Officieele Publicatie Mamentje ZONDAGSBLAD. VRIJDAG 4 APRIL 1941 32ste Jaargang No. 9915 Ceid6ch£0oii/fcatit Bureaux Papengracht 32. n»rini in irAAn f rinr mi w~* mi rn *-* w-i -w r *-i *i Telefoon: Redactie 20015. Administratie 20935. DAGBLAD VUUR LL1DEN EN OMSTREKEN Giro 103003. Postbus 1L De dood van graaf Teleki Een tragisch heengaan BARDOSSY OPVOLGER VAN TELEKL De regeering heeft Donderdagochtend onder voorzitterschap van den miimister van binnenlandsohe zaken, Keresztes-Fis- oher, als in rang oudste lid van het kabi net, vergaderd, en heeft besloten af te tre den. De rijksregent heeft daarop den minis ter van buitenlandsche zaken, von Bar- dossy, het premierschap toevertrouwd. Bardossy heeft deze opdracht aanvaard. Andere personeele wij'zigingen in het ka binet zijn niet te verwachten, naar verluidt. ZIJN INNERLIJK LEVEN WAS GESCHOKT. Over dien tragiscben dood van minister president, graaf Paul Teleki, wordt door de regeering het volgende communiqué ge publiceerd: „De geheele Hongaarsche natie en alle buitenlandsche vrienden van Hongarije hebben met ontsteltenis kennis genomen van het tragische overlijden van minister president Paul Teleki. De dood is des nachts ingetreden en werd eerst des och tends ontdekt. In de eerste morgenuren verspreidde zich het bericht, dat de minis ter-president door een beroerte was over leden. Later werd echter algemeen bekend, dat zelfmoord de doodsoorzaak was. Graaf Paul Teleki was een persoonlijk heid met een diep innerlijk leven, in wiens ziel de geweldige en wereldschokkende ge beurtenissen, die zich tijdens zijn regee- ringstijd in geheel Europa, ja in de geheele wereld afspeelden, diepe spbren achterlie ten. Alle smarten der menschheid, alle el lende van den rondom Hongarije woeden den oorlog maakte diepen indruk op zijn gevoeligen gemoedsaard en zijn zenuwge stel weerstond steeds minder de invloeden van het wereldgebeuren. Daarbij kwam zijn bekommernis over de buitengewoon zware ziekte van zijn echtgenoote, waar door hij tot een eenzaam menschelijk be staan werd veroordeeld. Zijn omgeving nam vol zorg reeds se dert vrij geruim en tijd de aan levensmoe heid grenzende neerslachtigheid van geest van graaf Paul Teleki waar. Ondanks zijn groote zielesmart en zijn zwakke constitu tie bleef graaf Teleki steeds zijn plicht ver vullen. Bewust van zijn verantwoordelijkheid bestuurde hij het schip van staat op bin- menlandsch, alsook op buitenlandsch poli tiek gebied volgens den koers, dien hij en zijn regeering als den eenig mogelijke en derhalve ook als den eenig juiste hadden vastgesteld. Hoewel een onverwacht hevige uitbars ting van zijn sinds geruimen tijd sleepen- de psychische neerslachtigheid een einde gemaakt heeft aan het in dienst van het vaderland, verbruikte edele en werkzame leven, in den nacht van 2 op 3 April, zal toch de politiek, waarvan hij de leider en trouwste dienaar was, onveranderd voort leven. De Hongaarsche natie is thans reeds aan twee van haar groote dooden, graaf Stephan Csaky en Paul Teleki, verplicht, onwrikbaar op den weg voort te gaan, dien deze groote zonen- van ons vaderland haar hebben aangewezen." DUITS CH MEDELEVEN. De rijksregeering en het Duitsche volk zijn diep onder den indruk van het sterf geval, waardoor de bevriende Hongaarsche natie getroffen is, zoo werd gisteren in of- ficieele Berlijnsche kringen ten aanzien van het plotselinge overlijden van den Hon- gaarschen ministerpresident graaf Teleki, verklaard. De rijksregeering weet, zoo zei- de men van Duitsche zijde verder, dat de dood hier een ziekelijk man in een tijd van Benghazi ontruimd VASTBERADEN AANVAL VAN DUITSCHERS EN ITALIANEN. Het groote hoofdkwartier van de Brit- sche strijdkrachten te Cairo heeft, naar Reuter meldt, het extra-bericht uitgege ven, dat de Engelsche dekkingstroepen als gevolg van een vastberaden aanval door aanzienlijke Italiaansche en Duitsche strijdkrachten, die over talrijke tanks be schikten, teruggetrokken en in tevoren uitgezochte punten geconcentreerd zijn. de grootste krachtinspanning uit zijn werk kring gerukt heeft. In politieke kringen der rijkshoofdstad betuigt men eveneens oprechte deelneming met het smartelijk verlies van het Hon gaarsche volk en verklaart men, dat het met Duitschland zoo innig bevriende Hon garije zeker kan zijn van het diepe Duit sche medeleven. De politieke geruchten, die zich in een bepaald deel van het bui tenland op grond van het plotselinge over lijden van graaf Teleki terstond gevormd hadden, kenmerkt men in Berlijn als een der treurige pogingen van de buitenland sche propaganda, om zelfs in den dood een staatsman als werktuig van politieke ma chinaties te willen gebruiken. BEGRAFENIS OP STAATSKOSTEN. Graaf Teleki zal, naar D.N.B. verneemt, Maandag plechtig op staatskostei begra ven worden. Het stoffelijk overschot zal in de koepelzaal van het parlement worden opgebaard. Het Huis van Afgevaardigden is, nadat de treurige tijding officieel gepubliceerd was, voor onbepaalden tijd verdaagd. Het Hoogerhuis werd Donderdagavond in rooiw- zitting bijeengeroepen, zoo ook de leden van de regeeringspartij. De burgemeester van de stad heeft be vel gegeven dat op alle openbare gebou wen de vlag halfstok moet worden gehe- schen en een oproep tof de bevolking ge richt, om aan de huizen rouwvlaggen aan te brengen. Voor Donderdag waren alle theater- en bioscoopvoorstellingen afgelast. Er is ook een dans- en muziek verbod uit gevaardigd. DE RIJKSINSPECTIE VOOR LICH. OPVOEDING Sport valt er buiten Aan het onderhoud van het A.N.P. met den pasbenoemden hoofdinspecteur voor de lichamelijke opvoeding, den heer R. LJzer ontleenen wij nog het volgende: Op een vraag of de nieuwe Rijksinspectie zich ook bemoeit met de lichamelijke op voeding buiten schoolverband en met de sportbeoefening, antwoordde de heer IJzer ontkennend. Deze gebieden staan onder leiding van den regeeringsadviseur, den heer K. J. Lotsy. Hierdoor is een twee eenheid ontstaan, waarvan de deelen ten nauwste zullen samenwerken, terwijl de algeheele leiding berust bij den secretaris generaal, prof. J. van Dam. „U ziet", zoo eindigde de heer IJzer zijn uiteenzetting, „dat er vele problemen om een oplossing vragen. In het belang van ons Nederlandsche volk roep ik u op tot krachtige medewerking bij deze arbeid." De rijkshoofdinspecteur voor de licha melijke opvoeding, de heer R. IJzer, in 1896 te Winschoten geboren, heeft, na zijn onderwijzersakte behaald te hebben, in 1921 zijn studie voor leeraar in de licha melijke opvoeding beëindigd. Hij werd tot leeraar te Winschoten benoemd aan de H.B.S. en het gymnasium. Ook was hij daar werkzaam aan de Rijkskweekschool als leeraar in teekenen en paedagogiek. In 1929 ging de heer IJzer over naar de Rijks kweekschool te Haarlem, om aldaar de paedagogiek te onderwijzen. Behalve als medewerker aan verschillende opleidings instituten voor de akte M.O. lichamelijke opvoeding, is hij door zijn jarenlange er varing als lid van het rijkscollege van lichamelijke opvoeding in staat geweest de lichamelijke opvoeding in ons land te be studeer en. Tegelijk met de officieele benoeming van den heer R. IJzer tot hoofdinspecteur adviseur voor de lichamelijke opvoeding, met bepaling, dat zijn standplaats zal zijn te 's-Gravenhage, zijn benoemd tot inspec teur voor de lichamelijke opvoeding: Th. J. H. van 't Lam te Overveen; P. J. Rippe t,e Amsterdam en A. A. Lamberts te Sappe- meer, met bepaling, dat hun standplaats zal zijn respectievelijk te 's Gravenhage, 's Hertogenbosch en Groningen. Tijdens deze terugtrekkende beweging is de stad Benghazi ontruimd, nadat alle voorraden en uitrustingsstukken vernie tigd waren. Benghazi is van militair gezichtspunt bekeken, aldus het Britsche bericht, onbe langrijk. Tevens deelt het mede, dat Benghazi door de Engelsche strijdkrachten als haven gebruikt werd. In den Engel- schen nieuwsdienst is medegedeeld, dat de ontruiming van Benghazi voor Engeland een tegenslag beteekent. Men moet aan de waarschuwing van den minister-presi dent denken, dat men zoowel overwinnin gen als tegenslagen moet verwachten. WAT ANDERE BLADEN SCHRIJVEN HET RÉCHT VAN HET BIJZON DER ONDERWIJS. De Volkskrant schrijft: Men herinnert zich, dat professor Van Lam, secretaris-generaal van Opvoeding, Wetenschappen en Cultuurbescherming, invoering van een goedkeuringsrecht op benoemingen bij het bijzonder onderwijs niet alleen het lager heeft aangekon digd. Van rechts als wij vereenvoudigheids- halve dit woord nog mogen gebruiken neeft men daartegen de bekende bezwaren ontwikkeld. Vrij onderwijs zonder vrijheid van benoeming is geen vrij onderwijs meer. Lag het voor de hand, dat hier katholie ken, anti-revolutionnairen en christelijk- historischen één lijn zouden trekken, ook de Bode, het orgaan van de Bond van Nederlandsche Onderwijzers, oordeelt niet anders. Zij schrjjft: „Het recht van het bijzonder onder wijs om in volle vrijheid zijn geestes richting te bepalen, erkennen 'wij als een onvervreemdbaa recht; dat de be noemingen daarvan niet zijn los te ma ken, is duidelijk." Elke inbreuk op het benoemingsrecht, i'ioe gering in schijn ook, tast de vrijheid van het bijzonder onderwijs aan. Nu zelfs de tegenstander van de bijzondere school voor haar onvervreemdbaar recht opkomt, mag men vertrouwen, dat secretaris-gene raal Van Dam aan een eerste opwelling geen gevolg zal geven, maar de vrije school ae benoemingsvrijheid onbeknot zal laten. Van den anderen kant heeft de vrije school er alle belang bij, alleen zulke benoemin gen te doen, die de toets der rechtvaardig heid en rechtmatigheid ten volle kunnen doorstaan. NIEUWE OMREKENINGSKOERS EFFECTENMARKEN. Naar wij van de zijde van de Vereeni- ging voor den Effectenhandel vernemen, is met ingang van 4 April 1941 de omre keningskoers voor de Reichsmark ten aan zien van den handel in effecten vastge steld op 0.75. In verband hiermede is artikel 12 van het reglement voor den effectenhandel dienovereenkomstig gewijzigd. Het wijzigingsblad voor genoemd regle ment, alsmede het aangevuld register zul len den leden binnen enkele dagen worden toegezonden. Nieuwe bonnen BROOD EN GEBAK. Gedurende het tijdvak van Maandag 7 April tot en met Zondag 13 April a.s. geeft elk der met „11" genummer de bonnen van de broodkaart recht op het koopen van ongeveer 100 gram brood. Voorts geeft elk der met „11" genum merde broodbonnen recht op het koo pen van een rantsoen gebak. De op 13 April nog niet gebruikte bonnen blijven voorts nog geldig gedurende de week van 14 April tot en met 20 April a.s., met dien verstande, dat zij gedurende laatst genoemde week niet mogen worden ge bruikt in hotels, restaurants e. d. BOTER EN VETTEN. Gedurende het tijdvak van Maan dag 7 April tot én met Zondag 13 April a.s. geeft de met „11" genummerde bon van de boterkaart recht op het koopen van 250 gram boter. De met „11" genummerde bon van de vetkaart geeft gedurende bovengenoemd tijdvak recht op het koopen van 250 gram bo ter of margarine of 200 gram vet naar keuze. De met „11" genummerde bonnen, die op 13 April nog niet gebruikt zijn, blijven \oorts nog geldig tot en met Zondag 20 April a.s. EIEREN. Gedurende het tijdvak van Maan dag 7 April tot en met Zondag 13 April a.s. geeft de met „93" genummerde bon van de „bonkaart algemeen" recht op het koopen van één et De bonnen, welke op 13 April nog niet gebruikt zijn, blijven geldig tot en met Zondag 20 April a.s., met dien verstande, dat zij gedurende de week van 14 April tot en met 20 April niet gebruikt mogen wor den in hotels, restaurants e.d. HET INSTITUUT DER CENTRALE KEUKENS. BINNENKORT 88 IN EXPLOITATIE. Mobiele keukens. Ter gelegenheid van de plaats gehad heb bende officieele opening van de centrale keuken aan de Gaslaan te 's-Gravenhage, tevens opening van het instituut der cen trale keukens in Nederland, welke ge schiedde door den heer ir. S. L. Louwes, directeur-generaal voor de Voedselvoor ziening in Nederland, hield deze een in leiding, waarin hij énkele interessante me- dedeelingen deed over de ontwikkeling van het instituut van de centrale keukens in Nederland. Ir. Louwes zeide hieromtrent het vol gende: Bij een groot aantal gemeenten in ons land werd onderzocht, waar behoefte be stond aan een centrale keuken. De uitslag van dit onderzoek was, dat er in totaal 288 keukens, varieerend in capaciteit van 1000 tot 6000 liter werden aangevraagd. In zulk een groote omvang kon echter dit plan niet worden uitgevoerd. Ten slotte zijn wij gekomen tot de bouw en exploitatie van ongeveer 55 keukens n.l. 30 van 6000 iiter. 20 van 4000 liter capaci teit en enkele kleinere, die binnenkort alle aan het werk zullen zijn. Bovendien zijn er bij de Rijksdienst dpr werkverruiming nog 33 keukens met een capaciteit van 17.000 hier in totaal, in bedrijf. In November is de eerste keuken te Rot- Rotterdam als proef in bedrijf gesteld. De daarbij opgedane ervaring is bij de bouw en inrichting van de andere keukens van groot nut geweest, zoodat thans een zoo doelmatig mogelijke inrichting is verkre gen. De architectuur werd opgedragen aan het bureau Dwars, Hederik en Verhey te Amersfoort. Voor de bevoorrading is de middenstand ingeschakeld. De keukens worden aan de gemeenten in beheer gegeven. Met een enkel woord noemde spreker nog de rijdende keukens, waarvan er één groote en eenige kleine binnenkort in functie zullen zijn, de groote met een ca paciteit van 1500 liter, de kleine met een van 2200 liter in totaal. Deze mobiele keu kens kunnen naar die plaatsen worden ge dirigeerd waar zulks in bijzondere omstan digheden noodig zal zijn. DR. TH. F. BLOEM GENEESHEER DIRECTEUR VAN ST. ANTONIUSHOVE Met ingang van 1 Mei a.s. is dr. Th. F. Bloem door het college van regenterj van het ziekenhuis St. Aritoniushove te Voor burg, tot geneesheer-directeur benoemd. Dr. Bloem is sedert September 1937 hoofd van de afdeeling inwendige ziekten van dit ziekenhuis. In verband met het Paaschfeest zal in den loop van de volgende week een bon worden aangewezen, welke recht geeft op een extra-rantsoen van één ei. KAAS. Gedurende hetytijdvak van Maan dag 7 April a.s. tot en met Zondag 20 April a.s. geven de met „63" en „73" gemerkte bonnen van de „bonkaart al gemeen" elk recht op het koopen van 100 gram kaas. De bonnen, welke op Zondag 20 April nog niet zijn gebruikt blijven voorts nog geldig tot en met Zondag 4 Mei a.s. VAN DEN GEMACHTIGDE VOOR DE PRIJZEN. VASTGESTELDE MAXIMUMPRIJZEN. Bericht No. 4. De volgende prijzen mogen ten hoogste aan het publiek in rekening worden ge bracht: Autobenzine. pfcr liter 0.224. Aardappelen, (herhaling bericht No. 1).: Kleiaardappelen Zeeuwsche bonte en blauwe 0.08 per kg. Kleiaardappelen Eigenheimers 0.07 per kg. Kleiaardappelen Alpha 0.07 per kg. Kleiaardappelen Bintje 0.07 per kg. Zand- en veenaardappelen 0.06 per kg. Voor thuisbezorging mag 1 cent extra per kg. worden berekend. Het vragen van hoogere prijzen is strafbaar BEWEER DEZE OPGAVE EN GEBRUIK HAAR. Nieuwe opgaven kunnen de vroegere ongeldig maken. 6792 BRANDWEER In Leiden heeft men eenige jaren geleden de politiebrandweer inge voerd en in Den Haag heeft men die twee grootheden met één pennestreek weer van elkaar gescheiden. Ik kan mij de argumenten niet meer herin neren, die hier toentertijd naar voren werden gebracht en die wel licht vele kolommen in onze krant hebben gevuld wat was dat gezel lige lectuur! maar die ongetwijfeld steekhoudend zijn geweest. Ik ken ook de Haagsche argumenten niet, een voudig, omdat ik daarvan niets heb gelezen. Maar ik twijfel er niet aan of deze zijn niet minder steekhoudend geweest. Maar zóó staan wij op het doode punt. En dan moet voor het oogenblik mijn meening den doorslag geven. Welnu dan, ik voel meer voor het Haagsche standpunt, gedachtig het spreekwoord: Je kunt niet tegelijk huilen en de lamp aansteken. U be grijpt mij wel: Wat moet een politie man doen, die juist een clandestien varken achter zyn vodden zit en brand ontdekt? Moet hij de brand laten loopen of het varken? Hij kan natuur lijk ook het varken den brand in jagen, opdat het volgens zijn bestem ming meieen gebraden worde en de brand tenminste nog wordt gebruikt ten algemeenen nutte. Maar dat is de oplossing niet van deze brandende vraag. Maar ik meen, dat ook een politie man geen twee dingen tegelijk kan doen. Laat hy een zwijntjesjager grijpen of dienstmeisjes redden uit brandende huizen. Maar laat hem niet in de verleiding komen om het twee de te doen, als hij den eerste bijna te pakken heeft. P.S. Dank voor het aanbod der luierbroekjes. De baby is intusschen reeds droog. V. Weekabonné's die geabon neerd zijn op het Geïllustreerd Zondagsblad moeten dit thans betalen. Verschuldigd bèdrag (0.52 KATHOLIEKE ACTIE EN LEEKEN- APOSTOLAAT. Het zal binnenkort 12 y, jaar geleden zijn, dat „Het Leekenapostolaat" in het bisdom Haarlem door Z. H. Exc. Mgr. J. D. J. Aengenent z.g. werd opgericht. Naar aanleiding van dit feit wordt in „Sint Bavo" een artikel geschreven over „Katholieke Actie en Leekenapostolaat" in het Bisdom Haarlem. Op de vraag, of het Leekenapostolaat na de oprichting der Katholieke Actie in ons Bisdom nog reden van bestaan heeft, ant woordt de schrijver bevestigend. Wij raden belangstellenden aan, bedoeld artikel aandachtig te lezen („Sint Bavo" van 6 April). RANTSOENEERINGSBUREAU GEDISTILLEERD „Borrel" komt echter niet op den bon Naar wij vernemen zal binnenkort in samenwerking met de desbetreffende over heidsinstanties, de handel in gedistilleerd een bureau voor de rantsoeneering van gedistilleerd oprichten. Dit bureau zal te Schiedam worden gevestigd. De aanleiding tot de oprichting van dit rantsoeneeringsbureau is, dat de Neder landsche distilleerderijen op het oogenblik niet meer over voldoende grondstoffen kunnen beschikken. De situatie is zoo, dat nog maar 55 pet. van de in normale tijden gebruikelijke hoeveelheden kunnen wor den geproduceerd. Het doel van het rant soeneeringsbureau zal zijn een billijke ver deeling van de beschikbaar komende hoe veelheden gedistilleerd aan de vergun ninghouders te waarborgen. Het is niet waarschijnlijk, dat het pu bliek in de allernaaste toekomst van deze „vrijwillige" distributie iets zal bemerken, omdat de meeste vergunninghouders nog wel over eenigen voorraad beschikken. Op den duur zal de café-bezoeker echter ver- kunnen drinken. Het ligt niet in de bedoe- moedelijk niet meer ad libitum „borrels" ling alsdan gedistilleerd op bonnen ver krijgbaar te stellen. „Handelsblad".

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsche Courant | 1941 | | pagina 1