NIEUWS Weerbericht 0 RECHTZAKEN Het vakvereni gingsleven in België. SPORT Burgerlijke Stand Toerisme bij honk Wilt U iets weten? DONDERDAG 28 NOVEMBER 1940 DE LE1DSCHE COURANT EERSTE BLAD - PAG. 2 Abonnementsprijs: voor Leiden 19 cent per week; 2.5i) per kwartaal. Bij onze agenten ü0 cent per week; f 2.60 per kwartaal. Franco per post 2.95 per kwartaal. Geïllustreerd Zondagsblad 0.50 per kwartaal. Losse nummers 5 cent, met geïlL Zondagsblad 9 cent Advertentiën: 30 cent per regel. Ingezonden mededeelingen dubbel tarief. Telefoontje^ hoogstens 30 woorden, 50 cent per plaatsing, al léén Woensdag en Zaterdag. ZONS OP- EN ONDERGANG Zon onder 17.33 uur. Zon op 9.23 uur. MAANSTANDEN. 29 November 9.03 op,- 18.10 onder. (Nieuwe maan). 30 November 10.11 op, 19.06 onder 1 December 11.08 op, 20.06 onder 2 December 11 45 op, 21.12 onder 3 December 12.34 op, 22.29 onder 4 December 13.05 op, 23.26 onder HOOG WATER. Te Katwijk aan Zee op Vrijdag 29 Nov. voorm. 3.40 en nam. 16.05 uur. .OHO IIOIICDIIO IIO IIO IICD II CD IICL - Verduisteringstijden 0 Er is bepaald, dat er verduisterd s moet worden tusschen zonsonder- 0 0 fcang en zonsopkomst. 0 Deze tijden zijn voor hedenavond en morgenochtend: 0 0 ZONSONDERGANG E 0 - 17.33 uur. 0 ZONSOPKOMST Q 9.23 uur. Q 5 Tusschen deze beide tijden dient Q Q er dus verduisterd te worden. >1! OtIOIlOIIOIIOIIOIIOIIOIIO vorming en voorlichting bij beroepskeuze; 6. verleen en van bijzondere vergoedingen aan de leden, b.v. bij ouderdom, bij werk ongevallen, enz. uitgeven van vakbladen in de Vlaam- sche en Fransche taal. De bij de bovengenoemde vereenigingen aangesloten vakcentralen, alsmede de an dere vakvereenigingen van het land, zul len alle bij de nieuwe organisatie aanslui ten. In den schoot der nieuwe organisatie zullen dan een aantal vakcentralen wor den opgericht voor Vlaanderen, en een zelfde aantal voor Wallonië. Een coördi natie-comité met vertegenwoordigers der vakcentralen van Vlaanderen en Wallonië zal optreden voor sociale en economische aangelegenheden, die zich op dezelfde wijze in Vlaanderen en in Wallonië stel len. Het hoofdbestuur der Unie is samenge- seld uit vertegenwoordigers der vakcen tralen, met voor Vlaanderen en Wallonië een gelijk aantal. De voorloopige leiding heeft als opdracht de inschakeling in de nieuwe organisatie van al de bestaande vereenigingen tot stand te brengen en tevens de reorganisa tie te bewerkstelligen. De nieuwe arbeidersorganisatie zal als naam dragen: „.Unie der hand- en geestes- arbeiders" (in het Fransch „Union des travailleurs manuels et intellectuels). EENHEIDSORGANISATIE INGEVOERD. De toonaangevende Belgische vakver- j eenigingen hebben een beslissenden stap j gedaan tot een algeheele vernieuwing van het vakvereenigingsleven. Het is bekend, dat als gevolg van den oorlogstoestand het werk der bes taanden vakvereenigingen werd stilgelegd. Derhalve kon sedert maanden niets meer gedaan worden om den toestand der arbeiders te verbeteren. De tijdsomstandigheden eischen echter dringend, dat de sociale toestand der hand en geestesarbeiders, alsmede van' hun ge zinnen, bestudeerd en bevorderd worden binnen Het kader der huidige syndicale •mogelijkheden. Deze taak kan slechts doelmatig ver vuld worden door een eenheidsorganisatie, die, losstaande van de vroegere vakver eenigingen, alle partijpolitiek uitsluit en door een rechtvaardige sociale politiek den klassenstrijd uitschakelt. Slechts een organisatie, die binnen het kader van 's lands economische mogelijk heden, uitsluitend een verbetering na streeft van den maatschappelijken toe stand der hand- en geestesarbeiders en daarbij geen enkel partijbelang voor oogen heeft, is bij machte deze opdracht te ver vullen eri de eenheid onder alle arbeiders tot stand te brengen. De verantwoordelijke leiders der be staande organisaties hebben den geest en den eisch van den tijd begrepen en het be sluit genomen een eenheidsorganisatie op te richten, die los staat van alle partij politiek. Dit besluit werd genomen in de verga dering, welke op Vrijdag 22 Nov. 1940 werd gehouden en waarop de leiders aan wezig waren van: het Belgisch Vakver bond; het Algemeen Christelijk Vakver bond; het Liberaal Syndicaat en de Ar- -beidsorde. De grondslagen van de nieuwe organisa tie werden gelegd en de eerste noodzake lijke maatregelen van uitvoering getrof fen. De taak van de nieuwe organisatie zal zijn: le. medewerking aan het opstellen en uitvaardigen van officieele besluiten '.in zake sociale politiek; 2. vertegenwoordiging in zelfstandige organismen betreffende sociale verzeke ring en voorzorg; 3. regeling van loon- en arbeidsvoor waarden, wellicht in paritaire commissies, waarbij eventueel goedkeuring van den staat voor bepaalde kwesties verplichtend is, b.v. loonsverhoogingen; 4. raadgevingen aan de leden in juri dische vraagstukken, die betrekking heb ben op den arbeid en het sociaal verzeke- ringswezij, tevens vertegenwoordiging der leden by de bevoegde instanties; 5. medewerking aan de vakkundige OVERTREDING IDENTIFICATIEPLICHT Ter terechtzitting van het kantongerecht te Rotterdam van 18 October zijn 31 zaken berecht wegens overtreding betreffende den identificatieplicht. De opgele'gde straffen waren 5.subs. 1 week tuchtschool en 5.subs. 2 dagen hechtenis, terwijl in een geval geen straf werd opgelegd. Ter terechtzitting van het kantongerecht te Haarlem werden 23 en 25 Nov. j.l. even eens strafzaken behandeld wegens over treding van de verordening betreffende den identificatieplicht. Zeven personen werden veroordeeld tot straffen varieerende van 1.subs. 1 dag hechtenis tot 5.— subs 3 dagen hechtenis. LEIDSCHE SCHAAKBOND. De Gymnasiastenclub I wint van de L. Stud. Fed. Sch.cl. II. Voor de 2e groep werd deze wedstrijd ge speeld, met onderstaand resultaat: Stud.Gymn. J A. NoordzijD. J. M. de Hondt 11/2—1/2 J. J. SeidelE. de Witte x—x A. W. Dek—A. G. de Kier 1—0 H. Sleeboomr-J. van Ham 1/21/2 R. ten KateR. M. Smits 01 H. KasteinA. van Es 1/21/2 S. HeijdemannA. Schilp 01 C. DeelderA. Schouten 01 V. H. Haag—R. la Gaay 1—0 F. BoomG. Laman 01 Totaal 3 1/2::—5 l/2x Eén partij moet nog door den arbiter beslist worden. LEIDEN. Geboren: Marten, zoon van C. Ver ver en H. Veerman Stijntje, dochter v. H. Dongelmans en A. C. G. Koolmoes Klaas, zoon van C. Ruting en G. M. Mar- chal Elberta Jeannette Marie José, doch ter van J. L. Nieuwenstein en E. de Greeff Jannetje dochter van L. de Êomijn en C. Groen Albertus Martinus, zoon van A. M. Plasmeijer en A. M. Jonkers Bernhard, zoon van J. Horsman en A. van Oosten. Getrouwd: W. J. v. d. Meer jm. en A. v. Rossen jd J. J. J. B. van Beek jm en E. S. Spierenburg jd J. W. de Heiden jm en J. Gans jd. H. J. v. d. Heiden jm. en J. E. v. d. Velden jd W. F. Kwes- tro jm en G. F. W. Mugge jd G. W. A. Ligtvoet jm en C. M. Pauw jd J. H. Thijssen jm en A. M. Pouw jd H. v. d. Wijngaard jm en C. v. d. Blom jd. Overleden: S. den Oude, zoon 6 weken M. van Wijk huisvr. van H. J. v. Leeuwen 68 jaar A. C. Schuiling m. 65 jaar J. J. A. Jaspers wedn. 63 jaar. WAAG EN BOTERHUIS De burgem eesteren van de stad Leiden besloten in 1657, dat er een nieuwe waag moest komen, ter vervanging van het hou ten gebouw, dat sinds onheugelijke tijden dienst had gedaan. Het moest dus een inrichting zijn, waar goederen konden worden gewogen en men kon verwachten zek,er in d i e n tijd toen de kooplui eerste klas zakenmenschen waren dat er een nuchtere, zakelijke, fabriek- achtige overdekte ruimte zou worden aan besteed. Zaken zijn immers zaken; als er maar zuiver en eerlijk gewogen wordt, is de rest bijzaak. Niet zoo dachten onze prachtlievende vroede vaderen erover. Zij stichtten een zandsteenen, met marmerwerk versierd paleisje, waarvoor Lorenzo de Medici zich niet geschaamd zou hebben er zijn intrek te nemen, terwijl het toch geen andere be stemming had dan vette varkens en komij- nen kaas op het juiste gewicht te waardee- ren. Pieter Post, een architect van naam, xreeg opdracht een waag te bouwen, waarin ook eenige weegschalen moesten worden opge hangen, doch waarin toch op de eerste plaats de rijkdom, weelde en welvaart van onze stad belichaamd was. En bij Rombout Verhulst, ook niet de eerste de beste; wer den eenige haut-reliefs in marmer besteld, om de gevels van het gebouw daarmede te orneeren. Op de klassieke evenwichtigheid van dit feillooze renaissance-gebouw in het raam van zijn omgeving wordt wel eenige in breuk gemaakt door het belendende waren huis. Doch al is de waag in een hoek ge duwd en staat zij wat timide en kleintjes naast de hooge gevel van de beide huur lieden, zij heeft, op zichzelf beschouwd, nog niets van haar 17e eeuwsche deftigheid en praal ingeboet. Er wordt nog steeds gewogen, maar haar glorie-dagen zijn voorbij. Ook wat haar aandeel in het publieke leven betreft, werd zij in een hoekje geduwd. Maar Vrijdags morgens herwint de waag iets van haar le vendigheid. Dan komen de boeren, na met veel handgeklap over en weer hun kaas verkocht te hebben, naar de Aalmarkt rij den. In een lange rij tenminste in de zomermaanden wachten de wagens, vol geladen met gestremde melk-zonnen, hun beurt af. Dan komen de oude,' reusachtige weegschalen weer in actie, die nu reeds drie eeuwen de balans houden (de eene is van 1646, de andere van 1647), dan ploffen weer de zware gewichten, en kijken de boeren waakzaam omhoog, of de naald wel het midden houdt. Er wordt met honder den kilo's kaas gesmeten. Eén ons per week daar zijn de Leidsche schalen niet op be rekend. Zulk een weeg-scène heeft Rombout Ver hulst in de voorgevel uitgehouwen met ge wrongen menschen-lichamen en gezwollen spierbundels. Het doet denken aan een gru welijke martelie, waarbij vooral een ge baarde grijsaard, wien de kleeren van het lijf zijn gestroopt, het zwaar te verduren heeft. Het stelt evenwel niets anders voor, dan het wegen van een flinke zak groene erwten. De grijsaard, die met zijn door drie hon derd jaar regenvlagen weggesmolten ge laat, zoo diep beklagenswaardig ten hemel schouwt, is een lid van het gilde der weed of waagknechten, ook wel „kraankinderen" geheeten. Dit gilde is op één na verdwenen. Het laatste kraankind, de heer Koos Schraven- dijk, is een kras en kranig man, die nog met fiksche zwier de zware gewichten op de weegschalen bomt. Hij doet dit, ondanks zijn bijna zeventig jaren, met zoo'n gemak, dat hij er in 't geheel geen behoefte aan heeft, om zijn buis uit te trekken, laat staan zijn vest en nog minder om met naakt bo venlijf en' veel gezucht zijn arbeid te ver richten. Romb'out Verhulst had niet altijd zulke buien om van het dagelijksch burgerleven een dramatische uitbeelding te geven; dat bewijst het huiselijke en dood-nuchtere ta fereel, dat hij voor den zijkant van het ge bouw, op het Boterhuis in de Mandenma- kerssteeg, heeft vervaardigd. Het haut- relief in.de voorgevel boeit door groot- sche bewogenheid; het, veel kleinere, beeld houwwerk in de Mandenmakerssteeg, b e- koort door een prettige rust, en door een compositie, die nogal gedurfd is. Twee boerinnen, waarvan er een op een boter ton is gezeten, bieden boter te koop aan, terwijl een man (een stadsbeambte?) toe zicht houdt. Een in een veel te lange jurk gekleede dame, die wel de Stedemaagd zal moeten verbeelden, komt de boter keuren en krijgt een likje uit de boor. Het gedurf de in dat beeldhouwwerk is, dat de groep personen een levendig schouwspel ge heel links in den hoek staat. Aan een paar botertonnetjes, in het hoekje rechts, is de voorname taak opgedragen de compositie in evenwicht te houden, en zij doen het ook. Op de bovenverdieping van het waagge bouw is de zetel van den directeur van den markt- en havendienst, den heer L. A. Men nes, terwijl jok de heer D. R. Kooiman, adj- directeur, en de waagmeester, de heer W. A. Lamme er hun kantoren hebben. In het vertrek van den directeur prijkt een schoorsteen-stuk, weergevende een vrij vette vrouw op bloote voeten, die met haar eene hand een zaag en een vlijmscherp mes omknelt, met de andere een bakje leegt. Wat doet deze vrouw op de schouw in het waagggebouw? Deze strijdvaardige dame is de Chirurgie; de zaag en het mes behoeven nu geen na dere verklaring. In dit vertrek vergaderden eertijds de chirurgijns, die in ernstige me dische gesprekken de grootst mogelijke me dische zottepraat vertelden, en, door el kanders voorlichting van de wijs gebracht, met beenzaag en slagersmes op de arme menschheid hun wetenschap in practijk brachten. Rond de schouw is een kléine verzame ling van voorwerpen, die bij het wegen en boter-merken in gebruik waren. Vermeldenswaard is (wat de directeur ons mededeelde), dat een boer, wanneer hij „puisterige" of „biesterige" boter aan de markt bracht een stroo-wisch op het hoofd kreeg, die, in later tijd, op de boter werd gelegd. Toen er nog geen Boterhuis was, werd de boter verhandeld op den afloop van de Vischbrug. De bouw van het Boterhuis, dat achter tegen de Waag is gelegen, was een belangrijke aanwinst, zoowel voor het be houd van den boter als voor het gemak van de „huyslieden". Dit Boterhuis is een zeer stemmige, koele hal, met zuilen-rijen om gord. Het kon een feestzaal zijn, zóó statig en voornaam. De gevel van Waag annex Boterhuis kan men het voordeeligst bewonderen, terug blikkend vanaf de uiterste punt van het schiereiland, dat daar ter plaatse in den Rijn uitsteekt. Op deze klip stond van ouds her de hijschkraan,. welke reeds in 1400 wordt vermeld. Vandaar gezien kan men Rombout's drama en de geledingen en rozetten van zandsteen het best bekijken,"doch vooral het over-rijk gebeeldhouwde tympanon, waarop een kraankind en een vrouw gestruikeld lig gen, over bergen vaten en goederen, als in aanbidding voor de gekruiste sleutels van onze goede stad. VENATOR VAGANS. Gemeentel. Aankondigingen INKWARTIERING DUITSCHE WEERMACHT. De Burgemeester van Leiden brengt ter kennis van belanghebbenden, dat de za ken betreffende de inkwartiering niet meer feeling Finan- Bevolking, ire Zaken der Vraag: Het blad „Practica" is dat een weekblad of maandblad? Van welken uit gever is het? Wat zijn de kosten? Antwoord: Uitgever: „Urib et Or- bi", Ondiep 6. Maandblad 10 gld. per jaar. Vraag: Bestaat er alleen een katho lieke Encyclopaedie of zijn er nog andere? worden, b< ciën, Burgerli Gemeenli-S( In verbSnd. hitfmede moeten de inkwar- tieringsbiljettenjzoowel <|0or paüïetriieren als door hotels-en pensions, yö'n Maai 2 December ai., af worden ingediend op laatstgenoemd® afdeeling^. bureau Kost winnersvergoeding, gevestigd irr het Nieu we Raadhuis, ingang ÏJrcestraat onder het bordes. i Genoemci bureau is geopend Van 9.30 uur tot 12 uur en van 13.30 tot 15 uur (des Za terdags van 9.30 tot 12 uur). De Burgemeester voornoemd, A. VAN DE SANDE BAKHUYZEN. Leiden, 28 November 1940. Agenda Zondag, Maatschappij voor Toonkunst, Nieuw Hongaarsch Strijkkwartet, Leidsche Schouwburg, 2.30uur. De avond-, nacht- en Zondagdienst der apotheken te Leiden wordt van Zaterdag 23 November 20 uur tot Zaterdag 30 No vember 8 uur waargenomen door de apo theken Kok, Rapenburg 9, Tel. 24807 en ,.Tot Hulp der Menschheid" Hooigracht 48, Tel. 21060. Te Oegstgeest door de Oegstgeestsche Apotheek, Wilhelminapark 8, Tel. 26274. j Uit hoeveel deelen bestaan ze? A n t w o o r d: Ja, er zijn meerdere en- cyclopadieën, van zeer uitgebreide (gelijk de door u genoemde) van vijftig deelen tot zeer beknopte in één deeL Vraag: Welk is het adres (gironum mer) van de St. Radboudstichting, welke, naar ik meen, de financiën verzorgt van de R.-K. Universiteit. Antwoord: Adres penningmeester St. Radboudstichting, diocees Haarlem, is: W. P. J. Verberne, Oosteinde 19, Voorburg, gironummer: 132482. ZESTIG JAAR „HULP EN VRIENDSCHAP". Diamanten feest der Leidsche Kappers club. We weten niet wat den haarsnijders en scheerders der stad Leiden in de vorige eeuw bewogen heeft om bij het stichten hunner vereeniging den naam te kiezen van „Hulp en Vriendschap". Vermoedelijk is die organisatie tot stand gekomen ter versterking van eigen positie en tot we derzij dsche hulpverleening indien zulks door de omstandigheden noodig zou wor den, terwijl daarnaast de vriendschap in het program niet mocht ontbreken, wijl jolijt en amusement op de schaarsche bij eenkomsten de zorgen van den dag moes ten verdrijven. Maar daarnaast kunnen we „Hulp en Vriendschap" ook van den anderen kant beschouwen en dan zien we hoe de Leid sche Kappersclub thans gedurende zestig jaar hulp bood aan talloos velen, die zon der de vaardige hand van den „haarsnij der en den scheerder" als vagebonden door het leven zouden zijn gegaan Thans, bij het diamanten bestaansfeest der Leidsche Kappersclub, op den wette- lijken vrijen middag in „de Harmonie" gehouden, bleek hoe het devies „Hulp en Vriendschap" van twee kanten in toepas sing werd gebracht. Aan den eenen kant het bestuur der ju bileer ende club, bestaande uit de heer en: F. J. Cornelisse, voorz., W. J. Thoolen, secr., W. F. Tegelaar, pennm. en P. Wijn beek, Jac. Ramak, J. Ouwerkerk en J. de Roo; opnieuw bewijs gevend van het saamhoorigheidsgevoel in de club, dat on danks den druk der tijden of misschien juist daardoor sterker spreekt dan ooit. Het bestuur, dat hulp en vriendschap on derling wil uitwisselen naar gelang de le den zulks van noode hebben. En aan den anderen kant de sympathie dergenen, die èn voor zichzelf èn uit naam dergenen, die gedurende de afgeloopen zestig jaar hulp en vriendschap van de kappers hebben mogen ondervinden. De receptiezaal bevatte vele bloemstuk ken als even zoovele bewijzen van belang stelling en sympathie. Het hoofdbestuur van den Ned. Kap- persbond, het bestuur van de afd. Leiden van dezen bond, het bestuur van de Fede ratie van Kapperspatroonsvereenigingen en van den Haagschen Kappersbond en vele andere belangstellenden richtten har telijke woorden van gelukwensch tot het jubileerende bestuur, terwijl de voorzitter, de heer F. J. Cornelisse, mededeeling deed van de schriftelijk ingekomen gelukwen- schen, w.o. van B. en W. v&n Leiden, de Kamer van Koophandel, het Leidsche Stu dentencorps, enz. Na gewezen te hebben op de beteekenis van de vereeniging en op dat van het mooie jubileum, dankte de heer Cornelisse allen voor de betoonde belangstelling. HOOGHEEMRAADSCHAP VAN RIJNLAND Sluiting van geldleeningen In de gisteren gehouden vereenigde ver gadering van het hoogheemraadschap van Rijnland, werd tot lid der financieele com missie benoemd de heer W. M. van der Salm te Zoeterwoude. Besloten werd tot het verlengen van een aantal huurovereenkomsten. Aan den in Amstelland gelegen Buiten Westerpolder bij Leimuiden werd opnieuw vergunning verleend tot uitwatering op Rijnland, terwijl aan de gemeente Amster dam vergunning werd verleend tot het door middel van een te stichten gemaal in den voormaligen Rietwij keroorderpolder uit slaan op Rijnlands boezem van water van den in Amstelland gelegen Buitendijkschen Buitenvelderschen Polder. Besloten werd tot het sluiten van twee geldleeningen, elk van 100.000 tegen een rente van 4jz{ pet. ter bestrijding van bui tengewone uitgaven, voornamelijk voort vloeiende uit den bouw van een schut- en keersluis in de Nieuwe Gouwe te Gouda; voor beide leeningen werd een geldschie ter gevonden. Daarna werd besloten tot het verzekeren van alle belangrijke gebouwen en kunst-, werken van Rijnland tegen oorlogsmolest bij „Nieuw Molestrisico" van Centraal Be heer. Nadat een aanvulling werd vastgesteld var de salarisverordening ten behoeve van het scheppen van de functie van motor drijver aan het Dieselgemaal te Spaarndam, werd overgegaan tot de behandeling van de begrooting voor 1941. Die begrooting, welke inhoudt, dat het bundergeld wordt verhoogd van f 3 tot f 4.30, werd vastge steld met een balanscijfer voor den gewo nen dienst van 577017.55 en voor den buitengewonen dienst met een balanscij fer van 904884.97. LEIDSCHE UNIVERSITEIT. Conservator benoemd. Bij beschikking van den wnd. secretaris generaal van het departement van onder wijs, kunsten en wetenschappen, is voor het jaar 1940 benoemd tot conservator bij de geologie en mineralogie aan de rijks universiteit alhier dr. L. U. de Sitter. Handelsregister K. van K. Wijzigingen. Electrische Grof- en Kunstsmederij en Technisch Bureau M. den Os en Zonen. Leiden, Heerengracht 85- en 87. Overl. Venn.: M. den Os Sr.:- d.d. 19 Nov. 1940. L. Demmenie en Zoon. Leiden, Haar lemmerstraat 169. Kantoorboekhandel en bureaux-installaties; fabriek van carton- nages en losbladige boeken en drukk.rij. Uittr. Proc.: F. F. K. Gröning, Leiden, d.d. 23 Nov. 1940.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsche Courant | 1940 | | pagina 2