ZATEKDACi ZZ MAART 1941 32ste Jaargang No. 9904
GioieC
Momentje v
3)e Ccid^clvcSoii^aiit
Bureaux Papengracht 32.
Telefoon: Redactie 20015. Administratie 20935. DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN Giro 103003. Postbus 11.
V Wie een houvast
wil hebben
Een bespreking van het boek van mgr..
dr. Robert Klimsch „De Dooden leven" in
„Studiën" eindigt pater dr. G. Gorris S.J.:
„Alles bij elkaar kan ik dit boek, met
zyn griezelige verhalen en bovendien lu
gubere voorplaat, aan niemand aanraden.
Zeker niet aan zenuwachtige menschen
vóór het slapen gaan. En ook niet aan an
deren. Uit correspondentie en gesprekken
is mij reeds gebleken, dat het verwarring
sticht. Wie een houvast wil vinden in de
verbijsterende tijden, die wij beleven, hij
zoeke het in God, in Christus en in Zijn
Kerk".
't Is niet de bedoeling, ons aan te slui
ten bij de hier op genoemd boek geleverde
critiek ook het tegenovergestelde ligt
niet in onze bedoeling maar wij willen
hier heel graag onderstreepen dezen wij
zen en voor velen zoo nuttigen raad:
„Wie een houvast wil vinden in de ver
bijsterende tijden, die wij beleven, hij
'zoeke het in God, in Christus en in Zijn
Kerk".
Men zoeke niet zijn houvast in zooge
naamde prophetieën óf in zoogenaamde
openbaringen in prophetieën of openba
ringen, die niet méér hebben dan mensche-
lyk gezag.
Ons geloof in God en in Gods Openba
ring biedt ons een steviger houvast!
Dat Geloof is de eenige en vaste grond
slag van onze hoop, van onze zekerheid.
Dat geloof is ons een bron van rotsvast
vertrouwen en van vreugdevolle vrede on
der alle omstandigheden.
„Loof den Heer, omdat Hy goeder--
tieren is; prijst Zijn naam onder sna
renspel; want Hij is liefelijk; al wat
Hij wil, doet Hij in den hemel en op
de aarde".
Zoo, vol jubelende blijdschap, zingt de
Kerk morgen op den vierden Zondag van
de Vasten, genaamd Laetare (Verblijd u),
in het Offertorium van de Mis.
En luistert, hoe onwankelbaar ons ver
trouwen moet zijn, hard als graniet, on
wankelbaar als een rots:
„Die op den Heer betrouwen, zijn als
de berg Sion; hij zal in eeuwigheid niet
wankelen, die woont in Jerusalem.
Bergen zijn rondom haar en de Heer
is rondom Zijn volk van nu af en tot
in eeuwigheid". (Tractus).
Bij het begin reeds van de Mis in de
Introïtus worden wij opgewekt om ons
te „verzadigen aan de volheid" onzer ver
troosting.
„Verblijd u, Jerusalem, en komt sa
men gij allen, die haar liefhebt! Ver
heugt u in vreugde, gij die in droef
heid geweest zijt; opdat gij juichen
moogt en u verzadigen aan de volheid
uwer vertroosting".
Ons Geloof in God en in God3 Openba
ring verzadigt ons met een volheid van
vertroosting! Vandaag willen wij eens"
tusschen al het nieuws deze gedachte, deze
werkelijkheid voorhouden. Deze werkelijk
heid is ontzaglijk veel grooter dan het vele
nieuws in de courant, dat in staat is den
lezer te benauwen. En deze werkelijkheid
is ook ontzaglijk veel grooter, dan zoovele
z.g. prophetieën en openbaringen.
AFLEVERING GEVOGELTE TEN
BEHOEVE VAN ZIEKENHUIZEN,
SANATORIA ENZ.
Ten aanzien van de voorraden slachtge-
vogelte, welke in vrieshuizen zijn opgesla
gen en geregistreert bij de Ned. Centrale
voor eieren en pluimvee te Beekbergen,
maakt het Rijksbureau voor de voedsel
voorziening in oorlogstijd bekend, dat een
gedeelte dezer voorraden zal worden vrij
gegeven ten behoeve van ziekenhuizen,
sanatoria, gestichten voor ouden van da
gen e.d.
Deze inrichtingen zullen het gevogelte
uitsluitend kunnen betrekken door bemid
deling van een poelier. Formulieren, waar
op door deze inrichtingen een toewijzing
bij de Ned. centrale voor eieren en pluim
vee kan worden aangevraagd, zijn verkrijg
baar bij deze centrale te Beekbergen. De
aanvragen moeten bij de Centrale zijn bin
nengekomen vóór 31 Maart as.
De prijzen, waarvoor het gevogelte kan
worden betrokken, zijn vastgelegd in het
prijzenbesluit voor gevogelte.
De verhouding
"Neder land-Duitschland
UITEENZETTING DOOR DEN HEER
SCHWEBEL.
Voor een aantal vertegenwoordigers van
plaatselijke weekbladen en andere perio
dieken uit de omgeving van den Haag en
Leiden heeft de gevolmachtigde van den
rijkscommissaris voor de provincie Zuid-
Holland, de heer Schwebel een uiteenzet
ting gegeven van de taak van de pers in
dezen tijd en daarbij uitvoerig gesproken
over de verhouding tusschén Nederland en
Duitschland.
Moet, aldus spr., de beteekenis van de
pers in het algemeen van buitengewoon
groot belang worden geacht, zeer zeker
geldt dat ook voor de „kleine pers", wier
invloed op den lezerskring veelal grooter
is dan van de landelijke bladen, omdat de
plattelandsbevolking over het algemeen
de dingen met minder reserve aanvaardt.
Het Nederlandsche volk, dat sedert
eeuwen in vrede" heeft geleefd, beleeft den
huidigen oorlog als iets onnatuurlijks: het
vermag hem niet te zien als een groot
historisch gebeuren, dat boven de men
schen uitgaat en dat zij moeten ondergaan.
Voor de Nederlanders die niet als de
Duitschers, den strijd om het bestaan heb
ben moeten voeren, is dat heel moeilijk te
begrijpen, maar toch voltrekt zich ook on
der hen een geestelijke ommekeer, welke
zich op verschillende manieren uit. Gaan
deweg' wint hier de gedachte veld, dat
deze oorlog een einde zal maken aan ge
heel de liberalistische wereldbeschouwing,
die staatkundig den grondslag der demo
cratie vormde. Het is de fout der demo
cratie geweest en tevens de reden van
haar ondergang, dat de verantwoordelijk
heid der staatsleiding niet vastomlijnd
was. Dynastie, parlement en de partijen
onderling schoven elkander de verant
woordelijkheid op de schouders en het
beste bewijs, dat de leiding innerlijk hier
te lande niet gezond was, is dat de staats
leiding binnen vijf dagen na het Duitsche
offensief in elkaar zakte. Deze woorden
houden allerminst een verwijt in, maar
het moet worden vastgesteld, dat in Ne
derland het pacifisme hoogtij vierde en
dat is de ergste ziekte, welke een staat
kan treffen. De Nederlandsche staat is ge
vallen bij gebrek aan bewaking.
Sprekende over het begrip „vrijheid in
nationalen zin, zeide de heer Schwebel,
dat de meerderheid van het Nederlandsche
volk daaronder verstaat het herstel van
de vrije zelfstandigheid, zooals zij tot 10
Mei is geweest. Wij, Duitschers, aldus spr.,
respecteeren die vrijheidswil, maar wij
voegen daaraan toe: volledig vrij is alleen
dat volk, dat ook in staat is met eigen
kracht zijn vrijheid te verdedigen. Zoo
niet, dan is dat volk in wezen afhankelijk
gelijk hier, te lande het geval was, doordat
Nederland vertrouwde op de Britsche
macht. De Nederlandsche vrijheid was in
feite dan ook slechts een fictieve.
Er is evenwel ook een deel van het Ne
derlandsche volk, dat herstel der zelf
standigheid afleidt uit de bloed- en lots
verbondenheid met het Duitsche volk.
Deze is inderdaad bijzonder groot; de ver
schillen in .volksaard tusschen de Noord
en Zuid-Duitsche volksstammen bijvoor
beeld zijn naar den aard van bloed en
temperament grooter dan die tusschen den
Prijsopdrijving
ƒ5500 BOETE VOOR PRIJS-
VERHOOGING VAN VETTEN.
De inspecteur voor de prijsbeheersching
te Amsterdam heeft wederom eenige tucht-
beschikkingen gewezen, waaruit blijkt,
dat het verhoogen van prijzen, zonder dat
dit is toegestaan, een riskante zaak is.
Een naamlooze vennootschap te Amster
dam, welke dierlijke grondstoffen ver
werkt, heeft in de afgeloopen maanden een
flinke winst gemaakt door den prijs te
verhoogen van haar producten. Technische
vetten, welke vroeger voor 17.per 100
K.G. werden verkocht, werden nu aange
boden voor prijzen, die varieerden tus
schen /26.en 32.— per 100 K.G.
Van een groote partij consumptievet werd
de prijs met ƒ22.per 100 K.G. ver
hoogd, terwijl hetzelfde gold voor andere
producten, zooala beendermeel en been
derlijm. Deze naamlooze vennootschap
werd veroordeeld tot het betalen van een
boete van 5500, waardoor haar de winst,
welke zij met de prijsverhooging behaalde,
weer is ontnomen.
Waar het levensmiddelen betreft, zijn
prijsverhoogingen van enkele centen ech
ter reeds ernstige feiten. De winkelier R.
te Amsterdam, die aardappelen verkocht
voor 10 cent per K.G. in plaats van voor
den voor die soort vastgestelden prijs van
8 cent, zal 75 moeten betalen.
De winkelier C. S. te Haarlem zag er een
voordeel in om busjes Zwitsersche kaas, die
aanvankelijk voor 16 cent verkocht wer
den, voor 20 cent per busje te koop aan te
bieden. Met een boete van 50.werd zijn
aandacht op deze onjuiste handelwijze ge
vestigd.
Dat het zaak is, dat elkeen zich terdege
Nederlandschen stam en bepaalde Duitsche
volksgroepen (Westfalen, Hannover, enz.).
Wie niet volslagen blind tegenover de
historie staat, moet inzien, dat Engeland
van het vasteland van Europa is uitge
schakeld en dat Duitschland het continent
beheerscht. Engeland heeft door de histo
rie heen steeds ons bestaan bedreigd. Het
kan ons derhalve niet onverschillig zijn,
hoe het Nederlandsche volk staat ten op
zichte van het Duitsche. Onze plicht tegen
over het eigen volk dwingt ons ertoe ons
te wapenen tegen de mogelijkheid van een
herhaling van den tienden Mei. Het is
voor Duitschland's eigen bestaan, ontoe
laatbaar, dat tusschen Engeland en het
Duitsche rijk een land ligt, waarvan de
bewoners innerlijk vijandig staaiï tegen
over Duitschland.
Een economische samenwerking biedt in
dit opzicht onvoldoende waarborgen. Het
komt aan op een innerlijke gemeenschap.
De Fuehrer heeft duidelijk gezegd, dat het
in zijn bedoeling ligt, de Nederlandsche
zelfstandigheid zoover te herstellen als
slechts mogelijk is. De onzerzijds erkende
bloedsgemeenschap met het Nederlandsche
volk brengt mede, dat wij dat volk eeren,
dat wij er niet aan denken, het in knecht
schap te doen leven, maar dat het onze
iningste en eerlijke wensch is, daarmede
in broederlijke gemeenschap te leven.
Maar eerst als die wensch ook van de an
dere zijde tot uiting wordt gebracht, kan
er sprake zijn van het wederzijdsche ver
trouwen, dat de noodzakelijke voorwaarde
vormt voor het herstel der zelfstandig
heid.
Men kan met die samenwerking niet
wachten, totdat eens de vrede gesloten zal
zijn. In het organische leven is stilstand
ondenkbaar en in een dergelijke bewust-
afwachtende houding schuilt een element
van innerlijke onoprechtheid, zelfs van
lijdelijken weerstand.
Het internationale oorlogsrecht gaf
Duitschland de bevoegdheid de geheele
Nederlandsche weermacht in gevangen
schap weg te voeren; de Fuehrer heeft dat
niet gedaan, maar integendeel met gene
raal Winkelman een wapenstilstand geslo
ten, welke eenig is in de annalen der oor
logsgeschiedenis. Alleen reeds uit die
overweging rust op het Nederlandsche
volk de verplichting, om dit niet als iets
vanzelfsprekends te aanvaarden, maar om
zelf de nieuwe toekomst mee voor te be
reiden. Duitschland heeft het volste recht
Nederland als zijn y CM te behandelen,
maar het doet dat niet omdat het in de-
Nederlanders zijn ware vijanden niet ziet.
En daarom is het ook mogelijk, dat de le
vensstandaard hier te lande altijd nog een
graad hooger is, dan in Duitschland.
Steeds meer Nederlanders en waar
lijk niet uitsluitend leden der N.S.B. ko
men tot het inzicht, dat het lot van het
eigen land zich in gemeenschap met
Duitschland moet voltrekken. Waar wij
den Nederlanders eer bewijzen, zoo schuilt
daarin voor hen niets oneervols om „ja"
te zeggen.
Het is de taak van de Nederlandsche
pers om den toestand weer te geven over
eenkomstig de werkelijkheid: zij dient den
haat onder het eigen volk te voorkomen
en evenmin haat te zaaien tegen de Be
zettende Macht
Wie heden ten dage waarlijk pro-Neder
land is, moet bespeuren, dat hij ook pro-
Duitsch is in dien zin, dat hij zich reken
schap geeft van de lotsverbondenheid, die
de basis vormt waarop de Nederlandsche
vrijheid berust.
op de hoogte blijft stellen van de geldende
maximumprijzen, bleek bij de berechting
van J. K., een slager te Amsterdam, die
door middel van advertenties in dagbla
den houtblokken aanbood voor den prijs
van ƒ5.75 per 100 K.G. Hij had dienen te
weten, dat de maximumprijs was vastge
steld op 4.per 100 K.G. Toch bleken er
nog afnemers te vinden te zijn voor zijn
aanbod, want in enkele dagen verkocht
hij ongeveer 3500 K.G. uit zijn voorraad.
Wat hij teveel verdiende, zal hij door een
boete van ƒ80.ruimschoots moeten te
rugbetalen.
THEE WORDT DUURDER.
Twee cent per half ons.
Met ingang van 20 Maart is de detailprijs
voor thee met 0.02 per half ons verhoogd.
Deze verhooging is het gevolg van de hoo-
gere kosten, die den langeren duur van den
opslag met zich meebracht, aldus het Ned.
Weekblad voor Kruidenierswaren. Volgens
de meening van het blad zou deze verhoo
ging slechts gelden voor de thee, die Don
derdag werd toegewezen en dus niet voor
de thee, die bij de kruideniers aanwezig is.
DE 70ste VERJAARDAG VAN
MR. AALBERSE.
De „Utrecbtsche Courant" plaatste
Woensdag een artikel, waarin vermeld,
dat mr. Aalberse „morgen" zijn 70sten
verjaardag viert. Deze mededeeling heeft
ook ons op een dwaalspoor gebracht in
ons artikeltje op j.L Donderdag.
Het blijkt ons nu, dat de,, Utrechtsche
Courant" zich heeft vergist: de verjaar
dag van mr. Aalbers is Donderdag 27
Maart.
Bij verordening van den Rijkscommis
saris voor het bezette Nederlandsche ge
bied betreffende het afkondigen van het
civiele standrecht is om.: het volgende be
paald:
Artikel L
(1) Wanneer de Rijkscommissaris voor
het bezette Nederlandsche gebied zulks
voor de handhaving of het herstel van de
openbare orde en van de veiligheid van
het openbare leven noodig acht, kondigt
hij voor dit gebied of voor bepaalde dee-
len daarvan het civiele standrecht af.
(2) Het civiele standrecht treedt door de
enkele afkondiging daarvan terstond in
werking. Deze afkondiging geschiedt door
aanplakking op openbare straten, wegen
en pleinen, door den radio-omroep, door de
pers of volgens plaatselijk gebruik. De op
heffing van het civiele standrecht geschiedt
dienovereenkomstig.
(3) De afkondiging van het civiele stand
recht gaat gepaard met het bevel, dat een
ieder zich heeft te onthouden van iedere
beroering, welke de openbare orde en de
veiligheid van het openbare leven zou
kunnen verstoren of in gevaar zou kunnen
brengen, en zich heeft te schikken naar de
bijzondere maatregelen van den Rijkscom
missaris, welke deze, daarbij uitdrukkelijk
de aandacht vestigdende op de scherpte
van het civiele 6tamdrecht, uitvaardigt,
terwijl hij, die aan een en ander niet vol
doet, standrechtelijk zal worden vervolgd.
Artikel 3.
(1) De hoogere SS- en politieleider treft
alle maatregelen, welke hij voor de hand
having en het herstel van de openbare orde
en de veiligheid van het openbare leven
noodig acht.
(2) Hij vaardigt de ter uitvoering van
zijn taak noodigde rechtsvoorschriften uit.
Deze kunnen, onverminderd het bepaalde
in artikel 7, geldboeten tot een onbeperkt
bedrag, hechtenis van ten hoogste zes we
ken en gevangenisstraf van ten hoogste
vijf jaren inhouden. Zij dienen op de wijze,
als bedoeld in artikel 1. lid 2, tweede vol
zin, te worden afgekondigd.
(3) Bij de uitvoering van zyn taak kan
de hoogere SS- en politieleider van het gel
dende recht afwijken.
Artikel 4
(1) De Rijkscommissaris benoemt voor
het geheele gebied, waarvoor het civiele
standrecht is afgekondigd, een bijzonderen
ge v olmachtigde.
(2) Het geheele openbare bestuur, met
uitzondering van de politie, is onderge
schikt aan den bijzonderen gemachtigde,
voor zoover de hoogere SS- en politielei
der in deze niet overeenkomstig het eerste
lid van artikel 3 ingrijpt.
(3) De bijzondere gemachtigde vaardigt
de ter uitvoering van zijn taak noodige
rechtsvoorschriften uit. Deze kunnen, on
verminderd het bepaalde in artikel geld
boeten tot een onbeperkt bedrag, hechte
nis van ten hoogste zes weken en gevange
nisstraf van ten hoogste vijf jaren inhou
den; zij dienen op de wijze, als bedoeld in
artikel 1, lid 2, tweede volzin, te worden
afgekondigd.
(4) Bij de uitvoering van zijn taak kan
de bijzondere gemachtigde van het gel
dende recht afwijken.
(5) De Rijkscommissaris behoudt zich
het recht voor ook voor bepaalde deelen
van het gebied, waarvoor het civiele stand
recht is afgkondigd, bijzondere gemachtig
den te benoemen.
Artikel 5.
De werkzaamheden van alle vertegen
woordigende lichamen, zoomede van alle
openbare bestuurscolleges, welke in ver
gadering besluiten nemen, blijven rusten.
Hun bevoegdheden gaan over op het daar
voor in aanmerking komende leidende be
stuursorgaan (bij voorbeeld commissaris
in de provincie, burgemeester, dijkgraaf
enz).
Artikel 7.
Hij, die na afkondiging van het civiele
standrecht opzettelijk aan beroeringen,
welke de openbare orde en de veiligheid
van 'het openbare leven zouden kunnen
verstoren of in gevaar zouden kunnen
brengen, deelneemt, alsmede degene, die
opzettelijk in strijd handelt met de inge
volge het derde lid van artikel 1 uitgevaar
digde bijzondere maatregelen van den rijks
commissaris, wordt standrechtelijk ver
volgd. Hij wordt met den dood, in lichtere
gevallen met levenslange tuchthuisstraf of
met tijdelijke van ten minste tien jaren
gestraft.
Artikel 9.
Deze verordening treedt in werking op
den dag harer afkondiging.
AAN DE PAAL RUIKEN.
Dit is eigenlijk niet voor U bestemd,
maar voor de seinhuiswachters der
Nederlandsche Spoorwegen, die door
de directie worden aangemaand niet
„aan de paal te ruiken", omdat ieder
ruikertje anderhalf mud kolen kost,
omgerekend in huisbrand vijftien kit-
jes. U zult misschien wel denken: het
lijken wel hondjes. Maar dit is maar
zoo'n uitdrukking van het personeel
der Nederlandsche- Spoorwegen, die
er natuurlijk als in ieder vak een eigen
terminologie op nahouden. Aan de
paal ruiken wil zeggen, dat de ma
chinist de stoom moet afsluiten om
vaart te minderen als hij een onveilig
sein nadert, dat juist op veilig springt
op het oogenblik dat hij voor den paal
zal stoppen.
Ik vind deze zuinigheid echter van
het grootste belang ook voor ons, ge
wone menschen, die ons eigen ver
voermiddel hebben, dat door eigen
beenemkracht wordt bewogen.
Hoe dikwijls gebeurt het niet, dat
de verkeersagent ons in figuurlijken
zin aan de paal laat ruiken, als hij
juist op het laatste oogenblik ons den
doortocht verspert en wij daarna alle
krachten moeten inspannen om weer
op gang te komen? Dat kost ons wel
geen vijftien kitjes kolen, maar met
de huidige rantsoering kunnen wij
met onze vitaminale brandstof toch
ook maar niet al te rauw omspringen.
En ik stel daarom den. commissaris
van politie voor, dat de verkeersagent,
die ons zoo iets lapt, ons een boter
bonnetje schuldig is.
V
De regeling van de
bouwnijverheid
Krachtens het besluit betreffende de
bouwnijverheid, dat op 7 Januari 1941 ge
publiceerd is, is de algemeen gemachtigde
voor den wederopbouw, dr. ir. J. A. Rin
gers, belast met de algeheele leiding van
de bouwnijverheid.
Zooals indertijd uitvoerig is uiteengezet
zal de taak van dr. Ringers als algemeen
gemachtigde voor de bouwnijverheid in de
eerste plaats gezien moeten worden m
verband met de bijzondere omstandighe
den van dit oogenblik. Maar daarnaast
hebben toch ook overwegingen tot de in
stelling van deze voor Nederland geheele
nieuwe figuur geleid, welke een meer al
gemeen karakter hebben en welke de ge-
trofen regeling ook voor normale tijden
van beteekenis doet zijn.
Het wederopbouwwerk en alles wat
daarmede samenhangt is een complex van
vraagstukken, waarvoor centrale leiding
onmsibaar is. Daarnaast is er echter ook
een meer algemeene zijde: het voornemen
om tot een betere regeling van den omvang
der bouwbedrijvigheid te komen.
Hoe stelt dr. Ringers zich nu voor dit
alles te verwezenlijken?
Het is geenszins de bedoeling om als een
bouwdictator op te treden. De zelfwerk
zaamheid en verantwoordelijkheid van al
degenen, die bij de bouwnijverheid betrok
ken zijn, zullen zooveel mogelijk behou-,
den blijven.
Om hen van advies te dienen over
de maatregelen, welke tot uitvoering
van het besluit bouwnijverheid zullen
moeten worden genomen, heeft dr. Rin
gers dezer dagen een commissie ad hoe
ingesteld, welke onder voorzitterschap
staat van ir. J. C. Keiler, algemeen
secretaris en dr. Ringers, en waarin
de verschillende groepen, die bij het
bouwbedrijf belang hebben, vertegen
woordigd zijn.
Leden dezer commissie zijn: mr. dr.
H. J. van Burcken Fock, dr. ir. H. G.
van Beusekom, W. Bruynzeel, ir. W. H.
B. van Dunné, F. B. J. Gips, ir. G. B.
R. de Graaff, dr. Ph J. Idenburg, E.
van Laer, is. W. G. Lingbeek, ir. B. A.
Verhey, ir. J. J. van der Wal, J. A. van
Wijngaarden en prof. ir. H. T. Wiers.
DEZEN ZOMER TOCH
CONSUMPTIE-IJS?
Naar het „Vad." verneemt zijn bespre
kingen gaande over het vraagstuk der ijs-
bereiding voor den zomer. Dat is een
vraagstuk geworden door de diverse distri
butiemaatregelen.
Den Nederlandschen Bond van Markt-
koopliedenvereenigingen boezemt deze
zaak natuurlijk veel belang in. De bond
vernam, dat het plan is de ijsbereidlng
zij het met beperkingen te laten door
gaan. Suiker zal worden verstrekt. De
bindmiddelen, die schaarsch zijn, zullen
worden gedistribueerd. Wafels, bekers,
enz. zyn in voldoende mate .beschikbaar.
Het gaat alleen nog om de regeling voor
de melk, die het belangrijkste bestand
deel is.