De tragische gang van het
jaar 1940
ffiCaechaade damp. amóCuievt
de geócfaiedenió.
Morgenrood van een nieuwen dag?
DINSDAG 31 DECEMBER 1940
DE I.E'DSCHE COURANT
TWEEDE BL40 - PAG. 5
HET KANON SPRAK
HET EERSTE LEVENSLICHT
Het eerste levenslicht, dat het pasgeboren
Jaar 1940 aanschouwde, was gehuld in een
mist van bloed en tranen, waartusschen de
vlammen schoten van in brand geschoten
puinen. En het eerste levensgeluid, dat tot
zijn jonge ooren doordrong, was het geda
ver van den oorlog.
Met oorlog zette het jaar in en oorlog
luidde het jaar uit. Dit jaar zal in de anna
len der wereldhistorie als een der donkerste
blyven opgeteekend en de kroniekschrij
ver van onze vaderlandsche geschiedenis
zal gekomen bij het jaar 1940 zich een
oogenblik bezinnen en voor dit jaar een
nieuw hoofdstuk aanvangen, waarin de
tiende Mei als onvergetelijke datum het
middelpunt zal uitmaken.
Toen het jaar begon, was de aandacht van
de wereld minder gespannen op hetgeen
zich aan het Westfront afspeelde, dan wel
op de gebeurtenissen in Finland. In een
felle koude werd daar verwoed gestreden.
De Russen slaagden er niet in, hun tegen
standers te verslaan en zochten hun kracht
in meedoogenlooze luchtbombardementen.
Terwijl men voorts de ontwikkeling van
Turkije met aandacht gadesloeg, deed zich
een geweldige aardbeving voor, die duizen
den slachtoffers eischte, steden verwoestte
en het verkeer ontwrichtte, doordat een
groot deel van de wegen en spoorwegen
verwoest werd.
In Engeland trad de bekende minister
van Oorlog, Hoare Belisha, af en werd ver
vangen door Oliver Stanley. De reden van
zijn aftreden is nooit met zekerheid vast
gesteld kunnen worden. Ook in het Belgi
sche kabinet vond een kabinetswisseling
plaats. Dit land versterkte zijn verdediging
en riep weder een aantal reservisten onder
de wapens.
Dreigende teekenen.
Dat was trouwens niet het eenige teeken,
dat wees op toegespitste verhoudingen en
dreigend onheil voor de lage landen aan
de zee.
Churchill hield den 22sten Januari een
groote rede, welke vooral in de bladen der
neutrale landen èen slecht onthaal vond,
daar zij een aansporing bevatte voor alle
neutralen om aan den oorlog deel te ne
men. Daladier en Hitier hielden eveneens
redevoeringen. De verhouding tusschen En
geland en Japan verslechterde door het
aanhouden van het Japansche s.s. „Asama
Maroe" door de Engelschen.
In Belgrado vond begin Februari een
Balkan-conferentie plaats, waarop geen be
paald vriendschappelijke toon heerschte. De
Japansche minister van Financiën kondig
de in het Japansche Hoogerhuis aan, dat de
militaire uitgaven in 1940 werden geraamd
op 4460 millioen Yen.
Aan het Finsche front ging de oorlog on
verpoosd voort, terwijl in het Westen de si
tuatie onveranderd bleef.
Het aanhouden van het Duitsche s.s. „Alt
mark" in de Noorsche territoriale wateren
wak een daad van de Engelsche regeering,
die strijdig was/ met het internationale
recht en waartegen Duitschland heftig pro
testeerde. De Noorsche regeering nam een
tweeslachtige houding aan. Er gingen ge
ruchten over de samentrekking van Engel
sche schepen in de Noordelijke IJszee.
Inmiddels deed een initiatief van Roose
velt het smeulende vonkje van hoop op een
beëindiging der vijandelijkheden opgloeien.
Sumner Welles, maakte als afgezant van
Roosevelt, een rondreis door Europa, en
had een onderhoud met Mussolini en Cia-
no, alsmede met den Paus. Over de resulta
ten van zijn reis maakte men zich weldra
niet veel illusies meer.
Sumner Welles bracht ook een bezoek
aan Hitier, waarover eveneens weinig bij
zonderheden uitlekten. Naar het schijnt,
had hij begin Maart de desiderata van Hit-
Ier in ontvangst genomen, die .voor de Ge
allieerden totaal onvaardbaar waren.
Hij reisde naar Amerika teru'g, bracht
daar verslag uit en verder hoorde men er
niets meer van.
Finland geeft het op.
i
In tusschen was Finland den stryd moede
geworden. Hulp bleef uit en het zag in, dat
het op den duur in den ongelijken strijd
het onderspit moest delven.
Tusschen Finland en Rusland werd op 12
Maart een accoord geteekend, dat neerkomt
op een gebieds-afstand van het eerste land.
Hiermede behoorde de RussischFinsche
oorlog tot het verleden. Het voornaamste
doel van Rusland was bereikt: het kreeg
de Karelische landengte en Hangö, deze
laatste haven in pacht voor dertig jaar.
Deze kortstondige oorlog vergde groote of
fers van het heldhaftige Finland.
Eind Maart trad het kabinet-Daladier
plotseling af en werd vervangen door een
kabinet-Reynaud, dat een grootere activi
teit zou moeten ontplooien met betrekking
tot den oorlog.
De neutrale scheepvaart kreeg steeds
meer te lijden van de duikbooten, die door
gingen met tallooze schepen met of zonder
waarschuwing in den grond te boren. De
protesten van neutrale zijden hoopten zich
op, doch hun scheepvaart ging langzamer
hand ten gronde. Duitschland publiceerde
een Witboek, waarin werd uiteengezet, dat
Amerika hierin een actieve rol heeft ge
speeld, door den Geallieerden te verzeke
ren, dat Amerika vroeger of later hun zijde
zou kiezen.
Noorwegen.
Op 9 April ging Duitschland er plotseling
toe over, troepen te ontschepen in Noor
wegen, om hiermede Engeland voor te zijn,
daar dit land een dergelijk voornemen
koesterde. Denemarken legde zich bij den
nieuwen toestand neer, doch Noorwegen
verklaarde zich in staat van oorlog met
Duitschland. Engeland en Frankrijk ver
leenden onvoldoenden steun en trokken zich
na verloop van tijd terug. Jlet voornaam
ste doel van de Engelschen was Narvik, de
Noorsohe haven vanwaar het ijzererts werd
verscheept naar Duitschland. Deze haven
werd eveneens in beslag genomen door
Duitschland. In Noorwegen werd een nieu
we regeering gevestigd door den nationaal-
socialist Quisling.
Door dit succes nam de sympathie in Ita
lië voor den asgenoot toe en weri in Ame
rika hevige verontwaardiging gewekt. In
de neutrale landen versterkte men zijn
waakzaamheid, vooral omdat er hardnek
kige geruchten bleven loopen, dat Duitsch
land voornemens zou ^ijn, Nederland en
België binnen te vallen, wat door Duitsch
land echter ten stelligste werd ontkend.
De 10de Mei.
Toen kwam de 10e Mei. Het Duitsche le
ger rukte met een overweldigende macht
ons land binnen en na enkele dagen zag
ons leger zich gedwongen den strijd te
staken.
Wij buigen een oogenblik het hoofd en
vouwen de handen in stil gebed voor hen,
die vielen.
In dit stil herdenken mogen de dankbaar
heid voor al hetgeen is gespaard gebleven
en de hoop op een betere toekomst ons mild
en begrijpend stemmen en ons doen opstaan
met den vasten wil, ons aandeel in de her
ordening van Europa aan te vatten.
België en Frankrijk.
Tegelijk met ons land zag ook België
zich overweldigd. Zijn koning geraakte in
ballingschap. Daarna was de beurt aan
Frankrijk.
Na gevechten, die elke beschrijving tar
ten, werden de Franschen teruggeworpen.
Een deel van hun troepen was ingesloten
bij Duinkerken en moest zich tenslotte
overgeven. De Engelschen slaagden er in,
het grootste deel van hun troepen onder de
moeilijkste omstandigheden naar Engeland
te verschepen: In stormloop werd de eene
Fransche stad na de andere genomen, zoo
dat de Maginot-linie in den rug kon wor
den aangevallen. Zelfs Parijs werd over
gegeven en ontsnapte daardoor aan de ver
woesting. Toen de Maginot-linie viel, werd
Frankrijk ten prooi aan een algeheele des
organisatie. De regeering spatte uiteen, en
de troepen streden in de grootste verwar
ring. Tot overmaat van ramp verklaarde
Italië op 10 Juni den oorlog aan Frankrijk
en Engeland.
Spanje verklaarde zichnon-bellige
rent. Den 16den Mei 's avonds laat
werd de oude maarschalk Pétain tot
minister-president benoemd; en deze, zien
de dat Frankrijk hopeloos verslagen was,
sloot op 22 Juni een wapenstilstand met
Duitschland. Het verbond tusschen Engeland
en zijn wapenbroeder Frankrijk was hier
mede ten einde.
Duitschland was thans in het bezit van
alle havens aan den Atlantischen Oceaan
en het Kanaal, van het uiterste Noorden tot
aan de Spaansche grens. Intusschen hield
de Italiaansche bondgenoot zich bezig met
het bombardeeren van een aantal vijande
lijke steunpunten. De Middellandsche Zee
vormde uiteraard het centrum van de Ita
liaansche activiteit; in deze zee had Enge
land een machtige vloot samengetrokken,
die opereerde in vereeniging met de En
gelsche troepen in Egypte.
Roemenië
Rusland maakte van de gelëgenheid ge
bruik, om eerst beslag te leggen op de drie
voormalige Baltische republieken en ver
volgens van Roemenië teruggave te eischen
van Bessarabië en een deel van de Boeko-
wina, die het in 1918 had moeten afstaan.
Roemenië willigde deze eischen in en zag
zich vervolgens nog gedwongen, om een
groot deel van Zevenburgen aan Hongarije
en van de Dobroedsja aan Bulgarije af te
staan. Overigens voltrok zich in dit land
een omwenteling, die den koning nood
zaakte, het zonnige Zuidei op te zoeken
met zijn vriendin. Bij „vriendschappelijke
overeenkomst" deden de Duitsche troepen
hun intocht op Roemeensch gebied en er
werd een nieuwe regeering gevormd onder
leiding van Antonescoe. Koning Michaël
blijft voorloopig titulair opperhoofd van
den Staat.
Groote verwijdering tusschen de vorige
bondgenooten Engeland en Frankrijk bracht
de Engelsche aanval op dat deel van de
Fransphe vloot, dat bij Oran lag. Dit voor
val had de verbreking der diplomatieke be
trekkingen tusschen beide landen tot ge
volg.
Luchtaanvallen op Londen.
Begin Juli begonnen de Duitsche lucht
aanvallen op Engeland, die voortdurend in
intensiteit toenamen en voornamelijk te
gen Londen zijn gericht, waar groote ver
woestingen zijn aangericht. Ook andere
steden en havens kregen een beurt en vol
gens de berichten zijn hierbij belangrijke
resultaten bereikt. Intusschen zetelt de En
gelsche regeering, zoover men kan na
gaan, nog altijd in Londen.
Deze luchtaanvallen werden beantwoord
door de Engelschen, die op hun beurt een
groot aantal plaatsen in Duitschland bom
bardeerden, alsmede wat zij noemen de
„invasiehavens", vanwaar uit, naar zij
vreezen, voorbereidingen worden getroffen
voor een inval in Engeland.
De duikbootenoorlog nam ongekende
verhoudingen aan. Men trachtte alle
scheepvaartverbindingen met Engeland te
vernietigen. Duitschland had de Engelsche
blokkade beantwoord met een tegenblok-
kade, die ten doel had, Engeland geheel
van de wereld af te snijden. Hieraan viel
een aanzienlijk aantal koopvaardijschepen
ten offer. Ongetwijfeld is de invloed hier
van op den Engelschen in- en uitvoer ge
voelig. Men trachtte dit euvel eenigszin6
te verhelpen door schepen aan te koopen
in Amerika dat op deze wijze reeds van
al zijn oude schepen uit den vorigen oor
log af is en nieuwe te laten bouwen op
Amerikaansche werven.
Daar Roosevelt den 9den November voor
de derde maal tot President van de Ver-
eenigde Staten werd gekozen en zijn sym
pathieën voor Engeland niet onder stoelen
of banken steekt, valt wel te verwachten,
dat Amerika al het mogelijke zal doen om
Groot-Brittannië de grootst mogelijke hulp
te bieden.
Groot opzien verwekte het feit, dat En
geland in ruil voor 50 oude torpedojagers
belangrijke steunpunten in Zuid-Ameri-
ka, op de Antillen, enz. had afgestaan aan
Amerika, die daarvan gebruik wil maken
om zijn „verdedigingsgordel" te versterken.
Japan.
Japan is sterk getroffen door de opzeg
ging van het handelsverdrag met Amerika
en door verschillende uitvoerverboden,
door Amerika uitgevaardigd en klaarblij
kelijk tegen Japan gericht. Japan is er in
tusschen in geslaagd een soort van vredes
verdrag te laten teekenen door Wang
Tsjing Wei, president van de Nanking-re-
geering; doch Tsjang Kai Sjek zet zijn te
genstand onvermoeid voort. De aanvoer
van oorlogsmateriaal via Indo-China is
thans afgesneden, daar dit land bepaalde
concessies heeft moeten doen aan Japan,
dat bepaalde deelen van zijn gebied bezet
te. De Burma-route blijft evenwel open, al
doen de Japanners hun best om deze van
uit de lucht te bombardeeren.
Uitbreiding oorlogsgebied.
Italië's deelneming aan den oorlog heeft
zich tot dusverre bepaald tot schermutse
lingen in Noord-Afrika. Het heeft Britsch
Somaliland ingelijfd, dat door de Engel
schen met niet veel energie werd verde
digd en ontelbare malen Malta gebombar
deerd. Verder waren zij opgerukt tot over
de grens van Egypte, maar het laatste of
fensief heeft hen weder daaruit verdreven.
Eind October verklaarde Italië den oor
log aan Griekenland, doch tot dusverre
heeft het daarvan niet het resultaat ge
oogst, dat het daarvan verwachtte. Na de
aanvankelijke successen hebben de Grie
ken geholpen door de Engelschen hen
teruggedrongen op Albaneesch gebied,
waar de strijd zich verder afspeelt. De Ita
lianen bombardeerden met wisselend suc
ces Haifa, de Engelsche petroleumhaven,
Alexandrië en zelfs de Bahrrein-eilanden
aan de Perzische Golf.
Spanje.
Spanje blijft nog steeds een onderge
schikte rol spelen in het wereldgebeuren.
Het eenige feit, dat het vermelden waard
is, is, dat het de internationale Tangerzone
heeft bezet, wat aanleiding heeft gegeven
tot (late) protesten van Engeland. De bui
tenlandsche reizen van den minister van
Buitenlandsche Zaken, Serrano Suner,
schijnen niet tot eenig positief resultaat le
hebben geleid.
Eind September werd te Berlijn een
drie-mogendheden-verdrag onderteekend
door Duitschland, Ito1ië en Japan, dat fei
telijk een samenvatting van den op dat
oogenblik bestaanden toestand inhoudt.
Begin October trad Chamberlain af als
minister-president en Churchill nam zijn
plaats in. Korten tijd daarop verwisselde
hy het tijdelijke met het eeuwige.
In het begin van die maand had ook een
tweede oritmoeting tusschen Hitier en
Mussolini plaats op den Brenner. Over het
besprokene werd niets gepubliceerd.
De rol en de houding van het Fransche
kabinet-Pétain blijft eenigszins vaag en
wankel. Duitschland doet er natuurlijk een
zekeren invloed op gelden, doch Pétain
schijnt min of meer huiverig, hieraan toe
te geven. Ook moet hij weigerachtig bly-
ven, om Laval te herstellen als minister
van Buitenlandsche Zaken (als hoedanig
hij kort geleden werd afgezet).
Turkije, dat door een verbond met En
geland is gebonden, verklaarde zich non
belligerent. Het is noch in den grooten oor
log, noch ook in dien tusschen Italië en
Griekenland tusschenbeide gekomen, doch
behoudt zich zijn volstrekte vrijheid voor
om op te treden op het oogenblik, dat het
daarvoor geschikt acht.
Begin November bracht Molotoff, de
voorzitter van den Russischen Raad van
Volkscommissarissen een bezoek aan Ber
lijn, vergezeld van een uitgebreiden staf.
Hier had hij een langdurig onderhoud met
Hitler. Over den uitslag verluidde niets
anders, dan dat beide partijen het in alle
opzichten met elkaar eens waren.
Het driemogendheden verdrag groeide in
enkele weken uit tot een zes-mogendhe-
den-verdrag, door de toetreding van suc
cessievelijk Hongarije, Roemenië en Slo
wakije. Aan den anderen kant werd een
vriendschapsverdrag gesloten tusschen
Hongarije en Joego-Slavië.
Vermelden wij ten slotte nog, dat Lord
Halifax is benoemd tot ambasadeur van
Engeland bij de Vereenigde Staten ter
vervanging van Lord Lothian, begin van
deze maand overleden, en dat hij als mi
nister van Buitenlandsche Zaken is ver
vangen door Anthony Eden.
Aan bet einde van dit rampjaar ziet de
politieke hemel er nog even duister uit, als
aan het begin.
Een roode gloed blijft den hemel kleu
ren. Zal dat het morgenrood van een nieu
wen dageraad zijn?
DRINKLIEDj
BIJ HET AFSCHEID VAN 1940:
Nederlanders, 'k hef mijn glas.
Alsof daar 't geluk in was,
't Zijn de allerlaatste uren;
Dit jaar zal niet lang meer duren,
Dan is heel veel leed vergaan.
Als 't met dit jaar is gedaan.
'k Drink nu op u allemaal,
'k Wensch u toe een ziel van staal,
Staal kan klinken en kan gloeien,
In de hitte kan het vloeien,
Wat er in dit jaar ook viel.
Niet de kracht van uwe ziel.
'k Drink nu op ons vaderland,
Naar den goeden, ouden trant.
't Land, dat nimmer wij verzaken
En waarover wij nog waken.
Als wij by ten in het zand,
Veel geluk, goed vaderland!
'k Drink op u en 'k drink op m(J,
Allen staan wij zij aan zij,
In de goed' en kwade dagen.
Nimmer zullen wij versagen.
Reiken wij elkaar de hand,
Groot zal zijn ons Nederland.
Tc Drink op onzen eigen grond,
Waar ik steeds mijn vreugde vond,
Die ons voedsel heeft gegeven
Alle dagen, heel ons leven.
Aan dien grond blijven wij trouw,
Nederland, ik blijf bij jou.
Nederlanders, 'k hef mijn glas.
Alsof daar 't geluk in was.
Het geluk van heel ons leven,
Dat de toekomst weer zal geven,
Voor u zelf en voor uw kroost,
Nederlanders! Proost!
TROUBADOUR.
Qemeng.de Jienicdten
TWEE DOODEN BIJ MIJN-INSTORTING
In de ondergrondsche werken van de
Staatsmijn Hendrik te Brunsum heeft gis
termiddag omstreeks 12 uur een instor
ting plaats gehad. De arbeiders Erkens uit
Brunsum, oud 21 jaar en Lammerts uit
Hoensbroek, ou 23 jaar, werden onder de
afvallende steenen bedolven en zijn ge
dood.
SLACHTOFFERS VAN DE DUISTERNIS.
Gisterochtend zyn in Amsterdam weder
om de lyken opgehaald van twee personen
die door de duisternis misleid, te water
geraakt waren.
In den Amstel nabij de Hooge Sluis
kwam het lijk aan de oppervlakte van een
57-jarigen man, uit de Ruysdaelkade na
bij de Quellijnstraat werd het lijk van een
ongeveer 30-jarige vrouw opgehaald.
De identiteit der beide slachtoffers is
vastgesteld.
Maandagmorgen tusschen zeven en
acht uur is de distillateursbaas B., wonen
de te Schiedam, in de Westerhaven ver
dronken.
SCHIP GEZONKEN OP DE LEK.
Schippersknecht verdronken.
Gistermorgen is het 42 ton groote motor
schip van de N.V. Visser en Smits bouw-
materialenhandel te Papendrecht in de ri
vier de Lek voor de gemeente Bergam
bacht gezonken. Het schip was geladen met
bouwmaterialen en op weg naar Doetin-
chem. Volgens ooggetuigen is het schip te
kort overgehaald, waardoor de golfslag het
schip deed zinken. De knecht de 20-jarige
C Zegelaar, is van boord gesprongen en
verdronken. De schipper M. v. d. Graaf uit
Papendrecht wist zich met een houtvlot
drijvende te houden, totdat een in de buurt
wonende schipper hem per roeiboot kon
redden. Het lijk van den knecht is nog niet
opgevischt.
DOOR HET US GEZAKT EN
VERDRONKEN.
Te Schagerbrug begaf gistermiddag het
tweejarig zoontje van den heer P. Klaver
zich nabij de ouderlijke woning op het ijs.
Het ijs was door den dooi echter te run
geworden en het kind zakte er door. De
vader had den kleine spoedig op het dro
ge, doch de levensgeesten bleken reeds ge
weken.
TERWIJL VADER EN MOEDER
DANSTEN.
Drie kinderen uit een brandend huis gered.
Te Dieren werd Zondagavond een schoor
steenbrand geconstateerd in de woning van
W. van S. in de Noorderstraat.
De woning was gesloten, terwijl de zol
dering brandde en de vlammen en vonken
in de huiskamer tegen het plafond sloe
gen.
Drie kinderen van 4, 3 en drie kwart jaar
oud bevonden zich allpen in huis, terv^ijl de
ouders zich in een dansgelegenheid ophiel
den.
Een agent van politie kon den kinderen
tijdig hulp verleenen. Hij sloeg hiertoe een
ruit in en kwam de woning binnen. De drie
kinderen, die sliepen, werden op deze wij
ze gered. JDe inmiddels verschenen brand
weer bluschte het vuur. Een lekke kachel
pijp was de oorzaak van den brand.
VERZEKERINGSAGENT VERMOORD?
Geen berooving In het spel.
De rijkspolitie heeft, naar de „Tel."
meldt, een nader onderzoek ingesteld naar
de doodsoorzaak van den verzekerings
agent Stierp uit Den Helder, die Zaterdag
morgen dood is opgehaald uit een sloot in
de buurt van Schagen. Het lijk werd ge
vonden met zware verwondingen aan het
hoofd. Daar het eerste onderzoek eenige te
genstrijdigheden opleverde, is het parket
te Alkmaar gewaarschuwd, dat inbeslag
neming van het stoffelijk overschot ge
lastte. Gistermiddag heeft de politiedes
kundige dr. Hulst sectie verricht, waar
van de resultaten nog niet bekend zijn.
Aan moord met roof wordt niet gedacht,
daar op den heer Stierp al zijn papieren
en vry veel geld gevonden werden.
MAN BIJ BURENRUZIE MISHANDELD.
Zondagavond ontstond in de Koningin
nestraat in Den Haag een burenruzie,
waarvan de 37-jarige M. J., wonende in
genoemde straat het slachtoffer is gewor
den. In een poort naast zijn woning is da
man bewerkt met een zwaar stuk ijzer,
vermoedelijk een putdeksel. In bewuste-
loozen toestand werd het slachtoffer hier
aangetroffen, waarop hij door den ge
neeskundigen dienst naar het ziekenhuii
aan den Zuidwal is gebracht. Hier bleek,
dat hij een schedelbreuk bekomen had.
Verdacht van deze mishandeling is ge
arresteerd de 26-jarige stratenmaker J. A.
C. K.
Gisterochtend was de toestand van het
slachtoffer naar omstandigheden redelijk.
TWINTIG GESLACHTE VARKENS IN
EEN GIERKELDER.
In samenwerking met de rijkspolitie uit
Schagen en 't Zand is het de Heldersche
politie gelukt een viertal personen te ar
resteeren, die zich bezig hielden met het
frauduleus slachten van vee.
Zekere T., een boer uit de omgeving van
den Helder, liet varkens vervoeren naar
boer S. L. in de Zijpe, nabij 't Zand, waar,
in het holst van den nacht de dieren door
de slagers T., vader en zoon uit Schagen
en een zekeren B. R., eveneens uit Scha
gen, werden geslacht.
Het vleesch van \frel twintig dieren, dat,
naar men vermoedt, bestemd was voor
Heldersche slagers-, vond men terug in
den gierkelder, en de slagersgereedschap
pen onder een mesthoop op het erf van
boer S. L. Het gestolen vleesch, dat natuur
lijk onbruikbaar is voor de consumptie,
werd naar de verwerkingsinrichting te
Schagen vervoerd.
Het onderzoek duurt voort. Verdere ar
restaties worden nog verwacht.
