Jap an wil
GetniddeCen
Het Bulgaarsch-
Turksche verdrag
De strijd tegen
Engeland
Amerika's huln
aan Engeland
Ook boven Lissa
bon woedde
een orkaan
WOENSDAG 19 FEBRUARI 1941
U£ 1EIDSCHE COURANT
TWEEDE BLAD - PAG. 5
Onder leiding van dr. F. G Bursch. conservator aan het Rijksmuseum van Oudheden te Leiden, zijn in de binnenstad
van Rhenen de onderzoekingen begonnen naar de sporen van do oudste bewoning ter plaatse. Op het terrein der
werkzaamheden (Foto Pax-Holland)
VERKLARINGEN VAN
JAPANSCHE DIPLOMATEN
VERKLARINGEN VAN OHASJI OVER
NEDERLANDSCH-INDIë
Tsjoetsji Ohasji, de Japansche vice-minis
ter van buitenlandsche zaken, heeft giste
ren in den Japanschen landdag verklaard,
dat Japan op het oogenblik onderhande
lingen voert met de uitgeweken Neder
landsche regeering te Londen als de auto
riteit, welke het bestuur uitoefent over Ne-
derlandsch-Indië. Ohasji erkende, dat de
positie van de uitgeweken Nederlandsche
regeering, zonder precedent was en wees
er op, dat Japan thans de onderhandelin
gen voortzet met de regeering van Neder-
landsch-Indië, die haar orders ontvangt
van de uitgeweken regeering te Londen.
In antwoord op een interpellatie in een
vergadering van een commissie uit net La
gerhuis, gaf Ohasji vervolgens een uitvoe
rige uiteenzetting van het ver! and tus-
schen de Nederlandsche regeer in g te Len
den en Nederlandsch-Indië alsmede tus-
schen de regeering te Vichy en Frausch-In-
do-China, waarbij hij opmerkte, dat Neder
landsch-Indië een deel vormt van het Ne
derlandsche grondgebied, doch Indo-China
een Fransche kolonie is. Vervolgens gaf
Ohasji als zijn meening te kennen, dat nor
maliter verwacht mocht worden, dat de
Nederlandsche regeering haar toevlucht
zou zoeken in Nederlandsch-Indië, dat een
deel vormt van haar grondgebied, in plaats
van in Engeland. Thans bestaat daardoor
de onnatuurljike toestand, dat de Neder
landsche regeering zich in Engeland be
vindt, hoewel Nederlandsch-Indië haar
grondgebied vormt.
Tenslotte vroeg een interpellant aan
Ohasji hoe deze toestand in verband ge
bracht kon worden met artikel 2 van het
drie-mogendheden-pact, waarbij Duitsch-
land en talië er in toestemden het leider
schap van Japan bij de vestiging van een
nieuwe orde in Groot-Oost-Azië te erken
nen en te eerbiedigen.
Hierop antwoordde Ohasji door als voor
beeld aan te halen de Japansche bemidde
ling in het geschil tusschen Thailand cn
Fransch-Indi-China, waaraan hij toevoegde:
„Het beteekent, dat Japan de ver
antwoording op zich neemt om er voor
te zorgen, dat er geen geschil zal ont
staan tusschen de volkeren in dit deel
van de wereld, ten einde hun geluk en
welvaart te bevorderen. Het beteekent
niet, dat Japan er toe zal overgaan van
geweld gebruik te maken om ze te be
zetten of te veroveren".
UITEENZETTING VAN DE JAPANSCHE
POLITIEK
In de buitenlandsche persconferentie te
Tokio heeft gezant Isjii, de woordvoerder
van het regeeringspersbureau, een verkla
ring afgelegd betreffende den toestand in
het Verre Oosten, welke, naar de woord
voerder betoogde, beschouwd diende te
worden als een verklaring van de Japan
sche regeering.
Verscheidene alarmeerende geruchten,
aldus de verklaring van gezant Isjii, wek
ken den indruk alsof de toestand in Oost-
Azië uiterst gespannen is. Japan is verrast
dat eenige vreemde landen zich met deze
beweerde spanning bezig houden en
wenscht daarom nadrukkelijk te verkla
ren, dat er geen reden voor alarmeerende
berichten over den toestand in het Verre
Oosten bestaat. Japan herhaalt, dat het
doel van het drie-mogendheden-pact vreed
zaam is. Het kan aaarom niet nalaten een
zekere bezorgdheid, om niet te z?ggen van
groote vrees, te koesteren ten aanzien van
de oorlogsvoorbereidingen van de Britsche
en van de Amerikaansche regeering.
De pers maakt melding van Britsch
en Amerikaansch optreden. De hierdoor
ontstane ernstige vrees heeft in Japan
tot de opvatting geleid, dat Japan geen
tijd mag verliezen om de noodige stap
pen te ondernemen, teneinde aan de
ergste mogelijkheden in den Stillen
Oceaan het hoofd te bieden. De tegen
woordige toestand vereischt een hoogst
verantwoordelijke staatsleiding. Japan
is bereid, als bemiddelaar op te treden
of op andere wijze werkzaam te zijn,
ten einde normale toestanden te her
stellen, en wel niet alleen in groot-
Oost-Azië, maar ook elders ter wereld.
De leiding-gevende mogendheden heb
ben een groote verantwoording ten aan
zien van het herstel van den wereld
vrede. Een dergelijke verantwoording
kan echter alleen door een verstan
dige staatsleiding in groot verband
worden bereikt, welke bereid is ook te
luisteren naar verlangens en meeningen
van anderen.
Op de vraag wat verstaan moet worden
onder oorlogsvoorbereidingen van de En-
gelsche en Amerikaansche regeering, ver
wees de woordvoerder naar de versterkin
gen van Samoa, Guam, het leggen van mij
nen bij Singapore enz. Het is niet verstan
dig van andere landen, zoo vervolgde de
woordvoerder, Japan uit te dagen. Op een
andere vraag bevestigde Isjii, dat Graigie, de
Britsche ambassadeur, de laatste dagen een
onderhoud met Matsoeoka gehad heeft,
waarbij de algemeene toestand is bespro
ken. Een verzoek aan Japan om als be
middelaar voor het verkrijgen van vrede op
te treden, heeft Craigie daarbij evenwel
niet gedaan.
ENGELSCHEN EN AMERIKANEN
VERLATEN HANKAU NIET
Ofschoon onder de Britsche inwoners
van Hankau onrust heerscht als gevolg
van de jongste herhaling van een raad der
Britsche autoriteiten om te vertrekken,
hebben de Engelschen na herhaalde bespre
kingen besloten, geen van allen de stad te
verlaten. In deze stad bedraagt hun aantal
meer dan 150 en hun zakenrelaties zijn
meestal zoo omvattend, dat met hun vertrek
zeer veel tijd gemoeid is.
Ook het vertrek der Amerkanen uit deze
stad vertoont geen voortgang, sinds den
eersten raad hiertoe zijn er slechts dertig
weggegaan. Meer dan 140 Amerikanen blij
ven in de stad en wachten rustig af, zonder
dat iets op hun vertrek duidt.
DE GUERILLA IN CHINA
Een Chineesche guerillabende heeft gis
teren nabij Soetsjau een geslaagden aan
slag gepleegd op een goederentrein op het
trajact Nanking-Sjanghai. Door een ont
ploffing werden de locomotief van den
trein en 13 met koeien, gevogelte en le
vensmiddelen geladen goederenwagens tot
ontsporing gebracht. Het traject werd in
den loop van den ochtend gezuiverd.
De Chineesche pers maakt gewag van
toegenomen guerilla-actie in het gebied van
Sjanghai, Nanking en Hangtsjau nadat dee-
len der Japansche bezettingstroepen terug
getrokken zijn.
DE MEENING VAN BERLIJN
De officieele tekst van de Bulgaarsch
Turksche vriendschapsverklaring is, naar
Dinsdagmiddag te Berlijn werd verklaard,
pas gisterochtend daar ontvangen, zoodat
men nog niet officieel zijn standpunt kon
bepalen.
Voorzoo ver men de dingen kan overzien,
aldus voegde men er in Berlijnsche poli
tieke kringen reeds aan toe, kan de Bul
gaarschTurksche vriendschapsverklaring
beschouwd worden als een „positieve bij
drage tot stabilisatie der toestanden in
Z.O. Europa". Wat tot in bijzonderheden
"de uitwerking ervan in de praktijk zal
zijn, kan slecnts de toekomst leeren. Men
ziet er in bedoelde kringen van af, bij de
beoordeeling van het BulgaarscnTurk
sche accoord verder te gaan dan de ver
klaringen der beide betrokken mogend
heden, doch wijst op de zenuwachtigneid,
waarmede vooral Engeland erop reageert
en trekt daaruit de conclusie, dat dit ac
coord blijkbaar niet past in de bekende
oorlogsplannen der Londensche regeering.
Men stelt er hier prijs op, de vrienaschaps-
verklaring van Bulgarije en Turkije, die
blijkbaar de uitdrukking is van den wil
der beide regeeingen, in hun levensgebie
den de handen vrij te houden, te bescnou-
wen buiten het verband van alle combina
ties en te beoordeelen als een bijdrage tot
handhaving van den vrede in Z.O. Europa,
aldus tot oplossing van een probleem, ten
aanzien waarvan Duitschland altijd reeds
zijn bekende standpunt heeft ingenomen.
ROME STAAT ER SYMPATHIEK
TEGENOVER
Ten aanzien van het TurkschBulgaar-
sche accoord hebben officieele Italiaansche
kringen vooralsnog niet hun houding be
paald. Men geeft echter in politieke krin
gen te Rome te kennen, dat de mogelijk
heid, die thans wellicht geschappcn is voor
het handhaven van vreedzame betiekkm-
gen tusschen Bulgarije en Turkije met
sympathie beschouwd wordt.
GEEN SUCCES VOOR ENGELAND
De diplomatieke redacteur van Stefani
schrijft:
Het accoord tusschen Turkije en Bulga
rije is door de geheele wereldpers met
sympathie ontvangen, uitgezonderd door
de Engelsche. In de Vereenigde Staten zijn
tal van bladen van meening, dat het een
groote diplomatieke nederlaag beteekent
voor Engeland. Het is duidelijk, dat het
geen succes is. De aan de officieuse Engel
sche bladen ontleende commentaren ont
hullen zulks. Tegenover het voornemen van
Engeland, een oorlogstooneel te maken op
den Balkan en den brand tot heel Zuid-
Oost-Europa uit te breiden, hebben Bulga
rije en Turkije een accoord gesloten, dat
tegenovergestelde doeleinden nastreeft,
d.w.z. het behoud van den vrede in dat
gebied. Turkije neeft een gebaar van ont
spanning gedaan, dat op zijn actief gezet
moet worden. Bulgarije heeft zijn politiek
van realiteit en matiging bevestigd. De be
sprekingen tusschen Duitschland en Joego
slavië en het accoord tusschen Turkije en
Bulgarije vormen twee gelijktijdige diplo
matieke feiten, die in overeenstemming
zijn met de groote richtsnoeren van de as,
zoowel wat de oorlogvoering betreft als de
toekomstige organisatie van de wereld.
Men weet, dat de as er naar streeft de ge
bieden van Europa en van de wereld,
welke de verschrikkingen en vernielingen
van den oorlog moeten ondergaan, te be
perken. Zijn toekomstige vredesorgani
saties is gebaseerd op de solidariteit van
alle volkeren van het Europeesche vaste
land, en van de volkeren, die binnen het
bestek van Europa leven, zooals het geval
is met Turkije. Engeland daarentegen
zoekt naar slagvelden en naar volkeren-
haat om zijn intriges bot te vieren. De
volkeren en landen hebben hierover van
nu af aan duidelijke denkbeelden: geen
volk aanvaardt de droeve taak, welke
Londen het zou willen toevertrouwen.
ENGELSCHE MIJNVEGER TOT ZINKEN
GEBRACHT.
De Engelsche admiraliteit heeft Dinsdag
ochtend medegedeeld, dat de Engelsche
mijnenveger „Huntley" tot zinken is ge
bracht. De naaste bloedverwanten der op
varenden zijn op de hoogte gebracht.
DE DUITSCHE LUCHTAANVALLEN
IN JANUARI.
Volgens een bericht uit Londen heeft
het Engelsche ministerie van binnenland-
sche veiligheid bekend gemaakt, dat bij
de luchtaanvallen in Januari 1502 burgers
gedood en 2012 gewond zijn.
DE LEVENSMIDDELENPOSITIE
VAN ENGELAND.
In het Engelsch Hoogerhuis zijn gisteren
door eenige afgevaardigden een aantal
vragen aan lord Woolton gesteld over de
levensmiddelenpositie, van Groot-Brittan-
nië. Woolton heeft o.a. verklaard, dat het
duidelijk is, dat de positie van de Engel
sche scheepvaart ernstig js en men niet
alles meer kan invoeren, wat men vroeger
heeft ingevoerd. Voor het transport van
levensmiddelen st3an nog slechts enkele
schepen ter beschikking. Men zal tot een
aanzienlijk vereenvoudigden levensvorm
moeten komen. Ook moet er mede gere
kend worden, da de levensmiddelenpositie
nog ernstig zal worden. Men moet derhalve
in het land zelf alles gaan verbouwen, wat
hiertoe ook maar eenigszins geschikt is.
Vooral spek, kaas en eieren zijn schaarsch
Het is echter niet mogelijk binnen afzien-
baren tijd de vlecschrantsoenen te verhoo-
gen. Kaas is zoo schaarsch, dat het de
moeite van distribueeren niet waard is.
TWEE AANVULLENDE BEPALINGEN
INGEDIEND.
REDE VAN DEN EERSTEN LORD DER
ADMIRALITEIT.
De eerste lord der Britsche admiraliteit
heeft gisteren oor de Engelsche radio een
rede uitgesproken over het optreden van
de Engelsche vloot gedurende de laatste
drie maanden. Hij verklaarde o.m., dat
Duitschland met zijn vliegtuigaanvallen de
Britsche koopvaardijvloot zeer ernstig
schade toebrengt. Van Britsche zijde strijdt
men fel om de vitale scheepvaartverbin
dingen van Groot Brittanje met de overige
wereld en vooral met de Vereenigde Sta
ten open te houden. Vaak opereeren vij
andelijke duikbooten in grooten getale,
soms ook in geringer aantal. Dit feit is in
hoofdzaak ervoor verantwoordelijk, dat de
wekelijksche scheepvaartverliezen der En
gelschen zoo groote schommelingen onder
gaan. Bij de aanvallen op de Engelsche
scheepvaart bevinden de Duitschers zich
thans, vergeleken met den wereldoorlog
in een belangrijk veel gunstiger positie,
aangezien hun duikbooten van steunpunten
in Frankrijk en Noorwegen uit kunnen
opereeren. In den wereldoorlog hadden de
Engelschen de beschikking over Fransche,
Iersche en Italiaansche vlootsteunpunten
ter bestrijding van de vijandelijke scheep
vaart. Deze steunpunten ontbreken thans
en Engeland is geheel op zichzelf aange
wezen.
Voortgaande trachtte de eerste lord der
admiraliteit zijn toehoorders gerust te stel
len met te beweren, dat de eigen successen
in den afweer van vijandelijke duikbooten
en vliegtuigen er belangrijk veel gunstiger
uitzien dan men nog verleden jaar Juni
gehoopt had. Hij moest echter toegeven,
dat verwacht kon worden, dat Duitschlands
acties ter vernietiging van de Britsche
scheepvaart in den eerstvolgende tijd nog
versterkt zouden worden. De voornaamste
aanval van Duitschland op Groot Brittanje
is nog steeds te wachten.
DARLAN NAAR PARIJS.
De Fransche vice-president admiraal
Darlan is gistermorgen naar Parijs vertrok
ken. Maandagavond heeft hij nog een
langdurig onderhoud gehad met maar
schalk Petain en den minister van oorlog
Huntziger.
Admiraal Darten is gistermiddag in Pa
rijs aangekomen en heeft besprekingen ge
voerd met ambassadeur de Brinon.
Naar in gewoonlijk goed ingelichte krin
gen verklaard wordt, zal Darlan tijdens
zijn oponthoud te Parijs ook met Laval be
sprekingen voeren.
SPRINGVLOED OVERSTROOMDE
DE KADEN.
Volgens berichten uit Lissabon, die eerst
Dinsdagavond te Madrid ontvangen zijn, is
ook de Portugeesche hoofdstad Zaterdag
door noodweer geteisterd.
Reeds op den morgen van dezen „zwarten
Zaterdag" loeide een orkaanachtige Zuid-
Westerstorm door Lissabon en omgeving,
's Middags nam de kracht van den storm
nog toe. Een springvloed, die de monding
van de Taag binnenstroomde, zette in de
geheele haven van Lissabon de kaden on
der water. Meters stond de beroemde Praca
do Commercio onder water. Verscheiden
sloepen en lichters werden tegen de kade
muren geslingerd, zoodat zij zonken.
De stad zelve bood in de vroege middag
uren een beeld van verwoesting: ontwor
telde boomen, brokstukken van omge
waaide schoorsteenen, afgerukte daken en
ingestorte muren van huizen bedekten de
straten. Op tallooze plaatsen werden de
telefoonkabels vernield, evenals de boven
leidingen van de electrische trams.
In het groote park van den dierentuin
zijn alle boomen ontworteld. De brandweer
bleef tot Zondagochtend in alarmtoestand
en moest bij de hulpverleening door con
tingenten pioniers ondersteund worden.
Vele honderden menschen zijn op straat
ten deele zwaar gewond door neervallende
brokken puin en glassplinters.
De door den cycloon Zaterdag aangerich
te schade bedraagt volgens voorloopige
ramingen een milliard escudos. In alle wou
den van Portugal zijn zware verwoestin
gen aangericht. Ook het zaaisel is voor het
groot-te deel vernield. De Portugeesche
legeering heeft een voorloopig crediet ge
opend van 20 rnillioen escudos voor het
lenigen van den meest dringenden nood.
Het aantal dooden, dat aan het nood
weer ten offer is gevallen, bedraagt 102
voor zoover thans bekend bovendien zijn
duizenden gekwetst. Ook is veel vee om
gekomen.
OOK STORM IN NOORD-AFRIKA.
In geheel Noord-Afrika woedt sedert
Zondag eveneens een orkaanachtige storm,
aie groote vernielingen aangericht heeft.
Boomen werden ontworteld, leidingmasten
knapten af en aan de plantages werd veel
schade aangericht. Talrijke huizen zijn in
gestort. Bijna alle telefoon- en telegraaf-
leidingen zijn afgeknapt. Te Casablanca
slingerde de wervelstorm een auto, waar
in verscheidene personen gezeten waren,
tegen een muur. De inzittenden werden
zwaar gewond.
VERLICHTENDE MAATREGELEN
VOOR SANTANDER.
De civiele gouverneur van Santander
heeft last gegeven, dat alle herstellings-
en badhotels in ae provincie Santander ter
beschikking gesteld moeten worden van
degenen, die door den catastrophalen
brand dakloos zijn geworden. Bovendien
heeft deze functionaris bij de betrokken
autoriteiten een moratorium aanhangig
gemaakt voor de kooplieden en industriee-
len, die schade geleden hebben. Dit morato
rium moet met spoed in werking treden.
Het stadsbestuur en de Kamer van
Koophandel van Santander hébben bij de
bevoegde rechtbanken een verzoek inge
diend om bespoeó:ging van de afhandeling
en uitbetaling van de verzekeringen, opdat
ook van deze zijde zoo gauw mogelijk de
noodige gelden beschikbaar zijn, die on
misbaar zijn vooi den v/ederopbouw.
zonderlijk verzekerd worden, doordat de
staat aan de landbouwers heeft beloofd,
schadevergoeding te zullen betalen bij een
eventueel voor de boeren nadeelig verschil
in de opbrengsten in vergelijking met de
vorige jaren.
Bij den Amerikaansche Senaat zijn twee
aanvullende bepalingen op de wet op de
hulp aan Engeland ingediend. De democra
tische senator Ellender eischte, dat het
Congres uitdrukkelijk bekend zou maken,
dat het tegenstand zou bieden tegen een
zenden van vlooteenheden of andere strijd
krachten uit het Westelijk halfrond. El
lender sprak de meening uit, dat met een
dergelijke verklaring van het Congres de
ongerustheid van millioenen moest worden
opgeheven, welke ongerustheid hierop
neerkomt, dat de regeering door de wet
op de hulp aan Engeland aanvullende vol
machten zou kunnen krijgen om militairen
naar over zee te zenden.
De democratische senator Lucas stelde
voor een commissie van advies te benoe
men voor de practische uitvoering van de
wet op de hulp aan Engeland.
EEN NIEUWE PERSOONLIJKE
AFGEZANT VAN ROOSEVELT.
President Roosevelt heeft in de perscon
ferentie bekend gemaakt, dat hij op voor
stel van Hopkins den zoon van den over
leden spoorwegmagnaat Harriman naar
Londen zal zenden, zoodra het program
voor de uitvoering van de leen- en pacht
wet vaststaat. Hij heeft voor Harriman,
die toegevoegd zal worden aan de Ameri
kaansche ambassade te Londen, den vol
komen nieuwen titel van „defense expe
diter" ingesteld, d.w.z. Harriman moet uit
Londen de uitvoering van de wet bespoe
digen. Harriman gaat als persoonlijk ver
tegenwoordiger en de benoeming zal daar
om niet ter goedkeuring aan den senaat
worden voorgelegd.
RATIONALISATIE VAN DEN AANPLANT
IN DENEMARKEN
De Deensche regeering houdt zich mo
menteel bezig met plannen, betreffende het
opvoeren der akkerbouwproductie in ver
band met den huidigen toestand der levens
middelenvoorziening in Denemarken. De
voorgestelde reorganisatie voorziet in het
handhaven van de uitbreiding der bebouw
de oppervlakte voor broodgraan, die reeds
in het vorige jaar was aangekondigd en
waardoor de behoefte van het land kan
worden gedekt Verder wordt voorgesteld
den aanplant van haver, gerst en gemengd
graan te beperken, waardoor de verbouw
van eiwithoudend veevoeder zooals peul
vruchten, alsmede oliehoudende- en vezel-
planten kan worden uitgebreid. Terwijl de
teelt van beetwortelen en koolraap zal wor
den beperkt, wordt die van aardappelen en
suikerbieten voor veevoeder uitgebreid.
Ook de tabakscultuur wordt uitgebreid, ter
wijl braakliggende grond tot een minimum
zullen worden teruggebracht.
Door deze maatregel zal het dit oogst
jaar waarschijnlijk zijn, naast het dekken
der binnenlandsche behoefte 144.000 ton
koren en 100.000 ton suiker te exporteeren
De productie van boter, vleesch en eieren
zal op hetzelfde peil als in 1940 worden ge
houden, terwijl door den verbouw van
technische planten op rond J 00.000 ha. de
noodzakelijke grondstoffen voor de pro
ductie van 25 rnillioen kg. margarine, 4 rnil
lioen kg. lynolie, 80 rnillioen kg. kracht
voeder alsmede 6 rnillioen kg. textielvezels
en 500.000 kg. tabak verkregtn worden.
De benoodigde oppervlakte zal door con-
tractueele verplichtingen ir elk geval af-
