DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
- Momentje.
DINSDAG 6 MEI 1941
32ste Jaargang No. 9941
S)e Êcid-óckeSoii/tai/rit
Bureaux Papengracht 32.
Telefoon: Redactie 20015. Administratie 20935.
Giro 103003. Postbus 11.
V Méér overheidsbemoeing
't Is van groot belang, ons te bezinnen
op wat de eischen zijn van de beginselen,
die wij willen beleven.
Wy hebben al meer uiteengezet, dat er
een gevaar ligt in het verklaren tot een
beginsel, wat geen beginsel is. Men moet
dus beginnen met goed te onderscheiden
tusschen het beginsel en de toepassing van
het beginsel.
Als wy dan klaar vóór ons hebben, wat
het beginsel is, dan komt de vraag, of be
paalde theorieën en bepaalde practijken al
dan niet in strijd zijn met dat beginsel,
dat princiep.
In dezen tijd vooral kan 't gebeuren, en
gebeurt het, dat men al te gauw klaar is
imet zijn conclusie hetzij dat iets niet
hetzij dat iets w e 1 in strijd is met een aan.
Vaard, beleden en beleefd beginseL
Wij willen er vandaag 'ns op wijzen, dat
meerdere overheidsbemoeiing met de uitin
gen van cultuur, met film, radio, pers, met
vereenigingen, hetzij mèt hetzij zónder
economisch doel, zéker niet per se in strijd
is met óns beginseL
Wél in strijd met het beginsel van den li
beralen staat. Maar dat is het onze niet, al
hebben wij ons tegen de toepassingen
van dat beginsel niet altijd verzet.
Meer overheidsbemoeiing op de bedoel
de terreinen, dan in het verleden, is zéker
niet per se in strijd met ons beginsel.
Het hangt er van af, hoe de overheids
bemoeiing is.
De overheid mag in de persoonlijke vrij
heid niet dieper ingrijpen, dan door
het ware. algemeen belang, het ware volks!
belang wordt geëischt. Maar zij mag ook
niet de vrijheid b.v. in film, radio, pers
ongebreideld laten voortbestaan, als
deze wordt gebruikt in strijd met het alge
meen belang, met het volksbelang. De
overheid moet, voor zoo ver mogelijk, nog
verder gaan en positief het gebruik van
de hier bedoelde persoonlijke vrijheid rich
ten op het algemeen belang.
Zoo is 't ook met het persoonlijk bezit
In de liberale opvatting kan men met het
persoonlijk bezit het bezit van een na
tuurlijken persoon of van een rechtsper
soon (vereeniging) doen en laten wat
men wil zonder dat de overheid zich er
mede mag bemoeien. En 't is zeker niet uit
gesloten, dat ook katholieken aan deze op
vatting zóó gewend geraakt zijn, dat zij
haar, helaas, hebben aanvaard als vormde
zij het katholiek beginsel inzake het per
soonlijk eigendomsrecht. Niets is echter
minder waar. Herhaaldelijk hebben ook de
Pausen voor deze dwaling gewaarschuwd.
Als wij een tijd gaan beleven, waarin de
overheid zich meer, negatief en positief, be
moeit met het gebruik van de persoonlijke
vrijheid, het persoonlijk bezit dan mo
gen wij, katholieken, dat zéker niet per se
afkeuren. Als de wijze waarop goed is, dan
moeten wij dat toejuichen, van harte toe
juichen als een ware principieele verbete
ring van wat in het verleden geschiedde.
Dat de liberale opvatting omtrent de be
voegdheid, omtrent de taak van de over
heid, van den staat, totaal verouderd is
dat laat de nieuwe tijd wel héél duidelijk
zien.
Het moet buiten het bestek van dit arti
keltje liggen, om te concretiseeren, wat wij
hier principiëel aanduiden. Maar 't komt
ons voor, dat 't niet zoo moeilijk is, om con
crete dingen te toetsen aan het hier uiteen
gezette princiep, teneinde aldus te kun
nen beoordeelen, of deze dingen al dan
niet principieel goed of slecht zijn.
NIEUWE BOUW EN HERBOUW VAN
WONINGEN
Van de gemeentebesturen opgaven gevraagd
Het is den algemeenen gemachtigde voor
den wederopbouw en voor de bouwknij-
verheid gebleken, dat de uitvoering van
verschillende bouwplannen belangrijk ach
terblijft bij het aantal goedgekeurde aan
vragen. Het is daarom noodzakelijk hierop
een nauwkeurige controle uit te oefenen.
Dr. Ringers heeft in verband hiermede
een circulaire aan alle gemeentebesturen
gebonden, waarin hij mededeelt, dat in den
vervolge voorloopig alleen voor nieuwen
bouw en herbouw van woningen de ge
meenten een opgave moeten inzenden be
treffende den voortgang van den bouw en
wel voor iedere bouwvergunning afzonder
lijk.
Voorschriften voor
maaltijden in hotels enz.
De directeur van het rijksbureau voor
het hotel-, café-, restaurant- en pensionbe-
drljf heeft een aantal bepalingen, welke
met ingang van heden in acht moeten wor
den genomen door inrichtingen, waar voor
het publiek gereedgemaakte spijzen af of
niet voor gebruik ter plaatse verkrijgbaar
worden gesteld.
Hieraan wordt het volgende ontleend:
ONTBIJT:
Het ontbijt moet worden verstrekt zon
der bijlevering van boter, margarine of vet
en zonder vleesch of vleeschwaren
Indien de gast zulks uitdrukkelijk ver
langt, mogen genoemde artikelen worden
verstrekt, doch uitsluitend tegen inleve
ring van de daarvoor verschuldigde consu-
mentembonnen. Deze leveringen gelden als
extra-verstrekkingen tegen afzonderlijk
vast te stellen tarief.
VASTE MENU'S.
In elk restaurant moeten gedurende de
daarvoor geldende oren maaltijden naar
z.g. vaste menu's van beperkten omvang
verkrijgbaar zijn.
Er moet voor lunch, diner of souper ver
krijgbaar zijn zoowel een menu ZONDER
verplichting tot afgifte van consumenten-
bonnen, als tenminste één MET die ver
plichting.
De verplicht gestelde vaste menu's mo
gen ten hoogste omvatten:
a. Zonder consumentenibonnen: één
voorgerecht of magere soep, een gang, toe
spijs of compote of fruit.
b. Met consumenten bonnen: één voor
gerecht of heldere of gebonden soep, een
gang, toespijs of compote of fruit (in te le
veren ten hoogste 4/50 rantsoen vet, bo
ter of margarine en ten hoogste één rant
soen vleesch of vleeschwaren).
DAGKAART.
Naast het verstrekken van z.g. vaste me
nu's kunnen in restaurants spijzen uit een
dagkaart worden verstrekt, waarop moeten
voorkomen.
a. Vleeschlooze of nagenoeg vetlooze
schotels (geen bonnen).
b. Nationale stampotten of -soepen
(2/50 boter of vetbon en 1 vleeschibon) en
c. gekookt vleesch met toebehoor en 2/50
boter of vetbon en 1/2 vleeschibon).
Voorts mogen op de dagkaart ter keuze
van den ondernemer, de volgende gerech
ten worden aangeboden:
d. Gebraden vleesch met aardappelen,
groente of compote (4/5 boter- of vetbon
en een vleeschibon);
e. vischsehotel met toebehooren (geen
vleeschbon en bij gekookte visch 2/50 en
bij gebakken visch 4/50 boter of vetbon.
f. Wild- of gevogelteschotels met aard
appelen en groente of compote (4/50 bo
ter of vetbon en voor zoover gedistribu
eerd één vleeschbon).
g.- eierschotels tegen inneming van
eierbonnen, 2/50 boter of vetbon en facul
tatief een halve vleeschbon.
De dagkaart mag in geen geval meer
dan tien van bovengenoemde gerechten
vermelden.
Boven en behalve deze geoorloofde scho
tels mogen op de dagkaart voorkomen:
eenige voorgerechten, eenige magere soe
pen, eenige tusschengerechten, eenige toe
spijzen, twee kaassoorten, fruit en beleg
de broodjes. Voor zoover in deze gerechten
artikelen zijn verwerkt of daarbij artikelen
worden verstrekt, waarvoor consumen
tenbonnen moeten worden ingeleverd,
moet de verschuldigde bonnen waarde op
de dagkaart vermeld zijn.
VERPLICHTING OM BINNEN TE
NEMEN.
De consumentenbonnen moeten door of
vanwege den ondernemer gelijktijdig met
de bestelling in ontvangst worden geno
men.
Van de consumenten mogen niet meer
bonnen in ontvangst worden genomen dan
op menu of dagkaart zijn vermeld.
De vleeschlooze en nagenoeg vetlooze
maaltijden en schotels, waarvoor geen bon
nen in ontvangst mogen worden genomen,
dienen niettemin van behoorlijke samen
stelling te zijn. De daarvoor benoodigde
minimale hoeveelheid boter, margarine of
vet wordt door den ondernemer verkregen
uit de hem toegekenden overslag boven de
hoeveelheid, waarop hij tegen inwisseling
der overeenkomstige bonnen aanspraak kan
maken.
Bij een kadetje (opengesneden dubbel
broodje) of per twee sneden brood mogen
ten hoogste in ontvangst worden genomen
1/2 rantsoen brood en 2/50 rantsoen boter
en voor de belegging 1/4 rantsoen kaas, 1/2
rantsoen vleesch of vleeschwaren of 1 ei-
bon.
PUBLICATIE VAN MENU EN
DAGKAART.
De kaart, waarop de vaste menu's zijn
vermeld, en de geldende dagkaart, voorzien
van datum, prijzen en een aanduiding van
de door de consumenten verschuldige bon
nen, moeten aan de buitenzijde van de in
richting naast de hoofdtoegangsdeur, ge
makkelijk zichtbaar voor het publiek, wor
den opgehangen en voorts in de inrichting
in voldoend aantal ter raadpleging voor
handen zijn.
VEGETARISCHE RESTAURANTS.
Vegetarische restaurants zijn ontheven
van de verplichting tot het geven van ge
rechten met vleesch, vleeschwaren, visch,
wild en gevogelte.
PENSIONS.
Het bepaalde in dit voorschrift is niet
van toepassing op pensions.
VLEESCHLOOZE DAGEN
IN EETGELEGENHEDEN
Dinsdag en Vrijdag
De directeur van het Rijksbureau voor
het hotel-, café-, restaurant- en pension-
bedrijf heeft bepaald, dat met ingang van
heden voor inrichtingen, waar voor het pu
bliek gereedgemaakte spijzen al of niet voor
gebruik ter plaatse verkrijgbaar worden
gesteld, de Dinsdag en de Vrijdag van
iedere week als vleeschlooze dagen gelden.
Op die dagen mogen geen gerechten wor
den verstrekt met vleesch en/of vleesch
waren dan wel gerechten waarin vleesch
en/of vleeschwaren zijn verwerkt.
Deze bepaling is mede van kracht voor
het verstrekken van wild en gevogelte.
De verkoop van
schoenen.
De Secretaris-Generaal van het Departe
ment van Handel, Nijverheid en Scheep
vaart maakt bekend, dat met ingang van
Zaterdag 10 Mei 1941 de vrije verkoop van
een groot aantal soorten schoenen, welke
tot dusverre zonder bon mochten worden
verkocht, niet meer is toegestaan, en hier
voor derhalve een ai-hoenenbon dient te
worden ingeleverd.
Voor deze soorten schoenen zullen
aaprte schoenenbonnen worden uitge
geven, welke van de gewone bonnen
zijn te onderscheiden, doordat op de
bonnen een cijfer „2" is gedrukt en zij
een andere kleur hebben. Deze „bon
nen 2" kunnen op de gebruikelijke wij
ze bij de plaatselijke distributiedien
sten worden aangevraagd.
Met nadruk wordt er echter de aandacht
op gevestigd, dat de „bonnen 2" uitsluitend
recht geven op het koopen van open san-
daletten, opanken, vlechtschoenen, riempjes,
of biesjesschoenen, witlederen schoenen,
Samoa's, raffia's, alle schoeisel met een bo
ventuig van leder en een onderwerk van
hout of ander vervangingsmateriaal (even
tueel met een aohterlap van leder of rub
ber), alle huispantoffels, waaraan leder is
verwerkt, alle textielschoeisel met rubber
of lederzooi, rubberlaarzen en overschoe
nen, klompsokken, echt reptiellederen
schoenen, avondsohoenen van zilver-, goud
en goudtorrenleder, laklederen heeren-
avondschoenen met wasdoek hiel, kinder
schoenen tot en met maat 23 en dat het
koopen van gewone schoenen op deze bon
nen verboden is.
Een beperkt aantal soorten schoenen kan
echter ook thans nog zonder inlevering van
een distributiebon bij een kleinhandelaar
worden gekocht. Dit zijn uitsluitend de
volgende soorten: spikes, raceschoenen,
boksschoenen en korfbalschoenen, voorts
schoenen, welke door of namens den di
recteur van het Rijksbureau voor huiden
en leder gestempeld zijn met de woorden:
afgekeurd schoeisel r. h. 1. en schoeisel,
waaraan geen leder of rubber, noch afval
van leder of rubber is verwerkt, alsmede
strandsandalen met een houten zool en een
boventuig van ten hoogste vijf lederen
riempjes (welke niet breeder mogen zijn
dan 1J^ cm.).
De vrijstelling van de distributieregeling
van de na verkregen machtiging van den
directeur van het Rijksbureau voor huiden
en leedr met de woorden „vrij van bon"
gestempeld schoeisel komt dus met ingang
van 10 Mei 1941 te vervallen.
Voor dit met de woorden „vrij van bon?
gestempelde schoeisel zal dus in het ver
volg een geldige distributiebon moeten
worden ingeleverd
UITGESLOTEN SLAGERS
Het Rijksbureau voor de Voedselvoorzie
ning in Oorlogstijd deelt mede, dat weder
een twintigtal slagers, o.w. één te Alphen
aan den Rijn, wegens frauduleuze slachtin
gen of het voorhanden hebben van vleesch,
afkomstig van frauduleuze slachtingen,
voor toewijzing yan vee en vleesch door de
Nederlandsche Veehouderij-centrale zijn
uitgesloten.
WAT ANDERE BLADEN
SCHRIJVEN
EEN KEREL VAN STAVAST
De Volkskrant schrijft:
„De heer A. J. Loerakker is heengegaan
als voorzitter van den R.K. Landarbeiders-
bond, die hij 28 jaren als gesalarieerd be
stuurder heeft gediend.
Het woord „dienen" hooren we thans dag
aan dag men zeurt er me de oofen doof
mee, zou de heer Van Anrooy zeggen
maar van Loerakker kan worden getuigd,
dat hy inderdaad zijn bond heeft gediend,
acht en twintig jaren lang, zonder ooit in
werkzaamheid en toewijding te verflauwen.
Het besluit van Loerakker moet worden
geëerbiedigd en gebillijkt, maar het zal in
breeden kring levendig worden betreurd.
Er is van Loerakker wel eens gezegd, dat
hij ruig was op salontaal heeft hij zich
nooit toegelegd en salonmanieren waren
hem vreemd maar die ruigte had hij
van den vaderlandschen bodem, waaraan
hij met al de vezels van hoofd en hart
gebonden was en gebonden bleef.
De mannen die den bodem bewerken,
had hij lief, en voor hen ging hy door liet
vuur, bij den minister, bij den landheer, bij
den rentmeester en ook bij de boerenbon
den. Bij al dezen zal maar één roep zijn
over Loerakker: hij was een kerel van sta
vast. Zóó zal zijn beeld in erkentelijke her
innering blijven bij al degenen die hem
hebben gekend. Gekend wil dan tevens
zeggen: hoog gewaardeerd".
BEGRAFENIS VAN PROF. DR. J. R. SLO-
TEMAKER DE BRUiNE.
Gistermiddag is onder zeer groote belang
stelling op de Ned. Hervormde Begraaf
plaats te Wassenaar het stoffelijk overschot
van prof. dr. J. R. Slotemaker de Bruine
naar zijn laatste rustplaats gebracht.
Onder de aanwezigen in de kerk en op
de begraafplaats bevonden zich dr. A. A.
L. Rutgers, lid van de Raad van State, de
oud-ministers de Graeff, Colijn, Patyn, van
Dyk, Deckers, van Buuren, Gelissen en
Romme; mr. J. R. H. van Schaik en mr.
W. L. baron de Vos van Steenwijk, resp.
voorzitter van de Tweede en Eerste Kamer,
dr. J. Schokking, oud-lid van de Raad van
State, prof. G. A. van Poelje, oud secreta
ris-generaal van het departement van So
ciale Zaken, de secretaris-generaal van het
departement van Handel, Nijverheid en
Scheepvaart, dr. H. M. Hirschfeld, die ver
hinderd was, had zich doen vertegenwoor
digen door zijn plaatsvervanger dr. T. P.
van der Kooy; voorts dr. S. baron van Wijn
bergen, burgemeester van Wassenaar, Ph.
Loggers, gemeente-secretaris van Wasse
naar, mr. A. baron van Wijnbergen, curator
aan de Rijksuniversiteit te Utrecht, mr. A. v.
d. Sande Bakhuyzen, president-curator der
Universiteit te Leiden, eenige leden en oud
leden van de Staten-Generaal, talrijke ver
tegenwoordigers, vooral uit Chris. Hist,
en Ned. Herv. kringen, talrijke predikan
ten en oud-predikanten.
Tegen kwart voor twee arriveerde de
stoet bij het kerkgebouw
De rouwdienst in de kerk werd geleid
door ds. W. A. B. ten Cate. Deze schetste
de vele verdiensten van den overledene,
die zijn leven zoo goed mogelijk heeft ge
bruikt. Velen kunnen getuigen hoezeer hy
den Heer heeft gediend en zij zijn hem dan
ook dankbaar voor hetgeen hij voor hun
geestelijk leven heeft beteekend.
De aanwezigen zongen vervolgens eeni
ge psalmen, waarna ds. ten Cate de Apos
tolische Belijdenis bad en eenige gedeel
ten uit de H. Schrift voorlas.
Hierna werd de kist met het stoffelijk
overschot uitgedragen. Aan de geopende
groeve ging ds. ten Cate voor in gebed.
Dr. M. C. Slotemaker de Bruine, een zoon
van den overledene, heeft voor de belang
stelling bedankt.
EXPORT VAN TUINBOUWPRODUCTEN
Voor den export van tuinbouwproducten
zijn met ingang van vandaag nieuwe be
palingen getroffen. Op de exportlijst
komen niet meer voor de verschillende
koolsoorten, doch voor het binnenland zijn
toch nog maximumverlin^prijzen vastge-
gestel. Deze zijn gelijk gebleven aan die,
welke gedurende de laatste weken hebben
gegolden, zoodat de gewone veertiendaag-
sche verhooogingen niet verder voortgezet
zijn. De roode kool zal dus niet boven f 9.
per 100 kg. mogen worden verkocht, do
gele kool voor 7.60 en de Deensche witte
kool voor 6.70 per 100 kg. Ook de prijs
der uien is op 8.per 100 kg. gehand
haafd. Voor ongewasschen breekpeen is de
maximumveilingprijs op 6.per 100 kg.
vastgesteld, voor aewasschen breekpeen
op 7.—.
De rapen hebben nog nimmer op een
exportlijst geprijkt. Nu zijn ze wel opge
nomen op de maximumprijzenlijst voor het
binnenland, en wel met 4.per 100 kg.
Voor den export zijn nieuwe prijzen vast-
gegesteld. Voor de rabarber, met stelen
van 30 cm. lengte en 15 mm. dikte, zonder
blad, is de mAximumprys f 9.per 100
MINNEBRIEVEN.
Ik moet het vandaag met u hebben
over de liefde en meer speciaal over
liefdesbrieven. Dit is dus een geval
voor de jeugd en zij moge het ter
harte nemen.
Ik ben namelyk van meening, dat
de cultuur van het brievenschrijven
ten onzent op een zeer laag peil staat
Laat ik het aldus zeggen: Onze brie
ven ademen meer verstand dan hart
En zelfs een verliefde jongeling, die
niet meer schrijft maar telefoneert,
hoor ik het zeggen: Hallo, schat, ga je
mee een bioscoopje pikken? Oké!
Hoeveel zoetvloeiender zou een
verliefde Chinees het zeggen: „Als gij
mijn nederige drempel overschrijdt,
o Lotusbloem, geurt mijn huis naar
de lente". En als hij zou schrijven,
zou het nog bloemrijker zijn.
Deze bloemrijke taal is echter niet
het eigendomsrecht der Chineezen al
leen, ik kan u verzekeren, dat de cul
tuur van het brievenschrijven in Hon
garije bijv. zeer hoog ontwikkeld is.
Maar zelfs in 2200 voor Chr. deed men
het al beter dan wjj, blijkens een ge
vonden steenen tafel met een minne
brief.
De schrijver woonde te Babel en de
lieftallige schoone te Sepharvani (te
genwoordig Sippara), waar de brief
ook werd gevonden. Zij luidt ongeveer
als volgt: „Aan de hoogedele Oasbuya
richt Gimil Marduk de volgende woor
den: Moge de Zonnegod uw leven
eeuwig laten duren! Ik schrijf, omdat
ik zou willen weten, hoe het met u
gaat. O, zend my bericht! Ik leef te
Babel en heb u zoo lang niet gezien,
waarover ik zeer treurig ben! Zend
mij bericht, wanneer gij naar mij toe
komt. Dan zal ik gelukkig zyn. Kom
in de maand Marcheschwan (Mei
maand). Moge gij om mijnentwille
leven in eeuwigheid".
Ik wil maar zeggen, dat de Babel-
sche spraakverwarring toen blijkbaar
reeds achter den rug was.
kg. De rabarber zal zoowel voor export als
voor het binnenland in bossen van 2'A kg.
moeten worden aangevoerd. Voldoet men
hieraan niet, dan zullen ze voor afwijkend
moeten worden geveild.
Voor spinazie, ook winterspinazie, is de
maximumprijs 8.— per 100 kg.; raapstelen
ongewasschen 12.— per 100 kg. Raap
stelen, waarvan alleen de wortels zyn ge
spoeld, zullen als opgewasschen worden be
schouwd. Wanneer het echter geheel ge-
wasschen wordt, zal het als afwijkend
moeten worden geveild.
Kaskomkommers A, 50 kg. en zwaarder
per 100 stuks 23.B, van 4550 kg. per
100 stuks 17.50, C, van 3545 kg. per 100
stuks 11.50 per 100 stuks.
Glassla: LA 16 en 20 kg. per 100 stuks
7.I, 13 en 17 kg. per 100 stuks 5.50.
Gelichte sla met een gewicht ven 17 kg.
komt voor export in aanmerking.
Bloemkool I meer dan 20 cm. doorsnede
25.per 100 stuks; II, 1620 cm. door
snede 18.80 per 100 stuks. Radijs 2.20
per 100 bos.
Burgemeester
Jbr. van Foreest is op zijn verzoek,
als burgemeester van de gemeente Heiloo
eervol ontslagen.
Directeur der Academie voor Beeldende
Kunsten te Tilburg overleden
Maandagmorgen is na een kortstondige
ziekte, 55 jaar oud, in het St. Elisabeth-
ziekenhuis te Tilburg overleden de heer
H. C. Bonsel, in leven directeur van de
Academie voor Beeldende en Bouwende
Kunsten van de R.K. Leergangen.
MARECHAUSSEE MET MOTOR
VERONGELUKT
Bij uitwijken tegen boom gebotst
Vanmorgen omstreeks half elf is op den
Apeldoornschen weg even buiten het dorp
Epe, een zeer ernstig ongeluk gebeurd,
waarbij de ongeveer 30-jarige marechaus
see P. uit Apeldoorn het leven heeft ver
loren. P. reed in een motor met zijspan in
de richting van Epe. Van de tegenoverge
stelde zijde kwam een paard en wagen.
P., die hiervoor wilde uitwijken, verloor,
mede ten gevolge van de gladheid van den
weg, de macht over dep zwaren motor en
reed tegen een langs den weg staanden
boom. De motor sloeg over den kop en P.
werd weggslingerd. Dr. Mijs, die zeer spoe
dig aanwezig was, kon slechts den dood
constateeren. De motor werd zwaar bescha
digd. Het paard sloeg van schrik tegen den
grond, maar kon gauw weer op de been
worden gebracht.
