Roosevelt voor de
derde maal president
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
WiUkie ió een „goede oetdezet"
Buitenlandsche
commentaren
Momentje
Verspreidt geen
geruchten
DONDERDAG 7 NOVEMBER 1940
32ste Jaargang No. 9791
Ste Gcki^eHeSoii^ant
Bureaux Papengracht 32.
Telefoon: Redactie 20015, Administratie 20935.
Giro 103003. Postbus 1ÏT"\
V Solidarisme
De tijd, dien wij nu beleven, is zeer ge
schikt, om te verkrijgen, wat wy allen reeds
zoo lang wenschten: een nieuwe gemeen
schap, de nieuwe gemeenschap.
't Wordt in dezen tijd ieder zoo duide
lijk, wat mqet zijn de eigenlijke kern, het
voornaamste element in de nieuwe gemeen
schap.
Ieder ziet nu in, dat de menschen bij al
hun doen en laten meer dan voorheen zich
moeten laten leiden door de overweging,
hoe de gemeenschap kan worden gediend.
De gemeenschap in onderneming en be
drijf, in gemeente en Staat, in de wereld,
da internationale gemeenschap der men
schen.
Waar de menschen zelf te zeer geneigd
zijn, uitsluitend te zien naar het be
lang van zichzelf, naar het belang in eigen
kring daar moet de wetgever, daar moe
ten de leiders van ieder volk en van alle
volkeren te zamen sturen in die ééne goe
de richting: het welzijn van de gemeen
schap, van iedere gemeenschap afzonder
lijk en van alle gemeenschappen te zamen.
Deze gedachte ligt opgesloten in de ka
tholieke leer, die wij kennen als de leer
van het solidarisme, de gemeenschappelij
ke gebondenheid.
Strijd tusschen de maatschappelijke klas
sen zoowel als strijd tusschen de andere
onderscheidene verdeelingen, classificaties
onder de menschen moet plaats maken voor
solidarisme.
Dat is een ideaal, waarvan de verwezen
lijking zeker niet zoo ver van ons behoeft
te liggen; waarvan de concretiseering ons,
in wie dat ideaal niet pas sedert enkele
maanden leeft, voor den geest staat.
Zeker ook in de nieuwe gemeenschap,
zooals wij die voor ons zien, zullen de men-
schelijke zwakheden en de menschelijke
zonden doordringen en bederf veroorzaken.
Maar er is een heel groot verschil tusschen
een stelsel, dat in zich goed is, gebouwd op
sociale rechtvaardigheid en solidaire liefde,
en waarin verkeerde dingen zijn, en een
stelsel, dat berust op individualisme, op, in
het algemeen, verkeerde beginselen.
De nieuwe gemeenschap zal er komen.
Mischien heel spoedig, misschien na wat
langeren tijd. En daarom is 't onze overtui
ging die wij al meer hier neerschreven
dat de jeugd zulk 'n mooie toekomst te
gemoet gaat. Een toekomst, waarin zij zal
zijn geroepen, los van conventie en vrij van
sleur, op te bouwen en verder te vervol-
tooien: de nieuwe gemeenschap.
De nieuwe gemeenschap met zooals de
Paus zegt nieuwe rust en nieuwe wel
vaart. Wij willen nog eenmaal de aandacht
spannen en het optimisme richten op het
perspectief, dat de Paus opent in zijn jong
ste Motu Proprio: „dat, na herstel van een
rechtvaardige orde en. verzoening der har
ten in christelijke liefde, een ware vrede
alle volkeren der menschenfamilie in broe
derlijke eendracht zal verbinden tot nieu
we rust en nieuwe welvaart".
STORTINGEN VOOR „WINTERHULP
NEDERLAND"
De persdienst van „Winterhulp Neder
land" meldt:
Als bank van „Winterhulp Nederland" is
aangewezen de KaSvereeniging N.V., Spui
straat 172 te Amsterdam-C., postgiro 877,
telefoon 47575 (7 lijnen), postbus 178.
Stortingen voor „Winterhulp Nederland"
op andere banken dienen te worden over
gemaakt" op de, Kasvereeniging.
STICHTING „HERBOUW MIDDELBURG"
De gemeenteraad van Middelburg heeft
zich gisteren met algemeene stemmen ver-
eenigd met het voorstel van B. en W. om
mede te werken aan de oprichting van de
stichting „Herbouw Middelburg".
Deze oprichting geschiedt in overleg met
den algemeenen gemachtigde voor den we
deropbouw, dr. ir. J. A. Ringers.
UITVOERPRIJZEN GROENTEN.
In de pr ij zenregeling voor den export
van gtoenten naar Duitschland is eenige
wijziging gebracht. De prijs voor roode en
savoyekool onderging eenige verhooging,
terwijl als nieuw product de spruiten op
de lijst zijn geplaatst. De exportprijs voor
spruiten is tot 4 c.m. (ongeschoond) is
12.— per 100 kg. Roode kool geldt: A
t/m 3 kg. per stuk ƒ3.per 100 kg. en
B., meer dan 3 kg. per stuk 2.50 per 100
kg., savoye kool (geel en groen) geldt per
100 kg. 2.90. Voor uien is de exportprijs
f 4.per 100 kg. en andijvie klasse I A
J 2.en klasse A 1.50 per 100 kg.
DE LAATSTE VERKIEZINGSUITSLAGEN
Na eentusschentijdsche telling om 23
uur Woensdag (New Yorkschen tijd) be
schikte men over de uitslagen* van 118.001
der 127.245 kiesdistricten. Roosevelt had
toen 25.694.747 stemmen verkregen en
Willkie 21.427.832.
Van de in den Senaat te bezetten 36 ze-
leis verkregen de democraten er 22, de
republikeinen 12 en de progressieven 1.
Omtrent één zetel is de beslissing nog niet
gevallen, Van de in het Huis van Afge
vaardigden te bezetten 435 zetels verkre
gen de democraten er 261, de republikeinen
160, de arbeiderspartij, de onafhankelijken
en de progressieven elk 1. Van 11 zetels is
nog niets bekend.
Volgens de tot dusver bekend zijnde ver-
kxezingsuitslagegn ziet de samenstelling
van den nieuwen Senaat er voorloopig als
volgt uit:
Republikeinen 27 zetels (tot dusver 25)
Democraten 66 zetels (tot dusver 69)
Progressieve 1 zetel (tot dusver 1)
Onafhankelijken 2 zetels (tot dusver 1)
WTLKIE WENSCHT ROOSEVELT GELUK
Wilkie heeft Roosevelt het volgende te
legram gezonden: „Hartelijke gelukwen-
schen bij uw herkiezing als president der
Vereenigde Staten. Ik weet, dat wij er bei
den dankbaar voor zy"n, dat zoovele Ame-
rikaansche burgers aan de stemming heb
ben deelgenomen. Ik wensch U persoonlijk
in ieder opzicht het beste".
Willkie heeft voor de radio al diegenen,
die voor zijn verkiezing hebben gewerkt,
alsmede diegenen, die hem hebben ge
steund, bedankt. Hij verklaarde, dat hij
den uitslag der verkiezing zeer kalm op
vat. De verkiezing heeft de aanhankelijk
heid der bevolking van de Vereenigde Sta
ten aan het twee partijen-systeem bewe-
„EEN BINNENLANDSCHE AANGELE
GENHEID", ZEGT BERLIJN.
Semi-officieel wordt gemeld: Het resul
taat der" Amerikaansche presidentsverkie
zingen wordt in politieke kringen te Ber
lijn volkomen zakelijk en koel beoordeeld.
Men herinnert er aan, dat er steeds de na
druk op gelegd is, dat de regeeringsvorm,
de aard der regeering en ook de verkiezing
van een president der Vereenigde Staten
een zuiver Amerikaansche aangelegenneid
is. De groote deelneming aan de verkiezin
gen beschouwt men in de Wilhelmstrasse
als een bewijs voor het feit, dat het Ame
rikaansche publiek sterk onder den indruk
is van de vraag of al of niet aan den oor
log zal weiden deelgenomen. Evenals
steeds zoo verklaart men hier verder, be
schouwt Duitschland de gebeurtenissen,
die met de presidentsverkiezingen in ver
band staan, als aangelegenheden, die in
hoofdzaak van binnenlandsche beteekenis
zijn en die voor de politieke houding van
het Duitsche Rijk geen bijzonder belang
hebben.
In het algemeen verklaren de Duitsche
bladen, dat Duitschland geen" reden heeft,
op het gebied der buitenlandsche politiek
bijzondere beteekenis aan den uitslag toe
te kennen. Zij herinneren er aan, dat de
beide candidaten niet verschilden in hun
houding tegenover den oorlog en de oor
logvoerende partijen. Beiden hebben zich
uitgesproken vóór steun aan Engeland,
maar ook tegen deelneming aan den oor
log. Zij hebben daarmede, zooals de „Boer-
senzeitung" schrijft, bij de verkiezingis-
a^tie rekening gehouden met de vredelie
vendheid van het Amerikaansche volk, dat
thans verwacht, dat de overwinnaar zijn
belofte houdt.
ROME IS NIET VERRAST.
De herkiezing van Roosevelt heeft geen
verrassing gewekt in Romeinsche kringen,
die dit resultaat hadden verwacht. Italië
behoudt een objectieve houding en zijn
neutraliteit ten aanzien van het besluit
der Amerikaansche kiezers. Men merkt
echter op, dat wanneer Roosevelt een
meerderheid Verwierf, hij heeft moeten
verklaren, evenals zijn mededinger
dat Amerika zou voortgaan Engeland te
helpen, maar zijn neutraliteit zou handha-
Aangezien deze verklaringen zijn afge
legd om redenen van verkiezingspropagan
da, onthullen zij de werkelijke gevoelens
van de groote massa der Amerikanen.
TOKIO ZIET GEEN VERANDERING.
De buitenlandschef politiek van Japan
zal niet beinvloed worden door de herkie
zing van Roosevelt, "^aldus wordt, volgens
Domei, in politieke kringen van Tokio,
opgemerkt. In deze kringen verwacht men
geen verandering in de tegenwoordige hou
ding der Vereenigde Staten. Hierdoor blij
ven, zoo wordt verklaard, de handelsbe
trekkingen van Japan met de Vereenigde
Staten ook in de toekomst gespannen. Ja
pan zal hiermede rekening houden, zooals
reeds blijkt uit het opstellen van een tien
jaarplan voor de samenwerking van het
Japansche, Chinessche en Mandsjoerijsche
economische leven.
HAD WASHINGTON PRINCIPIEEL
BEZWAAR?
In het Haagsch Maandblad noemt M. ten
Bouwhuys de woorden, die Washington in
den mond gelegd worden, „dat hij geen
derde presidentschap begeerde, omdat dit
in strijd was met zijn overtuiging, dat in
een republiek, in een democratie, de hoog
ste ambtsdrager slechts gedurende .een be
perkte periode, het hoogste gezag zou
mogen uitoefenen", een legende. Deze le
gende is een gemeenplaats geworden; als
vermeende zuiver historische waarheid
spookt zij rond in zoowat alle leer- en
handboeken der geschiedenisbuiten
Amerika. Maar zij is niet te vinden in
Amerikaansche geschiedwerken, groote of
kleine, mits dan geschreven door serieuze
geleerden en competente historiescrijvers.
Ook niet iets dat er maar naar zweemt. Bij
L. C. Prince in zijn A Bird's Eye View of
American History, krijgt men den indruk,
dat hij de legende, die hij niet vermeldt,
toch zeer goed ke maar haar nu eens
voor goed wil uitdelgen. Hij schrijft: „Was
hington zou zeker voor.«een derde periode
unaniem herkozen zijn; en hij was in prin
cipe daar niet tegen; maar hij was het pu
blieke leven moe; hij gaf er de voorkeur
aan naar zijn landgoed terug te keeren."
Vóór zijn presidentschap ten einde liep,
heeft Washington een afscheidsboodschap
tot het Cong:es gericht: een belangrijk
scaatsstuk, dat wel „Washingtons politiek
testament" wordt genoemd. Het wil aan de
Amerikaansche staatslieden voor de toe
komst een richtsnoer geven voor hun han
delen. In dit stuk zou de „legende" onge
twijfeld op haar plaats .zijn, wanneer haar
inhoud werkelijk strookte met de over
tuigingen van den President. Maar in het
overzicht, dat Bassett geeft (p. 146147),
is niets daarvan te vinden. Wij kunnen dus
veilig de legende uit de historie bannen.
Waarom dan, als Washington geen prin-
cipieele bezwaren had tegen een derde pre
sidentschap, weigerde hij de candidatuur?
Platweg gezegd: „omdat hij „er genoeg"
van had."
RARITEITEN.
Het heeft ook dit keer niet ontbroken
aan fantasten, die bij de verkiezingen voor
het noodige kermisvermaak en sensatie
zorgden. In Tuscalosa in den staat Ala
bama sprak een fanatieke aanhanger van
Roosevelt niet minder dan 66 uur aan een
stuk over de voordeelen van diens politiek.
Kentucky was bevangen door een epi
demie van de meest dwaze weddenschap
pen over den uitslag van de verkiezingen.
Een vooraanstaand burger verplichtte zich
m het geval van een nederlaag van Roose
velt een vat te koopen en zichzelf hierin
op de markt te kijk te stellen. Een ander
beloofde barrevoets van Louisville naar
Washington te loopen onder het zingen van
vaderlandsche liederen, als Roosevelt zou
winnen. (S. P. T.).
MAXIMUMPRIJS VOOR BRANDHOUT.
Volgens het „Vaderland" is een maxi
mumprijsregeling voor brandhout in voor
bereiding. Deze regeling heeft nogal lang
durige besprekingen geëischt. De regeling
zal nu waarschijnlijk op korten termijn
uitkomen.
INLEVERING LEGERPAARDEN.
Het opperbevel der Duitsche Weermacht
beveelt allen personen in de gemeente Am
sterdam, de in hun bezit zijnde Duitsche
of Hollandsche legerpaarden in te leveren
te Leiden (Doelenkazerne) en wel Za
terdag 9 November om elf uur.
Met bij zonderen nadruk wordt er op
gewezen, dat een ieder die hiervoor in
aanmerking komt aan dit bevel voldoet,
daar deze aangelegenheid, anders aan het
Duitsche „Kriegsgericht" zal worden over
gegeven.
De paarden moeten in goeden toestand
afgeleverd worden.
Bekendmaking
verkeersdicipline
De Commissaris-Generaal voor openbare
veiligheid, de hoogere S.S.- en Politieleider
bij den Rijkscommissaris voor het bezette
Nederlandsohe gebied acht zich verplicht in
het bijzonder de automobilisten en de wiel
rijders nogmaals met de meeste klem de
noodzakelijkheid van naleving van de uit
gevaardigde verkeers- en verduisteringsbe
palingen onder het oog te brengen.
Zoowel de autorijder als de wielrijder
moet zich, evenals iedere deelnemer aan
het openbare wegverkeer, zoo gedra
gen, dat het verkeer niet in gevaar kan
worden gebracht. Zij moeten zich zoo
gedragen, dat niemand anders schade
lijdt of meer hinder of overlast onder
vindt, dan de omstandigheden ver-
eischen.
Wielrijders moeten steeds de uiterste
rechterzijde van den rijweg houden. Zij
mogen slechts ten hoogste met tweeën
naast elkaar rijden. Maar het inhalen is
slechts aan één wielrijder tegelijk geoor
loofd. Voortdurend naast een ander voer
tuig te rijden, in het bijzonder naast .een
tram, en ook het hangen aan voertuigen is
verboden. Fietsers, die van richting willen
veranderen of hun richting willen houden,
moeten dit den anderen weggebruikers tij
dig en duidelijk doen blijken. Doch het uit
steken van de hand ontheft den wielrijder
niet van den plicht tot voorzichtigheid. Ten
slotte moeten fietsers voorhanden en in be
hoorlijken staat verkeerende fietspaden ook
werkelijk gebruiken.
Den autorijder zijn by de verordening
nr. 73 (vobl. pag. 236) de toegelaten maxi
mumsnelheden nauwkeurig voorgeschre
ven. Zij bedragen binnen de bebouwde
kommen voor alle soorten auto's 40 K.M.
per uur. Buiten de bebouwde kommen als
mede op speciale autowegen is de maxi
mumsnelheid voor personenauto's, die met
inbegrip van den chauffeur ten hoogste
acht personen mogen vervoeren, en voor
motorrijwielen met of zonder zijspan 80
K.M. per uur, terwijl andere auto's slechts
'een snelheid van 60 K.M. per uur mogen
hebben.
Ondanks deze duidelijke bepalingen
moet men steeds nog opmerken, dat
veel autorijders zich aan een waanzin
nig voortrazen schuldig maken. Daar
tegen zal in de toekomst met de scherp
ste straffen en politiemaatregelen wor
den opgetreden.
Ook de verduistering van auto's en rij
wielen, waaromtrent in de verordening nr.
34 (vobl. pag. 131) nauwkeurige bepalin
gen zijn uitgevaardigd, laat veelal nog te
WACHTEN.
Ik las, dat er in Amsterdam een
stationswachtkamer te huur is en dat
lijkt mij wel wat. Er zyn toch dagen
genoeg in ons brooze menschenleven,
dat wij op iets zitten te wachten, dat
maar niet komt en ik meen dat men
dat niet beter kan doen dan in een
verblijf, dat speciaal voor dat doel is
gebouwd. Er zyn ook nog andere gees
telijke «1 materieele emolumenten aan
het verblijf in een wachtkamer ver
bonden. Er is als 't een echte stations
wachtkamer is een toonbank voor de'
bierpomp en een kelder voor het bier.
Je kunt al naar verkiezing vóór of ach
ter de toonbank gaan staan, maar het
lijkt mij het aardigste eerst achter de
toonbank een glas bier te tappen en
dan even om te loopen om het vóór
de toonbank uit te drinken.
Voorts heeft men in een stations
wachtkamer een ruim uitzicht, al kan
men daardoor ook wel eens het ge
voel krijgen in een glazen huis te
wonen en dit is, vooral tegenwoordig,
weer minder prettig.
Alles bij elkaar valt er echter toch
veel voor te. zeggen daar te gaan wo
nen. Er is waarschijnlijk rust en men
behoeft ook niet meer bang te zijn den
trein te zullen missen, al beweert men
wel, dat de menschen, die het dichtst
bij de kerk wonen, het meest te laat
komen.
Maar de grootste geestelijke winst,
die ik in het wonen in een stations
wachtkamer zie, is "het leeren wachten.
Het beoefenen van geduld en lijd
zaamheid. Ik denk erover om erin te
trekken en te wachten opden vrede.
wenschen over. Naast het onvoldoende ver
duisteren van voertuigen is het natuurlijk
ook verboden voertuigen en rijwielen ge-
hcl zonder verlichting aan het verkeer te
doen deelnemen of op den rijweg of op het
trottoir te parkeeren.
Al deze bepalingen hebben natuurlijk
een zekere tijd noodig gehad om in te
bur^bren. Daar werd tot nu toe ook door
de pólitie rekening mede gehouden. Van
nu af echter moeten deze voorschriften
aan een ieder bekend zijn en door ieder
nauwgezet in acht worden genomen. De po-
litieeele en justitieele autoriteiten hebben
dan ook instructie ontvangen van nu af
aan met de strengste straffen en de scherp
ste politiemaatregelen tegen een ieder op
te treden, die meent deze voorschriften tc
kunnen veronachtzamen. In de toekomst
kan daarom degene, die de uitgevaardigde
verkeers- en verduisteringsvoorschriften
niet of niet voldoende in acht neemt, noch
op tegemoetkoming noch op genade van de
zijde der justitie en politie rekenen.
Moge iedere autorijder en wielrijder de
ze laatste aanmaning ter harte nemen.
Een ernstige waarschuwing
In verband met den aanval, welke een
Engelsch vliegtuig op een der vorige nach
ten doelbewust heeft gedaan op het Wil-
helminaziekenhuis te Amsterdam, waar
door 22 Duitsche gewonde soldaten, die
hier ter verpleging waren opgenomen,
werden gedood, wordt van bevoegde zijde
met grooten nadruk en ernst gewaarschuwd
tegen het verspreiden van geruchten, wel
ke niet alleen gemeene leygens zijn, maar
tevens een grove beleediging voor de Duit
sche weermacht vormen, welke niet langer
kan worden getolereerd.
Gewezen wordt op het in de hoofdstad
verspreide gerucht, volgens hetwelk de
bomaanval op het Wilhelminaziekeiihuis
zijn rechtvaardiging zou vinden in het feit,
dat Duitschegeneraals en andere hooge
officieren het tot een gewoonte maken, de
nachten in ziekenhuizen door te brengen
om op deze wijze beveiligd te zijn tegen
bomaanvallen. Duitsche officieren zoo
wordt van deze zijde opgemerkt zijn
gewend om aan het hoofd der troepen te
staan, zooals trouwens in dezen oorlog is
bewezen en wanneer men geruchten ver
spreidt, dat zij gevaren zouden ontwijken
en in ziekenhuizen zouden slapen, dan is
dat een grove beleediging, die niet langer
toegestaan zal worden. Wordt er niettemin
toch mee doorgegaan, dan zullen maatrege
len niet uitblijven en de mogelijkheid is
groot, dat zij niet alleen de verspreiders
dezer geruchten zullen treffen, maar ook
de onschuldige burgerbevolking.
Gewezen wordt ook op het gevaar, dat
dergelijke geruchten, die een gemeene en
hoogst minderwaardige propaganda vormen
van bepaalde zijde, op welke wijze dan ook
naar Engeland worden overgebracht, het
geen een aanmoediging voor de Engelschen
kan zijn om met hun praktijken door te
gaan.
Ziekenhuizen zoo wordt verder opge
merkt worden ook niet gebruikt voor
munitieopslagplaatsen. Het is trouwens
volkomen onlogisch om munitie in gebou
wen op te slaan. Hiervoor zijn- alleen berg
plaatsen onder den grond in het open veld
of dergelijke inrichtingen geschikt.
Voortss wordt gewezen op het in Haarlem
verspreide gerucht als zou de stad door
Duitsche vliegers zijn gebombardeerd. Om
het nog mooier en geloofwaardiger te ma
ken wordt er soms bij verteld, dat het Duit
sche vliegers waren, die vliegtuigen ge
bruikten, voorzien van de Engelsche ken-
teekenen. De waanzin, welke deze geruch
ten bevatten, treedt dadelijk aan het licht,
wanneer men bedenkt, dat indien Duitsche
vliegers dit bombardement inderdaad zou
den hebben uitgevoerd, zij ook hun eigen
kameraden hadden kunnen treffen.
Met klem zoo wordt tenslotte opge
merkt moet tegen hét verspreiden van
dergelijke geruchten worden gewaar
schuwd. Wordt er mee doorgegaan', dan
zullen bepaalde conclusies en maatregelen
van Duitsche zijde niet uitblijven.
Wij vertrouwen, dat de fabrikanten zoo
wel als de verspreiders van geruchten als
de hier bedoelde zullen inzien, dat zij door
zulk een optreden zich stellen ver beneden
de waardigheid, de zelfbeheersching, die
^den Nederlander past en die den Neder
lander eert.
Aan alle dergelijke phantasterij schenke
men geen aandacht en geen gehoor.
