DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
Momentje
MAANDAG 9 DECEMBER 1940
32ste Jaargang No. 9818
3)e Êeid^elieSoii/fcci/rit
Bureaux Papengracht 32.
Telefoon: Redactie 20015, Administratie 20935.
Giro 103003. Postbus II.
V Beginselen en toepassing
Godsdienstige beginselen en toepassing
van godsdienstige beginselen worden vaak
vereenzelvigd.
Ten koste van de hoogheid van en den
eerbied voor die beginselen.
Een mensch met karakter keurt af en
veroordeelt onvoorwaardelijk, dat iemand
handelt in strijd met zijn godsdienstige be
ginselen. Hij zal ook van niemand zulke
handelingen eischen of ook maar gedoo-
gen!
Maar dat in de veronderstelling, dat
wat men godsdienstige beginselen noemt,
fcet ook waarlijk zijn.
Godsdienstige beginselen laten zich niet
gebruiken voor een zekeren ruil-handel;
men kan er niet mede gaan marchandee-
ren!
Godsdienstige beginselen staan onafhan
kelijk van de omstandigheden.
De toepassing van godsdienstige beginse
len kan echter wijzigen met de omstan
digheden.
Men kan, eerstens, een bepaalde toe
passing, die men onder bepaalde omstan
digheden m o g e 1 ij k acht, onder andere
omstandigheden nalaten, omdat men die
mogelijkheid niet meer aanwezig ziet. Men
houdt daarmede niet op, zijn beginselen
te belijden en te beleven, maar doet het
vrijwillig of gedwongen anders!
Men kan, vervolgens, een bepaalde
toepassing van een beginsel, die men onder
bepaalde omstandigheden gewenscht,
en dus min of meer verplichtend, acht, on
der andere omstandigheden als onge-
wenscht, en dus geenszins verplichtend, be
schouwen.
Als men in zulke gevallen niet scherp
onderscheidt tusschen beginselen en de
toepassing ervan, dan komt men er toe be
ginselloosheid te constateeren, waar deze
heelemaal niet aanwezig is, lafheid te ver
wijten, terwijl er daartegenover juist een
zekere moed vereischt kan zijn, om een
bepaalde toepassing van beginselen die
men lief heeft prijs te geven, teneinde
kwaad of erger kwaad te voorkomen, ten
einde goed van hooger beteekenis te be
houden of te verwerven.
Waar wij voor dezen en den ko
menden tijd is dat zoo dringendnood-
zakelijk er ernstig voor waarschu
wen, aan toepassing van beginselen niet
de waarde, de onveranderlijke waarde van
beginselen toe te kennen daar bedoelen
wij natuurlijk geenszins, met toepassingen
van beginselen om te springen als waren
dat zaken van geen waarde, of zaken, die
alléén in het licht van de utiliteit, van de
nuttigheid moeten worden beoordeeld.
De boven-natuur is gebouwd op de na
tuur. Godsdienstig-mensch zijn moet
gebouwd zijn op m e n s c h-zijn. En de
mensch, die waardig en dus verstandelijk
wil handelen, kruipt niet van de eene op
vatting in de ander, ook al staan die op
vattingen los van zijn godsdienstige, van
zijn diepste en eigenlijke levens-beginse
len; de mensch, die respect voor zijn han
delen wil opeischen, verandert niet van
meening met de gunst of ongunst van de
omstandigheden, ook al is geen van die
meeningen in strijd met zijn zoo juist be
doelde beginselen.
Het feit, dat men de toepassingen, die
men uit beginselen trekt, kan wijzigen zon
der met die beginselen in strijd te komen,
sluit niet uit den moreelen plicht, om bij
de wijzigingen van die toepasingen te han
delen op eeii redelijke wijze, den zichzelf
bewusten mensch waardig!
Dit is vandaag een korte theoretische
beschouwing. Maar een beschouwing, die,
naar onze stellige overtuiging, practische
waarde heeft voor de beoordeeling van
dingen in den nieuwen tijd, van feiten, die
rondom ons plaats grijpen en die nog zul
len plaats hebben.
ENGELSCHE BOMAANVALLEN OP
NEDERLAND.
EEN DOODE EN ENKELE GEWONDEN.
Engelsche vliegers hebben in den nacht
van Vrijdag op Zaterdag op enkele plaat
sen van ons land bommen geworpen. Al
deze bommen misten het doel en de aan
gerichte schade is op een uitzondering na
van geen beteekenis. In dat eene geval
raakte een bom een woonhuis, dat totaal
werd vernield. Een der bewoners is ge
dood, twee personen zijn zwaar en drie
licht gewond. Vele ruiten van nabijgelegen
woningen sprongen.
Zorg voor de Ned.
arbeiders in
Duitschland
FACILITEITEN OP HET GEBIED DER
ZIEKTEVERZEKERING.
OOK HULP AAN ZIEKE
GEZINSLEDEN.
Inzake de rechtspositie ten aanzien van
de sociale verzekering van de in Duitsch
land werkende Nederlandsche arbeiders en
hun gezinsleden, deelt de leider van de
groep Soziale Verwaltung, President Jakob
ons het volgende mede:
„Dezer dagen heeft de Duitsche Rijks
minister van Arbeid een door mij voorge
stelde beschikking genomen, welke voor
de in Duitschland te werk gestelde Neder
landsche arbeiders en hun gezinsleden van
groot belang is. Naar bekend, zijn deze
arbeiders in Duitschland onderworpen aan
den ziekteverzekeringsplicht; als verzeke-
ringsplichtige wordt him de volgens de
wet geheven ziekteverzekeringspremie, van
het loon afgehouden.
Desondanks hadden zij, in verband met
dwingende wettelijke voorschriften, geen
aanspraak op alle voordeelen krachtens
de ziekteverzekering. In het bijzonder
was het niet mogelijk, de voordeelen der
z.g. familiehulp tot hun in Nederland ver
toevende gezinsleden te doen uitstrekken.
Evenmin konden ziekteverzekeringsrisico-
dragers de zorg voor den verzekerde zelf
op zich nemen, wanneer deze ingeval van
ziekte, naar Nederland terugkeerde of ge
durende zijn verlof in Nederland ziek
werd. Want volgens de voorschriften der
Duitsche Rijks ver zekeringsverordening mo
gen alle uitkeeringen slechts geschieden
aan de daartoe gerechtigden indien deze
zich in het binnenland,dat is dus in
Duitschland, bevinden.
Krachtens de bovenbedoelde beschik
king van den Rijksarbeidsminister, zal in
het vervolg van deze bepaling ten aanzien
van Nederland worden afgezien. Dienten
gevolge zullen voortaan de in Nederland
vertoevende gezinsleden de voordeelen der
familiehulp deelachtig worden. Hiertoe
behoort de verzorging van zieke gezinsle
den, welke verzorging de kostelooze ge
neeskundige, tandheelkundige ook spe
cialistische behandeling van geneesmid
delen en andere middelen (b.v. brillen,
breukbanden) en indien noodig, de koste
looze verpleging in een ziekenhuis (zieken
huishulp), omvat.
Op deze voordeelen heeft de echtgenoo-
te van den verzekerde en zijn kinderen
aanspraak. Tot de voordeelen van de fa
miliehulp behoort echter eveneens de
kraamverpleging. Volgens de in het Rijk
geldende ziekteverzekeringsvoorschriften,
hebben onder bepaalde voorwaarden, de
echtgenooten, alsmede die dochters, stief-
en pleegdochters van den verzekerde, die
in zijn gezin zijn opgenomen, bij beval
ling en in geval van moeilijkheden in ver
band met zwangerschap, recht op vroed
vrouwenhulp en geneesmiddelen en
voorts, wanneer zulks noodig blijkt, ook
op geneeskundige behandeling.
Ten slotte behelst de beschikking van
den Rijksarbeidersminister ook bepalingen
voor het geval de Nederlandsche arbei
der ziek uit Duitschland terugkeert, of ge
durende zijn verlof in ons land ziek wordt.
Ook in dit geval valt den verzekerde de
zelfde behandeling krachtens de ziektever
zekering ten deel, als wanneer hij in
Duitschland zou zijn gebleven.
Blijkens het bovenstaande wordt de Ne
derlandsche arbeider, die in Duitschland
werkt, ten aanzien van de ziekteverzeke
ring in elk opzicht gelijk gesteld met zijn
Duitschen arbeidskameraad. Tevens wordt
hij van de zorg voor het lit van zijn zieke
gezinsleden ontlast.
Vergeleken met den huidigen stand van
zaken, houdt deze regeling een niet te on
derschatten materieel voordeel in, daar
het voortaari niet meer noodig is, dat een
in Duitschland tewerkgesteld Nederlandsch
arbeider zijn gezinsleden bij een Zieken
fonds verzekert en behalve zijn bijdrage
voor de rijksziekteverzekering, bovendien
nog bijdragen voor de vrijwillige verzeke
ring van zijn gezinsleden zou moeten be
talen.
Met deze gelijkstelling op het gebied der
sociale verzekering van den Nederland-
schen met den Duitschen arbeider, is op
nieuw een bewijs geleverd, dat de arbei
der uit het bezette gebied, die in Duitsch
land werk heeft aanvaard, in geen geval
de sociale voorzorgen, waarop hij aan
spraak kan maken, ontbeert, doch als ge
lijkgerechtigde in de groote sociale ge
meenschap van den scheppenden mensch
in het Groot-Duitsche Rijk opgenomen
wordt en aandeel heeft in zijn sociale in
stellingen.
Deze gelijkstelling weerlegt opnieuw een
leugen van de vijandelijke propaganda,
welke het beweerde harde lot dat de ar
beider uit de bezette gebieden in Duitsch
land moet dragen, met een huichelachtig
gebaar bitter beklaagt.
Hoe Duitschland voor den Nederland-
schen arbeider zorgt, wordt opnieuw be
wezen door de omstandigheid, dat on
langs tusschen de bevoegde Duitsche en
Nederlandsche instanties besprekingen heb
ben plaats eehad, welke beoogen door
daartoe strekkende maatregelen, elke ach
terstelling van de in Duitschland werk
zame Nederlandsche arbeiders op het ge
bied der invaliditeitsverzekering, uit te
schakelen. Verwacht kan worden dat de
in dit opzicht ontworpen regeling, reeds
zeer binnenkort bekend zal worden ge
maakt.
Over de uitvoering van de bovengenoem
de maatregelen inzake de ziekteverzeke
ring, zullen binnenkort door radiolezingen
nadere mededeelingen worden gedaan.
Verdere inlichtingen verstrekken even
eens het ten behoeve van de uitvoering van
de bewuste maatregelen in Den Haag op
gerichte bijkantoor der Allgemeine Orts-
krankenkasse Jülich, gevestigd Raamweg
90, aldaar, en de burgemeesters.
Notstandsbeihilfe
van den Rijkscommissaris
voor Rotterdam
Nadat inmiddels het noodige contact met
de diverse gemeentebesturen, waar geëva
cueerde Rotterdammers zich ophouden, is
verkregen, maken wij tot goed begrip van
de juiste toepassing der door de „Not
standsbeihilfe" vastgestelde richtlijnen het
navolgende bekend:
In aanmerking komen alle Rotterdam
mers, zoowel gezinnen als alleenstaanden
(ook steuntrekeknden), die op 10 Mei te
Rotterdam woonden en tengevolge van de
gebeurtenissen direct of later naar elders
zijn vertrokken. Ook zij wier have en goed
geen schade heeft geleden, komen in aan
merking.
Voorwaarde is slechts, dat zij voldoen
aan de navolgende normen:
De verdiensten of gezinsinkomsten mo
gen niet hooger zijn dan de volgende be
dragen:
11.per week voor alleenstaande per
sonen.
20.per week voor gezinnen met ten
hoogste 4 kinderen beneden 16 jaar.
22.per week voor gezinnen met 7
en meer kinderen beneden 16 jaar.
24.per week voor gezinnen met 7 en
meer kinderen beneden 16 jaar.
(Gezinsinkomsten worden voor de helft
bij het loon van den kostwinner bere
kend).
De diverse gemeentebesturen hebben
zich welwillend ter beschikking gesteld
hun bemiddeling te verleenen voor het in
behandeling nemen der aanvragen en moe
ten de aanvragers zich bij het gemeente
bestuur of aan het bureau van sociale za
ken ter plaatse melden.
DE OPBRENGST DER KINDER
POSTZEGELS.
Hoe geschiedt de verdeeling?
De centrale propaganda commissie voor
den "verkoop der kinderpostzegels schrijft
ons:
Voor wie gaarne weten wil, wat er nu
precies gebeurt met de opbrengst van de
zegels en kaarten „Voor het Kind", moge
het volgende een aanwijzing zijn.
Het aandeel is voor elke instelling ver
schillend, het kan uiteenloopen van het
minimum van ƒ5 tot 12000 toe.
Een eenvoudig voorbeeld moge dit dui
delijk maken.
Vereeniging A., een vacantiekoloniehuis,
herbergt in 1 jaar 100 kinderen, ieder ge
durende 30 dagen. Vereeniging B., een op
voedingsgesticht, herbergt in 1 jaar 100
kinderen, ieder gedurende 300 dagen. Dan
krijgt B. tienmaal zooveel als A. Dat is
de zeer eenvoudige grondslag.
Aangezien echter de getallen voor kin
deren en dagen nooit zoo mooi rond zijn
en voor geen twee instellingen gelijk, komt
aan het einde van de rekensom voor ieder
een ander onregelmatig bedrag voor den
dag.
Het groote voordeel is dat verschillende
instellingen met eenzelfde doel ook precies
dezelfde berekening ondergaan. Er wordt
slechts een onderscheid gemaakt, n.l. tus
schen instellingen die een bijzonder kost
bare verzorging moeten geven aan de haar
toevetrouwde kinderen, en die, welke een
normale verzorging verschaffen.
Het spreekt vanzelf, dat een 100 doof
stomme of gebrekkige kinderen geduren
de 300 dagen oneindig veel meer ten koste
moet worden gelegd aan medische hulp,
aan leermiddelen enz. dan aan 100 ver
waarloosde of zwakke kinderen.
Daarom krijgen al deze „kostbare" instel
lingen een iets hooger percentage uit de
opbrengst; ook hier echter geldt binnen
dezelfde rubriek instellinge voor allen pre
cies dezelfde maatstaf.
De onderscheidene instellingen verschaf
fen zelf de gegevens voor de berekening
van haar aandeel, zooveel mogelijk onder
bevestiging door haar accountant. Ont
breekt deze bevestiging, dan wordt ten ge
rieve van de berekening van het aandeel
hier en daar een accountantsonderzoek uit
gelokt.
Eenvoudig in zijn grondslagen, strikt
rechtvaardig jegens allen en controleer
baar voor alle betrokkenen, aldus is het
systeem van verdeeling van de opbrengst
der weldadigheidspostzegels en prentbrief
kaarten.
De Rijkscommissaris
en de Ned.
schilderskunst
VERPLICHTING, ROEPING EN
OPLEIDING DER HUIDIGE GENERATIE
De Rijkscommissaris voor de bezette
Nederlandsche gebieden, Rijksminister
Seyss-Inquart, heeft dezer dagen een be
zoek gebracht aan eenige schildersateliers.
Evenals de Rijkscommissaris door zijn her
haalde bezoeken aan industrieele en eco
nomische bedrijven steeds weer blijk geeft
van zijn belangstelling voor de menschen,
die deel hebben aan het arbeidsproces en
voor hun sociale positie, en bezorgd is over
hun welzijn, zoo legt hij ook de levendig
ste belangstelling aan den dag voor het
cultureele leven der Nederlanders.
Pas kort geleden is hier een week van
Weensche kunst georganiseerd en onlangs
heeft Wolfgang Schneiderhan, de concert
meester Van het Weensche Philhaxmonische
Orkest, op een muziekavond zijn kunst en
die van zijn ensemble ten gehoore gebracht.
Blijkt reeds uit deze uitvoeringen, die op
initiatief van den Rijkscommissaris tot
stand zijn gekomen, hoezeer de Rijks-
.missaris persoonlijk opkomt voor de
beoefening der muziek, door zijn bezoek
aan vier bekende en vooraanstaande Ne
derlandsche kunstschilders heeft hij tot
uitdrukking gebracht, dat hij met de groote
lijnen van den opbouw op het gebied der
schilderkunst instemt en haar ontwikke
ling op elke wijze bevordert.
Bezoeken in Laren en Blaricum
Onder leiding van den kunstschilder
Gerdes en in gezelschap van professor dr.
Wehofsich en professor dr. G. A. Snijder,
den voorzitter van den Nederlandschen
Cultuurkring, heeft de Rijkscommissaris
zich naar Laren en Blaricum begeven
en eerst de werken in oogenschouw ge
nomen van den landschapsschilder A.
Schotel. Het tweede bezoek gold den kunst
schilder H. Hulsbergen.
Vervolgens ging de tocht naar Blaricum
en wel naar den schilder van stillevens R.
Hynckes. Ten slotte bezocht de Rijks
commissaris het atelier van den kunst
schilder Gerdes, die zich bijzonder ver
dienstelijk heeft gemaakt met de organi
satie der kunstschilders in den Cultuur
kring.
Bewondering voor de Neder
landsche schilderkunst
Bij verschillende schilders werden kunst
werken aangekocht.
In een onderhoud wees de Rijkscommis
saris op de voor de historie belangrijke
prestaties der Nederlandsche schilderkunst
en haar beoefenaars. Hij gaf daarbij aan
wijzingen hoe deze kunst op vruchtbare
wijze verder ontwikkeld kan worden door
jonge talenten op te leiden en hun een
kans te geven, waarna hij als volgt sprak:
„Spreekt men over de schilderkunst, dan
moet men aan de Hollandsche meesters in
het bijzonder en aan de Nederlanders in
het algemeen denken.
Ik geloof, dat evenals de Grieksche
kunstwerken op het gebied van de beeld
houwkunst en misschien de Oostmarksche
en Weensche meesters op het gebied van
de muziek een hoogtepunt van het schep
pende vermogen vormen, zoo ook de Hol
landsche schilders kunstwerken tot stand
hebben gebracht, die nauwelijks meer ge
ëvenaard zullen kunnen worden. Overal,
waar deze werken thans tentoongesteld en
bezichtigd kunnen worden, leggen zij ge
tuigenis af van de groote bekwaamheid van
dit land en zijn menschën.
Dit erfdeel beteekent ook voor de hui
dige generatie een verplichting en tevens
een roeping. Om den eigen aanleg te ont
wikkelen en om scherp te leeren zien, is
het juist op het gebied van de schilder
kunst noodzakelijk steeds goede voorbeel
den voor oogen te hebben. Deze zijn in de
Nederlanden rijkelijk aanwezig, waarbij
nog komen het landschap en het licht, die
reeds voor de oude meesters wegwijzers
waren. Stellig is ook de aanleg om voor
werpen van kunstwaarde te scheppen, ge
bleven.
De zaak is thans om, uitgaande van
het rijke erfdeel, tot nieuwe hoogte
punten te geraken. Ik herhaal daarom
de opwekking om in Nederland, met
gebruikmaking van. de reeds aanwezige
verzamelingen, een groot museum voor
moderne kunst op te richten, waarin
tevens een permanente tentoonstelling
van hedendaagsche kunstenaars ge
houden dient te worden. Om de jonge
talenten te vormen, zou er in verband
daarmede gelegenheid tot opleiding
gegeven dienen te worden, waarbij
binnen het kader van een gymnasium
vooral aandacht wordt besteed aan de
teekenstudie voor die leerlingen, die
overeenkomstig hun bijzonderen aan
leg, daartoe zijn uitverkoren. Voldoet
Oil nnnuner bestaat alt
twee bladen.
TROOST.
Er kan wil eens iets mislukken in
het leven. Een belangrijke afspraak,
die niet gehouden wordt, een onpret
tig bezoeker zonder afspraak, die wel
komt. Een onprettige boodschap, die
wel gekomen is en een prettige bood
schap, die niet is gekomen. Een des
illusie, een schadepost. Iedere mensch
heeft dat wel eens. En wat doe je dan?
Dan tracht je dat onprettige- wel en
dat prettige- niet te vergeten. Dan
neem je een boek en leest. Of je zoekt
troost bij een muziekinstrument, dat
je lief is. Maar dan blijkt soms, dat
men toch zijn hoofd er niet bij kan
houden. Of je gaat aan je radio zit
ten, maar zelfs een geloofwaardig ver
haal over bommenwerpers is dan niet
in staat je aandacht vast te houden.
Dan ga je wandelen en je beziet eta
lages om je aandacht van dat nare af
te leiden. Maar dat gaat ook al niet.
Want voor de winkelramen hunkert
een levende permanent en haar oogen
verzuchten: als ik die schoentjes had,
zou ik volmaakt gelukkig zijn. Daarbij
is geen troost, zij droomen hun stof
felijke, hebzuchtige droomen en weten
niet hoe grauw hun dag is.
Maar er is een troost.
Probeeren vooruit te zien en zich
trachten voor te stellen, hoe prettig het
straks weer zijn zal, als er weer eens
iets goeds komt. En dat komt beslist.
En hoe u dan over deze nare bui en
deze mistroostige stemming zult
lachen. Indien u er tenminste nog ooit
aan denken zult.
Hoe u dan de schouders daarover
zult ophalen en waarlijk lachen om u
zelf.
Ziet u wel, u lacht al.
de jonge man dan niet aan de verwach
tingen, dan geniet hij toch altijd nog
een opleiding, die het mogelijk maakt
later een bestaan te vinden. Is aldus
de eerste stap gezet op den weg tot het
vinden van jeugdige talenten, zoo
dient krachtens het rijke erfdeel van
dit land bij het beleven der kunstont
wikkeling van heden bijzondere aan
dacht besteed te worden aan de verdere
academische opleiding van de krach
ten, die zich wijden aan het kunste-
naarsberoep en hiertoe bekwaam zijn.
Aan de hedendaagsche kunstenaars dient
echter door op gezette tijden gehouden ten
toonstellingen van hun werken gelegen
heid te worden geboden de breede massa
kennis te laten maken met de door hen
vervaardigde kunstwerken, en haar be
langstelling te wekken, waarmede de kun
stenaars, behalve dat zij hun bestaan waar
borgen, tevens de erkenning zullen ge
nieten, die zij voor hun prestaties noodig
hebben en verdienen.
De groote belangsteling, die het geheele
Duitsche volk voor de schilderkunst in
het algemeen en voor de oude Hollandsche
kunstwerken in het bijzonder koestert, zal
stellig ook op de hedendaagsche kunst
uitingen van dit land worden overge
bracht".
Alleen in bepaalde gevallen wanneer het
door de weergesteldheid noodzakelijk is.
De directeur-generaal van den Arbeid
heeft naar de „N. R. Crt." meldt, met in
gang van 6 December 1940 vergunning
verleend aan werkgevers om het werk in
de onderneming, hetzij geheel, hetzij ge
deeltelijk tijdelijk stop te zetten of den
werktijd in de onderneming tot minder
dan zes en dertig uren in de
week in te korten, voor zoover betreft
den arbeid:
bij in aanbouw, aanleg, verbouwing, her
stelling, slooping of onderhoud, zijnde
bouwgrond-, waterwerken, oudergrondsche
leidingen en wegen; ten behoeve van de
vervaardiging van baksteen en dakpan
nen; bij de vervaardiging van cement- en
beton waren; bij het winnen van zand en
grond; op scheepswerven en -slooperijen,
indien en voor zoolang ten gevolge van de
weersgesteldheid de werkzaamheden tij
delijk moeten worden stopgezet en de ar
beiders niet op een andere plaats in de
zelfde inrichting werkzaam kunnen wor
den gesteld.
Deze vergunning verleent den werkge
vers geen toestemming om werknemers te
ontslaan, zoodat het dienstverband blijft
voortbestaan en dus de werkgevers dezelf
de werknemers, zoodra werkhervatting
mogelijk is, weer aan het werk moeten
stellen.