WELKE BONS 1 Toerisme Momentje VRIJDAG 15 NOVEMBER 1940 32ste Jaargang No. 9798 Bureaux Papengracbt 32. Telefoon: Redactie 20015, Administratie 20935. DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN Oir» 103003. Postbnj 11, Sociale ordening van het bedrijisleven Sociale ordening der economie wenschen wij al heel lang. Wat dat zeggen wil, weten we. Wij verlangen, dat de economie, dat het bedrijfsleven wordt gericht op het alge meen belang. Dat is sociale ordening. Niet de overweging, of er tengevolge van een min of meer onredelijk verlan gen onder het publiek vraag is naar een bepaald artikel, niet de overweging, of er door de aanbieding van een bepaald artikel een min of meer kunstmatige be hoefte kan worden gekweekt maar de vraag, of er een redelijke behoefte is, of er dus een sociaal belang mede wordt ge diend, moet beslissend zijn in de produc tie, in de economie, moet het bedrijfsleven regelen. In het bedrijfsleven moet beslissend zijn het antwoord op de vraag, of daardoor nut wordt gesticht voor de gemeenschap, niet of er geld mee wordt verdiend zonder meer. Wij onderstreepen „zonder meer", omdat de bedoeling van een sociale or dening in de economie natuurlijk niet is, dat er goederen zouden moeten worden geproduceerd zónder dat daarvoor geld wordt verdiend. Natuurlijk niet! Ook moet en mag niet in zulk een sociale ordening het particulier initiatief worden uitgescha keld. Men behoeft heusch geen vereerder te zijn van het liberaal beginsel van vrij heid in de economie, om het particulier initiatief r oog en zeer hoog aan te slaan als op zichzelf een goed van onschatbare so ciale waarde. Dat particulier initiatief moet echter worden geleid en gericht van boven-af, door hen, die het geheel van de nooden en redelijke verlangens der samen leving en dezer bevrediging het bëst kun nen overzien en die daarom, reeds om deze reden alléén, in eerste instantie voor het algemeen belang'der samenleving aan sprakelijk zijn. Als wij dit vaststellen waarmede iedereen het eens moet zijn en ieder ka tholiek, die sociaal ontwikkeld is, het ook een zal zijn dan spreekt het vanzelf, dat wij toejuichen het feit, dat de Rijks commissaris heeft uitgevaardigd een ver ordening, welker bedoeling is, het bedrijfs leven te binden, te ordenen, in den geest van dezen ty<L De wijze, waarop die verordening dat doel wil bereiken, zal by de lezing er van niét onmiddellijk volledig duide lijk zijn. De „Utrechtsche Courant" van gisteravond schreef: „De verordening van den Rijkscom missaris betreffende de organisatie van het bedrijfsleven is zonder toelichting gepubliceerd. Alleen ingewijden zul len de verre strekking er van kunnen beoordeelen. Er zijn reeds twee uitvoe- rinsbesluiten afgekondigd. De organi satie-commissie, een top-orgaan, voor heel het bedrijfsleven buiten den land bouw, is samengesteld. Deskundige op het gebied van nijverheid en handel, bank en verkeerswezen hebben daarin zitting. De mannen uit het bedrijfsle ven zullen dus een krachtig woord kun nen meespreken. Maar de leiding blijft blijkbaar in handen van de overheid." Dat hierbij de beteekenende, belang rijke gorganiseerde invloed van de bij het bedrijfsleven betrokken deskundi gen uitgeschakeld wordt, ligt in de be doelde verordening, naar onze meening, niet op gel-ten. Wat de volledige bedoeling van de nieuwe verordening is niet alleen in de uiteindelijk doelstelling, maar ook in de keuze van den weg, van de middelen zal ongetwijfeld nader blijken. Met groote belangstelling zal worden af gewacht de verdere ontwikkeling en de practijk van het door den Rijkscommissa ris met voortvarendheid genomen initiatief. OPENLUCHTTHEATER TE TEGELEN DOOR DEN STORM VERNIELD. Tengevolge van den storm, die gister morgen woedde, is te Tegelen het open luchttheater „de Doolhof" waar in den af- geloopen zomer tienduizenden de passie spelen bijwoonden, vrijwel geheel ver woest. WAT ANDERE BLADEN SCHRIJVEN WAT GIJ NIET WILT DAT U GESCHIEDT. In het jongste nummer van het weekblad der Nederlandsche Unie, De Unie, lezen we o.m. het volgende: „De N.S.B.'ers verklaren zich diep-ge- griefd door de beschuldiging van landver raad, welke tegen hun beweging in haar gehéél is uitgesproken. O.i. terecht, want onlangs is nu ook van officieele Neder landsche zijde verklaard, dat vele per sonen op 10 Mei ten onrechte geïnterneerd zijn geworden. Aan den lijve heeft de N.S. B. dus ondervonden, hoezeer de laster en de valsche beschuldiging iemand in zyn binnenste verwonden kunnen. En men zou dus mogen aannemen, dat Mussert en de zijnen zich ook door deze ervaring zouden laten beïnvloeden bij hun houding tegen over anderen, overeenkomstig de oude spreuk: Wat gij niet wilt dat u geschiedt, doet dat ook een ander niet. Het blijkt echter, dat zij, die het voortdurend over hun eerherstel en dergelijke hebben, het met de eer van anderen niet zoo nauw nemen (en daarmee dus tegelijk hun recht van spreken voor zichzélf verloren heb ben). Neem bijvoorbeeld het laatste hoofdarti kel in „Volk en Vaderland" en lees er de kwalificaties eens op na, die daarin over De Nederlandsche Unie en haar leiding staan. We doen slechts een greep. „sluw-Joodsche reactie", plagiaat", „ver- joodsche kwakzalvers", „volksbedriegers", „volksverraders", „huichelen"; avon turiers" Hoe'is het te rijmen, dat de N.S.B. zich- zelve vrééselijk verontwaardigd toont over de tot haar gerichte beschuldiging van landverraad en tegelijk een ander (die bo vendien met deze beschuldiging niets uitstaande heeft en haar zelfs verwerpt) van even erge dingen beticht, namelijk van „volksverraad" en van „volksbedrog", dat „de grootste misdaad is?" Zoo héél veel trekken we ons van deze lasterpraatjes heusch niet aan. Het kan echter zijn nut hebben, deze praatjes even vast te leggen". BIJNA 3H MILLIOEN ZOMERZEGELS VERKOCHT NETTO-OPBRENGST BIJNA 90.000 Volgens de voorloopige gegevens zijn dit jaar 3.376.925 zomerzegels verkocht, waarvan de opbrengst boven de frankeer- waarde bijna 90.000 bedraagt. Voor de afzonderlijke zegels zijn verkoch te aantallen en de opbrengst de volgende: 1H cent (toeslag IA ct.) 553.791 st. netto opbrengst 8.306.865; 2XA cent (toeslag 2A ct.) 456.786 st. netto opbrengst f 11.419.65; 3 ct. (toeslag 3 ct.) 560.665 st. netto opbr. 16.819.95; 5 ct (toeslag 3 ct.) 757.561 st. netto opbrengst 22.726.83; 7XA ct. (toeslag 2A. ct.) 606.591 st. netto opbr. 15.164.775; 12Yi ct. (toeslag 3H ct.) 441.531 st. netto opbrengst f 15.453.585. Totaal 3.376.925 st., netto opbrengst 89.891.655. Het gunstige eindresultaat dat nog 1277.18 boven de opbrengst van de zo merzegels van 1939 ligt is vooral aan de goede verkoop-cijfers van de eerste begin September j.l.' in omloop gebrachte V/2- centszegel te danken. Dat ondanks de zorgen van dezen oor logstijd en hoewel midden de verkooppe riode een tarief verhooging viel, de op brengst der zegels zoo gunstig is, stemt tot verheuging. De sociale en cultureele instel lingen, welke daarvan profijt trekken, wor den dank zij den aldus tot uiting gekomen burgerzin weder in gelegenheid gesteld haar werkzaamheid op de genoemde gebie den krachtdadig te bevorderen. GEEN TOEWIJZING VOOR NIEUWE CAFé'S "EN HOTELS. De directeur van het Rijksbureau voor het hotel-, café-, restaurant- en pension- bedrijf brengt, na overleg met het centraal distributiekantoor, ter kennis, dat met in gang van 15 November 1940 nieuw te ves tigen bedrijven op het gebied" van het ho tel-, café- en restaurantwezen niet kun nen rekenen op toewijzingen, respectieve lijk lossen bonnen voor gedistribueerd'e en te distribueeren artikelen. Belanghebben den kunnen zich tot het inwinnen van na dere inlichtingen wenden tot genoemd rijksbureau, Raamweg 14, 's-Gravenhage. OPENING VAN DE SPOORLIJN NIJMEGEN—ARNHEM. Naar wjj van officieele zijde vernemen, zal Zondag a.s. de electrische spoorlijn NijmegenArnhem geopend worden. Voorloop.» wordt een uur-dienst ingesteld. BROOD. Elk der met „15" genummerde bonnen van de broodkaart geeft gedurende de week van Maandag 18 November tot en met Zon dag 24 November a.s. recht op het koopen van 125 gram roggebrood of 100 gram an der brood. Voorts geeft elke der met „15" genum merde broodbonnen recht op het koopen van een rantsoen gebak. Dit omvat voor de hierna genoemde bakkerijproducten telkens ten minste het daarachter geplaatste aantal grammen: beschuit 75 gram, bisquits en wafels 90 gram, speculaas 140 gram, andere koekjes 200 gram, koek 160 gram, cake 300 gram, gevuld klein korstgebak (b.v. amandel- broodjes) 400 gram, gevuld groot korstgebak (b.v. boterlet ter) 500 gram, taart en gebakjes 600 gram. Voor geheel of ten deeie uit meel of bloem gebakken producten, welke hierboven niet genoemd zijn, geldt, dat een rantsoen een hoeveelheid omvat, waarin 70 gram meel of bloem is verwerkt. De op 24 November nog niet gebruikte bonnen, blijven voorts nog geldig geduren de de week van 25 November tot en met 1 December a.s., met dien verstande, dat zy gedurende laatstgenoemde week niet ge bruikt mogen worden voor het koopen van brood of gebak in hotels, restaurants e.d. KAAS. Gedurende het tijdvak van Maandag 18 November tot en met Zondag 24 November a.s. geeft de met „51" genummerde bon van het algemeen distributiebonboekje recht op het koopen van 100 gram kaas. De bonnen, welke op 24 November a.s. nog niet gebruikt zijn, blijven nog geiaig tot en met Zondag 1 December a.s., met dien verstande, dat deze bonnen gedurende de week van 25 No vember tot en met 1 December a.s. niet ge bruikt mogen worden ter verkrijging van kaas in hotels, restaurants, e.d. EIEREN. De met „64" genummerde bon van het al gemeen distributiebonboekje .geeft gedu rende het tijdvak van Maandag 18 Novem ber tot en met Zondag 24 November a.s. recht op het koopen van één ei. De bonnen, welke op 24 November nog niet gebruikt zijn blyven voorts geldig tot en met 1 De cember a.s., met dien verstande dat ook zij gedurende de week van 25 November tot en met 1 December a.s. niet gebruikt mo gen worden in hotels, restaurants e.d. VLEESCH. Van de vleeschkaart geeft gedurende het tijdvak van Maandag 18 November tot en met Zondag 24 November a.s. elk der vier met „09 Vleesch" gemerkte bonnen reoht op het koopen van 1ÖÓ gram vleesch, been inbegrepen, of een rantsoen vleesch waren. De met „09 Worst, vleeschwaren" gemerkte bon geeft gedurende dut tijdvak uitsluitend recht op het koopen van een rantsoen vleeschwaren. De bonnen, welke op 24 November a.s. nog niet gebruikt zijn, blijven nog geldig tot en met Zondag 1 December c.s. ook voor voor deze bonnen geldt, dat zij ge durende de tweede week van hun geldig heidsduur dus van 25 November tot en met 1 December as. niet gebruikt zul len mogen worden in hotels, restau rants e.d. Het rantsoen vleeschwaren, dat per bon kan worden gekocht bedraagt 75 gTam voor gerookt of gekookt varkens-, rund- of kalfs- vleessch en voor gerookte worstsoorten, 100 gram voor gekookte worstsoorte", rol pens en knakworst, 125 gram voor lever artikelen, tongen worst en nierbrood en 150 gram voor bloedworst. BEPERKING SERINGEN-CULTUUR. Tot vijftig1 procent van de normale productie. De Ned Sierteeltcentrale zal voor de cultuur-1941 van seringen een bepaling in de productie voorschrijven, hierop neer komende, dat slechts de helft van de trekbare struiken voor het seizoen 1940 1941 getrokken zal mogen gorden. Voor de overige vijftig procent trekbare struiken zal een vergoeding worden gege ven, terwijl tevens nader zal worden be paald, hoe ten opzichte van deze laatste struiken gehandeld zal moeten worden. XLVTI. STADSGEZIGHT No. 1. Wanneer een prijsvraag werd uitge schreven naar het schoonste stadsgezicht te Leiden, zou ik geen oogenblik aarze len of wankelen. Ons Leidsch gemeenbest is kwistig be deeld met vredige hofjes, vergeten bin nenplaatsen, verscholen stegen en met grachten, waarvan het water sinds eeuwen niet meer ververscht lijkt. Maar dergelijke idyllische en dikwijls muffe plekjes, die het oog ziet als een welgeslaagde-kleuren-photo, vallen buiten de bepalingen van een uit te schrijven prijsvraag naar stadsgezichten. Zy zijn niet representatief voor Leiden. Wij zou den er ons beiden voor schamen u en ik om aan kennissen een ansichtkaart te sturen van het Loridanshofje met daar op gedrukt: stadsgezicht te Leiden. De bekroonde inzendingen van de prijs vraag zouden een beeld moeten geven van Leiden, zooals het reilt en zeilt, van de bloeiende, levende stad, die haar roem vergaard heeft in het verleden en roem verovert in het heden. Zoover mij bekend, is het stadsgezicht, dat met de eerste prijs gaat strijken, nooit geschilderd (het leent zich daartoe mis schien minder goed; anders begrijp ik er niets van!) of gefotografeerd (daartoe leent het zich zeker niet). Het is een druk punt, midden in het wa ter en ombouwd met een grillig en gezel lig mengelmoes van stijlen. Het is Wanneer door deze lange om-den-tuin- leiding het vermoeden is gegroeid, dat de oplossing van de prijsvraag aan den grap- j pigen of bespottelijken kant is, moet ik daar met kracht tegen opkomen. De be kroning werd met volle verstand en rijpe ervaring toegekend aan de Kippenbrug. Vanaf de Kippenbrug (tusschen de twee Vrouwenstegen) heeft men een niet ge noeg te prijzen uitzicht op de Hoogstraat en op de splitsing van den Rijn. De grijze stad. Die, door den Rijn bespoeld, aan Maarne en Vliet gelegen, In vollen overvloed den room van 's Hemels, zegen Uit haar zoo vruchtbre streek, als zuivelrijk gewest Door ieder jaartij heen ziet vloeien in haar vest. Deze dichterlijke ontboezeming van J. de Kruyff past als bijschrift op het stads gezicht vanaf de Kippenbrug. Daar ligt het hart van de grijze stad open. Daar ligt dé Vischbrug, de „Groote Brugge", oudtijds de eenige vaste verbin ding over den Rijn aanvankelijk van hout, in de middeleeuwen reeds van steen. Deze verbinding was zoo belangrijk, dat alle 24 ambachten van Rijnland in het on derhoud moesten bijdragen. Daar steekt de Burcht zijn kroezelige kuif op boven een borstwering van win kelhuizen; daar sluit het scherpe, rijzige dak van de Hooglandsche kerk het pano rama af. Links, vooruitstekend in den Rijn, komt het „Huis ter Lucht" uit het water op. Vroeger ging het praatje, dat hier het kas teel der burggraven te zoeken was, doch deze legende is afdoende weerlegd. In het midden en rechts moderne hoog- opstevenende winkelpaleizen, die beide POSTBODE. Ik wil het vandaag opnemen voor de post. Het lijkt zoo gemakkelijk, dat ambt van postbode. Je (behoeft slechts het vermogen te hébben een adres op een brief of kaart te ontcijferen om deze daarna in een brievenbus te du wen en klaar is Kees. Je krijgt er een costuum bij met een cape voor het geval, dat het regent een leeren brieventasch, een stormlantaarn en een weeksalaris. Dat baantje lijkt niet kwaad. Vooral des zomers. Dan is wan delen een heel prettig ding. En nu heb ben wij gelezen, dat de directeur der P.T.T. de laatste bestelling ook nog wil afschaffen. Maar dat is gelukkig al weer tegengesproken. Niet, dat ik die men- schen hun rust-met-behoud-van salaris zou misgunnen. Het is waarlijk geen pretje om in een tijd, dat medeburgers van den wal in den sloot komen, met kattenoogen naar naambordjes en huis nummers te moeten turen, opdat de bewoner wete, dat het truitje dat tante Mina heeft gebreid de vreugde der ge- heele familie heeft ö:oen oplaaien. En daarvoor begeeft de postbode zich in le vensgevaar. Ik 'behoef slechts te denken aan deze Novemberstorm. Dat is ook geen pretje. En men kan wel zeggen, dat die men- schen gehard worden, zoo in wind en weer, en tegen den storm op te tornen en in een allerverschrikkelijkste regen rond te zeilen, maar ik zoü niet graag de berg zakdoeken wasschen van ver kouden postboden. En het is maar goed1, dat zij nu hulp krygen. Voor iederen postbode een leerling-assistent. Om de nummers af te roepen. En zijn collega aan z'n jasje te trekken als hij in het water wil stap pen. In den zomer is 't wel aardig. Maar nou is 't niks geen leuk baantje. Maar goed, dat de directeur-generadl zoo'n zorgzaam huisvader is. Dat zie je niet veel iby generaals. V tot de best-geslaagde voorbeelden van nieuwen zakelijken bouw kunnen worden gerekend, zonder zich te buiten te gaan aan „Neue Sachlichkeit". Op de Vischbrug werd vroeger visch verkocht maar bokking en haring wer den er aldus luidden de oude voor schriftenniet geduld. De brug was versierd met twee wapen zuilen: een schaap, dat de gekruiste sleu tels hield, en een leeuw of een dier wat erop lijkt, dat de tweeling-adelaars van Rijnland omklauwde. Deze wapens, op gedraaide zuilen van later datum, flankeeren thans de opgang naar de Burcht. Zij behooren echter thuis op de Vischbrug; het zou een daad van historische rechtvaardigheid zijn aan de „Groote Brugge" haar onderscheidingstee kenen terug te geven. Het raadsel, waar de Vischkapel haar plaats had (de vischverkoopcrs kwamen er vóór de markt begon, Mis hooren) is nog steeds niet opgelost. De plaats van de St. Hubertuskapel, welke in de Burgsteeg stond en waar de burggrafelijke familie kerkte, is zelfs géén raadsel; we weten slechts, dat er zulk een kapel geweest is, en alle verdere nasporingen zijn vruchte loos gebleven. VENATOR VAGANS. BULLITT AMBASSADEUR TE LONDEN? NEW YORK, 15 Nov. (D.N.B.) De „Asso ciated Press" meldt uit Washington, dat den vroegeren Amerikaanschen ambassa deur in Parijs, Bullitt ,de functie van am bassadeur in Londen is aangeboden. NIEUWE AARDSCHOKKEN IN BOEKAREST. BOEKAREST, 15 Nov. (D.N.B.) Gisteren om 16 uur 38 is in Boekarest een nieuwe aardbeving van de derde sterkte gevoeld. Voor zoover tot dusver bekend, is er ech ter niet opnieuw materieele schade aan gericht. Het grechtshof te Boekarest heeft thans ook de arrestatie van den architect en een ingenieur der bouwonderneming gelast, welke den ingestorten Carlton-wolken- krabber gebouwd heeft. Uit het puin van dit gebouw konden gistere nnog acht lij ken geborgen worden. Naar pas thans bekend wordt, is de weg van Kronstadt naar Buzau in het gebergte op een plek door de aardbeving over een lengte van 200 M, gespleten, zoodat het verkeer volkomen gestagneerd is. Verscheidene heuvels zijn gaan glijden en rotsblokken hebben de bedding van de rivier Buzau versperd. Uit de aardspleten dringt een grijze vloeibare stof. BRITSCH VRACHTSCHIP TOT ZINKEN GEBRACHT. BERLIJN, 15 Nov. (D.N.B.) Donderdag middag heeft een Duitsch gevechtsvlieg tuig, naar D.N.B. verneemt, weder een Britsch vrachtschop ten N.W. van Ierland tot zinken kunnen brengen. Het schip, dat een grootte had van ongeveer 5000 brt., kreeg een treffer in het achterschip en een treffei in de machinekamer, terwijl twee bommen vlak naast den scheepswand in sloegen. Het schip geraakte terstond in brand, maakte slagzij en begon te zinken. ENGELSCHE VERSPERRINGSBALLONS BOVEN ZWEDEN STOCKHOLM, 15 Nov. (D.N.B.) Het aantal naar Zweden afgedreven Britsche versperringsballons is gisteren en vandaag weer aanzienlijk geweest. Een ballon bleef bij Kristianstad in Zuid-Zweden aan een leidingdraad hangen. Uit verschillende plaatsen in Zuid-Zweden komen verder berichten over schade aan electrische lei dingen. In de buurt van Gotenburg heeft een troep kleine jongens in triomf een van de ballons weten te grijpen en in te leveren.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsche Courant | 1940 | | pagina 1