Zware storm woedde over 't land r Momentje, DONDERDAG 14 NOVEMBER 1940 32ste Jaargang No. 9797 £eid&ehe(2oii/fccï/tit Bureaus Papeagracfai 32. Telefoon: Redactie 20015, Administratie 20935. DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN Giro 103003. Postbus 11. De verkiezingsbelofte van Roosevelt Zal hij ze gestand doen (Van onzen V.P.B.-medewerker) WASHINGTON, November 1940 Moet de overwinning, die Roo sevelt behaalde aan de stembus, worden gezien in het licht van een Pyrrhus-overwinning? Er bestaan inderdaad aanwijzingen, die hier op zouden kunnen duiden. Voor een groot deel is dit te wijten aan het systeem van de Amerikaarische verkiezingen, dat een valsch beeld geeft van de ware stemming. Misschien is Roosevelt er wel trotsch op, dat hij, na 39 Presidentsverkiezingen in de geschiedenis van de Vereenigde beaten, als 31ste President het eerste hoofd van den Amerikaanscnen staat is geweest, dat m weerwil van de traditie een derde ambts periode zal vervullen. Doch de president zal zeer zeker met alleen kennis nemen van de getallen der kiesmannen, die voor of tegen hem heb ben gestemd. Deze verhouden zich m groote trekken als 5 tegen 1 ten gunste van Roosevelt. Deze cijiers en deze ver houding geven een geheel valscn beeld van het eigenlyke resultaat van de verxiezm- gen. Dit is te wijten aan "het merkwaardige Ameriüaansche kies-systeem, dat bij de verkiezing van een President een geheel verkeerde voorstelling geeft van den uit slag der volksstemming. Want zooais reeds meermalen is uiteengezet bij het weergeven van de ingewikkeldheid van dit systeem die kiesmannen, die in een be paald kiesdistrict de meerderheid vérwer- ven voor hun partij, geven voor hun candi- daat niet alleen die stemmen op, die in werkelijkheid op hen zijn uitgebraacht, doch de gezamenlijke in hun 'kiesdistrict uitgebrachte stemmen, onverschillig, hoe groot het aantal stemmen is, dat op den tegencandidaat is uitgebracht. Roosevelt had de beste kansen. Het gevolg van een en ander is, dat de geringe meerderheid, waarmede Roosevelt het pleit heeft gewonnen, bij een directe verkiezing zeer twijfelacntig zou zijn ge weest. De Presidentsverkiezingen in de Vereenigde Staten zijn, zooais uit alles blijkt, in de eerste plaats een binnenlanU- sche aangelegenheid van de Noord-Ameri kanen. Lr zyn evenwel twee dingen, die men bij de beoordeeling van het resultaat der verkiezingen niet uit het oog moet verliezen. In de eerste plaats had de oude (eh nieuwe) President de beschikking over het geheele geweldige propaganda-appa- raat niet alleen van de democratische party, doch vóór alles ook van de Ameri- kaansche Bonasregeering. Verder moet men beaenken, dat Roose velt sedert acht jaar een persoonlijkheid is geworden van wereldbekendheid, terwijl zyn tegenstander Willkie eerst sedert het begin van den verkiezingsstrijd in zijn eigen land geleidelijk te voorschijn is ge treden uit een volstrekte anonimiteit. En in de tweede plaats moeten wij er hier nogmaals aan herinneren, dat Roosevelt bij zijn eerste verkiezing de grootste meerder heid van stemmen op zich wist te vereeni gen, waarmede ooit een President van de Vereenigde Staten is gekozen en dat hij zelfs bij zijn eerste herkiezing nog altijd zegevierde mét een meerderheid van 10 millioen stemmen. Het resultaat van de tweede herkiezing. Thans echter, nu het ging om zyn tweede herkiezing, heeft zich een zoo sterke daling van het aantal democratische stemmen ge openbaard in de volksvertegenwoordiging, dat Roosevelt er nog juist een krappe meerderheid heeft weten te halen. Hierbij zij opgemerkt dat deze vertegenwoordigers niet, zooals de President, indirect, doch direct worden gekozen. In 1936 telden de democraten in de volksvertegenwoordiging nog 61 van het totaal aantal stemmen, docht thans niet meer dan 55 De ver sterking van de republikeinsche oppositie tegen Roosevelt is dus zeer aanzienlijk; en dit valt vooral in het oog, wanneer men bedenkt, dat Roosevelt bij de verkiezin gen verreweg de meeste kansen had. Zijn tegenstander, Willkie, die zich van transportarbeider heeft weten op te wer ken tot industrieel, zal thans niet eer dan over op zijn vroegst vier jaar gelegen heid krijgen, om zijn populariteit opnieuw in de waagschaal te stellen. En dan zal hij als die verkiezingen in .gunstigen zin voor hem uitvallen ook gelegenheid hebben om de wet in te dienen, die hy in een van zijn laatste verkiezingsredevoerin gen verklaard had, als eerste teeken van WAT ANDERE BLADEN SCHRIJVEN WERKELIJKHEIDSBESEF. Onder dezen titel schryft De Neder lander een vermaan om de tengevolge van den oorlog noodzakelijke maatregelen van distributie en anderen aard niet mooier voor te stellen dan zy zijn: „In verschillende persuitlatingen der laatste maanden klinkt een geforceerd op timisme door, dat juist omdat het ge forceerd is onwaarachtig aandoet en door „the man in the street" met onfeil bare intuïtie als zoodanig wordt herkend „De Nederlander" betoogt: „Wij willen geenszins een dof berustend pessimisme in die uitingen prediken. Daar voor is ondanks alle leed, dat over land en volk kwam, Goddank nog geen aanleiding. Maar tusschen het eene en het andere uiterste is een middenweg, die o.i. vaker gevolgd zou kunnen worden. Als men, om bij de distributiemaatrege len als voorbeeld te blijven, de uiteenzet ting van den directeur van het Centrale Distributiekantoor naar aanleiding van de nieuwe distributiemaatregelen leest, dan kan men de redeneering: gebak enz. op den bon om de opgroeiendé jeugd een extra broodrantsoen te kunnen geven, volledig en zonder morren aanvaarden. Zoo goed als het betoog, dat wij door één ei per week te krijgen, aan zieken en zwakken vol doende eieren bezorgen. Maar als men dan de toevoeging leest dat als men dit bedenkt „wellicht bet ge not van het Zondagsche ei grooter is", dan is die redeneering te simplistisch-optimis- tisch en kan hoogstens wrevel verwekken, waar tevredenheid verwacht werd. Nog sterker geldt dit voor de uitlating, waarin het verkoopverbod van peulvruch ten „een hoopvol geluid" genoemd wordt. Deze, op de persconferentie zelf al para doxaal genoemde stelling werd als volgt „bewezen": „Een sperverbod kan twee din gen beteekenen: óf het is uit met den ver koop óf binnenkort krijgen we distributie. Vooral voor peulvruchten, waarvoor het laatste geldt, beteekent dit in distributie brengen goed nieuws. Immers nu kan men binnenkort den nieuwen oogst tegemoet zien". Wij vragen ons hierbij toch wel af of zonder distributie die nieuwe oogst soms niet tegemoet gezien had kunnen wor den! JPp zichzelve zijn deze voorbeelden niet zoo belangrijk. Maar als symptoom van de hierboven geschetste neiging zijn zij 't web Laat men en dit geldt zeker ook de pers in dezen tijd de zaken niet leelij- ker, maar ook niet mooier voorstellen dan zij zijn. Laat men nuchter en waar zijn. Daarmede is ons volk het meest gebaat". ANDERE BEPALINGEN OMTRENT DE BRANDSTOFENDISTRIBUTIE Het Departement van Handel, Nijverheid en Scheepvaart ontving van verschillende zijden het verzoek voor zieken en ouden van dagen extra brandstoffen ter beschik king te stellen. Het vraagstuk werd van alle kanten bezien maar tenslotte moest worden besloten, dat ten behoeve van de ze categorie geen brandstoffen konden worden toegewezen boven de normale hoe veelheid. Wel kon worden beslist, dat bij bevalling recht op extra brandstoffen bestaat. De hiervoor benoodigde bonnen kunnen op het plaatselijk distributiekantoor in ont vangst worden genomen op vertoon van de distributiestamkaart, welke bij de geboor te-aangifte wordt overhandigd. De over legging van een doktersattest is derhalve onder deze omstandigheden niet vereischt. Voor een woonhuis, dat met haarden of kachels wordt verwarmd, worden twee periode-bonnen, voor huizen met een cen trale verwarming vier periodebonnen extra verstrekt. zijn Presidentieele waardigheid te zullen indienen, namelijk: dat geen enkele Ame rikaan langer dan hoogstens gedurende twee ambtsperioden de functie van Pre sident van de Vereenigde Staten zou mogen uitoefenen. De proef op de som. Thans zal moeten blijken, of de ver zekering, die Roosevelt zoo vaak heeft ge geven in zijn verkiezingsredevoeringen, namelijk dat het zijn voortdurende streven zou zijn, Amerika buiten de verschrikkin gen van den oorlog te houden, méér is dan louter verkiezings-propaganda. Het is on getwijfeld ook en vooral op grond van dat motief, dat een groot deel van het Ameri- kaansche volk zijn stem op hem heeft uit gebracht. Moge Roosevelt derde ambts periode deze woorden, welke op zoo tref fende wijze uitdrukking geven aan hetgeen de groote meerderheid van het Amerikaan- sche volk denkt en wenscht, niet te schan de maken! Kerken te Weert en Oss beschadigd De zware storm, welke vannacht bo ven ons land woedde, heeft op talrijke plaatsen zware schade aangericht. Voor al in Brabant raasde de wind zoo hevig, dat velen den nacht gekleed in de huis kamers hebben doorgebracht, om bij ge vaar onmiddellijk naar buiten te ktinnen vluchten. Het Oostelijk deel van deze provincie kreeg het het zwaarst te verduren. Te Weert stortte de prachtige, oude Marti nitoren gedeeltelijk i*; terwijl ook aan de Majellakerk te Oss ernstige schade werd aangericht. Te Oss woedde de storm met ongeken de kracht en vele bewoners hebben gedu rende den nacht geen oog dicht kunnen doen. Bij de eerste, hevige windvlagen werden boomen Ontworteld en vlogen de dakpannen van de huizen, zoodat de stra ten weldra met scherven waren bezaaid. De voornaamste schade kreeg de R.K. St. Gerardus Majellakerk, welke op den hoek van den Berchumscheweg en den Linkens- weg staat. Een stormvlaag lichtte een stuk van circa 50 M2. uit het dak en slingerde leien en daklijst tot ver in de omgeving weg. - Het woonhuis van de familie Heymans aan den Berchumscheweg kon eveneens de kracht van den wind geen weerstand bie den en stortte nagenoeg geheel in, terwijl ook op tal van andere plaatsen in de ge meente huizen werden beschadigd. Ook in de omgeving van Oss werd schade aange richt in het bijzonder aan boerenbedrijven. Men had zich echter op het ergste voorbe reid, zoodat nergens persoonlijke ongeluk ken zyn voorgevallen. De schade aan den Martinus-toren. Nader wordt nog gjmeld: Hedenmorgen om tien minuten voor zes zag een postbode t«\ weert die bezig was met het lichten der* uussen, den Martinus- toren in den zwaren storm wankelen. Langzaam begon het negentig meter hooge gevaarte over te hellen, het brak in twee stukken en het bovenste vijftig meter hoo ge stuk stortte neer. Het hevige gekraak en het donderend ge weld door neerstortende balken en steenen werd overstemd door het loeien van den storm, welke de enorme stofwolk tot ver buiten de stad meevoerde. De brokstuk ken. kwamen bij het hotel „De Vesper" op het Korenmarktplein terecht, welk gebouw dat eigendom is van den heer v. d. Eijn- den van voren geheel werd vernield. De bewoners van het hotel konden het ge bouw aan de achterzijde ontvluchten, het geen tevens het geval was met de bewo ners van de naastgelegen huizen, de fami lies Bergmans, Teunissen en Arts, van wie eveneens geen enkel lid verwondingen op liep. Ondanks het zware weer rukten onmid dellijk de gepieentelyke herstellingsdienst en de opbouwdienst uit, om mogelijke slachtoffers uit het puin te bevrijden. „Het was verschrikkelijk" vertelde ons een der helpers. „De storm raasde en huilde over het Marktplein, waar dakpannen als stuk ken papier rondvlogen en stukken hout en planken van den vernielden toren door de lucht suisden. Het bleek gelukkig al spoe dig, dat geen slachtoffers te betreuren wa ren. Een der gasten van het hotel bevond zich om kwart over zes nog in het inge drukte huis, maar spoedig kon hij worden bevryd. Bij het aanbreken van4 den dag aan schouwde men een troostelooze ruine. Van den toren stond nog slechts het veertig me ter hooge steenen onderstuk, dat uit 1500 dateert. In de jaren 18881889 werd het neer gestorte bovenstuk op het toen bestaande gedeelte gebouwd. Dit bovenstuk werd ver vaardigd uit houten binten en afgedekt met lei. Tevens bracht men een fraaien koepel aan, welke eenige jaren geleden met roodkoperen platen werd belegd. Thans is dit fraaie, slanke bovenstuk een chaos van planken, balken en leien. Bij het neerstor ten schijnt het gevaarte door zijn eigen- gewicht in tweeën gebroken te zijn, waar aan het ongetwijfeld te danken is, dat geen menschenlevens zijn te betreuren. De materieele schade is aanzienlijk, het valt te betwijfelen of de toren, de trots van Midden-Limburg, in den oorspronke- lijken staat zal kunnen worden opgebouwd. Ook de omgeving van Weert is door den storm geteisterd. Van vele boerderijen en huizen werden de daken vernield, terwijl het ongedorschte koren, dat in mijten op het veld stond, uiteen gerukt en tot ver in het veld werd verspreid, hetgeen een flin ke schadepost beteekent voor de boeren bevolking. In de gemeente Rosmalen werd groote materieele schade aangericht Nage noeg geen enkele woning is gespaard ge bleven. Hier werden dakpannen en dak goten afgerukt eri sloegen antennepalen om. Omgewaaide boomen kwamen dwars over den weg te liggen. Vooral in de Mo lenstraat heeft de storm huisgehouden. Hier is geen enkele woning gespaard ge bleven. Een tweetal schuren aan den Mo lenhoek ligt tegen den grond. Persoonlijke ongelukken deden zich niet voor, doch de materieele schade is aanzienlijk. Te Utrecht is een groote reclameschut ting op het Vreeburg met donderend ge raas omgewaaid. In het Wilhelminapark werd een aantal boomen ontworteld. Boom valt op woonscheepje. Twee oudjes in het water. Een tragisch voorval heeft zich afge speeld op de Vecht bij de Kloosterlaan. Op enkele meters van den kant lag een woon schuit je gemeerd, waarin een echtpaar woonde. De vrouw is 69, de man 70 jaar oud. Door den storm woei een boom langs den kant om en kwam precies op het schuitje terecht. Door den geweldigen slag raakte het lek en begon te zinken. In nachtgewaad vluchtte het echtpaar naar dek,'doch in het donker hadden zij geen ge legenheid om aan wal te stappen. Steeds meer zakte het woonschuitje in de diepe Vecht en met den dood voor oogen riepen de menschen, die inmiddels tot den hals in het water stonden, om hulp. Omwonen den trachtten de oude menschen te red den, doch eerst nadat het echtpaar eenige uren in het water had doorgebracht kon het worden gered. De oudjes waren er ernstig aan toe. Per auto van den G.G. en G.D. zyn zij naar het stads- en academisch ziekenhuis ver voerd, waar zij ter verpleging zijn opgeno men. Stormschade in de Rotterdam- sche haven. Tengevolge van den stormwind zyn van morgen in de Rotterdamsche havens eenige binnenschepen op drift geslagen, terwyl een scheepje, 214 tons metende, aan de Boompjes te Rotterdam is gezonken. Dit was het scheepje „Vriendschap", schipper Vroom, dat den vorigen avond met puin was geladen. Door het binnenkomende water is het scheepje gezonken en tengevolge van het ruwe weer heeft men nog geen pogin gen in het werk kunnen stellen, het vaartuig te lichten. Eeh aantal binnenschepen, waaronder eenige sleepschepen, zijn vanmorgén vroeg op drift geslagen en enkele zijn onder de Maasbruggen door de rivier op gedreven. Zoowel de havendienst als de rivierpolitie is uitgevaren, om de vluchtelingen op te sporen en ze te bestemder plaatse terug te brengen. Het melkverbruik Maatregelen tegen toename ervan Van regeeringszijde is aan de Alge- meene Vereeniging voor Melkvoorzie- ning (A.V.M.) medegedeeld, dat het in de huidige omstandigheden noodzake lijk is gebleken, stijging van het melk verbruik, als gevolg van de distributie van vele andere levensmiddelen, te voorkomen, het voorshands aan de A.M.V. overlatende, om binnen haar werkgebied de daartoe strekkende maatregelen té treffen. Dientengevolge heeft het bestuur der A.M.V. het noodig geacht, de bij de ver eeniging aangeslotenen en dat zijn alle melkhandelaren te verbieden, meer melk en melkproducten af te le veren dan zij normaal deden. De melkhandel is derhalve slechts in staat in normale hoeveelheden te leve ren. Grootere bestellingen zal hij als regel moeten weigeren. Het publiek dient in dat geval te be seffen, dat den leverancier geen ver wijt mag treffen omdat zijn weigering slechts gevolg is van de door de A.VJM. noodzakelijk getroffen maatregelen. BESTEMMING DER MELK Het Rijksbureau voor de voedselvoor ziening in oorlogstijd maakt bekend, dat op Donderdag 14 November 1940 in wer king treedt het Crisis-Zuivelbesluit 1940 (bestemming der melk), waarin aan de Nederlandsche Zuivelcentrale de bevoegd heid wordt verleend om aan producenten van boter, kaas, melkproducten en caseine ren voor consumptie, teneinde tekorten in de verplichting op te leggen, melk te leve- de consumptiemelkvoorziening te kunnen voorkomen. Door den secretaris-generaal van het Departement van Landbouw en Visscherij zullen prijzen voor deze leve ringen worden vastgesteld. Het ligt in de bedoeling, dat de centrale van haar bevoegdheid in de eerste plaats gebruik maakt, ten aanzien van condens- fabrieken. Mocht de voorziening in con- sumptiemelk zulks noodzakelijk maken, dan zal ook aan andere producenten de verplichting tot inlevering van melk voor de consumptie worden op^e'egd. VAN LICHT EN DUISTERNIS De verduistering van winkels is een probleem, dat wel vele nering doenden tot wanhoop moet brengen. Het eenvoudigste is natuurlijk het licht uit en de deur dicht te doen, maar als alle winkeliers deze oplos sing als de eenig afdoende zouden aanvaarden, ontwricht men het be drijfsleven zegt mijn collega van economie. Dus zoeken winkeliers naar een oplossing en somtijds ontdekt men er een, die luide getuigt van het genie van de vindster of vinder. Want het zijn niet altijd mannen, die zaken drijven en hun vernuft laten spelen over vele moeilijkheden. In het duister van den avond stap ik bij mijn sigaretten leverancierster binnen. U kent haar. Zij zou het mij toegedachte rantsoen verdedigen als een leeuwin haar welpen. Ze heeft de mogelijkheid van het naar buiten stralen van het licht, als de deur ge opend wordt, op ingenieuze wijze op gelost. Als ik de deur open, gaat het licht uit; als ik de deur daarna achter mij sluit, gaat het weer aan. Ik glimlach over zooveel listigheid en krijg mijn portie. Wel lijkt mij deze oplossing voor een slager bijvoorbeeld minder aan bevelenswaardig, maar met het oog op myn "rantsoen aan sigaretten noem ik haar geniaal. Een andere oplossing zag ik op een plaatje in een krant. Dat toonde ons hoe een caféhouder ook al zoo'n weldoener der menschheid voör zijn deur een rieten lichtsluis had aan gebracht, waardoor geen verboden lichtschijnsels over de straat konden spelen, maar waardoor tevens zijn localiteit het aanzien had gekregen van een Indianen-wigwan. Deze oplossing bepleit ik voor alle winkels. Ten behoeve der jeugd. Laten onze steden maar het aanzien krijgen van een Indianenreservaat. Wij zullen ons rustiger voelen, ver van het strijdgewoel. De jeugd zal wel zorgen met pijl en boog en oorlogs kreet, dat wij deze tijden niet ver geten. VJ Boter en vetten Ook margarine op bon 17 De secretaris-generaal waarnemend hoofd van het Departement van Landbouw en Visscherij maakt bekend, dat met be trekking tot boter en margarine een wijzi ging in de distributie is gebracht, welke van belang is voor de houders van boter- kaarten. Gedurende het tijdvak van Zaterdag 16 November tot en met Vrijdag 22 November a.s. geeft de met „17" genummerde bon van de boterkaart niet uitsluitend recht op het koopen van een half pond boter, maar naar keuze van den gebrui ker 'Op het koopen van een half pond boter o f een half pond margarine. De aandacht wordt er met nadruk op ge vestigd, dat het in het voornemen ligt, de ze faciliteit uitsluitend voor bepaaldelijk daartoe aangewezen bonnen van de boter kaart te verleenen. Men meene dus niet, dat in den vervolge op de boterkaart steeds naar keuze boter of margarine verkrijg baar zal zijn. Ook de met „17" genummerde bon van de vetkaart geeft gedurende genoemd tijdvak recht op het koopen van een half pond boter of een half pond margarine. De bonnen, die op 22 November a.s. nog niet gebruikt zijn, blijven voorts nog gel dig tot en met Vrijdag 29 November a.s. tot laatstgenoemden datum kan bon „17" van de boterkaart dus gebruikt worden voor het koopen van boter o f margarine. De detaillisten, die opplakvellen met bonnummer „17" van de boterkaart in leveren, zullen van den distributiedienst een toewijzing „margarine" ontvangen. De ze toewijzing geeft recht op Ret koopen van margarine o f boter, dan wel van elke soort een bepaald gedeelte, naar keuze van den detaillist. De handelaren dienen er bij de bevoorrading van hun bedrijf rekening mede te houden, dat het voornemen is, in de naaste toekomst nog een of meer bon nen van de boterkaart aan te wijzen voor het koopen van boter of margarine naar keuze. DE BOTVISSCHER1J De secretaris-generaal, waarnemend hoofd van het Departement van Land bouw en Visscherij heeft bepaald, dat met afwijking van het voorgeschrevene in art. 24 van het Zeeuwsche-stroom reglement tot en met 15 Maart 1941 zal zijn toegestaan de botvisschery uit te oefenen en deze vischsoort bij zich te hebben' of in een vaartuig, bun of klaar voorhanden te heb ben.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsche Courant | 1940 | | pagina 1