de as op het Westelijk halfrond
onmogelijk te maken en de toevoerwegen
van Engeland met de Amerikaansche vloot
en het Amerikaansche luchtwapen te kun
nen openhouden.
Daar Senator Pepper onder het voor
wendsel als zou de as naar de bezetting van
Dakar streven, heel openlijk verlangt, dat
Engeland en Amerika, Dakar, dus Fransch
gebied, zullen bezetten, keert de Fransche
pers zich ten scherpste tegen deze uiteen
zettingen van Pepper. In de „Matin"
schrijft Stephan Lauzanna, dat een vriend
schap van een eeuw in gevaar verkeert.
Hij stelt de vraag, of deze waanzinnige po
litiek de Ver Staten in conflict met Frank
rijk zullen brengen. In een ander commen
taar van hetzelfde blad wordt gezegd, dat
de politiek van inmenging der Vereenigde
Staten in het Europeesche conflict steeds
bedenkelijker wordt. De Amerikaansche in.
Terventionisten meenen blijkbaar met de
bezetting van Dakar het beste middel in
de hand te hebben om de vestiging van de
nieuwe orde in Europa te vertragen.
In de „Paris Soir" neemt Henry Janiè-
res de rede van Pepper tot aanleiding, om
met de scherpste woorden te wijzen op
het oorlogsophitsende drijven van Israel
en van de politici te Washington, die in
Joodrchen dienst staan. De „Oeuvre"
schrijf, dat Pepper die tot de regeerings-
meerderheid van Roosevelt in het Congres
behoort, thans de stelling weer opneemt,
welke majoor Elliott in het Amerikaansche
tijdschrift „Life" verdedigd heeft, die reeds
over een Amerikaansche invloedszone in
Afrika gesproken heeft,. Het is een schan
daal, aldus het blad, dat een senator van
een z. g. vreedzamen, democratischen en
neutralen staat, een dergelijke rede in een
parlementsvergadering heeft kunnen hou
den. In Washington dient men wel te we
ten. dat Frankrijk in het geheel niet be
reid is, de gedachte eener bezetting van zyn
groote haven in het Zuidelijke deel van den
Atlantischen Oceaan te dulden. Het zal Da-
Kar tegen alle aanvallen van buiten, van
waar zij ook mogen komen, verdedigen:
„La France au travail" schrijft boven het
bericht van de rede van Pepner: „De oor
logspartij in de Vereenigde Staten is bui
ten zich zelf geraakt."
KONING VICTOR EMMANUEL IN
ALBANIë.
Zaterdag heeit de Koning-keizer Victor
Emmanuel voor het eerst een bezoek ge-
Dracht aan Albanië, hetgeen groote geest
drift teweeggebracht heeft by de geheele
bevolking.
De straten van Tirana waren versierd in
dt Italiaansche en Albaneesche kleuren en
een enorme mensehenmenigte, waaronder
ook vertegenwoordigers van de bevrijde
provincies Tsjamoen en Kossovo, was op
de been in afwachting van de komst van
net vliegtuig, waarmee de souverein de reis
maakte. Bij de ontvangst waren o.a. aanwe
zig de minister van buitenlandsche zaken,
graaf Ciano, de commandant van de gewa-
jende strijdkrachten in Albanië, generaal
Cavallero en de buitenlandsche consuls in
Albanië, benevens een vertegenwoordiger
van de Duitsche militaire missie.
Ter gelegenheid van dit bezoek heeft
de premier, Verlaci, een boodschap gericht
tot het volk, waarin hij verklaarde, dat de
koning, die aan Albanië een statuut heeft
gegeven en gezorgd heeft voor uitbreiding
van het grondgebied, recht heeft op de
liefde en toewijding van alle Albaneezen.
POLITIEKE REGELING IN BELGIë.
De Vlaamsch-nationale partij is door de
toetreding van de geheele Verdinaso-bewe-
ging (Verbond van Dietsche Nationaal-So-
lidaristen) en de Vlaamsche afdeeling van
de Rex-partij tot een eenheidsorganisatie
geworden, die onder den naam Vlaamsch-
Nationaal Verbond en onder leiding van
Staf de Clercq voortaan de eenige politieke
wildrager van Vlaanderen zal zijn.
Krachtens de met den Rexistenleider
Leon Degrelle gesloten overeenkomst wordt
anderzijds de Rex—partij door het Vlaamsch
Nationale Verbond als de eenheidspartij
voor Wallonië erkend. De Belgische hoofd
stad wordt tot het Vlaamsche gebied ge
rekend met de beperking, dat de Fransch
sprekende Rexisten van Brussel voorlooplg
nog by Rex mogen blyven. De Vlamen in
Walenland zullen in de toekomst in het
Vlaamsch-Nationale Verbond georgani
seerd worden.
BERICHTEN VAN IRAKSCHE
OPPERBEVEL.
Aan de Iraksche legerberichten is het
volgende ontleend:
Onophoudelijk hevige luchtbombarde
menten door den vijand hebben de Irak
sche troepen, die het vliegveld Habbaniyah
belegeren, genoodzaakt, zich op betere stel
lingen terug te trekken. Op 7 Mei heb
ben by Habbaniyah felle gevechten ge
woed, waarbij de vijand zware verliezen
leed. Ook de Iraksche verliezen zijn zwaar.
Naar uit Bagdad verluidt, heeft de Irak
sche regeering den petroleumtoevoer naar
Haifa thans volkomen afgesloten.
Volgens het twaalfde Iraksche legerbe-
richt wordt bevestigd, dat de toestand van
den vyand in het steunpnnt Sin-El Debban
critiek is.
Aan het Zuidelijk front is geen wijziging
in den toestand gekomen. Naar het com
muniqué verder mededeelt, is op 9 Mei het
garnizoen Roetba aangevallen. De aanval
duurde 20 uur. Na heldhaftigen tegenstand
moesten de Iraksche troepen zich terug
trekken. Zij zijn echter weer tot tegen
aanvallen overgegaan.
Volgens berichten uit Cairo hebben de
in de omgeving van Basra liggende Brit-
sche troepen zich op Tallaga teruggetrok
ken.
IRAK WENSCHT GEEN COMPROMIS.
De Iraksche minister van oorlog heeft in
de Taurus Express, op weg van Bagdad
naar Ankara, een interview verleend,
waarin hij zeide, dat de militaire positie
gunstig is en dat Irak geen compromis in
dit conflict zal sluiten, doch zijn recht ver
langt.
TURKIJE—DUITSCHL AND.
De Turksche pers acht het een volkomen
normale ontwikkeling, als de Duitsch
Turksche handelsbetrekkingen als gevolg
van de Duitsche overwinning op den Bal
kan en de door de houding van Irak ver
oorzaakte storing steeds nauwer worden,
zoo meldt OFI uit Istanboel. Turkije
streeft raar herstel van de normale betrek
kingen met Slowakije, Hongarije, Roeme
nië, Denemarken, Noorwegen en zelfs Grie
kenland. De vertegenwoordigers van het
Duitsche bedrijfsleven zijn al weer op de
markt van Istanboel verschenen. De be
drijvigheid in de haven van Istanboel is
hervat en men merkt een ongewone drukte
van Roemeensche schepen op, die dag en
nacht laden.
DITLOMATIKE BETREKKINGEN
TUSSCHEN SOVJET-RUSLAND EN IRAK
Naar het Russische persbureau Tass meldt,
.leeft de regeering van Irak eind 1940 door
bemiddeling van haar gezant in Turkije
verscheidene malen aan de regeering der
Sovjet-Unie voorgesteld, de diplomatieke
betrekkingen tusschen Sovjet-Rusland en
Irak aan te knoopen. Voorts heeft de Irak
sche regeering de wensch geuit, dat de Rus
sische regeering gelijk met het aankoopen
van de diplomatieke betrekkingen een
verklaring zou afleggen, waarin de onaf
hankelijkheid der Arabische landen met in
begrip van Irak zou worden vastgelegd.
De Sovjet-Russische re geer in g, die posi
tief stond tegenover het voorstel tot het
aankrioopen van de diplomatieke betrek
kingen tusschen beide landen, beschouw
de het in tusschen niet mogelijk aan dit
voorstel een clausule toe te voegen in den
geest zooals door Irak gewenscht Aan de
regeering van Irak werd dan ook in dezen
geest geantwoord, waarna de besprekin
gen werden gestaakt. Op 3 Mei 1941, zoo
vervolgt Tass, deed de Iraksche regeering
door bemiddeling van haar gezant in An
kara, opnieuw het voorstel, de diplomatie
ke betrekkingen tusschen Irak en de Sov
jet-Unie aan te knoopen, zonder ditmaal
daaraan de voorwaarde te verbinden over
eenige verklaring betreffende de Arabi
sche landen. Daarom heeft de Sovjet-Rus
sische regeering haar bezwaren ingetrok
ken en het voorstel van de Iraksche re
geering tot aanknooping van de diploma
tieke betrekkingen aanvaard.
JEANNE D'ARC IN FRANKRIJK
HERDACHT.
In geheel Frankrijk is gisteren de dag
van Jeanne d'Arc als nationaal feest ge
vierd, vooral in de steden, die met de Fran
sche nationale heldin in contact zijn geko
men. In Orleans, Reims, Rouaan en Parys
zyn plechtige herdenkingen gehouden. In
de kerken in het geheele land zyn plech
tige H.H. Missen gecelebreerd ter eere van
de nationale heilige. In de Notre Dame
werd in tegenwoordigheid van kardinaal
Suhard een plechtig Te Deum gezongen.
De Fransche bladen wijzen er in hun her
denkingsartikelen op, dat de Fransche na
tionale heilige op den brandstapel in
Rouaan is gebracht, omdat zij gestreden
heeft tegen Engeland.
Ook in het niet-bezette Frankrijk zijn
overal bijeenkomsten en plechtige kerk
diensten gehouden. Maarschalk Pétain heeft
per radio een oproep tot de bevolking ge
richt, waarin h(j Jeanne d'Arc het symbool
der Fransche eenheid noemde.
ENGELSCHE LUCHTAANVALLEN.
Het A.N.P. meldde Zaterdag: In den
nacht van Vrijdag op Zaterdag was het
Engelsche luchtwapen actiever. Men vloog
echter op groote hoogte en wierp de bom
men doelloos en willekeurig uit. Zoodoende
werd slechts geringe schade aangericht. Ge
lukkig zijn er ook geen dooden of gewon
den te betreuren. In een dorp in het Wes
ten van het land werd helaas een kerkhof
getroffen, tal van graven en grafsteenen
werden beschadigd, in de omgeving liepen
ongeveer honderd woonhuizen door den
luchtdruk glasschade op. Op een andere
plaats werd een boerderij zwaar bescha
digd, een andere licht.
KASAARDAPPELEN OOK OP DE BON.
De secretaris-generaal van het departe
ment van landbouw en visscherij maakt
het volgende met betrekking tot de distri
butie van aardappelen bekend:
Aangezien is gebleken, dat in eenige ge
meenten kasaardappelen zonder bon wor
den verkocht, wordt er de aandacht op ge
vestigd, dat alle voor consumptie geschik
te aardappelen onder de bepalingen van
de aardappeldistributie vallen.
Ook kasaardappelen mogen dus slechts
tegen afgifte van de voor het koopen van
aardappelen aangewezen bonnen worden
gekocht.
DE DUITSCHE GAATJESMUNTEN
WORDEN ONGELDIG.
De Rijkscommissaris voor de bezette Ne-
derlandsche gebieden heeft met ingang van
15 Mei 1941 de Reichskreditkassenmunten
van 10 en 15 Reichspfennig als wettig be
taalmiddel uit den omloop genomen. De
munten zullen nog tot einde Mei 1941 door
de Reichskreditkasse Amsterdam als door
de Nederlandsche Bank en haar filialen
in betaling worden aangenomen of gewis
seld.
Nadrukkelijk dient er op te worden ge
wezen, dat deze maatregelen slechts be
trekking hebben op de Reichskreditkassen
munten, dit zijn de Duitsche munten met
een gat, welke slechts bestemd zijn voor de
circulatie in de bezette gebieden, doch riet
op de rijksmunten, welke in Duitschland
geldig zijn. Deze laatste blijven ook in het
verkeer en kunnen in betaling worden ge
nomen.
TACHTIGSTE VERJAARDAG VAN
MGR. DR. VAN NOORT.
In ongebroken levenskracht en als nog
jeugdige vitaliteit heeft Zaterdag mgr. dr.
G. van Noort, deken van Amsterdam, zijn
80sten verjaardag gevierd.
's Morgens kwamen tal van vooraan
staanden uit het katholieke organisatiele
ven van Amsterdam samen in de Begijn
hofkerk, waar mgr. dr. G. C. van Noort, in
naam van „Katholiek Amsterdam", een
plechtige H. Mis van dankbaarheid opdroeg
ter gelegenheid van zijn tachtigsten ver
jaardag. Deken van Noort werd hierbij ge
assisteerd door pastoor Th. H. J. Winkel
man van „de Duif' als diaken en mgr. J.
Th. Lagerweij van „de Posthoorn" als sub
diaken. Het kerkje was tot de laatste
plaats bezet; vrijwel alle aanwezigen ont
vingen tijdens de H. Mis uit de handen van
den tachtigjaren deken van Amsterdam de
H. Communie.
Zoowel de plechtige H. Mis als na afloop
de gelegenheid tot gelukwenschen in de
pastorie, misten elk uitbundig feestelijk ka
rakter; niettemin maakte dit intiem en so
ber betoon van hulde en dankbaarheid in
druk op allen, die er deel aan namen. In de
zaal van de pastorie vereenigde zich na de
M. Mis een talrijk gezelschap, waarin alle
schakeeringen van het Katholieke Amster-
damsche leven vertegenwoordigd waren.
Uit aller naam bood mr. G. C. J. D. Krop
man, voorzitter van Katholiek Amsterdam,
aan mgr. van Noort de gelukwenschen aan,
dankte hem voor alles, wat hy in het be
lang van Katholiek Amsterdam heeft ge
daan en hoopte, dat hij nog vele jaren met
dezelfde kracht en opgewektheid het de
kenaat mocht leiden.
Mgr. van Noort dankte voor de goede
VERPLICHTE PRIJSAANDUIDING.
MET INGANG VAN 24 MEI.
In de Staatscourant is het nieuwe
prijsaanduidirgsbesluit gepubliceerd.
Zooals reeds werd medegedeeld, is
hierin de bepaling opgenomen, dat be
paalde groepen van artikelen in eta
lages en uit winkelvoorraad zullen
moeten zijn geprijsd. Deze bepaling
geldt voorloopig alleen voor voedings-
en genotmiddelen, textielwaren en le
derwaren. De gemachtigde voor de
prijzen zal den plicht van prijsaandui-
iing ook tot andere groepen kunnen
uitbreiden.
Het besluit treedt 14 dagen na de
afkondiging in werking, dit is dus
24 Mei a.s.
v
DEFINITIES.
Ik moet toch even de draad van
mijn gedachten opvatten, waar ik de
ze de vorige maal heb afgebroken.
Wfj hadden het over oorlog en vrede
als een stimulans voor vreugde. Daar
aan had eigenlijk een definitie van
vrede en oorlog moeten voorafgaan.
Hoe kunnen wij spreken over oorlog
en vrede, als wij eerst niet nauwkeu
rig vaststellen wat oorlog is en wat
vrede. U zult misschien verwonderd
staan bjj het vermoeden, dat U niet
zoudt weten, wat oorlog is en wat
vrede. Dat weten wij op het oogen-
blik maar al te goed, zult U denken.
En toch: indien ik U zou vragen: wat
is vrede? Misschien zouden er onder
U antwoorden: als er geen oorlog is.
En oorlog? Als er geen vrede is. Maar
dat is geen definitie. En ik vraag op
nieuw: Wanneer noemen wy den toe
stand, waarin wy leven oorlog en
wanneer vrede?
De oude Germanen meenden, dat een
tyd van vrede een soort onnatuurlijke
toestand was tusschen twee oorlogen.
Sinsdien is er in onze begrippen iets
veranderd. Wij beschouwden een tyd
van oorlog juist andersom, n.l. als een
onderbreking van den vrede.
Feit is toch, dat wij allen streven en
verlangen naar den vrede
wenschen en in het bijzonder voor het feit,
dat „Katholiek Amsterdam" hem dezen
morgen in staat had gesteld op plechtige
wyze de H. Mis op te dragen en allen zich
met hem in dankbaarheid jegens God had
den vereenigd. Als het Hem belieft, moge
de hoop, waaraan mr. Kropman uiting gaf,
beantwoord worden: Met Gods zegen zou
Mgr. gaarne zijn werk voortzetten. Hierna
was voor ieder gelegenheid om Mgr. per
soonlijk geluk te wenschen.
HET „NEDERLANDSCH DAGBLAD"
De heer Arnold Meyer, leider van Natio
naal Front, deelt in het „Nederlandsch Dag-
zlad", orgaan dier partij, mede, het hoofd
redacteurschap van genoemd blad te heb
ben aanvaard.
DRAGEN VAN ORDELINTEN.
Naar van bevoegde zijde aan het A.N.P.
wordt medegedeeld, bestaat er op dit
oogenblik en zoolang geen andersluidende
maatregelen worden getroffen, geen reden
om de gebruikelijke linten van Nederland
sche ordeteekenen voor niet-veroorloofd te
houden.
PROF. DR. D. J. KORTEWEG
OVERLEDEN.
Op den hoog en leeftijd van 93 jaar is
prof. dr. D. J. Korteweg, oud-hoogleeraar
in de wiskunde aan de universiteit te Am
sterdam, aldaar overleden.
D. WIJNKOOP OVERLEDEN.
Te Amsterdam is in den ouderdom van
65 jaar overleden de heer D. Wijnkoop.
De heer Wynkoop heeft tijdens zijn le
ven deel uitgemaakt van den gemeenteraad
van Amsterdam, van de Provinciale Staten
van Noord-Holland en van de Tweede Ka
mer der Staten-Generaal.
Bespreking over een gewicntig onder
werp m dagen van aardappelen-
distributie De teelt, die met groo'e
voortvarendheid in heel ons land is
ingezet, geelt de beste hoop voor de
toekomst (Het Zuiden)
