Wanneer loonsverhooging is
toegestaan
Waarschuwing
Mom-entje
ZATERDAG 21 DECEMBER 194C 32tle Jaargang N„ 9829
Bureau Papengracht 32.
Te.efoon: Redac». 2oo,5, Admtelrtratl.„93», DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN Giro 103003. Postbus 11.
Dll nummer beslaat uit vt|l
bladen, w.o. geïllustreerd
Zondagsblad.
Autoritair
Wéér een dier woorden van den hui-
iigen tijd, die velen gebruiken, terwijl
niet allen er denzelfden inhoud aan ge
ven.
Dit is echter zeker, dat wie zich noemt
voorstander van een autoritairen staats
vorm als men liever het krachtiger
klinkende woord: autoritair regiem
wenscht, is ons dat ook goed kan niet
tegelijkertijd voorstander zijn van de par
lementaire democratie, zooals wij die heb
ben gekend. Om den eenvóudigen reden,
dat in de parlementaire democratie het ge
zag, de autoriteit bevoegdheden en rechten
miste, welke elke voorstander van een
autoritairen staatsvorm aan dat gezag
moet toekennen.
Als men ons vraag, of wij voorstanders
zijn van een autoritairen staatsvorm, dan
antwoorden wij: dat wij dat zéker zijn in
dien zin, dat wij wenschen een sterk, een
krachtig gezag, sterker en krachtiger dan
in het verleden.
En dat is geen standpunt, dat wij heb
ben ingenomen....- na 10 Mei!
Degenen, die langer ons blad lezen, we
ten, dat wij lang vóór dien tijd, lang voor
dat het nationaal-socialisme hier te lande
eenigen invloed had, hebben bepleit, en bij
herhaalde herhaling hebben bepleit, dat de
volksvertegenwoordiging vele" van de be
voegdheden en rechten, die zij bezat, moest
afstaan aan de eigenlijke, persoonlijke ge
zagsdragers.
En het ging ook in ons land die richting
uit, maar langzaam. Dat het langzaam ging,
is door de omstandigheden alleszins ver
klaarbaar. Zooals het individu, de enke
ling meestal geen radicale wijzigingen in
zijn leven brengt, als er niet iets heel bij
zonders gebeurt, dat hem tot levensvernieu
wing opstuwt, zoo komen er ook meestal
in de samenleving geen grondige verande
ringen tot stand, als er geen groote gebeur
tenissen plaats grijpen.
Dat wij lang voor dezen tijd autoritair
gezind waren, kan allerduidelijkst blijken
uit de onzen lezers bekende leuze: een
sterk gezag en een gezonde volksinvloed.
Men kan zeggen: dat was maar een leuze.
Inderdaad, 't was maar een leuze. Doch
ln die leuze lag toch allerduidelijkst opge
sloten, in die leuze werd toch onomwon
den erkend, dat wij het gezag, zooals het
bestond, niet sterk genoeg, en de volks
invloed, zooals die zich manifesteerde, niet
gezond genoeg oordeelden.
Een sterk gezag en een gezonde volks
invloed. Als het geheele Nederlandsche
volk zich op dat standpunt stelt, dan: zijn
we het nog niet met elkander eens. Wij
geven dat onmiddellijk toe. In de concre
te uitwerking van dit beginsel zullen de
meeningen uiteenloopen. Wanneer is
het gezag sterk, zoo sterk als vereischt
wordt; en wanneer is de volksinvloed
gezond, zoo gezond als voor een goed
staatsbestel noodzakelijk wordt geacht?
Maar toch als wij ons, welbewust en
doordacht, op dat beginsel plaatsen en
dat doen met de vooropgezette uitdrukke
lijke bedoeling tot practische eenstem
migheid te komen dan kan er, naar
onze besliste overtuiging, een eensgezind
heid onder het Nederlandsche volk komen
wat betreft den grondslag onzer staatkun
dige formatie.
Zeker nu en in den komenden tijd.
Nu en in den komenden tijd, waarin
ook de meest verstokte conservatief zal
moeten inzien, dat met alle waardee
ring voor en met handhaving van wat
goed was in den „ouden" tijd wat be
treft de afbakening in de grenzen van ge
zag en van volksinvloed veranderingen
moeten komen.
Voor radicalisten, die er niet voor terug
deinzen, mét het verkeerde ook het goede
uit te snijden, is het geen moeilijke taak,
hier den weg te wijzen. Voor hen, die het
Nederlandsche volksbelang op de best mo
gelijke wijze willen dienen, is die taak
moeilijker. Maar zeker niet onuitvoerbaar.
Zij zullen, over meeningsverschillen heen,
tot daden kunnen komen, als zij uitgaan
van het hier geschetste beginsel, dat in
zich kerngezond is en bovendien onverbid
delijke eisch van dézen tijd.
WAT ANDERE BLADEN
SCHRIJVEN
LEZEN.
Uit een artikel in de M a a s b o d e:
„Dezelfde ervaring, welke in de vorige
wintermaanden in Duitschland werd op
gedaan, blijkt nu ook in ons land op te
gaan: er wordt gelezen, veel gelezen: en er
worden veel ernstige boeken gelezen. Op
dezen laatsten term valt zelfs een sterke
nadruk: goede, ernstige boeken, boeken
met een cultuurvormenden inhoud. Na
tuurlijk zijn er ook aanvragen om lichtere
lectuur, maar zelfs daarin ziet men een
verschuiving naar het betere genre, naar
de literatuur.
Te midden van de vele gebeurtenissen,
welke heel weinig aanleiding tot verheuge
nis geven, mag men in deze ontwikkeling
een verblijdend verschijnsel zien. De
mensch, in de stilte teruggedrongen
zelfs de radio zwijgt 's avonds zoekt
troost en vindt kracht in heteeen denkers
en geestelijke zwoegers, letterkundigen en
kunstenaars onze Nederlandsche wereld
aan schoonheid en waarheid hebben gege
ven.
In de dagen, dat het lawaai langs de stra
ten hing en ^ndaar de stille huiskamer
rustverstorend binnendrong, had men geen
tijd. en vaak nog minder lust om zich met
„het boek" bezig te houden. Maar nu de
straten 's avonds verlaten liegen: de ver
duisteringsgordijnen niet alleen het licht
binnenhouden, maar ook aan het rumoer
een r vreemde wereld grenzen stellen,
grijpt men weder naar het boek, dat niet
alleen een gezellige vriend, doch veel meer
nog een raadgever en lepraar is, die nieu
we vergezichten ooent. Welke steeds voor
ieder zichtbaar hadden kunnen zijn; welke
echter een omsloten geheim bleven, wijl
men de innerlijke ingetogenheid miste om
ze te kunnen waarnemen.
Zoo kan ook, mits zorg wordt gedragen,
dat het juiste boek wordt gekozen, uit
deze eenzame tijden veel goeds voortko
men. Onze werkelijke cultuur kan bevor
derd worden, als de mensch leert lezen.
Ook later, als het gewone vredesleven weer
zijn gang zal gaan, zal men naar het goe
de boek blijven griipen, want men heeft
geleerd het te waardeeren; het te beschou
wen als een kleinood, dat ons door zware
tijden heenhelpt en dat ook als het weer
vrede is. een bezit zal ziin dat boven ver
strooiend pleizier uitgaat".
Kerstdag is nabij
NOG VIJF DAGEN.
Waaraan St. Thomas, „de ongeloovige",
de uitzonderlijke eer heeft te danken
vlak voor de Kerst-ster uit te gaan?
Volgens de overlevering stierf hij den mar
teldood op dezen dag. Zijn twijfeling dien
de ons tot versteviging in het geloof en gaf
bemoediging aan de Christenheid van alle
eeuwen: Zalig zy, die niet gezien en tóch
geloofd hebben.
Er is overigens geen verband tusschen
dit Apostelfeest en de Quatertemper-Zater
dag. De Kerk heeft nu de dagen, die ons
van Kerstmis scheiden op de vingers afge
teld: „Wilt niet vreezen, want op den vijf
den dag zal onze Heer tot u komen".
De dageraad is nu zoover voortgeschre
den, dat ieder oogenblik de zon verrijzen
kan:
„In de zon sloeg Hij zijn woontent op;
en Hij is als een bruidegom, die uit zijn
bruidsvertrek treedt. Van het eene uitein
de des hemels is zijn uitgang en zijn loop
is tot het andere".
Dezelfde gedachte bezielt de vijfde O.-
antiphoon:
O DAGERAAD, glans van het eeuwi
ge Licht en zon der gerechtig
heid: Kom, en verlicht die in de duister
nis zijn gezeten en in de schaduw des
doods.
VIERDE ADVENTS-ZONDAG.
Voor het laatst treedt de groote Ad-
vents-figuur, de vóórlooper des Heeren,
St. Jan de Dooper, voor ons op. Wanneer
een Oostersch vorst op reis toog, ging een
gezant voor hem uit, de omwonenden aan
sporend de wegen in orde te brengen. Dat
was de taak van St. Jan; hij schreeuwt
het door de woestijn van ons gemoed: „Be
reidt den weg des Heeren.... en alle
menschen zullen zien het heil van God".
„De Heer is nabij voor allen, die Hem
aanroepen, aan allen, die Hem aanroepen
in waarheid.
„Blaast op de bazuin in Sion, roept de
volkeren op, verkondig het aan alle stam
men: Zie, God, mijn Verlosser, gaat ko-
„Een Kind zal ons geboren worden en ge
noemd worden God. de Sterke. Hij zal ze
telen op den troon van Zijn vader David,
en regeeren".
Dat Koningschap is ook het thema van
de 6e groote antiphoon:
O KONING .DER VOLKEREN, Gij,
dien zij verwachten, Gij de hoek
steen, die Joden en heidenen tot één volk
vereenigt: Kom, en red den mensch, dien
Gij uit klei hebt gevormd.
Ten einde een eenvormige toepassing van
de verordening over het al of niet ver-
hoogen of verlagen der loonen en salarissen
te waarborgen en om twijfel zooveel moge
lijk te voren reeds uit de sluiten, heeft de
secretaris-generaal van het departement
van Sociale Zaken op instigatie en in over
eenstemming met de afdeeling „Soziale
Verwaltung" aan het college van Rijksbe
middelaars richtlijnen doen toekomen voor
de toepassing der verordening.
De grenzen, waarbinnen de verordening
geldig is, blijken ondubbelzinnig uit artikel
9. Volgens dit artikel vindt de verordening
geen toepassing op huiselijke diensten en
op de arbeidsverhoudingen.
Wil de economie van een volk, aldus
lezen we in de toelichting, geheel aan de
belangen van de gemeenschap dienstbaar
worden gemaakt, dan moet zij van staats
wege geleid worden. Hetzelfde is bij de
loonvorming het geval. De verordening van
den Rijkscommissaris schrijft daarom voor,
dat verhoogingen van loonen en salarissen,
al dan niet bij C.A.O. tot stand gekomen,
toestemming der overheid behoeven. Daar
mede is van den eenen kant de noodzake
lijke controle van staatswege op de ont
wikkeling van het loonpeil verzekerd, van
den anderen kant ook de weg vrijgelaten
om daar loonsverhoogingen toe te laten,
waar deze door de sociale behoeften der
werknemers worden geëischt en waar zij
volgens de economische verhoudingen mo
gelijk zijn. Natuurlijk moet er op gelet
worden, dat, evenals de Nederlandsche
economie met de Europeesche economie
ten nauwste vervlochten is, de loonen en
salarissen in dit raam moeten passen.
Wanneer geen goedkeuring
noodig?
Wanneer een bestaande C.A.O. op
een bepaalde onderneming van toe
pasing wordt, omdat de ondernemer
zich als lid aansluit bij de partijen bij
de overeenkomst, dan is een loons
verhooging, voorzoover zij noodzakelijk
is voor de aanpassing aan het tarief der
C.A.O., niet aan voorafgaande goed
keuring onderworpen.
Wanneer bij verkorting van arbeids
tijd loonen en salarissen niet in gelijke
verhouding als- de arbeidstijd worden
verminderd, dan vormt dit geen loons
verhooging in den zin der verordening
en is derhalve voorafgaande goed
keuring niet noodzakelijk.
Wanneer geen toepassing?
De verordening moet niet worden toege
past in de volgende gevallen:
a) Bij het opschuiven van een werk
nemer naar een hoogere leeftijdsgrens,
wanneer de in de C.A.O. geregelde of de m
bedrijf of onderneming gebruikelijke loon
som wordt betaald;
b) Bij overplaatsing van een werknemer
naar een andere afdeeling van het bedrijf,
wanneer daarin hoogere loon- en salaris
normen gebruikelijk zijn;
c) Bij verplaatsing van een werknemer
naar een anderen post, waarvoor een hoo
gere belooning gebruikelijk is.
d) Bij verhooging der stukloonen, wan
neer zij onder omstandigheden geschiedt,
die aanzienlijk van de tot dan toe bestaan
de afwijken (verandering van de techniek
van het arbeidsprocédé, van grondstof van
de werktuigen e.d.).
e) Wanneer voor een nieuw werk een
voorloopig stukloon is bepaald, dat na een
bepaalden proeftijd te laag blijkt en het
stukloon van te voren uitdrukkelijk als
voorloopig is aangemerkt.
's AVONDS LANGER LICHT
Is het vandaag de kortste dag? Neen, de
kortste dag van het jaar is niet op den
21sten December, doch eerst op den 23sten
December. Dan gaat de zon op om 9.49 en
om 17.20 verdwijnt hij weer. Wie de ver
duisteringstijden evenwel goed gevolgd
heeft, zal opgemerkt hebben, dat de zon
gisteren reeds om 17.28 ondergegaan is,
dus een minuut eerder dan vanavond.
Maar daar staat tegenover, dat de zon
's morgens nog altyd met toenemende ver
traging opstaat. Wat wij dus 's avonds win
nen, verliezen wij 's morgens. Tot en met
4 Januari komt de zon eerst om 8.50 uit
de veeren en pas daarna kan hij ertoe be
sluiten om weer meer matineus te gaan
worden. Maar in elk geval zijn wij
's avonds alweer aan 't winnen.
Op 27 December hebben we al weer 5
minuten gewonnen; dan gaat de zon 17.33
onder, en op 3 Januari 10 minuten. De zon
verdwijnt dan 17.38. Eerst op 5 Januari,
wanneer de zon om 9.49 opkomt, beginnen
we ook 's morgens te winnen en dan gelei
delijk wc?r het licht tegemoet.
f) By betalingen met het karakter van
sociale voorzorg, zooals toelagen bij zware
ziekte van een werknemer of van zijn ge
zinsleden, bij ongevallen of dergelijke
noodgevallen.
Daarentegen vallen wel onder de Ver
ordening de volgende gevallen:
Wel toepassing bij:
aa) Loons- en salarisverhoogingen, die
b.v. bij de jaarwisseling gebruikelijk zijn,
zonder dat een van de onder a. tot c. ge
noemde voorwaarden zijn vervuld; in de
ze gevallen moet steeds een goedkeuring
worden verleend, voorzoover de verhoo
gingen binnen het tot dan toe in de onder
nemingen gebruikelijke kader blijven.
bb) De verhooging van stukloonen, voor-
zoover zij niet onder de regels, onder d. en
e. genoemd vallen.
cc) De verhooging van regelmatige uit-
keeringen, dat zijn behalve loon en salaris
alle op geld te waardeeren prestaties van
den werkgever, welke de werknemer door
loopend of onder bepaalde voorwaarden
regelmatig als arbeidsvergoeding ont
vangt, b.v. prestatie-premies, participatie in
winst of omzet, Kerstmis- en Oudejaars-
gratificaties, voorts vergoedingen verblijfs
vergoeding enz.
dd) Kerstmis-gratificaties, die dit jaar
voor de eerste maal worden gegeven, pe
toestemming daartoe wordt in deze ge
vallen echter geacht algemeen te zijn ver
leend, wanneer in het geval van uur- of
weekloon niet meer dan een weekloon en,
in het geval van maandloon, niet meer dan
25 procent van de maandbelooning als
Kerstgratificatie wordt verleend. Wanneer
hoogere uitkeeringen in het voornemen
liggen, dan moet daarvoor een byzondere
toestemming worden gevraagd.
Wanneer geen bezwaren?
Tegen de verleening van toestemming
van de volgende verhoogingen bestaan geen
bezwaren:
a) Verhoogingen, die ten doel hebben, de
hier en daar in collectieve arbeidsovereen
komsten neergelegde groote loonsverschil
len tusschen de verschillende plaatsen op te
heffen, wanneer de loonen van de plaats
met het hoogste loonpeil niet worden over
schreden en een gepaste staffeling binnen
de verschillende plaatskassen blijft bestaan.
b) Verhoogingen, welke den volwassen
arbeider het hoogste voor zijn vak in aan
merking komende loon toekennen op een
leeftijd, waarin bij gewoon prestatie-ver
mogen gewoonlijk de volledige prestatie
wordt bereikt.
In deze gevallen kan voorts een ver
hooging van de loonen voor de onder den
betrokken leeftijd liggende leeftijdsklasse
worden goedgekeurd, als een gepaste staf
feling verzekerd blijft.
c) Verhoogingen, welke beoogen, de loo
nen van de geschoolde, in scholing zijnde
en ongeschoolde arbeiders met inacht
neming van het toploon voor den geschool
de in een gepaste verhouding tot elkander
te brengen.
Voorzichtig met explosieve
voorwerpen
Door onvoorzichtig om te gaan met uit
geworpen drijvende of aangespoelde scher
pe mijnen of versperringen zijn in den
laatsten tijd verschillende soldaten en bur
gers gedood. Derhalve wordt er voor ge
waarschuwd een in zee, rivier of kanaal
drijvend onschuldig lijkend voorwerp, dat
er als een mijn of boei uitziet, aan te ra
ken, op te nemen of te naderen. Reeds bij
het naderen kan een explosie volgen. Het
onschadelijk maken van deze voorwerpen
moet door de daartoe bevoegde instanties
geschieden.
Op de navolgende punten moet gelet
worden:
1. Het vinden van drijvende of aange
spoelde mijnen, boeien of verdacht uitzien
de voorwerpen moet onmiddellijk met
nauwkeurige opgave van vindplaats aan
de dichtst bijzijnde Duitsche militaire in
stantie. politie of burgerlijke autoriteit
worden medegedeeld.
Hetzelfde geldt voor het zien van mij
nen of op boeien lijkende voorwerpen in
zee, rivier, kanalen of op het land terecht
gekomen voorwerpen.
2. Men vermijde in ieder geval het aan
raken of naderen van deze voorwerpen,
zoolang niet is vastgesteld, dat deze volko
men onschadelijk zijn.
3. Men zorge dat tot de komst van poli
tie of desbetreffende instanties voor afzet
ting rond om deze voorwerpen op een af
stand van 1 K.M. door in den omtrek wo
nende personen wordt gezorgd.
WAARZEGGEN
Je moet je heel stijf vasthouden
en dat heb ik dan ook gedaan als je
in een heel oude krant leest, welke
voorspellingen een Duitsche waarzeg
ger eens heeft gedaan over het jaar
1984.
En dan moet u er eens even aan den
ken,, dat wij pas een heel kouden win
ter en een zeer natten zomer achter den
rug hebben. Die man voorspelde, dat
wy, nu, dus over ongeveer vijftig jaar,
mooi weer naar verkiezing zullen kun
nen krijgen, electrisch verwarmde
kleeren, gemeenschappelijke keukens
voor de heele bevolking en electrisch
licht, dat 95 procent goedkooper zal
zijn dan nu.
En nu ik dit eens goed overdenk, zakt
mijn heele enthousiasme ineens in. Al
schijnt die man het dan ook nog zoo
mis niet te hebben, Niet waar, de gene
raals, die in Mei met hun opmarsch
begonnen, hebben niet eens tot
1984 gewacht en nu al mooi weer be
steld. Gemeenschapelijke keukens heb
ben wij ook al en met het elegtrisch
licht gaan wij ook al in de goede rich
ting. Niet, dat het al 95 procent goed
kooper is, maar wij mogen dat voor
100 pet. blijven gebruiken, terwijl al
het andere in quantiteit zeer is gedaald.
En per slot van rekening, al zouden ze
het licht goedkooper maken, dan zou
je toch weer op een andere manier be
lasting moeten betalen.
Die Duitsche voorspeller heeft dus
wel goed voorspeld. Hij heeft er alleen
een beetje te lang over gedaan. Maar
hy kon ook niet weten, dat alles tegen
woordig zoo snel zoü gaan.
Maar eenige kleinigheden, die dit
jaar zoo in Europa zijn voorgevallen,
heeft hij toch vergeten
WINTERHUIP#NEDERLAND
Gironummer van de W. H. N.
5553
De Bank van de W. H. N. is
Kasvereeniging N.V., A'dam.
Postgironummer 877.
Stort op 5553 of 877
ge brengt geluk in veler leven.
Zondagmiddag van 13 tot 13.15 uur zal
de heer C. Piek, directeur-generaal van de
„Winterhulp Nederland" over beide zen
ders bedanken voor de groote medewer
king, welke het Nederlandsche volk, als
gevers en collectanten, heeft verleend bij
de eerste collecte voor de Winterhulp Ne
derland.
Tevens zal hij spreken over de tweede
collecte op 27 en 28 December a.s.
De raad van Blankenham (Ov.), een ge
meente van 554 inwoners, besloot, aan Win
terhulp Nederland een bedrag van 500 gul
den te schenken.
28 DECEMBER WEER EEN NIEUWE
BOTERBON.
Om misverstand te voorkomen, wordt
er de aandacht op gevestigd, dat
zooals reeds op 30 November j.l. werd
bekend gemaakt de met 22 genum
merde bon van de boterkaart als van
de vetkaart betrekking heeft op het
rantsoen voor het tijdvak van 21 t/m
27 December a.s. Zooals gebruikelijk
heeft de bon een geldigheidsduur van
14 dagen. Met ingang van 28 December
zal wéder een bon van de boter- en
van de vetkaart worden aangewezen.
VLEESCH MET DE A.S. KERSTDAGEN.
Naar wordt vernomen, zal er voor de
Kerstdagen waarschijnlijk voldoende
vleesch verkrijgbaar zijn, daar de aanvoer
van slachtvee het normale wekelijksche
verbruikskwantum van ongeveer 10.000
stuks heeft bedragen.
Katholiek Comité van actie
„Voor God"
ALLEEN DOOR GOD
Alleen de inwerking van God
kan het hart van den mensch
en het aanschijn van de aarde
vernieuwen.
