DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
WOENSDAG 16 OCTOBER 1940
32ste Jaargang No. 9773
3)e£eki&cHeSou/tai/nt
Bureau Papengracht 32.
Telefoon: Redactie 20015, Administratie 20935.
Giro 103003. Postbus 11,
V Over „knusse reactie"*
In een artikel: getiteld „De kerken als
bolwerk der reactie" schrijft het „Nationale
Dagblad" van gisteren:
„Er gaat geen Maandag voorbij dat
ons geen brieven bereiken van lezers,
die ons schrijven: ds. Zus heeft weer
voor het koninklijk huis en de „regee
ring" in Londen gebeden; of: pastoor
Zoo heeft weer tegen Duitschland ge
stookt. In de kerkelijke blaadjes wordt
met allerlei bijbelteksten gesuggereerd,
dat Gods volk nu wel onder de ver
drukking van Babel leeft, maar de be
vrijding niet uit kan blijven en dat
het oude weer terug komt. Een sfeer
van knusse reactie hangt rond al die
blaadjes en heerscht op kerkelijke bij
eenkomsten."
Wij moeten eerlijk erkennen, dat wij geen
groote belezenheid bezitten wat betreft
„kerkelijke blaadjes".
Dat er zijn, waaromheen een „sfeer van
knusse reactie" hangt, willen wij echter
wel gelooven op gezag.
Er zijn nog altijd menschen, die de
eischen van den tijd, van dezen tijd niet
verstaan; die het oude terug verlangen als
of er niets is gebeurd.
Dezulken zullen er ook wel zijn onder de
genen, die „kerkelijke blaadjes" in elkaar
zetten.
Onder de katholieken, die de laatste tien
tallen jaren in het openbare leven hebben
meegeleefd, zal men echter moeten zoeken
naar menschen, die het oude ongewijzigd
terug wenschen!
De katholieken hebben reeds zoo langen
tijd radicale hervormingen bepleit.
Indien er katholieke „kerkelijke blaad
jes" zijn, waarop gedoeld wordt, als er
wordt gesignaleerd een .sfeer van knusse
reactie", dan stellen men deze aan de kaak,
evanals „pastoor Zoo", die „weer" tegen
Duitschland heeft „gestookt" (Stoken
in figuurlijken zin is altijd een afschuwe
lijk bedrijf). Wij zouden liever zien ge
noemd namen en feiten, welke gecontro
leerd kunnen worden, dan dat er beschul
digingen worden neergeschreven en ver
spreid in dézen vorm!
Er zijn nu eenmaal veel graag kwaad
sprekende lieden, die uit beschuldigingen
in dezen vorm onware en lasterlijke aan
tijgingen tegen de „kerkelijke blaadjes" en
tegen de „pastoors" weten te distilleeren.
V De interneeringen van
Mei.
De verklaring van Nederlandsche autori
teiten, dat de interneeringsmaatregel inder
tijd op vele Nederlanders ten onrechte
is toegepast, zal door iederen tot objectief
oordeelen bevoegde worden onderstreept.
Uit de gespannen en overspannen gees
tesgesteldheid van velen in die dagen
is veel te verklaren en te vergeven.
Maar misslagen zijn er inderdaad gedaan.
In eigen omgeving zouden wij niemand
kunnen aanwijzen, op wien, naar onze
meening, bedoelde interneeringsmaat
regel terecht is
Het „Nationale Dagblad" zegt van
die verklaring, dat ze er toe kan bij
dragen, „de scherpe kanten van
weerszijden-af te slijpen." En
verder: „Onder hen, die ten onrechte
geïnterneerd waren, zal zij als een po
ging tot eerherstel gewaardeerd wor
den. Moge zij ook in andere kring als
zoodanig worden opgevat en in breede
lagen van ons volk eerlijke weerklank
wekken."
Wij zijn het hiermede volkomen eens!
De „Volkskrant" maakt echter naar aan
leiding van bovenbedoelde verklaring een
opmerking, die de overweging waard is:
„De Nederlandsche autoriteiten, die
uitspraak hebben gedaan, hebben vele
maar niet alle geïnterneerden gediscul-
peerd. En nu is het denkbaar, dat de
onschuldig geoordeelde geïnterneerden
zich bezwaard gevoelen, dat men hen
niet van de schuldigen kan onderken
nen.
Hier is een leemte, minder voor ons
dan voor de ten onrechte geïnterneer
den. Op hun klacht zouden de betrok
ken Nederlandsche autoriteiten ge
noopt kunnen worden na A ook B te
zeggen."
Maar zoo gaat het blad voort en wij
gaan er geheel mee accoord:
Maar wil men, uit bevredigings-
20 October Missie-
Zondag
leder jaar mobiliseert onze Moeder de
H. Kerk al haar kinderen over de geheele
wereld tot een algemeen en eendrachtig
beroep op Gods goedheid, wijsheid en
kracht, opdat Zijn Koninkrijk zich uitbrei
de onder de volken, die Hem nog niet ken
nen: de Algemeene Missie-Zondag.
Deze valt dit jaar op 20 October.
Dat de omstandigheden, waarin de we
reld verkeert dit beroep op Gods hulp bui
tengewoon noodig maken behoeft geen be
toog. Tegenover de 1200 millioen, die de
Blijde Boodschap van het Evangelie nog
moeten vernemen waren de krachten en
middelen, waarover de H. Kerk beschikt
toch reeds menschelijkerwijs gesproken
zeer onvoldoende. Wat beteekenen zij dan,
nu de samenhang dier krachten zóó is ver
stoord en hun arbeid zóó wordt belemmerd.
Gelukkig dat Gods kracht door mensche-
lijke verwarringen niet wordt gehinderd,
maar zich juist bij onze zwakheid zoo gaar
ne in volkomenheid openbaart! Dat biedt
ons de gelegenheid om over de wereldont-
reddering heen onze missionarissen krach
tig te helpen!
Door ons gebed, door onze H. Misoffers,
door onze H. Communies, door onze ver
stervingen kan en móet dus den ar
beid van onze missionarissen worden ge
bracht tot een nooit-vermoede vruchtbaar
heid!
Aan ons dan de plicht door onze geeste
lijke hulp mee te helpen, dat deze dagen
van beproeving verkort worden, dat de
kracht onzer geloofsboden wordt verhoogd,
dat de invloed van hun prediking wordt
verdiept, dat het voorbeeld van de pas-ge
wonnen geloovigen hun woorden versterkt,
dat het aantal en de werkkracht van hun
inlandsche helpers, vooral van de inland-
sche Bischoppen en Priesters, aangroeit!
Diep doordrongen van dit grootsche doel
maken wij allen, zonder uitzondering, den
komenden Missie-Zondag tot een dag van
gebed en van aalmoes; en wij geven die
aalmoes zóó, dat hij een offer is, dat ons
iets kost, opdat ook deze stoffelijke bijdra
ge bevrucht wordt door zijn geestelijke
waarde.
Dan zal deze Missie-Zondag al zijn voor
gangers overtreffen door het sterke geloof,
door het kinderlijk-blind vertrouwen, door
de edelmoedige liefde, waarmede hij alom
gevierd wordt.
TH. M. P. BEKKERS, Pr.
Katholieke Universiteit
In letterlijken en figuurlijken zin is 't
kort dag!
'k Moge daarom bij de parochiale comi-
tó's van St. Radboud, in heel het Vader
land .aandringen spoed te maken met de
collecte.
1 Januari 1941 is de fatale termijn.
Comité's, die dan nog niet klaar zijn, mo
gen niet meer collecteeren.
Maar waarom tot den uitersten termijn
gewacht? Sneeuw en storm wachten niet.
Vanzelfsprekend zal 'n krachtige aanbe
veling uitgaan van den kansel voor den
rondgang huis aan huis 'k Moge nog
wijzen op de Kerkberichten in de „Kerk
klokken". Laat er geen parochie zijn, die
niet de Universiteits-collecte én van den
kansel èn in de „Kerkklok" aangekondigd
krijgt. Ook hier doet aanzien gedenken.
Met flinke inspanning van onze krachten
komen wij onder Gods zegen, hooger dan
verleden jaar.
Roermond. Dr. VAN GILS.
GEMEENTEBEGROOTING VAN
DEN HAAG.
Tekort van zes millioen.
De gemeentebegrooting van Den Haag is
verschenen een voorbeeld van ac
tiviteit voor andere steden, waar 't dit
jaar erg laat, werkelijk te laat dreigt te
worden met het indienen van de begroo
ting!
De Haagsche begrooting wijst een te
kort aan van niet minder dan zes millioen.
Tot dekking van dit tekort stellen B. en
W. van 's-Gravenhage o.m. voor verhoo
ging van den gemeentelijken belasting
druk, waarvoor in de eerste plaats in aan
merking zal komen de personeele belas
ting.
overwegingen, over en weer over het
verleden de spons halen, dan zullen
niet wij daartegen bedenkingen doen
hooren. Voor ons weegt het bevredi
gingsverlangen het zwaarst.
Inderdaad. Meer dan aan eenig stoffelijk
goed, heeft ons volk behoefte aan vrede, in
eigen kring; niet alleen tijdens den oorlog,
doch evenzeer in den tijd, die er na den
oorlog zal komen.
WAT ANDERE BLADEN
SCHRIJVEN
VOOR GEEN KLEIN GERUCHTJE
VERVAARD.
In het Nederlandsch Dagblad
vertelt van Oldenzaal het volgende grieze
lig verhaal:
„Ik moest voor de spoor boom en wachten,
en dat zou niet zoo heel erg geweest zijn,
wanneer het maar geen drie volle uren
geduurd had. Twaalfhonderdtwintig treinen
ieder van tachtig wagons, brachten de laat
ste koeien uit Nederland naar Duitsch
land, terwijl slechts hier en daar ter afwis
seling een tankwagen was tusschengehaakt,
waarin ons laatste leidingwater de grens
overging.
Zeshonderd andere treinen^ met Duit-
sche soldaten, die schreiend terugtrokken,
na in het Kanaal verdronken te zijn, ston
den te wachten op een zijspoor, terwijl aan
den anderen kant van de spoorboomen
ruim vierhonderd autobussen vol brave Ne
derlandsche burgers wachtten om naar
Duitschen concentratiekampen te worden
gesleept.
Er was daarbij in de lucht een geweldig
gedaver van achthonderd bommenwerpers,
die opstegen, Duitsche bommenwerpers,
natuurlijk, om in Nederlandsche steden en
dorpen woonwijken te gaan bombardeeren,
in de omgeving, waarvan Engelsche vlieg
tuigen uitsluitend, en met de grootste nauw
keurigheid, slechts militaire doelen hadden
geraakt.
Naast mij stond een havelooze knaap te
trappelen van ongeduld, met een pak
verschgedrukte bulletins over den inval
van de Russen in Duitschland en over de
Amerikaansche vloot, die in zijn geheel op
weg was om Churchill uit zijn, overigens
soliede en volkomen rustige, positie te gaan
ontzetten.
Verder stonden er veel menschen met
boodschappenmandjes, terwijl er toch in de
heele stad geen vleesch meer was te krij
gen, en ook heelemaal geen ander voedsel.
In de verte, achter de rails sneeuwde het
reeds, en reed een man heel voorzichtig een
bruinkoolbriket, in zilverpapier gepakt,
op een handwagen naar huis. Hij was de
eenige in de stad, die vijf en twintig een
heden van zijn kaai; had kunnen inruilen
tegen dit kostbare kacheltablet.
Hoe vreemd het ook «cheen, toch werd
verderop ook hog de weg versperd door ont
zettend dure auto's volgeladen mêt brood
magere Duitschers, die op het toch reeds
weggehaalde eten afkwamen, terwijl an
dere auto's met reeds rond en dik gewor
den Duitschers weer op weg waren naar huis
Alle kerken waren natuurlijk gesloten,
en de kinderen hadden vrijaf, omdat zij
juist dien dag allemaal in uniform gesto
ken waren en een versnapering hadden ge
kregen, omdat zij hun laatste woord Neder
landsch verleerd waren.
De kleinsten hadden des morgens htm
toelatingsexamen voor de Fröbelschool ge
daan, (natuurlijk in het Duitsch!) en mar
cheerden thans, onder leiding van met
knoet en bullepees gewapende cipiers naar
de kazernes, waar zij reeds lang tezamen
woonden.
Ik ging ten slotte met een omweg en
door zeer vele straten, naar een andere
plaats, waar ik de spoorbaan dacht te kun
nen oversteken, maar daar had ik weder
om pech. Een (Duitsch) Roode Kruis-auto
was tegen een trambordje gebotst, en daar
bij was er een deur ontzet, en een gewel
dige stroom koffie over de straat gestort.
Dit was, zooals ik van de omstanders ver
nam, reeds drie weken lang iederen dag op
dezelfde plaats gebeurd, en het was dezelf
de koffie, die de kinderen in de Oostmark
(die het allemaal zoo slecht hebben gehad
en haveloos en mager zijn teruggekomen,
voorzoover ze ten minste teruggekomen
zijn) daar, tusschen tonnen Hollandsche bo
ter, in de étalage hebben zien liggen.
Juist toen de koffie bij elkaar was ge
veegd, en weer was ingeladen, moest ik
toch weer wachten, omdat een kleine dui
zend wagons met door prikkeldraad aan
elkaar bevestigde (Duitsche) dienstweige
raars passeerden, op weg naar de oorden,
waar zij zouden worden doodgeschoten.
Ik gaf toen den moed op, en begaf me
naar het dichtstbijzijnde dagblad om daar
bij den stadsredacteur mijn gemoed te luch
ten over den ellendigen toestand, waarin
op deze wijze het verkeer komt te verkee-
ren, doch ik kon den man niette spreken
krijgen, omdat juist een (Duitsch) overval-
commando de redactie bijeen gedreven
had, en thans met de bajonet op de borst
dwong een artikel te schrijven over het
feit, dat in Duitschland nimmer regen valt,
en dat daarentegen Churchill altijd zweih-
mend, met zijn sigaar, in een heel lange
pijp boven zich, naar de zitting van zijn
wormstekig kabinet moet.
Het zweet brak mij langs alle kanten uit.
Ik voelde mij afschuwelijk benauwd, en
wilde de trap van het krantenbureau weer
afrennen.
Toen zei mijn vrouw, luid-op en helder:
„Dat je moppert in je slaap is al verve
lend, maar dat je zoo afschuwelijk ligt te
draaien dat is.
Ik was den avond tevoren op visite ge
weest bij menschen, die alles altijd zelf
hebben gezien en voor een klein geruchtje
niet vervaard zijn."
Bommen op Amsterdam
Geen dooden o£ ernstig
gewonden
Het A.N.P. meldt: Terwijl de maan haar
heldere licht over de slapende hoofdstad
verspreidde en de woonwijken dus duide
lijk te zien waren, heeft in den vroegen
morgen een Britsch vliegtuig wederom
bommen op de huizen der burgerbevolking
uitgeworpen. De prachtige nacht ademde
vrede en rust, niet echter verstaan de En
gelsche „luchthelden" deze teekenen der
natuur. Wreed werpen zij hun bommen uit,
niets ontzien zij.
Vannacht vielen de bommen wederom
in de omgeving van de Oudeschans en in
Tuindorp Oostzaan, waar reeds eerder ex
plosieve bommen werden uitgeworpen,
welke een groot aantal slachtoffers eisch-
ten. Gelukkig zijn er vanochtend geen doo
den gevallen. Slechts liep een drietal per
sonen lichte verwondingen op.
In totaal zijn zeven brandbommen en
een explosieve bom boven de binnenstad
uitgeworpen. De schade aan de huizen in
de omgeving is ernstig. In de Lange en de
Korte Houtstraat waren vrijwel alle ruiten
gesprongen en ook eht distributiekantoor
aan den Amstel heeft te lijden gehad. Hier
werd onmiddellijk door de politie en den
luchtbeschermingsdienst de wacht betrok
ken, opdat geen onbevoegden zich toegang
tot het gebouw zouden verschaffen.
Van het perceel Zwanenburgwal 62 is het
dak geheel vernield. Door de scherven zijn
drie personen licht gewond, waarvan er
één in het Binnengasthuis en de anderen
ter plaatse zijn verbonden.
De brandbommen kwamen terecht op de
Oudeschans, de Prins Hendrikkade, in het
perceel Rapenburgerstraat 7, een pakhuis
op den hoek van Rapenburg en de Oude
schans, en het perceel Nieuwe Uilenburger
straat 23. Vier brandbommen, die op het
wegdek neerkwamen, brandden uit zonder
schade te veroorzaken. De drie andere ver
oorzaakten lichte branden in de genoemde
perceelen. De brandweer trad direct krach
tig op en wist het vuur spoedig te blus-
schen. In totaal waren drie motorspuiten,
twee ladderwagens en een personeelwagen
uitgerukt. De luchtbeschermingsbrandweer
behoefde geen dienst te doen, evenmin als
een auto van den G.G. en G.D.
In Amsterdam-Noord zijn vier explosieve
bommen geworpen, welke terecht kwamen
in de omgeving van de Maanstraat.
Terwijl de lijken der slachtoffers van het
laatste bombardement op Tuindorp Oost
zaan nog in de woningen stonden opge
baard, wierpen Engelsche vliegers in den
afgeloopen nacht om drie uur weer bom
men op deze reeds zoo zwaar getroffen
buurt.
Gelukkig vielen ditmaal echter geen doo
den te betreuren, terwijl ook het aantal
gewonden zeer gering- was. De materieele
schade was evenwel andermaal zeer groot.
Was het den vorig en keer de brandweer
ploeg van den gemeentelijken luchtbe
schermingsdienst, waaronder de slachtof
fers vielen, ditmaal ontsnapten elf leden
van het politiekorps op wonderbaarlijke
wijze aan een wissen dood. Een brigadier
en tien agenten bevonden zich in de nabij
heid van het posthuis Maanstraat hoek
Orionstraat toen hier voor het gebouwtje
een brisantbom viel.
De agenten hadden zich plat op den
grond geworpen bij het gehuil van den na
derenden bom en dit werd hun redding.
De scherven vlogen over de mannen
heen, doch richtten een geweldige schade
aan in het perceel, zonder de agenten te
raken. Brigadier S. P. Takes, 'die zich juist
naar buiten begaf voor zijn controledienst,
stond voor de deur op het oogenblik van de
explosie. Ook hij liet zich terstond vallen
doch werd niettemin door een scherf in
den arm gewond.
Hij moest ter verpleging naar het bin
nengasthuis worden overgebracht.. Zijn toe
stand is gelukkig niet ernstig. Agent Boers-
ma werd aan een der voeten gewond, de
andere collega's waren zoo geschrokken,
dat zij buiten dienst gestéld moesten wor
den.
Op het Polluxplein en achter de woning
in de Maanstraat, die reeds zwaar bescha
digd was, sloegen twee andere bommen in,
waarvan groote vernielingen opnieuw het
gevolg waren. Een aantal woningen werd
zoodanig beschadigd, dat zij onbewoonbaar
zijn geworden. Twee brandbommen kwa
men ten slotte terecht op het wegdek van
den Oostzaandijk. Omwonenden wisten te
voorkomen, dat deze projectielen brand
veroorzaakten.
BOMMEN OP TERNEUZEN.
In den afgeloopen nacht is Zeeuwsch-
Vlaanderen wederom door Engelsche vlieg
tuigen aangevallen.
In Terneuzen werden verscheidene bom
men geworpen.
In Zaamslag zijn eveneens bommen ge
worpen. Van tal van woningen sprongen
de ruiten. Persoonlijke ongelukken deden
zich niet voor.
DE NEDERLANDSCHE UNIE OMVAT
ALLE BEVOLKINGSGROEPEN.
Waar alle rangen en standen elkaar
gevonden hebben.
Van de zijde van De Nederlandsche Unie
deelt men ons het volgende mede:
De Nederlandsche Unie wil de belicha
ming zijn van de eene, Nederlandsche
volksgemeenschap en acht het dus haar
roeping, alle bevolkingsgroepen in ons
land te omvatten en alle schakeeringen
van rang en stand, van geloof en levens
beschouwing in zich te vereenigen.
Om te onderzoeken of de N. U. in dit
streven geslaagd is, zijn twee methodes te
volgen.
Allereerst kan men uitgaan van de poli
tieke situatie zooals deze vóór 10 Mei be
stond en dan aantoonen, dat De Neder
landsche Unie inmiddels reeds honderddui
zenden leden gewonnen heeft in alle poli
tieke kampen zooals wij die vroeger ken
den. Men zal zich herinneren, dat wij on
langs een dergelijk overzicht reeds gaven
aan de hand van de stemmen-percentages
bij de laatste parlementsverkiezingen in
Nederland.
Deze percentages gaven echter beslist
géén zuiver beeld van de vroegere politie
ke situatie in ons land voor den lOen Mei.
Ook vóór dien datum leefde immers bij
zeer vele Nederlanders reeds het verlangen
naar een hechte nationale volksgemeen
schap, boven alle partij- en klassenver-
deeldheid uit. Zij, die zoo dachten, gevoel
den zich echter in de sfeer van de N.S.B.
niet thuis en achtten zich bovendien niet
geroepen om naast de tientallen bestaande
partijen nog weer met een andere, eigen
staatkundige organisatie te komen. Deze
groote groep Nederlanders kwam er zoo
doende toe, zich bij de verkiezingen óf te
onthouden óf hun stem vrij willekeurig
aan een van de hierboven genoémde par
tijen te geven. Maar deze talloos velen be
hoorden natuurlijk mede tot de eersten,
die reeds dadelijk den weg tot De Neder
landsche Unie vonden om er met vele an
deren uit de oude politieke partijen aan
een nieuwe nationale en sociale eenheid te
gaan bouwen.
Aan de hand van de oude, politieke par
tijen was en is het dus niet mogelijk om
tot een zuivere groepeering van ons volk
te komen.
Een veel duidelijker en juister beeld van
de samenstelling van ons volk kan men
zich dan ook vormen, wanneer men uit
gaat van de verdeeling in beroepen, de
sociaal-economische groepeering.
En de vraag is nu deze. Heeft De Neder
landsche Unie reeds in alle denkbare be
roepen haar leden weten te winnen?
Een frappant antwoord op deze vraag
geeft de steekproef, welke een dezer da
gen op ons Rotterdamsche secretariaat is
genomen. De adjunct-secretaris deed daar
een willekeurige greep in de op dien dag
ingevulde ledenkaarten en zag achter de
namen van de nieuwe leden de navolgen
de beroepen staan:
timmerman, kantoor-bediende, s^heeps-
machinist, onderwijzer, huisvrouw, degen
slikker, muziekleeraar. besteller P.T.T.,
scheepsbevrachter, puinruimer, advocaat,
winkelier, havenarbeider, verpleegster,
banketbakkersknecht, monteur, werktuig
kundige, inspecteur verzekeringsmij., po-
litie-agent, dienstbode, filmoperateur,
tuinman, meubelmaker, typograaf, bad
meester, student, metaaldraaier, wijklei-
der puinruiming.
Eén zoo'n lijstje zegt meer dan een heel
lang propagandistisch betoog.
VAN ZIJN FUNCTIE ONTHEVEN.
Het weekblad „De Waag" deelt mede,
dat zijn B-correspondent verzocht heeft,
„van heden af van zijn taak te worden ont
heven" en dat „de volgende week deze
kroniek dus uit een andere pen zal
vloeien".
De B-correspondent heeft in zijn jong
ste kroniek twijfel uitgesproken aan de
geschiktheid van ir. Mussert om als leider
van ons volk op te treden en gewezen op
verschillende psychologische fouten van
den heer Mussert.
Een gedeelte van deze beschouwing heb
ben wij mét de daarop door het „Natio
naal Dagblad" geleverde critiek in ons
blad ter oriënteering onzer lezers overge
nomen.
INCIDENTEN TUSSCHEN BEDOUINEN
EN ENGELSCHEN.
MILAAN, 16 Oct. (D. N. B.). Volgens de
„Stampa" zijn er tusschen Bedouinenstam-
men en Engelsche bezettingstroepen in
Transjordanie ernstige incidenten ontstaan.
Eenige groepen soldaten, die zich op pa
trouille in het Zuiden van Maan bevonden,
werden door Arabieren overvallen en ont
wapend. Toen het incident bekend was ge
worden, stegen zes Engelsche vliegtuigen
voor een strafexpeditie op. Hun machine-
geweervuur veroorzaakte zware verliezen
onder de Arabieren.
