Amerika s hulp aan
Engeland
£ee&ep%aat.
V^izeHenitig, aan 3looó£ve£t aan Maiifax
De weerklank van
Hitiers rede
De oorlog in het
Westen
WIELRIJDERS,
ZATERDAG 1 FEBRUARI 1941
OE LEIDSCHE COURANT
TWEEDE BLAD - PAG. 5
EEN BRIEF ZONDER
POSTZEGEL
Les in het Grieksch. Nog meer
huiswerk. De heer Nix geraakt
in geestdrift.
Er was er 's....
Er was er 's een man, die na de Hoog
mis aanbelde bij de pastorie, en vroeg om
den pastoor te spreken. Hij werd binnen
gelaten in een spreekkamer, een van die
befaamd gezellige vertrekken, gestoffeerd
met de restantjes van tweedehandsche in
boedels. Wat meneer verlangde?
Het kwam slechts aarzelend over 's mans
lippen. Hij had met belangstelling geluis
terd naar de voorlezing van een Brief van
Paulus aan de Thessalonicensers, en pas
toor moest het hem niet kwalijk nemen.
„Neen, neen, integendeel!" moedigde
de pastoor aan.
maar hij was postzegelverzamelaar en
hij zou dolgraag de postzegels hebben, die
op die brief gezeten hadden.
Deze gebeurtenis of het gelogen is,
weet ik niet, maar men zegt dat het waar
is vërtelde pastoor aan de heeren Nix
en Stupido, toen zij weer om een praatje
verlegen zaten.
Het kwam namelijk uit, dat nóch Stupi
do, nóch de heer Nix goed wisten, wat een
epistel was. Zij waren samen naar de
Hoogmis geweest, en hadden zich in 't be
gin wat verveeld. Toen de priester de al
taar-treden was opgegaan en het marte
laars-graf had gekust, was hij om beurten
in het misboek gaan lezen en doodstil als
een wassen beeld midden voor het altaar
gaan staan. Onderwijl had het koor lang
dradig gezongen. Het was wel plechtig,
vond de heer Nix, maar een beetje saai en
taai.
„Dan zijn jelui niet in mijn kerk geweest"
ontdekte Pastoor, „want in mijn kerk
zingt het volk of de gemeente, en wie
zingt, zou die zich vervelen?"
De heeren bekenden hun misdaad. Nix
had zich willen overtuigen, dat in alle
Katholieke kerken dezelfde eeredienst ge
houden werd!
„De gemeente (volk kan ik in dit ver
band geen fraai woord vinden) zei Pas
toor tusschen haakjes „zingt de vaste
gezangen: de Kyrië en de Gloria, het koor
de wisselende. Het koor zet de Introitus
in....
„Wat beteekent dat woord?" vroeg de
weetgierige Stupido.
„Hetzelfde als in het Nederlandsch in
troitus, entrée, intrede. Als de priester
de kerk intreedt, begint het koor de introi
tus of intrede-zang. Zooals in de ouverture
van een opera alle melodietjes van het
stuk samengeflanst zijn, geeft ook de introi
tus in het kort de stemming van den dag
weer. De Kyrië wordt gezongen door het
volk.
„De gemeente" verbeterde Stupido
grijnzend, die vervolgens zijn taalkennis
opnieuw wenschte te verrijken.
„De Kyrië is geen Latijn maar Grieksch"
schoolmeesterde Pastoor „en daaruit
blijkt wel hoe oud deze drievoudige aan
roepingen tot den Vader, den Zoon en den
H. Geest zijn. In de eerste eeuwen was
Grieksch de kerktaaL Deze langzaam-ge-
zongen smeekbede, het telkens herhaalde
„eleison ontferm u" heeft in onze moe
dertaal het aanschijn geschonken aan het
woord: lijzig! Het is een rustig gebed,
dat aansluit op de stemming van boete en
berouw, die in het begin van de Mis wordt
opgewekt".
„Onder de Gloria zijn we maar gaan zit
ten" deelde Stupido troosteloos mede.
„Terwijl in een kerk waar volkszang is
de geloovigen staan. Wie zingt, staat. De
Gloria wordt door den priester aangeheven
en door de geloovigen juichend overgeno
men.
„Dat „Gloria in excelsis" doet me altijd
aan Kerstmis denken" zei Studipo.
„Een spijker op zy'n kop geslagen. Het
werd oorspronkelijk alleen op Kerstdag
gezongen. Geleidelijk aan kwam het in alle
missen, die een eenigszins feestelijk karak
ter hebben voor. En dat is te begrijpen,
want.mijne heeren", zei Pastoor, die
geestdriftig werd „u moet die Gloria eens
goed en aandachtig lezen. Er is bijna geen
gebed te vinden, zoo machtig-mooi als de
Gloria. Er staat van den mensch in den
Bijbel geschreven: „weinig mirder hebt
gij hem gemaakt dan de engelen". De Glo
ria is zulk een gebed van een tot kind van
God verheven schepsel. Vooral dat „Wij
danken U om Uw groote heerlijkheid" is de
puurste, de meest onzelfzuchtige verheer
lijking, die een mensch aan den Schepper
van het heelal kan brengen.
„Nou" zei Studipo, die bij voorkeur op
de kleine steentjes loopt, „wij zullen er
eens op letten".
Maar de heer Nix was onder den indruk.
„Wat moet het verheffend zijn" zei hij
spijtig om zijn ongeloof „dat zóó een
schepsel zijn Schepper toejuicht".
„En let nu op wat er volgt. De priester
kust het martelaars-graf, draait zich om
naar de geloovigen met uitgespreide armen
en vraagt in het „Dominicus vobiscum
De Heer zij met u" de aandacht van de
kerkgangers.
Deze antwoorden zingend: „En met uwen
geest". Nu zijn priester en geloovigen één
in den Heer, één in het gebed, dat nu door
den priester gezongen wordt. Maar alvo
rens daartoe over te gaan, noodigt hij met
een buiging naar het Kruis of naar het
tabernakel Christus-zelf uit aan het gebed
van Zijn Kerk deel te nemen: „Oremus
Laten wij bidden".
„Indrukwekkend" prees de heer Nix,
die zelf óók in geestdrift kwam.
„Het gebed, dat de priester zingt, is won
derlijk-juist aangepast aan het feest, dat
dien dag wordt gevierd. Die gebeden zijn
als u me de uitdrukking veroorlooft
kunst-stukjes van gedegen geloof en scherp
zinnigheid. U moet maar eens studie daar
van maken in het missaal".
„Nog meer huiswerk" zei Stupido.
„Wie goed, en in de geest van de Kerk
wil leeren bidden, heeft in die gebeden een
handleiding, waarin hij zy'n heele leven
niet uit-gestudeerd raakt".
„En zoo" zei Stupido, die op zijn stoel
zat te schuiven „zijn we te langen leste
toch nog tot aan het Epistel gekomen".
„In 't kort dan nog iets over 't Epistel"
vergoelijkte Pastoor. „Epistel beteekent,
dat blijkt wel uit de verwachting van den
postzegelverzamelaar: een brief. Ook wy
zeggen wel eens: hij heeft weer een lang
epistel geschreven! In de Mis worden voor
lezingen gedaan uit de brieven, die de
Apostelen geschreven hebben aan de chris
tenen in verschillende plaatsen. Paulus
schreef vellen vol, Petrus en Jacobus waren
korter van stof, en Joannes zond brieven,
die, wat hun lengte betreft, gemakkehjk
op een blaadje postpapier kunnen. Al deze
brieven geven een toelichting op de chris
telijke leer, en zijn in den Bijbel opgeno
men".
„Bestaat er voorkeur bij de Kerk voor
de brieven van een bepaalden Apostel?"
vroeg de heer Nix.
„Ja. Bij voorkeur, maar lang niet altijd,
doet de Kerk een greep uit de brievên van
Paulus. Daarmede is niets ten ongunste van
de overige briefschrijvers gezegd. Al de
brieven van de apostelen staan by de Kerk
in even groote hoogachting omdat zij
alle door God zijn ingegeven".
Over dit onderwerp kwamen de vragen
los, zoodat besloten werd de zitting te ver
dagen en deze gewichtige stof op z'n ge
mak door te praten.
ARCANUS.
nieuwe aanslag van de
secret service.
De Britsche Secret Service heeft op den
diplomatieken vertegenwoordiger van een
neutrale mogendheid te Cairo een aanslag
gepleegd, die echter mislukt is. Door een
kok, die den eersten dag in dienst was van
den diplomaat, werd den diplomatieken
vertegenwoordiger tijdens den avondmaal
tijd vergiftigd vleesch voorgezet. De diplo
maat proefde reeds by den tweeden hap
een eigenaardigen smaak en voelde een
wurgend gevoel in zy'n keel. 's Avonds lag
hij met veertig graden koorts in bed. Voor
zichtigheidshalve ontbood hij een neutra
len dokter, die ernstige vergiftigingsver
schijnselen constateerde. Het verzoek om
een chemisch onderzoek van het vleesch
werd door den neutralen dokter doelloos
geacht, daar alle laboratoria in Cairo on
der Engelsche leiding staan en soortgelijke
gevallen de volledige doelloosheid van
dergelijke onderzoekingen reeds hadden
aangetoond. De diplomaat vond enkele da
gen later een bewapenden Indischen sol
daat in zijn tuin, die met behulp van Egyp
tische vrienden overweldigd en ontwapend
kon worden. Het verlangen van den diplo
maat naar bescherming van zijn persoon,
die voor buitenlandsche gezantschappen
gebruikelijk is, en in Cairo altijd zonder
uitzondering wordt verleend, werd dit keer
door den commissaris van politie gewei
gerd. De neutrale diplomaat heeft beide
incidenten aan zijn superieuren gerappor
teerd.
Adolt Hitier tijdens
rede, welke hij
Berlijn hield
Donderdagmiddag te
(Foto Weltblld)
OP SPOED AANGEDRONGEN
tijden veranderen...,
Het Amerikaansche staatsdepartement
heeft meegedeeld, dat president Roosevelt
den Britschen ambassadeur, lord Halifax,
bij de overhandiging van diens geloofsbrie
ven op 24 Januari 1.1. de verzekering heeft
gegeven van den vasten wil der Vereenig-
de Staten, in gestadig toenemende mate de
hulpverleening aan Groot-Brittannië voort
te zetten.
Naar de Engelsche nieuwsdienst meldt,
heeft president Roosevelt den Britschen
ambassadeur, lord Halifax, bij diens aan
komst in de Vereenigde Staten de volgende
toezegging gedaan, aldus meldt het D.N.B.
nader uit Berlijn:
„De hulp aan Groot-Brittannië wordt in
versterkten omvang voortgezet. Wij zullen
munitie en aanvoeren gereed houden,
voortkomende uit de snel uitgebreide Ame
rikaansche fabrieken.
Groot-Brittannië en de Vereenigde Sta
ten zijn door banden van bloed en vriend
schap verbonden. Ik ben er van overtuigd,
dat uw aanwezigheid, mijnheer de ambas
sadeur, deze banden nog meer zal verste
vigen. U kunt er van verzekerd zijn, dat u
bij uw werk op mijn medewerking en die
der onderscheidene regeeringsinstanties
kunt rekenen".
In de commissie voor buitenlandsche
aangelegenheden van den senaat heeft de
minister van oorlog, Henry Stimson, den
senatoren met den meesten klem verzocht,
het ontwerp der lend-and lease-wet met
den meesten spoed aan te nemen. Het zou
de grootste onrechtvaardigheid zijn, als de
regeering door uit den tijd zijnde bepalin
gen de handen ten aanzien van de hulp
verleening aan Engeland gebonden zou
den worden. In den loop de rdebatten ver
klaarde de minister, dat het congres den
weg vrij moest maken voor gerechtigheid
jegens hen, die thans de belangen der Ver
eenigde Staten verdedigen. Stimson gaf
echter toe, dat de president na het aanne
men van de wet in staat is, elke andere
wet, als bijv. de neutraliteitswet, uit te
schakelen.
Op de vraag, hoe dit mogelijk was, daar
toch in het najaar de partijen zich. op het
standpunt hebben gesteld, dat de hulp
voor de slachtoffers van den aanval bin
nen de bestaande wettelijke grenzen dien
de te blijven, verklaorde Stimson, dat de
tijden veranderd zijn, en dat de regeering
door veranderingen met haar tijd mee
moet gaan, in plaats van zich te houden
aan beloften die indertijd goed waren,
doch thans niet goed geacht kunnen wor
den.
Volgens de „New-York Herald Tribune"
heeft de minister van oorlog, Stimson,
voor de senatorencommissie van buiten
landsche zaken, nog verklaard, dat het le
ger slechts beschikt over 650 gevechtsvlieg
tuigen, waarvan geen enkel aan de moder
ne eischen voldoet. In 1940 zijn er ongeveer
2800 gevechtsvliegtuigen gebouwd. Leger
en vloot hebben daarvan echter slechts 400
gekregen. De rest is naar het buitenland
gegaan.
De commissie voor buitenlandsche aan
gelegenheden van den senaat heeft, naar
U.P. uit Washington verneemt, het opstel
len van een gemeenschappelijke resolutie
door beide huizen geëischt, waarin de Mon-
roe-leer opnieuw bekrachtigd wordt en
waarin de weigering van de Vereenigde
Staten om een verandering der souvereini-
teit van vreemde bezittingen op het Wes
telijk halfrond te erkennen herhaald moet
worden.
De commissie voor buitenlandsche zaken
van het huis van afgevaardigden heeft vol
gens het D.N.B. gisteren met 17 tegen 8
stemmen een spoedige aanvaarding bepleit
van de wet op de hulp aan Engeland.
De goedkeuring van het wetsvoorstel
werd gemotiveerd met de verklaring, dat
de wet van de grootste beteekenis is voor
de vitale belangen van Amerika en de
Amerikaansche beschaving.
De commissie deelde in een rapport me
de, dat het duidelijk is, dat de Ameri
kaansche politiek er naar moet streven: ten
eerste Amerika buiten den oorlog te hou
den, ten tweede Engeland en andere lan
den. wier verdediging ook voor de defensie
der Vereenigde Staten van belang is, de
daarvoor noodige oorlogsmiddelen zoo snel
mogelijk toegankelijk te maken.
Voorts bracht de commissie het stand
punt naar voren, dat het wetsvoorstel de
strekking heeft, de Vereenigde Staten bui
ten den oorlog te houden en niet hen dich
ter bij den oorlog te brengen.
de philippijnen staan achter de
ver. staten.
President Quezon heeft zoo meldt
Associated Press in de Nationale Ver
gadering verklaard, dat de Philippijnen in
de tegenwoordige wereldcrisis met men-
schen en materiaal achter de Ver. Staten
staan. Hij zeide te hopen, dat het verde
digingsprogram van de Ver. Staten ook de
Philippijnen zou omvatten. De verdediging
der Philippijnen, zoolang deze onder Ame
rikaansche vlag staan, .is in de eerste
plaats een aangelegenheid der Ver. Sta
ten.
de indruk in griekenland
Volgens de eerste te Stockholm uit
Londen ontvangen berichten over den
indruk der redevoering van Adolf Hitler
op het Engelsche publiek, heeft de felheid
van den Duitschen oorlogswil, Engeland
koste wat het kost te verslaan, den sterk-
sten indruk achtergelaten. Vooral heeft
't duidelijke standpunt van Hitler tegen
over de houding der Vereenigde Staten
met de aankondiging, dat elk oorlogsschip
en elk convooi, dat de geblokkeerde zone
rondom Engeland probeert te bei eiken,
getorpedeerd zal worden, alsmede de aan
kondiging, dat de Duitsche duikbootoorlog
binnen kort pas begmnen zal, opzien ge
baard.
Voorts heeft in breede kringen der be
volking de tegenstelling tusschen hetgeen
op sociaal gebied in Duitscniand tot stand
is gebracht en hetgeen in Engeland in
slechten toestand verkeert, een bijzonder
sterken indruk gemaakt. In kringen der
conservatieve partij geeft men openlijk
toe, dat de regeering Churchill op dit
sociaal-politiek gebied veel verzuimd en
veel in te halen heeft, wil Engeland met
succes het hoofd bieden aan de gevaar
lijke Duitsche propaganda tegen de ont
aarde en sociaal achterlijke democratieën.
De onrust over een komenden groot en
militairen slag van Duitschland tegen En
geland is door de rede sterk toegenomen
en de vrees, dat de Vereenigde Staten met
hun hulpverleening te laat komen, heeft
zich van breede kringen meester gemaakt.
De Britsche nieuws- en propagandadienst
probeert daarom de beteekenis der rede
van Hitier te verkleinen.
Washington is gereserveerd
In enorme koppen drukt de Amerikaan
sche pers Hitiers verklaringen af, dat alle
schepen die hulp aan Engeland brengen,
getorpedeerd zullen worden. De bladen
onthielden zich Donderdagavond echter
van commentaar.
Ook van politieke zijde was men zeer
gereserveerd over de rede. Huil ver
klaarde op de persconferentie, dat het
niet zijn taak was, de woorden van den
Führer te commentarieeren en weigerde,
op alle vragen antwoord te geven als deze
ook maar in de verte met de rede in ver
band konden worden gebracht.
De bekende congresleden, die iedere ge
legenheid dankbaar aangrijpen, om hun
meeningen in de bladen te krijgen, waren
ook nu weer de eersten om met een wel
overwogen oordeel voor den dag te komen.
De democratische senator Clark, een
tegenstander van Roosevelt, zeide, dat de
rede van Hitier gedeeltelijk een antwoord
was op de gebeurtenissen in het congres.
„De woorden van den Führer zijn een dui
delijke waarschuwing", aldus Clark, „ik
kan niet meer de verantwoordelijkheid op
me nemen, indien Amerikaansche oorlogs
bodems Engelsche schepen gaan con-
voyeeren".
Duitsch commentaar
De Duitsche avondbladen van gisteren
staan volkomen in het teeken van de Don
derdag door den Führer gehouden rede.
De „Deutsche Allgemeine Zeitung"
schrijft: De rede van den Führer heeft op
de Engelschen gewerkt als een schrikwek
kende openbaring. Men moet er zich bijna
over verwonderen en zich afvragen, of zy
werkelijk pas thans, nu het water hun tot
aan de lippen komt, inzien, dat deze strijd
geen compromis kent. De Führef heeft den
Engelschman de eene hoop na de andere
ontnomen; hulp uit Amerika, breuk van
de as, Balkan, honger, gebrek aan grond
stoffen, oneenigheid onder het volk of uit
breiding van den oorlog. Elk van deze ver
wachtingen is kenmerkend voor de hulpe
loosheid, waarin Engeland zich bevindt.
De „Boersen-Zeitung" besluit haar hoofd
artikel aldus: De Führer heeft door de
tijdig ondernomen bewapening van
Duitschland het door Engeland uitgelokte
conflict tot een beslissenden strijd gemaakt,
welke het tijdperk van het Britsche impe
rialisme zal sluiten en den door den Führer
gewenschten grondslag zal leggen voor een
werkelijke goede verstandhouding onder
de volkeren. Deze strijd is practisch beslist.
Buitenlandsche Berichten
OVERSTROOMING IN SYRIë.
Uit Beiroet wordt gemeld: De wateren
van de Orontes zijn vele meters gestegen.
De spoorwegverbinding tusschen de ste
den Horns en Hamma is verbroken. Enkele
wijken van deze steden staan onder water.
Luchtaanvallen worden
voortgezet
een harde slag op 30 janiiarl
Het D. N. B. verneemt over het weer-
machtbericht van gisteren nog het vol
gende:
Het Duitsche duikbootwapen brengt de
Britsche scheepvaart slag na slag toe. Op
29 Januari rapporteerde een duikboot het
tot zinken brengen van 11.500 b.r.t en het
weermachtsbericht van gisteren kon door
het tot zinken brengen van opnieuw 20.000
b.r.t. vijandelijke handelsscheepsruimte
wederom een belangrijk duikbootsucces
bekend maken.
Het Duitsche luchtwapen bracht op 30
Januari zulk een harden slag toe, dat de
Engelsche propaganda, die aan de „negen
nachten zonder vijandelijke vliegers te
Londen" de meest onzinnige beschouwin
gen vastknoopte, het woord in den keel is
blijven steken. Het zwaartepunt van de
Duitsche aanvallen lag in het Zuid-Ooste
lijk gebied van Engeland. In onophoude
lijke aanvallen werden voor den oorlog be
langrijke doelen te Londen met bisant- en
brandbommen bestookt. Naar uit de Engel
sche berichten blijkt, moet de Duitsche aan
val op Londen zoo verrassend geweest zijn,
dat de bevolking in vele gevallen geen tijd
meer had in de schuilkelders te gaan, want,
zoo wordt voor de Londensche radio ge
zegd, vele lieden, die op het punt stonden
in de zakenwijken inkoopen te doen, gin
gen om eenige dekking te hebben, plat op
de straat liggen.
Een Duitsche bommenwerper daalde,
eveneens volgens een Engelsch bericht,
tot honderd meter en veroorzaakte in de
betreffende industriewijken een paniek.
Tijdens talrijke stoutmoedig tenuitvoer-
gelegde afzonderlijke aanvallen in Zuid-
Oost-Engeland werd groote successen be
haald bij het bombardeeren van voor de
oorlogvoering balangrijke en militair be
langrijke doelen. Vliegvelden, troepenop
leidingskampen, batterijen der luchtdoel
artillerie, industrieele installaties, autoco
lonnes en spoorwegen werden deels met
vernietigende uitwerking van uit zeer ge
ringe hoogte, varieerende van tachtig tot
honderd meter, aangevallen.
Op vijandeliike vliegvelden werd een
aantal vliegtuigen in brand geworpen en 'n
aantal door machinegeweervuur bescha
digd. Een troepen-opleidingskamp aan de
Zuid-Oostkust werd zwaar getroffen. De
Duitsche bommen troffen een munitie-op
slagplaats, dat onmiddellijk na het inslaan
der bommen in de lucht vloog.
Een Duitsch vliegtuig viel in duikvlucht
een vijandelijke luchtdoelbatterij succes
vol met machinegeweervuur aan. De be
dieningsmanschappen sloegen op de vlucht.
In verscheidene werkplaatsen en fabrieks
hallen ontstonden door voltreffers ontplof
fingen. Op stations en spoorwegemplace
menten werd eveneens een aantal treffers
geplaatst. Een trein voor militair vervoer
werd door voltreffers tot ontsporing ge
bracht. In twee gevallen werden autoco
lonnes door machinegeweervuur vanuit
zeer geringe hoogte uit elkaar geslagen.
Omtrent de Duitsche aanvallen, die gis
teren overdag gedaan zijn, heeft de En
gelsche berichtendienst gemeld, dat door de
uitgeworpen branden in het gebied van
Londen een aantal branden ontstaan is.
Ook boven andere wijken van de stad zijn
bommen uitgeworpen, die slechts „gerin
ge" materieele schade aangericht en weinig
slachtoffers geëischt hebben.
schepen getroffen.
Een Duitsche gevechtsvliegtuig voor
lange afstanden heeft gisteren kort voor
den middag op 150 kilometer ten Westen
van de Hebriden een stoomschip van 5000
b.r.t. en een uur later een tweede schip
van meer dan 5000 b.r.t. met bommen tot
zinken gebracht. Beide schepen werden zoo
goed getroffen, dat zij binnen korten tyd in
de diepte verdwenen.
slagschip verruild tegen
twintig torpedojagers?
Volgens berichten uit New York zou de
Britsche regeering het voornemen hebben,
het modernste der Engelsche slagsschepen,
de „George 5", tegen twintig moderne
Amerikaansche torpedojagers in te ruüen.
In een dorp in de nabijheid van Homs zijn
driehonderd huizen vernield. De totale
schade bedraagt vele millioenen Syrische
ponden.
Ook te Beiroet is in de havenwyk groote
schade aangericht door wolkbreuken en
storm, evenals in andere gebieden van Sy
rië. Daardoor zijn twaalfhonderd menschen
dakloos geworden.. Zeven personen zijn
verdronken. De regeering heeft de noodige
credieten voor verleening van eerste hulp
otegestaan.
Te Damascus is de rivier de Barada buiu-
ten haar oevers getreden en heeft de laag
gelegen havenwijken overstroomd.
bent U voornemens af te slaan,
geeft dan o p t ij d de richting aan!
Vereeniging voor Veilig Verkeer.
