Zware storm
woedde over 't land
r Momentje,
DONDERDAG 14 NOVEMBER 1940 32ste Jaargang No. 9797
£eid&ehe(2oii/fccï/tit
Bureaus Papeagracfai 32.
Telefoon: Redactie 20015, Administratie 20935. DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN Giro 103003. Postbus 11.
De verkiezingsbelofte
van Roosevelt
Zal hij ze gestand doen
(Van onzen V.P.B.-medewerker)
WASHINGTON, November 1940
Moet de overwinning, die Roo
sevelt behaalde aan de stembus,
worden gezien in het licht van een
Pyrrhus-overwinning? Er bestaan
inderdaad aanwijzingen, die hier
op zouden kunnen duiden. Voor
een groot deel is dit te wijten aan
het systeem van de Amerikaarische
verkiezingen, dat een valsch beeld
geeft van de ware stemming.
Misschien is Roosevelt er wel trotsch op,
dat hij, na 39 Presidentsverkiezingen in de
geschiedenis van de Vereenigde beaten, als
31ste President het eerste hoofd van den
Amerikaanscnen staat is geweest, dat m
weerwil van de traditie een derde ambts
periode zal vervullen.
Doch de president zal zeer zeker met
alleen kennis nemen van de getallen der
kiesmannen, die voor of tegen hem heb
ben gestemd. Deze verhouden zich m
groote trekken als 5 tegen 1 ten gunste
van Roosevelt. Deze cijiers en deze ver
houding geven een geheel valscn beeld van
het eigenlyke resultaat van de verxiezm-
gen. Dit is te wijten aan "het merkwaardige
Ameriüaansche kies-systeem, dat bij de
verkiezing van een President een geheel
verkeerde voorstelling geeft van den uit
slag der volksstemming. Want zooais
reeds meermalen is uiteengezet bij het
weergeven van de ingewikkeldheid van dit
systeem die kiesmannen, die in een be
paald kiesdistrict de meerderheid vérwer-
ven voor hun partij, geven voor hun candi-
daat niet alleen die stemmen op, die in
werkelijkheid op hen zijn uitgebraacht,
doch de gezamenlijke in hun 'kiesdistrict
uitgebrachte stemmen, onverschillig, hoe
groot het aantal stemmen is, dat op den
tegencandidaat is uitgebracht.
Roosevelt had de beste kansen.
Het gevolg van een en ander is, dat de
geringe meerderheid, waarmede Roosevelt
het pleit heeft gewonnen, bij een directe
verkiezing zeer twijfelacntig zou zijn ge
weest. De Presidentsverkiezingen in de
Vereenigde Staten zijn, zooais uit alles
blijkt, in de eerste plaats een binnenlanU-
sche aangelegenheid van de Noord-Ameri
kanen. Lr zyn evenwel twee dingen, die
men bij de beoordeeling van het resultaat
der verkiezingen niet uit het oog moet
verliezen. In de eerste plaats had de oude
(eh nieuwe) President de beschikking over
het geheele geweldige propaganda-appa-
raat niet alleen van de democratische
party, doch vóór alles ook van de Ameri-
kaansche Bonasregeering.
Verder moet men beaenken, dat Roose
velt sedert acht jaar een persoonlijkheid is
geworden van wereldbekendheid, terwijl
zyn tegenstander Willkie eerst sedert het
begin van den verkiezingsstrijd in zijn
eigen land geleidelijk te voorschijn is ge
treden uit een volstrekte anonimiteit. En
in de tweede plaats moeten wij er hier
nogmaals aan herinneren, dat Roosevelt bij
zijn eerste verkiezing de grootste meerder
heid van stemmen op zich wist te vereeni
gen, waarmede ooit een President van de
Vereenigde Staten is gekozen en dat hij
zelfs bij zijn eerste herkiezing nog altijd
zegevierde mét een meerderheid van 10
millioen stemmen.
Het resultaat van de tweede
herkiezing.
Thans echter, nu het ging om zyn tweede
herkiezing, heeft zich een zoo sterke daling
van het aantal democratische stemmen ge
openbaard in de volksvertegenwoordiging,
dat Roosevelt er nog juist een krappe
meerderheid heeft weten te halen. Hierbij
zij opgemerkt dat deze vertegenwoordigers
niet, zooals de President, indirect, doch
direct worden gekozen. In 1936 telden de
democraten in de volksvertegenwoordiging
nog 61 van het totaal aantal stemmen,
docht thans niet meer dan 55 De ver
sterking van de republikeinsche oppositie
tegen Roosevelt is dus zeer aanzienlijk; en
dit valt vooral in het oog, wanneer men
bedenkt, dat Roosevelt bij de verkiezin
gen verreweg de meeste kansen had.
Zijn tegenstander, Willkie, die zich van
transportarbeider heeft weten op te wer
ken tot industrieel, zal thans niet eer dan
over op zijn vroegst vier jaar gelegen
heid krijgen, om zijn populariteit opnieuw
in de waagschaal te stellen. En dan zal
hij als die verkiezingen in .gunstigen
zin voor hem uitvallen ook gelegenheid
hebben om de wet in te dienen, die hy in
een van zijn laatste verkiezingsredevoerin
gen verklaard had, als eerste teeken van
WAT ANDERE BLADEN
SCHRIJVEN
WERKELIJKHEIDSBESEF.
Onder dezen titel schryft De Neder
lander een vermaan om de tengevolge
van den oorlog noodzakelijke maatregelen
van distributie en anderen aard niet
mooier voor te stellen dan zy zijn:
„In verschillende persuitlatingen der
laatste maanden klinkt een geforceerd op
timisme door, dat juist omdat het ge
forceerd is onwaarachtig aandoet en
door „the man in the street" met onfeil
bare intuïtie als zoodanig wordt herkend
„De Nederlander" betoogt:
„Wij willen geenszins een dof berustend
pessimisme in die uitingen prediken. Daar
voor is ondanks alle leed, dat over land en
volk kwam, Goddank nog geen aanleiding.
Maar tusschen het eene en het andere
uiterste is een middenweg, die o.i. vaker
gevolgd zou kunnen worden.
Als men, om bij de distributiemaatrege
len als voorbeeld te blijven, de uiteenzet
ting van den directeur van het Centrale
Distributiekantoor naar aanleiding van de
nieuwe distributiemaatregelen leest, dan
kan men de redeneering: gebak enz. op den
bon om de opgroeiendé jeugd een extra
broodrantsoen te kunnen geven, volledig
en zonder morren aanvaarden. Zoo goed
als het betoog, dat wij door één ei per week
te krijgen, aan zieken en zwakken vol
doende eieren bezorgen.
Maar als men dan de toevoeging leest
dat als men dit bedenkt „wellicht bet ge
not van het Zondagsche ei grooter is", dan
is die redeneering te simplistisch-optimis-
tisch en kan hoogstens wrevel verwekken,
waar tevredenheid verwacht werd.
Nog sterker geldt dit voor de uitlating,
waarin het verkoopverbod van peulvruch
ten „een hoopvol geluid" genoemd wordt.
Deze, op de persconferentie zelf al para
doxaal genoemde stelling werd als volgt
„bewezen": „Een sperverbod kan twee din
gen beteekenen: óf het is uit met den ver
koop óf binnenkort krijgen we distributie.
Vooral voor peulvruchten, waarvoor het
laatste geldt, beteekent dit in distributie
brengen goed nieuws. Immers nu kan men
binnenkort den nieuwen oogst tegemoet
zien".
Wij vragen ons hierbij toch wel af of
zonder distributie die nieuwe oogst soms
niet tegemoet gezien had kunnen wor
den!
JPp zichzelve zijn deze voorbeelden niet
zoo belangrijk. Maar als symptoom van de
hierboven geschetste neiging zijn zij 't web
Laat men en dit geldt zeker ook de
pers in dezen tijd de zaken niet leelij-
ker, maar ook niet mooier voorstellen dan
zij zijn. Laat men nuchter en waar zijn.
Daarmede is ons volk het meest gebaat".
ANDERE BEPALINGEN OMTRENT DE
BRANDSTOFENDISTRIBUTIE
Het Departement van Handel, Nijverheid
en Scheepvaart ontving van verschillende
zijden het verzoek voor zieken en ouden
van dagen extra brandstoffen ter beschik
king te stellen. Het vraagstuk werd van
alle kanten bezien maar tenslotte moest
worden besloten, dat ten behoeve van de
ze categorie geen brandstoffen konden
worden toegewezen boven de normale hoe
veelheid.
Wel kon worden beslist, dat bij bevalling
recht op extra brandstoffen bestaat. De
hiervoor benoodigde bonnen kunnen op
het plaatselijk distributiekantoor in ont
vangst worden genomen op vertoon van de
distributiestamkaart, welke bij de geboor
te-aangifte wordt overhandigd. De over
legging van een doktersattest is derhalve
onder deze omstandigheden niet vereischt.
Voor een woonhuis, dat met haarden of
kachels wordt verwarmd, worden twee
periode-bonnen, voor huizen met een cen
trale verwarming vier periodebonnen extra
verstrekt.
zijn Presidentieele waardigheid te zullen
indienen, namelijk: dat geen enkele Ame
rikaan langer dan hoogstens gedurende
twee ambtsperioden de functie van Pre
sident van de Vereenigde Staten zou mogen
uitoefenen.
De proef op de som.
Thans zal moeten blijken, of de ver
zekering, die Roosevelt zoo vaak heeft ge
geven in zijn verkiezingsredevoeringen,
namelijk dat het zijn voortdurende streven
zou zijn, Amerika buiten de verschrikkin
gen van den oorlog te houden, méér is dan
louter verkiezings-propaganda. Het is on
getwijfeld ook en vooral op grond van dat
motief, dat een groot deel van het Ameri-
kaansche volk zijn stem op hem heeft uit
gebracht. Moge Roosevelt derde ambts
periode deze woorden, welke op zoo tref
fende wijze uitdrukking geven aan hetgeen
de groote meerderheid van het Amerikaan-
sche volk denkt en wenscht, niet te schan
de maken!
Kerken te Weert en Oss
beschadigd
De zware storm, welke vannacht bo
ven ons land woedde, heeft op talrijke
plaatsen zware schade aangericht. Voor
al in Brabant raasde de wind zoo hevig,
dat velen den nacht gekleed in de huis
kamers hebben doorgebracht, om bij ge
vaar onmiddellijk naar buiten te ktinnen
vluchten.
Het Oostelijk deel van deze provincie
kreeg het het zwaarst te verduren. Te
Weert stortte de prachtige, oude Marti
nitoren gedeeltelijk i*; terwijl ook aan
de Majellakerk te Oss ernstige schade
werd aangericht.
Te Oss woedde de storm met ongeken
de kracht en vele bewoners hebben gedu
rende den nacht geen oog dicht kunnen
doen. Bij de eerste, hevige windvlagen
werden boomen Ontworteld en vlogen de
dakpannen van de huizen, zoodat de stra
ten weldra met scherven waren bezaaid.
De voornaamste schade kreeg de R.K. St.
Gerardus Majellakerk, welke op den hoek
van den Berchumscheweg en den Linkens-
weg staat. Een stormvlaag lichtte een stuk
van circa 50 M2. uit het dak en slingerde
leien en daklijst tot ver in de omgeving
weg.
- Het woonhuis van de familie Heymans
aan den Berchumscheweg kon eveneens de
kracht van den wind geen weerstand bie
den en stortte nagenoeg geheel in, terwijl
ook op tal van andere plaatsen in de ge
meente huizen werden beschadigd. Ook in
de omgeving van Oss werd schade aange
richt in het bijzonder aan boerenbedrijven.
Men had zich echter op het ergste voorbe
reid, zoodat nergens persoonlijke ongeluk
ken zyn voorgevallen.
De schade aan den Martinus-toren.
Nader wordt nog gjmeld:
Hedenmorgen om tien minuten voor zes
zag een postbode t«\ weert die bezig was
met het lichten der* uussen, den Martinus-
toren in den zwaren storm wankelen.
Langzaam begon het negentig meter hooge
gevaarte over te hellen, het brak in twee
stukken en het bovenste vijftig meter hoo
ge stuk stortte neer.
Het hevige gekraak en het donderend ge
weld door neerstortende balken en steenen
werd overstemd door het loeien van den
storm, welke de enorme stofwolk tot ver
buiten de stad meevoerde. De brokstuk
ken. kwamen bij het hotel „De Vesper" op
het Korenmarktplein terecht, welk gebouw
dat eigendom is van den heer v. d. Eijn-
den van voren geheel werd vernield.
De bewoners van het hotel konden het ge
bouw aan de achterzijde ontvluchten, het
geen tevens het geval was met de bewo
ners van de naastgelegen huizen, de fami
lies Bergmans, Teunissen en Arts, van wie
eveneens geen enkel lid verwondingen op
liep.
Ondanks het zware weer rukten onmid
dellijk de gepieentelyke herstellingsdienst
en de opbouwdienst uit, om mogelijke
slachtoffers uit het puin te bevrijden. „Het
was verschrikkelijk" vertelde ons een der
helpers. „De storm raasde en huilde over
het Marktplein, waar dakpannen als stuk
ken papier rondvlogen en stukken hout en
planken van den vernielden toren door de
lucht suisden. Het bleek gelukkig al spoe
dig, dat geen slachtoffers te betreuren wa
ren. Een der gasten van het hotel bevond
zich om kwart over zes nog in het inge
drukte huis, maar spoedig kon hij worden
bevryd.
Bij het aanbreken van4 den dag aan
schouwde men een troostelooze ruine. Van
den toren stond nog slechts het veertig me
ter hooge steenen onderstuk, dat uit 1500
dateert.
In de jaren 18881889 werd het neer
gestorte bovenstuk op het toen bestaande
gedeelte gebouwd. Dit bovenstuk werd ver
vaardigd uit houten binten en afgedekt
met lei. Tevens bracht men een fraaien
koepel aan, welke eenige jaren geleden met
roodkoperen platen werd belegd. Thans is
dit fraaie, slanke bovenstuk een chaos van
planken, balken en leien. Bij het neerstor
ten schijnt het gevaarte door zijn eigen-
gewicht in tweeën gebroken te zijn, waar
aan het ongetwijfeld te danken is, dat
geen menschenlevens zijn te betreuren.
De materieele schade is aanzienlijk, het
valt te betwijfelen of de toren, de trots
van Midden-Limburg, in den oorspronke-
lijken staat zal kunnen worden opgebouwd.
Ook de omgeving van Weert is door den
storm geteisterd. Van vele boerderijen en
huizen werden de daken vernield, terwijl
het ongedorschte koren, dat in mijten op
het veld stond, uiteen gerukt en tot ver in
het veld werd verspreid, hetgeen een flin
ke schadepost beteekent voor de boeren
bevolking. In de gemeente Rosmalen werd
groote materieele schade aangericht Nage
noeg geen enkele woning is gespaard ge
bleven. Hier werden dakpannen en dak
goten afgerukt eri sloegen antennepalen
om. Omgewaaide boomen kwamen dwars
over den weg te liggen. Vooral in de Mo
lenstraat heeft de storm huisgehouden.
Hier is geen enkele woning gespaard ge
bleven. Een tweetal schuren aan den Mo
lenhoek ligt tegen den grond. Persoonlijke
ongelukken deden zich niet voor, doch de
materieele schade is aanzienlijk.
Te Utrecht is een groote reclameschut
ting op het Vreeburg met donderend ge
raas omgewaaid. In het Wilhelminapark
werd een aantal boomen ontworteld.
Boom valt op woonscheepje. Twee
oudjes in het water.
Een tragisch voorval heeft zich afge
speeld op de Vecht bij de Kloosterlaan. Op
enkele meters van den kant lag een woon
schuit je gemeerd, waarin een echtpaar
woonde. De vrouw is 69, de man 70 jaar
oud. Door den storm woei een boom langs
den kant om en kwam precies op het
schuitje terecht. Door den geweldigen slag
raakte het lek en begon te zinken. In
nachtgewaad vluchtte het echtpaar naar
dek,'doch in het donker hadden zij geen ge
legenheid om aan wal te stappen. Steeds
meer zakte het woonschuitje in de diepe
Vecht en met den dood voor oogen riepen
de menschen, die inmiddels tot den hals
in het water stonden, om hulp. Omwonen
den trachtten de oude menschen te red
den, doch eerst nadat het echtpaar eenige
uren in het water had doorgebracht kon het
worden gered.
De oudjes waren er ernstig aan toe. Per
auto van den G.G. en G.D. zyn zij naar
het stads- en academisch ziekenhuis ver
voerd, waar zij ter verpleging zijn opgeno
men.
Stormschade in de Rotterdam-
sche haven.
Tengevolge van den stormwind zyn van
morgen in de Rotterdamsche havens eenige
binnenschepen op drift geslagen, terwyl
een scheepje, 214 tons metende, aan de
Boompjes te Rotterdam is gezonken. Dit
was het scheepje „Vriendschap", schipper
Vroom, dat den vorigen avond met puin was
geladen. Door het binnenkomende water is
het scheepje gezonken en tengevolge van
het ruwe weer heeft men nog geen pogin
gen in het werk kunnen stellen, het vaartuig
te lichten.
Eeh aantal binnenschepen, waaronder
eenige sleepschepen, zijn vanmorgén vroeg
op drift geslagen en enkele zijn onder de
Maasbruggen door de rivier op gedreven.
Zoowel de havendienst als de rivierpolitie
is uitgevaren, om de vluchtelingen op te
sporen en ze te bestemder plaatse terug
te brengen.
Het melkverbruik
Maatregelen tegen toename
ervan
Van regeeringszijde is aan de Alge-
meene Vereeniging voor Melkvoorzie-
ning (A.V.M.) medegedeeld, dat het in
de huidige omstandigheden noodzake
lijk is gebleken, stijging van het melk
verbruik, als gevolg van de distributie
van vele andere levensmiddelen, te
voorkomen, het voorshands aan de
A.M.V. overlatende, om binnen haar
werkgebied de daartoe strekkende
maatregelen té treffen.
Dientengevolge heeft het bestuur der
A.M.V. het noodig geacht, de bij de ver
eeniging aangeslotenen en dat zijn
alle melkhandelaren te verbieden,
meer melk en melkproducten af te le
veren dan zij normaal deden.
De melkhandel is derhalve slechts in
staat in normale hoeveelheden te leve
ren. Grootere bestellingen zal hij als
regel moeten weigeren.
Het publiek dient in dat geval te be
seffen, dat den leverancier geen ver
wijt mag treffen omdat zijn weigering
slechts gevolg is van de door de A.VJM.
noodzakelijk getroffen maatregelen.
BESTEMMING DER MELK
Het Rijksbureau voor de voedselvoor
ziening in oorlogstijd maakt bekend, dat
op Donderdag 14 November 1940 in wer
king treedt het Crisis-Zuivelbesluit 1940
(bestemming der melk), waarin aan de
Nederlandsche Zuivelcentrale de bevoegd
heid wordt verleend om aan producenten
van boter, kaas, melkproducten en caseine
ren voor consumptie, teneinde tekorten in
de verplichting op te leggen, melk te leve-
de consumptiemelkvoorziening te kunnen
voorkomen. Door den secretaris-generaal
van het Departement van Landbouw en
Visscherij zullen prijzen voor deze leve
ringen worden vastgesteld.
Het ligt in de bedoeling, dat de centrale
van haar bevoegdheid in de eerste plaats
gebruik maakt, ten aanzien van condens-
fabrieken. Mocht de voorziening in con-
sumptiemelk zulks noodzakelijk maken,
dan zal ook aan andere producenten de
verplichting tot inlevering van melk voor
de consumptie worden op^e'egd.
VAN LICHT EN DUISTERNIS
De verduistering van winkels is
een probleem, dat wel vele nering
doenden tot wanhoop moet brengen.
Het eenvoudigste is natuurlijk het
licht uit en de deur dicht te doen,
maar als alle winkeliers deze oplos
sing als de eenig afdoende zouden
aanvaarden, ontwricht men het be
drijfsleven zegt mijn collega van
economie. Dus zoeken winkeliers naar
een oplossing en somtijds ontdekt men
er een, die luide getuigt van het genie
van de vindster of vinder. Want het
zijn niet altijd mannen, die zaken
drijven en hun vernuft laten spelen
over vele moeilijkheden.
In het duister van den avond stap
ik bij mijn sigaretten leverancierster
binnen. U kent haar. Zij zou het mij
toegedachte rantsoen verdedigen als
een leeuwin haar welpen. Ze heeft de
mogelijkheid van het naar buiten
stralen van het licht, als de deur ge
opend wordt, op ingenieuze wijze op
gelost.
Als ik de deur open, gaat het licht
uit; als ik de deur daarna achter mij
sluit, gaat het weer aan. Ik glimlach
over zooveel listigheid en krijg mijn
portie.
Wel lijkt mij deze oplossing voor
een slager bijvoorbeeld minder aan
bevelenswaardig, maar met het oog op
myn "rantsoen aan sigaretten noem ik
haar geniaal.
Een andere oplossing zag ik op een
plaatje in een krant. Dat toonde ons
hoe een caféhouder ook al zoo'n
weldoener der menschheid voör zijn
deur een rieten lichtsluis had aan
gebracht, waardoor geen verboden
lichtschijnsels over de straat konden
spelen, maar waardoor tevens zijn
localiteit het aanzien had gekregen
van een Indianen-wigwan.
Deze oplossing bepleit ik voor alle
winkels. Ten behoeve der jeugd.
Laten onze steden maar het aanzien
krijgen van een Indianenreservaat.
Wij zullen ons rustiger voelen, ver van
het strijdgewoel. De jeugd zal wel
zorgen met pijl en boog en oorlogs
kreet, dat wij deze tijden niet ver
geten.
VJ
Boter en vetten
Ook margarine op bon 17
De secretaris-generaal waarnemend
hoofd van het Departement van Landbouw
en Visscherij maakt bekend, dat met be
trekking tot boter en margarine een wijzi
ging in de distributie is gebracht, welke
van belang is voor de houders van boter-
kaarten.
Gedurende het tijdvak van Zaterdag 16
November tot en met Vrijdag 22 November
a.s. geeft de met „17" genummerde bon
van de boterkaart niet uitsluitend
recht op het koopen van een half pond
boter, maar naar keuze van den gebrui
ker 'Op het koopen van een half pond
boter o f een half pond margarine.
De aandacht wordt er met nadruk op ge
vestigd, dat het in het voornemen ligt, de
ze faciliteit uitsluitend voor bepaaldelijk
daartoe aangewezen bonnen van de boter
kaart te verleenen. Men meene dus niet, dat
in den vervolge op de boterkaart steeds
naar keuze boter of margarine verkrijg
baar zal zijn.
Ook de met „17" genummerde bon van
de vetkaart geeft gedurende genoemd
tijdvak recht op het koopen van een half
pond boter of een half pond margarine.
De bonnen, die op 22 November a.s. nog
niet gebruikt zijn, blijven voorts nog gel
dig tot en met Vrijdag 29 November a.s.
tot laatstgenoemden datum kan bon „17"
van de boterkaart dus gebruikt worden
voor het koopen van boter o f margarine.
De detaillisten, die opplakvellen met
bonnummer „17" van de boterkaart in
leveren, zullen van den distributiedienst
een toewijzing „margarine" ontvangen. De
ze toewijzing geeft recht op Ret koopen
van margarine o f boter, dan wel van elke
soort een bepaald gedeelte, naar keuze van
den detaillist. De handelaren dienen er bij
de bevoorrading van hun bedrijf rekening
mede te houden, dat het voornemen is, in
de naaste toekomst nog een of meer bon
nen van de boterkaart aan te wijzen voor
het koopen van boter of margarine naar
keuze.
DE BOTVISSCHER1J
De secretaris-generaal, waarnemend
hoofd van het Departement van Land
bouw en Visscherij heeft bepaald, dat met
afwijking van het voorgeschrevene in art.
24 van het Zeeuwsche-stroom reglement
tot en met 15 Maart 1941 zal zijn toegestaan
de botvisschery uit te oefenen en deze
vischsoort bij zich te hebben' of in een
vaartuig, bun of klaar voorhanden te heb
ben.