HET DAMSPEL
OMGEVING
RIJNSTREEK
Wilt U iets weten?
fZ)e hennen, die 11 nacdig heeft!
LIED VAN DEZEN TIJD
ZATERDAG 15 FEBRUARI 1941
DE LEIDSCHE COURANT
TWEEPE BLAD - PAG. 7
Door de „Damclub Leiden", daartoe uit-
genoodigd, hield de heer P. Olivier in de
afgeloopen week een voordracht over ,.Het
damspel, internationaal bezien".
De voorzitter van „D. C. L," opende de
zen belangrijken avond en heette de tal
rijke aanwezigen w.o. leden van de ,,Leid-
sche Damver." en een groot aantal dam
mers uit Rijnsburg hartelijk welkom.
Onmiddellijk daarna begon de heer P.
Olivier zijn voordracht.
Hoe men in andere landen damt.
Nadat spr. als inleiding een pirobleef van
Gortman had laten zien, dat in zijn geheel
aangeeft hoe het reglement in Nederland
op het dambord luidt, vertelde hij, hoe
men in andere landen damspeelt. Daarbij
wilde hij niet nauwgezet historisch juiste
gegevens verstrekken in welken tijd b.v.
een bepaalde wijze van spelen werd inge
voerd of welke psychologische beschou
wingen men in zekere laöden over het
damspel 'had.
Men zou daartoe den aard van die vol
keren moeten bestudeeren of nog beter, die
landen persoonlijk bezocht moeten heb
ben. De man, die door zijn persoonlijke er
varingen in het buitenland één en ander
over die al of niet populariteit van het
damspel aldaar had kunnen vertellen, die
ook partijen had kunnen demonstreeren
die hij in matches tegen dammers van an
dere nationaliteit speelde, waarbij ook par
ti,] en van een match, waarin hij de toen
malige Poolsche kampioen versloeg, is he
laas overleden.
Op 21 December j.l. overleed de heer J.
B. de Haas op 65-jarigen leeftijd. Wat de
dambeweging, zoowel de nationale als de
internationale aan deze markante figuur
te danken heeft is niet saam te vatten.
Doch al kon spr. niet al het werk door
dezen pionier, met name noemen, hij be
greep dat is heengegaan een groot wer
ker voor het damspel.
Zonder eer. de Haas zou ook deze voor
dracht onmogelijk geweest zijn. De Haas
bereisde vele landen en kwam alzoo met
de verschillende speelwijzen in aanra
king.
Hij schreef hier o.m. een boek over.
Door den heer Olivier werden verschil
lende vraagstukjes geconstrueerd, welke
hij dezen avond demonstreerde. Spr. vroeg
nogmaals deze voordracht niet als weten
schappelijk te beschouwen, doch veeleer als
curiositeit. Over dit thema is nog nooit in-
Necerlana aanschouwelijk onderwijs ge
geven. Olivier liet dan ook/ verschillende
composities, op het demonstratie-bord zien.
Naar uniforme regels.
Wij moeten hier nog opmerken, dat er
reeds lang een streven bestaat om te ko
rren tot uniforme spelregels en dat hier en
daar onze regels ijverig beoefend wor
den met name in Rusland. Doch officieel
erkend zijn ook daar de onze zoowel als de
gelijkluidendeFransche spelregels nog
niet. Op'het oogenblik zijn door de bijzon
dere tijdsomstandigheden de internationa
le contacten verbroken, zoodat we even-
tueele wijzigingen in of ontwikkeling van
het damspel buiten Nederland niet meer
hebben kunnen volgen. Maar evenals hier
zal overal buiten ons land de ontwikkeling
van het damspel door den oorlog gestuit
zijn.
Op het oogenblik is het nog steeds zoo,
dat alleen Frankrijk, België en Nederland
op het bord van 100 ruiten spelen. De an
dere doen het met 64 velden en iedere
kleur 12 stukken.
Bovendien wordt in Canada en eenige
aangrenzende staten van Amerika met
ieder 30 stuken gespeeld en dan op een
bord van 144 velden, maar met de regels
gelijk aan het Poolsche spel. (Zooals in
Nederland). Het land waar de overgang
van het kleine naar het groote bord het
sterkst te bespeuren valt, is Rusland, Door
een boekje dat aldaar is verschenen over
het 100 ruitenspel is deze drang toegeno-
men. De voorstanders voor de' 64 ruiten
zijn echter daar talrijker, hetwelk natuur
lijk o.i. gewaardeerd moet worden want
dit spel is in Rusland zeer populair.
Ook door vrouwen wordt aldaar se
rieus damgespeeld.
Als voorbeeld het volgende: in 1939 werd
een kampioenschap uitgeschreven voor ge
heel Rusland, dit werd gewonnen door ze
kere Zaïkina. Aan een wedstrijd om het
kampioensohap van Moskou werd weieens
door 1000 dammers, zoowel ipannen als
vrouwen, deelgenomen.
Wat de populariteit betreft van het dam
men, Rusland en Polen staan wel boven
aan. Maar het voornaamste voor de beoefe
naren van het Poolsche spel met 100 rui-
te nis wel, dat het meerendeel der sterkste
Russische spelers meer en meer belang
stelling toonen voor het 100 ruitenbord en
dat een Russ. damblad in een beschouwing
tot de conclusie komt,dat remise op de
100 velden niet zoo overwegens is, als op
64. Uit dit alles valt te concludeeren, dat
het voor ons wenschelijk is, zoo eenigs-
zins mogelijk, het contact met Rusland te
onderhouden. Alhoewel er vele. fanatieke
tegenstanders zijn voor overgang van het
kleine naar het groote bord, is de moge
lijkheid groot, dat mettertijd de verande
ring toch geschieden zal, daar de Russ.
spelregels alleen met de onze hierin ver
schillen, dat zij den meerslagregel mis
sen. Vroeger had men in Rusland nog an
dere afwijkingen in de. spelregels, maar
deze schijnen vervallen te zijn.
Hoe is het damspel ontstaan.
Hoe komt men eigenlijk aan het dammen
zooals wij het spelen? Oorspronkelijk was
het anders, veleer heeft Engeland het oor
spronkelijke spel gehandhaafd, al was het
vroeger b.v. 1000 j. v. Christus ook weer
anders. Men bediende zich toen slechts van.
5 schijven (steenen) voor iedere kleur en
een vierkant met 25 ruiten. Dit vierkant
teekende men af op den grond. In Egypte
moet de oorspro ig er van gevonden wor
den. Later overgebracht naar Italië wer
den op de steenen soldatenfiguren aange
bracht, waarom het „soldatenspel" werd
genoemd. Pas naar Spanje overgebracht
zijnde heeft een Moorsch schaakspeler het
spel ingewikkelder gemaakt door een spel
samen te stellen, dat met 12 stukken op
64 velden gespeeld moest worden.
Omstreeks 1500 verkrijgt het dammen
eindelijk pas meer bekendheid. In dien tijd
speelde men dus op 64 ruiten, waarbij de
stukken met uitzondering van den dam
niet achteruit mochten slaan. De dam had
slechts een slagruimte van 1 veld. Een te
Parijs wonende Pool wijzigde het oude
spel zoodanig, dat men het op een bord
van 100 ruiten ging spelen (1723). Eigen
aardig is de naam dien men aan de nieuwe
wijze gaf: in Frankrijk en Holland noem
de men het „Poolsch-dammen" in Polen
en Rusland „Fransch-dammen". De regle
menten ondergingen- nu nog zoovele ver
anderingen dat men ten slotte in bijna
ieder land op een andere wijze speelde. En
heden ten dage is dit nog zoo.
De verschillende systemen.
Men zou kunnen vragen als nu de mees
te landen op 64 ruiten spelen en met a n-
d e r e spelregels dan het Poolsche op 100
ruiten, zouden w ij dan niet afstand kun
nen en moeten doen van ons systeem? Maar
spr. meent: neen!
Want de Nederlandsche en Fransche
dammers beschouwen dammen als een in
telligent spel gelijk met het schaakspel en
dit is lang niet overal het geval. In Span
je' en Italië bedenkt men steeds weer nieu
we variaties op het dambord dus louter
amusement. Alleen zij, die het dammen op
64 ruiten wat dieper bezien en in kennis
komen het het Poolsch dammen, verkrij
gen bijna altijd meteen belangstelling in
dat spel en willen er meer van weten.
Uit Parey (Amerika) kwam eenigen tijd
geleden nog bij de K. v. K. te Amsterdam
een verzoek binnen om opgave betreffende
in de Nederl. taal verschenen damlittera-
tuur. Uit dit alles blijkt wel, dat wanneer
men het damspel werkelijk serieus gaat
beoefeenn, men niet meer tevreden is met
64 ruiten, afgezien nog van de spelregels,
maar dat men gaat zoeken naar een meer
ingewikkeld systeem.
Wij behoeven ons Poolsche spel niet te
verlaten. Daarentegen moeten wij ijverig
blijven oefenen om straks, wanneer dit weer
mogelijk is ons spel in het buitenland te
kunnen demonstreeren, opdat ook elders
het mooie er van wordt ingezien. De
hoofdzaak is er, d.w.z. ov.eral vindt men
een dambord of beter gezegd ruitenbord,
ook onder de n eg e rs! Het bewijs hiervan
levert de heer C. J. de Zeeuw te Roterdam,
die in „Het Damspel" van 1937 het'vol
gende vertelt:
Wij deden op een reis Christobol aan,
dat aan het Panamakanaal ligt. Op een
wandeling door de stad zagen wij een
groep negers op straat rondom een tafeltje
staan.
Zij waren aan het dammen. Op onze
vraag of de spelregels dezelfde waren als
van het Poolsche spel, kregen wij tenant-
woord, Yes, we play, French game en men
voegde er aan toe: er wordt hier in 3 klas
sen gespeeld. Het duurde niet lang of wij
hadden achter het tafeltje plaats genomen
om ons te meten met een van die negers,
later met een Deen.
Bij het eerste partijtje hadden wij zwart
en dus wachtten wij geduldig op den eer
sten zet van wit. Toen deze wat lang uit
bleef zeidén wij: „Please, white plays first.
Een grijns en een lachend: „No, black plays
first" (zwart begint). In het zonnige Pa
nama begint zwart dus, evenals nu nog in
verschillende andere landen. Maar met
dit alles is Rusland toch het land waar wij
de meeste kans van slagen hebben om ons
spel in te voeren.
Tevens heeft men in Engeland een klein
groepje dammers, die réeds jaren lang
het Poolsche spel spelen n.l. te Wisbeck:
„Wisbeck-club". Deze club bestaat reeds
bijna 60 jaar. D^t het spel aldaar kon wor
tel schieten is te danken aan een Engelsch
boek, waarin het Poolsche spel werd bé-
schreven. Door het weinige contact, dat
deze club met andere spelers heeft is het
te begrijpen, dat het spelpeil nog geen
groote hoogte heeft bereikt. Maar spr.
hoopt, dat dit kleine aantal de kern vormt
voor lateren bloei.
Vervolgens gaf spr. de verschillende af-
wijkejide regels in het buitenland aan. Op
het demonstratiebord liet hij zijn eigen ge
construeerde problemen zien.
In Rusland zijn de spelregels 'afwij
kend aan de onze a.v.: geen meerslag. Als
een schijf door een slag dam wordt, ver
krijgt hij oogenblikkelijk de macht van
den dam en als er andere schijven te nemen
zijn neemt hij ze in denzelfden slag, niet
als schijf maar cis dam. Als de verliezer
ingesloten schijven heeft, betaalt hij voor
elke schijf een boete. Vandaar de Russ.
voorliefde voor opgesloten partijen.
Engelsch of oud-Frartsch dammen (64
ruiten) geen meerslag. De schijf slaat niet
achteruit. „Blazen" toegestaan. De dam be
weegt zich slechts één vak vóór of achter
uit en slaat als de Nederl. schijf. (Zoo is het
in Engeland en Amerika. In Frankrijk tot
1727. Tot 1821 09k in Duitschland).
Italiaansch dammen (64 ruiten). De num
mering begint hier rechts-onderaan. Afwij
kende regels: de schijf slaat niet achter
uit. De dam beweegt zich met slechts één
vak voor- of achteruit mag alleen de
schijf slaan, die onmiddellijk voor haar
staat. Meerslag gaat voor. Bij gelijke stuk
ken is men verplicht met den dam te slaan.
De dam kan niet door een schijf genomen
worden, alleen door een vijandelijke dam.
Spaansch dammen (64 ruitenu). Numme
ring begint eveneens rechts onderaan." Re
gel: de schijf slaat niet achteruit.
Oud en nieuw Duitsch dammen (64 rui
ten). Hier begint de nummering boven
aan. Regels: Meerslag gaat voor. Bij gelijk
VOORSCHOTEN
Gunning. Door het college van B. en
W. alhier is het maken der buizen voor
de rioleering opgedragen aan den laag-
sten inschrijver, de N.V. van Dijk Jr. te
Alphen aan den Rijn, voor de som van
56.971.De buizen moeten alhier ter
plaatse worden vervaardigd.
Diefstal. Bij den heer F. in de Park
straat alhier is in den nacht waschgoed,
dat te drogen hing, bestaande uit een bo
ven- en onderpantalon en een werkkiel,
ontvreemd.
HOOGMADE
„St. Genesius". Deze week hield bo
vengenoemde onderafdeeling der R. K.
Volksbond te Hoogmade, de tooneelver-
eeniging, haar jaarvergadering in de bo
venzaal van den heer J. Witteman, welke
door bijna alle leden bezocnt werd.
Uit het financieel verslag van het afgeloo
pen jaar bleek dat er toch nog een batig
saldo was van 22.70.
Besloten werd tot een heropvoering van
het op 9 Febr. gespeelde stuk, met het be
stuur van den Volksbond te bespreken en
bij een gunstige beslissing van dit bestuur
over het te nemen risico, te besluiten om
op Maandag 24 Februari ten genoege van
ae velen die het stuk nog niet zagen en
ook van degenen, die het stuk nog eens
willen zien, nog eens te spelen. Inmiddels
heeft het Bestuur van den Volksbond alle
medewerking toegezegd, zoodat op Maan
dag 24 Februari a.s. de tweede opvoering
/an „Heb ik mijn kind gedood?" zal wor
den gegeven.
NIEUWKOOP
Kruisvaart. Zondag na liet Lof groote
repetitie van het vastenavondprogramma.
Alle Kruisvaarders worden in den burcht
verwacht.
Jongens, doe je best, opdat onze vasten
avondviering zal slagen en dat we met
onze ouders een echte gezellige Kruis
vaartavond kunnen meemaken.
Wachtwoord: „Help elkaar!"
St. Josephsgezellen. Zondag is de
zaal wederom geopend to 12.30 u. 's Avonds
van 710 uur (van 8 u8.30 u. verpl.).
Tevens 2e serie van ons Speltournooi.
„God zegene het eerzame handwerk".
ZWAMMERDAM
Geboren: Anna, dochter van Corn.
Verheul en Fr. Bakker Theodora Aga
tha Maria, dochter van N. A. van Rossum
en Corn. A. Stolwijk.
Getrouwd: Cornells Johannes van
Ech, 25 jaar losv/erkman te Amsterdam en
PJeuntje Jannetje Kropn, 18 jaar fabrieks
arbeidster té Zwammerdam.
Overleden: Johanna Zaal, 82 jaar,
weduwe van G. A. Bockelman.
Gevestigd: Mej. C. J. L. Pols, C 46
van Vinkeveeh en Waverveen Mej. P.
J. J. van der Star, C 93 van Wassenaar
Mej. M. J. Manceau, C 46 van Leiden
Mej. P. W. M. Meeuwesen, C 46 van Bloe-
mendaal.
Vertrokken: Mej. Jac. Oppelaar, D
70c naar Waddinxveen Mej. J. v. Brie-
nen, D 64 naar Zegveld.
Vraag betreffende het melken van
koeien voor een fabriek.
Antwoord: De vragenrubriek .dient
niet voor het zoeken naar een betrekking,
daarvoor zoudt u een advertentie moeten
plaatsen. Overigens kunnen brieven, waar
van de afzender zich niet bekend maakt,
niet in benandeling worden genomen.
285e STAATSLOTERIJ
(Niet officieel)
5de klasse. 17de lijst
frekkii.g van Vrüdag 14 Februari
Hooge Prijzen'
11548 f 1000.— mei premie van f 30.000.—,
2018 niet met premie van f 3000.
f 400.— 3104
f 200.— 21091
1 100.— 1444 1471 5786 12684
Prijzen van f 70.—
149£ 1905 1948 1966 2917 3405 4049 6577
7922 8947 9710 10263 13788 15627 16896 19094
19264 20326 20380 21863 21959
Nieién
1490 1521 1688 1849 2102 2196 2663 3205
3286 3377 3838 4286 4699 4772 4853 5206
5877 6083 6255 6448 6575 7074 7466 7775
7820 8087 8377 8726 9679 10094 10304 10310
10836 11061 11402 13237 13290 13683 13801 13396
13929 14339 14806 14816 15644 15778 16102 16547
16563 1802C 18419 18699 18863 18911 19196 19231
19350 19947 20375 20393 20459 20761 21101 21159
21365 21495 -1609 21626 21804 21996
Verbeteringen: 5e klasse, 16e lijst: 488o> m.2.
14886; 19619 m.z. 19690.
antal stukken gaat damslag voor (oud),
geen meerslag (nieuw).
Hiermede eindigde de heer Olivier zijn
voordracht.
Wij hopen later in de gelegenheid te
zijn eens enkele vraagstukjes over het
dammen in andere landen te kunnen voor
leggen.
Zij, die inlichtingen wenschen of belang
stelling hebben in de hier behandelde leer
stof, kunnen zich in verbinding stellen met
den heer L. F. v. Steenbergen, Rembrandt-
straat 4, Leiden, die geheel belangloos ver
dere gegevens verschaft.
03
Bloemkaart)
Meel of bloem
of brood of gebak
02
02
06
02
02
19, 32,
45, 58,
05
92
87
57
44
31
117
01
Periode 8
Periode d
Brood
of Gebak
(Boterkaart)
Boter of
Margarine
(Vetkaart)
Boter of
Margarine
Vleesch en
Vleeschwaren
Koffie of Thee
Rijst of Rijste-
meel of -gries
of Gruttemeel
(gemengd meel)
Maïzena of
(iriesmeel of Sago
of Aardappel
meel of Pudding
poeder of Pudding
sauspoeder
Havermout of
Havervlokken of
Haverbloem of
Aardappelmeel-
vlokken
Gort of Gortmout
of Grutten
Macaroni of
Vermicelli of
Spaghetti
HOEVEELHEID
Van 17 t/m 23 Febr.
(2 Maart)
Van 27 Jan. t/m 23 Febr
Van 17 t/m 23 Febr.
(2 Maart)
Zelfde als boterkaart.
Van 17 Febr t/m
16 Maart.
Van 17 t/m 23 Febr.
(2 Maart)
Van 3 Febr. t/m 16 Mrt.
Van 27 Jan. t/m 23 Febr
Van 17 t/m 23 Febr.
(2 Maart)
Van 25 Jan. t/m 21 Febr
Van 28 Dec. t/m 21 Febr
Van 28 Dec. t/m 21 Febr
Van 27 Dec. t/m 21 Feb
Van 28 Dec. t/m 21 Febr
Van 1 Jan. t/m 30 April
Van 1 Febr. t/m 28 Febr
Van 30 Dec. t/m 23 Febr
Van 20 Jan. t/m 23 Febr
100 gram roggebrood of 100 gram
ander brood of een rantsoen
gebak
35 gram meel of bloem of 50
gram roggebrood of 50 gram witte
brood of 1/2 rantsoen gebak
half pond boter of half pond
margarine.
1 kilogram
75 gram voor gerookt of gekookt
varkens-, rund- of kalfvleesch en
voor gerookte worstsoorten, 100
gram voor gekookte worstsoorten,
rolpens en knakworst, 125 gram
voor leverartikelen, tongenworst en
nierbrcod en 150 gram voor bloed
worst
125 gram koffie of 50 gram thee.
Elk der bonnen 100 gram kaas.
1 ons. Op twee bonnen qiag 1
pakje maïzena van 225 gram
worden gekocht, in verpakkin
gen welke vóór 22 Juli 1940 zijn
vervaardigd.
Y, pond
pond
50 gram scheerzeep, of een tube
scheercrême, of kleine tubes, of
een pot scheerzeep
120 gram huishoudzeep, of 200
gram zachte zeep oude samenstel
ling of 150 gram nieuwe samenstel
ling, of vloeibare zeep, of 250 gram
zeeppoeder, of zelfwerkende wasch-
middelen, of 125 gram zeepvlokken,
of 150 gram toiletzeep.
RANTSOEN VLEESCHWAREN 75 gram gerookt of gekookt varkens-, rund
ot kalfsvleesch en gerookte worstsoorten; 100 gram worstsoorten, rolpens en knak
worst; 125 ^rarn leverartikelen, tongen worst en nierbrood, 150 gram bloedworst.
REGELING BRANDSTOFFEN: BONNEN No. 11, 12 en 13 (haarden en kachels).
BONNEN 25 t.m. 32 (centrale verwarming) t.m. 28 Februari, één eenheid vaste brand
stoffen.
Gedurende het tijdvak van Zaterdag 1 Februari tot en met Vrijdag 28. Februari
a.s.'geven de met „brandstoffen, één eenheid, vierde periode" en de met „cokes,
één eenheid, vierde periode" geftierkte oonnen recht op het koopen van één een
heid vaste brandstoffen.
Verbruikers in de groepen B, C en D, met een verbruik van heer dan 25 eenhe
den per periode, dienen zich in de maand Februari tot de distributiediensten op
door deze diénsten te bepalen tijdstippen te wenden, teneinde de toewijzingen in
ontvangst te nemen.
TAALSCHUT
Geachte schrijver van dit stuk,
Ik hoop: gij zijt bereiker
Eens dierb'ren wensch. Gij maakt ons dus
Verhevener en rijker.
Gij dringt tot in ons diepst gemoed
En breekt er boud naar binnen,
Opdat wij ons op 't hooge goed
Der boeken gaan bezinnen.
Gij „inbreker", breekt bij ons in,
Maar moediger en stoerder
Dan menigeen; gij zijt voor ons
Uitdrager en beroerder.
Gij draagt toch een gedachte uit
'En gij beroert zoo veler
Gemoed. Gij heelt veel wonden ook,
Gij zijt dus ook al heler.
In een circulaire, welke het lezen
van boeken propageert, worden
wij opgewekt „uitdragers" te zijn
van de Nederlandsche cultuur.
Mijn antwoord hierop is het vol
gende:
Gij wijst ons cultureel den weg,
Gij zijt dus een wegwijzer.
Blijf dat, mijn waarde vriend, altoos,
Al wordt ge ouder, grijzer.
Al wordt de schemer ons ons heen
Steeds donkerder en dichter,
Gij licht den sluier voor ons op
En zijt dus een oplichter.
Gij dicht de kloven, die het hart
Verwijderen van 't schoone,
Kom, dichter, dichter aan mijn hart,
Opdat ik u beloone.
Gij zijt een man, die mij bevalt,
Een cultureele stutter.
Gij, die de schut van taalschut zijt,
Gij zijt dus ook al schutter.
Zet voort uw taak tot heil van 't land
En laat de menschen lezen,
Dan hebt gij ons en heel het volk
Een grooten dienst bewezen.
Dan zijt gij heler, oplichter,
Beroerder en uitdrager,
Inbreker, schutter, wegwijzer
En eens misschien ook: slager.
TROUBADOUR.
