Weerbericht
Burgerlijke Stand
Hstorie van de kerk te Noordwijkerhout
RECHTZAKEN
4AMP£At
fZ>e hennen, die U naadig heeft
VRIJDAG 13 DECEMBER 1940
DE LEIDSCHE COURANT
EERSTE BUD - PAG. 2
Abonnementsprijs: voor Leiden 19
cent per week; 2.53 per kwartaal.
Bij onze agenten 20 cent per week;
2.60 per kwartaal. Franco per post
2.95 per kwartaal Geïllustreerd
Zondagsblad 0.50 per kwartaal
Losse nummers 5 cent, met gelll
Zondagsblad 9 cent.
Advertentiën: 30 cent per regel
Ingezonden mededeelingen dubbel
tarief. Telefoontjes hoogstens 80
woorden, 50 cent per plaatsing, al
léén Woensdag en Zaterdag.
ZONS OP- EN ONDERGANG
Zon onder 17.27 uur.
Zon op 9.42 uur.
MAANSTANDEN.
13 December
14 December
15 December
16 December
17 December
18 December
19 December
7.51 onder, 17.04 op
8.50 onder, 17.48 op
(Volle maan).
9.44 onder, 18.39 op
10.32 onder, 19.37 op
11.14 onder, 20.44 op
11.50 onder, 21.43 op.
12.32 onder, 23.06 op
HOOG WATER
Te Katwijk aan Zee op Zaterdag 14 Dec.
voorm. 4 en nam. 16.25 uur.
,0110110110110110110110110 Nd
Verduisteringstijden
Er is bepaald, dat er verduisterd
moet worden tusschen zonsonder
gang en zonsopkomst.
Deze tijden zijn voor hedenavond
en morgenochtend:
ZONSONDERGANG
17.27
ZONSOPKOMST
9.42 uur.
Tusschen deze beide tijden dient
er dus verduisterd te worden.
on o ii on on on on on on on o
ZWARE AANVAL OP SHEFFIELD.
BERLIJN, 13 Dec. (D. N. B.). Naar het
D. N. B. verneemt, hebben gisteren sedert
de Vroege avonduren sterke Duitsche ge
vechtsformaties bommen van het zwaar
ste kaliber op Sheffield geworpen. Shef
field in Midden-Engeland is het bijzonder
belangrijke centrum van staalindustrie en
wapenfabricage.
In een onafgebroken reeks stegen de
Duitsche machines op van haar bases in
Frankrijk en België, zonder hinder te on
dervinden van het slechte weer boven het
Kanaal Boven Midden-Engeland waren de
weersomstandigheden heel wat beter, zoo
dat de vliegtuigen hun bommen met de
grootste nauwkeurigheid op de buitenge
woon belangrijke wapenfabrieken konden
werpen. De teruggekeerde bemanning van
de toestellen der eerste golf deelden mede,
dat reeds na enkele uren op verschillende
plaatsen hevige branden woedden. Men
kan aannemen, dat door het voortduren
van het bombardement deze branden een
zoo reusachtigen omvang hebben aangeno
men, dat de aanvallen kunnen worden
vergelijken met de grootscheepsche acties
tegen Londen en de steden in de Midlands.
Sheffield, dat 500.000 inwoners telt, is
het centrum der Engelsche staalproductie.
Evenals in Coventry liggen de staalfa
brieken over de geheele stad verspreid. De
capaciteit dezen: fabrieken bedraagt on
geveer anderhalf millioen ton per jaar,
hetgeen 15 procent van de productie van
het geheele land is. Uit Sheffield zijn ook
zeer speciale staalproducten afkomstig,
zooals het magneetstaai, dat nergens an
ders in Engeland wordt vervaardigd.
In vredestijd betrok Engeland zijn giet
en edelstaal voor een aanzienlijk deel uit
het vroegere Tsjecho-Slowakije, onder
meer voor den bouw van groote oorlogs-
en koopvaardijschepen. Deze bron van in
voer is natuurlijk afgesneden. "Vandaar,
dat Sheffield thans dubbel gewichtig is
voor de Engelsche oorlogsindustrie.
Bovendien heeft de stad thans ook groote
beteekenis voor de productie van munitie
en wapens. Men kan zeggen, dat de hevi
ge Duitsche aanvallen van den afgeloopen
nacht een zwaren slag beteekenen voor de
industrie van afgewerkte producten zoowel
als voor de levering van grondstoffen,
voor de industrie van -motoren en vlieg
tuigmotoren, voor de productie van giet
en edelstaal ten behoeve van het oorlogs
materiaal en voor de scheepswerven.
LEIDEN.
Geboren: Richardus Josephus, z. van
C. Gros en Th. J. M. Kuipers Hendrik
Willem, z. van D. H. Hoogstraten en M. C.
v. d. Berg Egidius Johannes Sandor, z.
van E. J. Coster en A. T. Németh Aran-
ka Terézia Charlotte, d. van E. J. Coster
en A. T. Németh Bernard, z. van A. v.
Polanen en P. La Lau.
Overleden: M. S. de Koning hsvr.
van Ph. J. v. d. Kaai 46 j.
Pastoor zag zich genoopt te vertrekken.
DE PAROCHIANEN
BLEVEN WEG
door
A. N. Duynisveld pr.
VI.
De eerste was Stephanus van der
W e r v e, een Haarlemmer van geboorte,
gesproten uit een deftig burgemeestersge
slacht. Hij studeerde te Leuven en was
van 1689 af pastoor te 't, Veld, van waar
hij in 1691 naar de nieuwe Statie Noord
wijkerhout kwam.
In 1700 ging hij naar Haarlem; daar
werd hij pastoor in de St. Bavo, een kerk
je in de Achterstraat, als opvolger van
Vincent Palensteyn. In 1714 verhuisde hij
naar den „Hoeck" te Haarlem, waar Mar-
tinus de Swaen was overleden.
Hij overleed 22 Maart 1719 en werd in
de Groote Kerk te Haarlem begraven 55).
Voor zijn pastoraat in 't Veld, was hij pas
toor te Zandvoort, waar hij de arme vis-
schersstatie uit eigen middelen stoffelijk
heeft verzorgd, èn door zijn .ijverig wer
ken geestelijk heeft gevoed, waarom hij in
het reeds genoemde verslag van Cousebant
wordt geprezen 56).
Als pastoor van de Statie „De Hoeck"
te Haarlem werd hij gekozen tot lid van
het Kapittel en belast met bewaren der
archiefstukken en het beheer der goede
ren. Maar pastoor Van der Werve wilde
die keuze niet aanvaarden en zoo werd een
ander in zijn plaats gekozen.
Evenwel in 1715 viel opnieuw de keuze
op hem, toen er een vacature in het Ka
pittel was door den dood van Fr. van
Groenhout.
Dit keer aanvaardde hij zijn verkiezing
en werd hij lid van het Kapittel.
In den kerkelijken strijd om den Apos-
tolischen Vicaris Petrus Codde, als ver
dacht van Jansenistische strevingen, nam
hij, volgens het getuigenis van De Cock,
een wat tweeslachtige houding aan 57),
overigens in dien verwarden tijd van de
Hollandsche Missie niet zoo geheel en al
onbegrijpelijk en veroordeelenswaardig.
Te Noordwijkerhout volgde hem op
Petrus van der Maes van
Avenrode in 1670, geboren in Den
Haag, geparenteerd aan de familie Stal-
paert van der Wielen. Ook was hij een
neef van burgemeester Groenincx van
Rottendam. Hij studeerde te Leuven en
kwam in 1700 naar Noordwijkerhout,
waar zijn pastoraat een tragedie is gewor
den.
De provicaris Theod. de Cock verhaald
het ons met enkele woorden in zijn „Apo
logie": pastoor Van der Maes behandelde
zijn katholieken, die bij 'hem te biecht
kwamen, met zulk een gestrengheid, dat
hij den menschen de schrik aanjoeg voor
dit sacrament. En als zij dan gingen kla
gen bij den naburigen pastoor van Noord-
wijk, Theodorus van Groenhout, in zijn
hoedanigheid als provicaris, dan prees de
ze den pastoor en stelde hen in het onge
lijk.
Beiden, zoowel Van der Maes als Van
Groenhout hadden in den feilen strijd in
de Vaderlandsche Kerk om Codde en het
Jansenisme, de partij gekozen van Codde
en behoorden tot de strenge richting, onder
invloed, staande van het Fransche Janse
nisme.
Gelijk op meerdere plaatsen gebeurde,
geschiedde ook in de Statie Noordwijker
hout: geleidelijk aan vervreemdde pastoor
Van der Maes van zijn volk, dat hem ver
liet en elders, bij priesters die het meer
vertrouwde, geestelijke verzorging zocht
en vond.
De eenvoudige katholieke menschen van
het platteland, die vrijwel geheel buiten
den strijd in de Hollandsche Missie ston
den, welke strijd goeddeels ook was een
reeds lang bestaande kwestie tusschen de
regulieren en de saceulieren, gingen elders
ter kerke, ontvingen daar de H.H. Sacra
menten en lieten er hun kinderen doopen.
Zoo is een bekend voorbeeld hiervan de
Statie Nootdorp, waar van 1665 tot 1719
Nicolaas van Outshooren pastoor was,
die in heel de buurt bekend stond als ab
soluut vrij van elke nieuwe gezindheid,
en daardoor het volle vertrouwen genoot
niet alleen van zijn eigen volk, maar ook
der katholieken uit de omliggende Staties,
die hun kinderen te Nootdorp lieten doo
pen, terwijl de pastoor van het naburige
Zoetermeer, Theodorus de Greef zij. kerkje
aan den Voorweg zag leegloopen. Het ver
val van deze Statie nam ten slotte zoo in
omvang toe, dat de pastoor niet meer in
zijn levensonderhoud kon voorzien, noch
voor het onderhoud van kerk en pa'storie
kon zorg dragen. Ook zijn onmiddelijke
opvolgens waren de nieuwe richting toe-
HAAGSCH GERECHTSHOF.
Vrijgesproken.
De procureur-generaal bij het Haagsch
Gerechtshof heeft in de zaak van den wa
termolenaar G. Plasmeyer te Ou d-A d e
(het vangen van visch zonder toestem
ming) medegedeeld, dat verdachte geen
strafbaar feit begaan had, zooals uit het
nader ingestelde onderzoek was gebleken,
zoodat spr. vernietiging van het vonnis
van den Politierechter vroeg en vrijspraak
voor verdachte eischte. Vonnis over 14
gedaan, en de laatste daarvan, pastoor Osij
zag tenslotte slechts 17 menschen in zijn
kerk, terwijl er geen Doopsel meer werd
toegediend.
Een zelfde geschiedenis speelde zich af
te Noordwijkerhout, zoodra in 1702 aan
de katholieken de denkwijza van hun
pastoor bekend werd en Petrus van der
Maes zich had geschaard aan de zijde der
oppositiepartij, die besloten had den door
den H. Stoel geschorsten Apostolisehen
Vicaris, Petrus Codde, te handhaven, be
gonnen zijn gemeentenaren hem te verla
ten, en ofschoon hij nog bijna vier jaar
lang in de Statie bleef wonen, zag hij zich
eindelijk toch genoodzaakt te vertrekken.
In 1706 ging hy naar Rijswijk, waar zijn
neef en geestverwant Everardus Stalpaert
van der Wielen sinds 1700 pastoor was ge
weest en juist was overleden.
Zonder benoemd te zijn tot pastoor van
deze Statie, verrichtte Van der Maes er
de pastoreele functies, met goedvinden van
Van Heussen en enkele andere priesters,
die het bestuur der Missie op zich hadden
genomen, en die op een klacht over een
dergelijke handelwijze van pastoor Van
der Maes, ten antwoord gaven, dat hij
slechts tijdelijk en alleen als deservitor in
Rijswijk was aangestelid. Inmiddels bleef
•hij er; zonder rechtmatige aanstelling tot
1738! Toen werd hij door de inmiddels van
de Kerk zich afgescheiden hebbende Jan
senistische overheid verplaatst naar Delft,
waar hij op 10 November 1741 kwam te
overlijden.
Als ingedrongen pastoor van Rijswijk
werd hij door den nuntius met den ban
bedreigd, tegelijk met eenige andere pries
ters, maar „schrikten niet op het geraas
van eenige verstompte bliksems en don
ders." Toen hij in 1717 door den nuntius
te Keulen werd gedagvaard, riep hij de
hulp der Staten in, die hem verboden te
gaan, terwijl aan enkele getrouwe pries
ters werd aangezegd, dat „sulx den Staet
onaengenaem was en sulx bij roomsen
Vorsten niet geleeden, het selve oock bij
den Staet niet sal werden geleeden"; zij
kregen bevel dit aan den nuntius te schrij-,
ven.
Gelijk te Noordwijkerhout, begon ook
te Rijswijk zijn gemeente hem te verlaten;
het aantal Doopsels liep jaarlijks achter
uit tot hij er sinds 1729 geen meer had.
Eveneens ging het met de uitvaarten. De
groote meerderheid der katholieken zocht
haar toevlucht elders, o.a. te Den Haaf,
Delft, Wateringen, terwijl ook vooral de
paters Jesuieten uit Den Haag naar Rijs
wijk kwamen om de katholieken, de zie
ken in het bijzonder te bezoeken en de sa
cramenten toe te dienen. 58).
Na 'het vertrek van pastoor Van der
Maes naar Rijswijk kwam Herman us
Daeldorp hem in de ontredderde Sta
tie Noordwijkerhout opvolgen.
Pastoor Daeldorp was geboortig uit Am
sterdam. Na kapelaan te Gouda te zijn ge
weest, was hij van 1704 tot 1706 pastoor
te Bodegraven. Tot 1718 bleef hij in Noord
wijkerhout; toen werd hij pastoor te Slo
ten en Balk in Friesland, waar hij stierf
in 1726.
Aanvankelijk behoorde pastoor Dael
dorp ook tot de partij van Codde, maar
hij verzoende zich met de Kerk. 59).
Pastoor Antonius Dierout was
was de volgende herder van Noordwijker
hout.
Zijn naam wordt nog op verschillende
andere wijzen geschreven, als Dierhout,
Deraut, Dirout.
Hij werd te Utrecht .geboren en was in
de eerste jaren van zijn priesterschap ka
pelaan bij zijn broer Franciscus Dierout in
het Begijnhof te Amsterdam.
Hij bleef te Zoeterwoude, als opvolger
van Gerardus Pelt. Deze, die reeds van
1676 daar pastoor was,, deed, toen hij zyn
ouden dag voelde naderen, zijn uiterste
best, om vbor Zoeterwoude een geschikten
opvolger te krijgen en hij zag dien in den
pastoor van Noordwijkerhout, Antonius
Dierout. Hij beval hem bij de Kerkelijke
Overheid aan, en, om zekereheid te heb
ben, dat de oppositie partij zijn benoeming
niet zou weten te verijdelen met behulp
der wereldlijke macht, verzocht de oude
Pelt aan den nuntius pastoor Dierout toe
te staan, dat deze aan Van Heussen, den
pseudo-vicaris, erkenning als pastoor van
Zoeterwoude vroeg. De nuntius willigde
het verzoek in en zoo werd Van Heussen
gunstig gestemd voor de benoeming van
Dierout en kon pastoor Pelt, daardoor ge
rustgesteld, zijn welverdiende rust nemen.
Pastoor Dierout ging naar Zoeterwoude,
waax hij tot zijn dood bleef. Hij stierf er
in 1731 op 30 November. 60).
Te Noordwijkerhout volgde hem op
Gijsbertus van der Kun; op 25
Maart 1720 kwam hij in de Statie.
Hij werd den 2en October 1693 te Rot
terdam geboren; v as zeer korten tijd pas
toor te Rhoon en bleef tot zijn dood, 2
Augustus 1745 te Noordwijkerhout. Het
laatste levensjaar was hij ziekelijk, zoodat
hij in November 1744 van de regeering toe
stemming verkreeg een kapelaan te heb
ben.
Pastoor Van der Kun werd in de pro-
testantsche kerk van Noordwijkerhout be
graven. In 1741 kreeg hij kwestie met de
Jansenistische partij, waaraan de regee
ring zelfs te pas kwam. Er woonde in de
Statie een advocaat, die Jansenistisch ge
zind was en 's Zondags met den priester
alles luid mee bad in het Hollandsch. Door
den pastoor gewaarschuwd, wilde hij het
evenwel niet laten, waarop hem zijn
kerkstoelen, die naast het altaar stonden,
werden thuisgestuurd met de boodschap,,
dat hem voortaan de toegang tot de kerk
zou geweigerd worden.
De advocaat riep de hulp in der regee
ring, waarop de pastoor door de Hoogmo
gende Staten werd gedwongen den lasti-
gen kerkbezoeker toe te laten, onder be
dreiging van sluiting van het bede
huis. 61).
55) Arch. Aartsb. Utrecht: dl. VTTI, bl.
91; Bijdragen van Haarlem: dl. XXXIV,
bl. 283; dl. XLIV, bl. 318; Brugge, J.: Ne-
crologium, De Katholiek, dl. LXIII, 1873,
bl. 275.
56) Bijdragen van Haarlem: dl. V, bl. 107
57) Missio foederati Belgii, pag. 97.
58) Archief Aartsb. Utrecht: dl. VTI, bl.
436; dl. X, bl. 21; dl. XLIX, bl. 263; Bijdra
gen van Haarlem; dl. XXIII, bl. 245—250;
dl. XXVI, bl. 323—325; dl. IX, bl. 274;
Missio foederati Belgii, pag. 12.
59) Archief Aartsb. Utrecht: dl. II, bl.
154; dl. bl. 89; Bijdragen van Haarlem:
dl. XLIII, bl. 272; Missio foederati Belgii,
pag. 11, 98.
60) Bijdragen van Haarlem: dl. H, bl. 5;
dl. XIX, bl. 49; dl. XXVIII, bl. 430, 433,
435; Archief Aartsb. Utrecht: dl. H, bl. 155.
61) Parochie archief van Noordwijker
hout; Archief Aartsb. Utrecht: dl. IV, bl.
125; dl. VIII, bl. 98; Bijdragen van Haar
lem: dl. X, bl. 75; dl. XVII, bl. 211; dl.
XLVn, bl. 72; dl. XXII, bl. 53.
De beste en zuinigste lampen
ooit door Philips vervaardigd
VOETGANGERS,
de oogen open,
niet op den rijweg,
maar op het trottoir moeï ge looped
Vereeniging voor Veilig Verkeer,
BON
WAREN
GELDIG
HOEVEELHEID
18
Brood
of Gebak
Van 9 tot 15 Dec.
eventueel t/m 22 Dec.
Bon 17 nog t/m 15 Dec.
niet in hotels.
125 gram roggebrood of 100 gram
ander brood of een rantsoen
gebak
2
iBloemkaart)
Meel of bloem
of brood of gebak
Van 2 Dec. t/m 29 Dec.
35 gram meel of bloem of 60 65
gram roggebrood of 50 gram witte
brood of 1/2 rantsoen gebak
20
(Boterkaart)
Boter of
Margarine
Van 7 Dec. t/m 13 Dec.
eventueel t/m. 20 Dec.
Bon 19 nog t/m 13 Dec.
half pond boter of half pond
margarine of twee qjis vet.
20
(Vetkaart)
Boter of
Margarine
Zelfde als boterkaart.
21
(Boterkaart en
Vetkaart)
Slaolie
Kan nu reeds bij den
winkelier worden in
geleverd ter verkrijging
van ys flesch slaolie,
die mag worden afge
leverd gedurende het
tijdvak 14 Dec. tot en
met 31 Januari.
30
Suiker
Van 7 Dec. t/m 20 Dec.
1 kilogram
11
Vleesch en
Vleeschwaren
Van 5 Dec. t/m 15 Dec.
eventueel t/m 18 Dec.
maar niet in hotels Bon
10 nog t/m 15 Dec.
1 ons vleesch m. been of vleesch
waren. Bon „vleeschwaren" 75,
100, 125 of 150 gram vleeschwaren.
81
Koffie of Thee
Van 9 Nov. t/m 20 Dec.
half pond koffie of 75 gram thee
49, 50,
62, 63
Kaas
Van 2 Dec. t/m 29 Dec.
Bon 24 t/m. 8 Dec.
Elk der bonnen 100 gram kaas.
23
Eieren
Van 9 Dec. t/m 15 Dec.
eventueel t/m 22 Dec.
maar niet in hotels
Bon 36 t/m 15 Dec.
maar niet in hotels
1 ei
43
Rijst of Rijste-
meel of -gries
of -bloem of
Gruttemeel
(gemengd meel)
Van 30 Nov. t/m 27 Dec.
K pond
93
Maïzena of
Griesmeel of Sago
of Aardappel
meel of Pudding
poeder of Pudding
sauspoeder
Van 2 Ncv. t/m 27 Dec.
1 ons. Op twee bonnen mag 1
pakje maïzena van 225 gram
worden gekocht, in verpakkin
gen welke vóór 22 Juli 1940 zijn
vervaardigd.
83
Havermout of
Havervlokken of
Haverbloem of
Aardappelmee-
vlokken
Van 2 Nov. t/m 27 Dec.
X pond 1
88
Gort of Gortmout
of Grutten
Van 2 Nov. t/m 27 Dec.
K pond
56
Peulvruchten
Van 19 Nov. t/m 16 Dec.
1 pond
98
Macaroni of
Vermicelli of
Spaghetti
Van 2 Nov. t/m 27 Dec.
1 ons j
116
Scheerzeep
Van 31 Aug. t/m 31 Dec
50 gram scheerzeep, of een tube
scheercrême, of kleine tubes, of
een pot scheerzeep
17
Zeep
Van 7 Dec. t/m 31 Dec.
120 gram huishoudzeep, of 200
gram zachte zeep, of vloeibare
zeep, of 250 gram zeeppoeder,
of zelfwerkende waschmiddelen,
of 125 gram zeepvlokken, of 150
gram toiletzeêp.
Periode 7
Periode b
Petroleum
Van 4 Nov. t/m 29 Dec.
Van 11 Nov. t/m 15 Dec.
2 liter
