Bommen op Nederland
cMomentje
VRIJDAG 11 OCTOBER 1940 32ste Jaargang No. 9769
S)e fceid^eh^Soti/tei/iit
Bureaux Papengracfat 32.
Telefoon: Redactie 20015, Administratie 20935. DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN Giro 103003. Postbus lï.v
Weer Engelsche bom
aanval op Amsterdam
V Een zeer pijnlijk gebeuren
Volkomen verklaarbaar is, dat de Duit
sche autoriteiten verbolgen zijn over het
feit, dat de gouverneur-generaal van Ne-
derlandsch-Indië niet heeft gereageerd op
van Duitsche zijde gedane pogingen, om
met hem in contact te komen.
Zulk een optreden van de zijde der In
dische regeering geeft blijk van een slecht
begrip van den toestand, waarin het „moe
derland" verkeert.
De verantwoordelijke regeer ingsperso-
nen, zoowel die te Londen als die in In-
die, moeten inzien, dat zij verplicht zijn,
alles te doen wat mogelijk is om
aan Duitsche verlangens tegemoet te ko
men; dat zij verplicht zijn de van Duit
sche zijde gestelde redelijke eischen in te
willigen.
Mocht dit inzicht alsnog tot hen door-
dringtn en mochten zij alsnog blijk geven
van een juist begrip van de situatie, waar
in Nederland, sedert de bezetting, verkeert!
Kan er nu niets worden gedaan, om be
doelde regeering het aan dit opzicht ont
brekende bij te brengen? Niets door dege
nen, die zooals de uitdrukking luidt
in Indië een begrip vertegenwoordigen?
Wij stellen er prijs op, alle zaken met
de bezettende macht op correcte wijze te
kunnen afwikkelen; wij stellen prijs op een,
gezien de omstandigheden, goede verhou
ding met de Duitsche autoriteiten. Daarom
is voor ons allen de interneering van zoo
vele Nederlanders als represaille voor
het onveranderd handhaven der internee
ring van de Duitschers in Nederland-ïn-
dië een zeer pijnlijk gebeuren; terwijl
het bijzonder smartelijk is voor de betrok
kene, die, zelf onschuldig, voor een ver-
keera optreden van de Indische regeering
moeten boeten.
Basis voor samenwerking
Wij schreven dezer dagen over den strijd
tegen het kapitalisme een strijd, die ten
onzent reeds tientallen jaren is gestredèn,
zeker niet zonder succes, maar ook niet met
voldoende, .met. bevredigend succes.
Men herinnere zich, wat men onder ka
pitalisme we 1 en wat men er niet onder
moet verstaan.
Als men den diepsten grond zoekt van
het verkeerde, het onsociale en het mensch-
onwaardige, in het stelsel van het kapi
talisme, dan vindt men dien in de, bewuste
of onbewuste, geestelijke dwaling, dat recht
gebaseerd kan zijn op macht. Het stelsel
van het kapitalisme is gegrond op de er
kenning, de aanvaarding, dat een feitelijke
machtspositie van kapitaal, als zoodanig,
en zonder meer, ook recht geeft.
In de nieuwe samenleving, die komen
gaat, móet daarom aan de machtspositie
van kapitaal de door het algemeen belang
vereischte inperking worden gegeven.
Doch, als christen, moeten wij er naar
streven, het kwaad dieper uit te roeien, n.l.
uit de geestesgesteldheid der menschen.
Gefundeerd moet zijn in aller diepste
overtuiging, dat macht, als zoodanig en
zonder meer, nooit een basis kan zijn van
recht.
Het algemeen belang niet bezien door
den bril van persoonlijke- of groepsbelan
gen, maar objectief is een der grondsla
gen van wat recht mag heeten in de sa
menleving, in den Staat het werkelijk
algemeen belang.
Deze overtuiging moet ons bezielen bij
den opbóuw van een nieuwe samenleving.
En in deze overtuiging moeten wij
elkaar ondanks meeningsverschillen
over de concrete uitwerking ervan we
ten te vinden!
Deze overtuiging is een basis voor sa
menwerking.
V Verzoening
„De onderlinge haat is de ergste vijand
van ons vaderland. Het wel gekend, wel
beminde vaderland noopt tot verzoening".
Aldus Wouter Lutkie in „Aristo".
Wie tot verzoening kan medewerken,
is daartoe verplicht!
Hij neme daarbij als richtsnoer het ware
landsbelang wat hem zal weerhouden
eenerzijds van onverantwoorde, waar
lijk onverantwoorde concessies, ander-
z d s van een koppig, eigengereid vast
houden aan eigen meening.
Wij moeten er naar streven, om
elkaar te verstaan, te begrijpen!
L
Dertien dooden en
vele gewonden
Opnieuw hebben Engelsche vliegers in
den afgeloopen nacht hun bommenlast bo
ven onze hoofdstad uitgeworpen en op
nieuw zijn in rust verkeerende woonwij
ken en van hun dagtaak uitrustende bur
gers wreed opgeschrikt door de dood en
verderf zaaiende projectielen, welke ge
heel naar willekeur werden uitgestrooid.
Ook ditmaal waren militaire doelen verre
te zoeken, en het blijft een raadsel, wat
de Britsche luchtmacht met een dergelijk
optreden voorheeft. Bijna doorloopend
hebben de Engelschen de laatste nachten
Amsterdam als doelwit gekozen, doch zoo
ernstige gevolgen als vannacht hebben de
aanvallen nog nimmer gehad. Omstreeks
negen uur vanochtend was het aantal doo
den reeds tot 8 gestegen. Bovendien wer
den nog vermoedelijk 7 personen vermist
en zijn er 19 zwaargewonden. Het aantal
lichtgewonden bedraagt 37.
Het zijn voornamelijk het westelijk en
noordelijk deel der stad, welke getroffen
zijn. In tegenstelling tot de vorige aanval
len hebben de Engelsche luchthelden dit
maal in hoofdzaak explosieve bommen ge
bruikt in plaats van brandbommen, welke
uiteraard zeer groote materieele schade
veroorzaakt en het getal der slachtoffers
zoo hebben doen stijgen. Het is met geen
pen te beschrijven welk een droefenis en
leed in dezen nacht weer over de stad is
ggekomen. Reeds rouwde Amsterdam over
zijn achttien dooden bij vorige bombarde
menten, thans is dat aantal bijna verdub
beld. Wederom heeft Albion een bewijs
geleverd van zijn „menschelijk" optreden
in dezen oorlog.
Het allerergste is wel het noordelijk
deel der stad getroffen. Er kwamen bom
men neer op het Planetenplein, in de om
geving van den Adelaarsweg, in de Maan
straal, op den Meteorenweg, het Orion-
plein en in de Vegastraat. De gevolgen
waren verschrikkelijk. Vooral Op het Pla
netenplein is het aantal dooden groot.
Aanvankelijk viel daar n.l. een brandbom.
De luchtbeschermingsbrandweer was spoe
dig met twaalf man ter plaatse om den
brand te blusschen, doch terwijl men
daar bezig was, vielen er drie brisant
bommen op het plein. Drie brandwachts,
de heeren Vog, Montelbaan en ter Wolde,
werden op slag gedood, de brandwacht
Van Leersum moest zeer ervstig gewond
naar het Binnengasthuis vervoerd worden.
Ook onder de omwonenden zijn drie doo
den en een zwaargewonde te betreuren.
Op het perceel Putterstraat 13, nabij
den Adelaarsweg, viel een brandbom, wel
ke dit huis geheel vernielde. Hierbij zijn
vier ernstig en zes lichtgewonden geval
len. In de Maanstraat werd door een bom
de gasleiding beschadigd, terwijl door den
luchtdruk een huis ineenstortte. Ook in
de Vegastraat is een huis vernield. Op den
meteorenweg liepen talrijke huizen ern
stige schade op. In totaal waren in Am
sterdam-Noord omstreeks negen uur van
ochtend zes dooden, tien ernstig gewonden
en vijfentwintig lichtgewonden geteld.
Men vreest echter, dat enkele van de ern
stig gewonden het leven niet zullen be
houden. Bovendien worden nog verschei
den menschen vermist. Het aantal staat
echter nog niet vast.
De bominslagen in West hebben vooral
de omgeving van het Hoofddorplein ge
troffen. Op den zuidwestelijken hoek van
dit plein sloeg een bom in het wegdek,
waardoor voorloopig de trambaan van lijn
1 onbruikbaar is. De in het wegdek ge
slagen trechter heeft naar schatting een
middellijn van drie meter. Zeer ernstig
was de bominslag in het perceel Stolwijk
straat 22. Het projectiel is ter hoogte van
de tweede verdieping aan de voorzijde
schuin in het huis geslagen en heeft daar
bij den voorgevel en vrijwel het geheele
interieur weggeslagen. Hier vallen een
doode en een zwaargewonde te betreuren,
terwijl vermoedelijk drie personen worden
vermist.
In de Pieter Gij zenbrugstraat is een niet-
ontplofte bom via het perceel 17 in de
keuken van het perceel 19 neergekomen.
Op zijn weg heeft het projectiel een
vrouw getroffen, die op slag gedood werd,
terwijl haar zuster lichte verwondingen
aan dé hand opliep. De politie en de lucht
beschermingsdienst hebben alle perceelen
binnen straal van vijftig meter van dit
huis doen ontruimen. De bewoners zijn
ondergebracht in de Hillègomschool en
het Victoriatheater, waar zij aan de zor
gen van het korps vrouwelijke vrijwilli
gers zijn toevertrouwd.
Ook in de Legmeerstraat is een bom te
rechtgekomen. Hij trof de achtergevels
van de perceelen 67 en 69, welke geheel
werden ingedrukt. Gelukkig zijn hierbij
slechts enkele personen licht gewond.
Aan de Sloterkade werd een zandschuit
door een projectiel geraakt. De schuit
zonk, terwijl bovendien schade werd toe
gebracht aan de walbeschoeiing tegenover
het perceel 136.
In West zijn dus volgens de gegevens,
welke men omstreeks negen uur vanoch
tend in zijn bezit had, twee dooden, vijf
ernstig- en zes lichtgewonden, terwijl
waarschijnlijk drie personen worden ver
mist. Ook bij deze emstiggewonden zijn
er enkele, die in levensgevaar verkeeren.
Brandbommen veroorzaakten nog een
feilen brand in een opslagplaats van ple
ziervaartuigjes, aan het Jollen pad. De
brandweer trad direct krachtig op, doch
kon niet voorkomen, dat de loods uit
brandde en talrijke roeibootjes verloren
gingen.
Zoowel in Amsterdam-Noord als in Am
sterdam-West hebben deze zinlooze Engel
sche bombardementen een geweldige ra
vage aangericht. Tot ver in den omtrek
waar de explosies van de bominslagen
zijn geweest, zijn de ruiten vernield en op
sommige plaatsen vormen de glasscher\«n
een centimeterdikke laag op voetpaden en
rijwegen. Wijd en zijd ligt het puin ver
spreid.
De verontwaardiging van de bevolking
over het optreden der Engelschen neemt
met den dag toe. De verwenschingen aan
het adres van de luchthelden en degenen,
die hen naar ons land zenden, zouden, als
wij ze publiceerden, kolommen vullen.
IN EEN ZAANDAMSCH BOONENVELD.
In Zaandam is vannacht een Engelsche
bom neergekomen, die aan het gemeente
lijk bieten- en boonenveld aan de Heij er-
mansstraat eenige schade heeft aangericht.
De woningen in de omgeving liepen aan
ramen en muren door dé scherven schade
op. Deze was evenmin van ernstigen aard
Persoonlijke ongelukken kwamen niet
voor.
BIJ SMILDE IN EEN BOUWLAND.
In den afgeloopen r.acht zijn ook bom
men uitgeworpen in de gemeente Smilde.
Drie bommen zijn terecht gekomen in een
bouwland en veroorT"kten daar gtroote
trechters. Schade wérd niet aangericht.
DEN HELDER OPNIEUW GETEISTERD.
EEN DOODE EN GEWONDEN.
Gisteravond zijn bommen gevallen op de
binnenstad van Den Helder. Getroffen
werden de woning van den muziekhande
laar L. B. M. Polak, Kanaalweg 105, en
het pand 'van de vischhandelaren gebrs.
Kraan, Spoorstraat 43, dat bij het bom
bardement van 24 Juni ook al reeds door
brandbommen gedeeltelijk was vernield.
Zoowel op den Kanaalweg als op de
Loodsgracht aan de overzijde van het ka
naal zijn, evenals in de Spoorstraat, van
tientallen woningen de ruiten verbrijzeld.
Ook aan den buitenkant zijn bommen te
recht gekomen, waarbij een Hollandsche
schipper werd gedood. Tevens werd hier
bij een persoon gewond. Verschillende
burgers kregen lichte verwondingen door
glasscherven.
Bij een bezoek aan de getroffen percee
len zagen we hoe de achterzijde van het
perceel van den heer Polak aan den Ka
naalweg door een dynamietbom geheel uit
elkaar was geslagen. Ook werd door dezen
bom het naastliggende christelijk tehuis
aan de bovenverdieping ernstig bescha
digd. De heer Polak had zich tijdens den
bominslag aan de voorzijde van zijn wo
ning bevonden. Wonder boven wonder
bleef hij ongedeerd. De aan de andere zij
de liggende garage van den heer Kors-
man en de woning daar boven bekwamen
belangrijke materieele schade door deze
explosie.
In de Spoorstraat is het algemeen tehuis,
waar de gemeentelijke distributiedienst is
ondergebracht en van welk gebouw bij het
bombardement van 24 Juni de zolderver
dieping was uitgebrand door een bom, die
op den vischhandel van de gebroeders
Kraan terechtkwam, beschadigd. De scha
de beperkt zich ook nu weer tot de bo
venverdieping, zoodat de distributie onge
stoord voortgang kan vinden. De gebroe
ders Kraan hadden juist hun woning ge
deeltelijk gerestaureerd en hun zaak weer
heropend. Thans is het pand geheel ver
nield. De materieele schade aan glas in de
straat is aanzienlijk.
De reinigingsdienst nam terstond maat
regelen om de glasscherven op te ruimen,
terwijl de bewoners van de getroffen hui
zen hun ramen lieten dichttimmeren,
waardoor het aantal dichtgetimmerde wo
ningen weer met vele tientallen is ver
meerderd.
'S GRAVEZANDE MET BOMMEN
BESTOOKT.
De reeks van zinnelooze en misdadige
Engelsche bombardementen op Neder-
landsche plaatsen werd hedenochtend voort
gezet. In de gemeente 's Gravenzande
wierp vanochtend een Engelsch vliegtuig
I eenige bommen, waarvan er drie met een
hevigen slag exploideerden. Persoonlijke
ongevallen deden zich niet voor. Wel is
de materieele schade groot, daar de tuin-
bouwcampagne juist in vollen gang is.
Duizenden ruiten op de tuinbouwbedrij
ven werden vernield. Een groot warenhuis
stortte ineen. Op de tuinen ontstond een
geweldige ravage, waarbij ook een groot
kwantum kostbare tuinbouwproducten
werd vernietigd. Een andere bom kwam in
een mestput terecht en hierbij werd een
vijftal varkens gedood. Een bollenschuur
werd door twee brandbommen getroffen
en vloog in brand. Deze brand kon echter
spoedig worden gebluscht. Behalve dat
duizenden ruiten van kassen op de tuinen
werden vernield, moesten ook diverse rui
ten van woningen het ontgelden.
BOM OP ANNA PAULOWNA.
In Anna Paulowna is een bom terecht
gekomen achter de Katholieke kerk aan
den Nieuweweg. Nagenoeg alle ruiten wer
den verbrijzeld. De kinderen werden van
ochtend weer naar huis gestuurd. Ook
hier hebben zich geen persoonlijke onge
lukken voorgedaan.
VLEESCHDISTRIBUTIE.
De secretaris-generaal, waarnemend
hoofd van het departement van land
bouw en visscherij deelt het volgende
mede:
Gedurende het tijdvak van Maandag
14 October tot en met. Zondag 20 Oc
tober a.s. geeft elk der vier met „04.
vleesch" bemerkte bonnen van de
vleesclikaart recht op het koopen van
100 gram vleesch. been inbegrepen, of
een rantsoen vleeschwaren. De met „04.
worst, vleeschwaren" gemerkte bon
geeft uitsluitend recht op het koopen
van een rantsoen vleeschwaren.
De bonnen, welke op 20 October a.s.
nog riet gebruikt zijn, blijven nog gel
dig tot en met Zondag 27 October a.s.
met dien verstande, dat zij gedurende
de week van 21 tot en met 27 October
a.s. niet gebruikt zullen mogen wor
den voor het betrekken van vleesch of
vleeschwaren in hotels, restaurants e.d.
Het rantsoen vleeschwaren, dat per
bon kan worden gekocht bedraagt 75
gram voor gerookt ol' gekookt var
kens-, rund- of kalfsvleesch en voor
gerookte worstsoorten, 100 gram voor
gekookte worstsoorten, rolpens en
knakworst, 125 gram voor leverartike
len, tongenworst en nierbrood en 150
gram voor bloedworst.
BROODDISTRIBUTIE.
De secretaris-generaal, waarnemend
hoofd van het departement van land
bouw en visscherij deelt mede, dat ge
durende het tijdvak van Maandag 14 j
October tot en met Zondag 20 October
a.s. de met „10" genummerde bonnen
van het broodbonboekje tezamen recht
geven op het koopen van 2500 gram
roggebrood of 2000 gram ander brood.
Elk der bonnen geeft derhalve recht I
op het koopen van 125 gram rogge
brood of 100 gram ander brood.
De bonnen, welke 20 October nog niet
gebruikt zijn, zullen voorts nog geldig
zijn tot en met Dinsdag 22 October a.s.,
met dien verstande, dat zij op 21 en 22
October a.s. niet gebruikt zullen mo
gen worden voor het betrekken van
brood in hotels, restaurants e.d.
BRITSCHE SCHEPEN GEZONKEN
NEW-YORK, 11 October (D.N.B.) In
scheepvaartkringen hier is gisteren bekend
geworden, dat het 5834 ton metende Brit
sche vrachtschip „Balmoral Wood" op een
niet genoemde plaats in het Noorden van
den Atlantischen Oceaan gezonken is. De
oorzaak is niet medegedeeld.
Te New-York zijn 48 opvarenden van het
Britsche vrachtschip „Elmbank" aangeko
men, dat op 21 September ten Westen van
Ierland getorpedeerd is.
LONDEN, 11 October (D.N.B.). De ad
miraliteit deelt mede, dat de treiler „King
ston Sapphire" door het optreden van een
vijandelijke duikboot verloren is gegaan.
Het grootste deel der bemanning kon aan
land worden gebracht.
„DE HUICHELARIJ VAN RIOM"
ROME, 11 Oct. (Stefani). Onder het
opschrift „De huichelarij van Riem", publi
ceert de „Popoio dit Roma" een artikel van
zijn Parijschen correspondent, die betoogt,
dat niet Daladier, Reynaud en de andere
personen die in staat van beschuldiging zijn
gesteld de echte verantwoordelijken zijn
voor de ramp, welke Frankrijk getroffen
heeft, maar dat heel Frankrijk schuldig is.
Frankrijk wilde geboortebeperking, vrije
liefde, de ontvolking van het platteland,
den trek naar de steden, de bureaucratische
welgedaanheid, het anti-militarisme, en
EEN PRACTISCH IDEE
Een meneer in Den Haag heeft er
wat op gevonden, 't Is ook wat te zeg
gen, als je met je vrouw uitgaat en
herhaaldelijk moet ervaren, dat zij
haar identiteitskaart heeft vergeten.
Dat gaat zoo:
Zij staat met een schok stil op het
trottoir en begint nerveus in haar tasch
te graaien.
Gut, nou heb ik dat lamme ding
alweer vergeten!
En dan ga je verder in de blijde
stemming, dat je teer beminde ega ieder
oogenblik verhaftet kan worden.
Een willekeurige politie-agent be
hoeft slechts te vragen: wie zijt gij en
zij is 'm.
Dus heeft die meneer in Den Haag er
iets op gevonden. Hij heeft aan den
binnenkant van de deur mica-zakjes
bevestigd, voor iederen huisgenoot een.
Daar worden de identiteitskaarten in
geborgen. Gaat nu een van de bewoners
de deur uit, dan ziet hij de kaarten en
zegt hij onwillekeurig: o ja, m'n kaart,
en neemt die mee.
De krant, die dit vermeldt, vindt dit
een practische oplossing, die navolging
verdient.
Ik niet.
Want wat zal er gebeuren als de fa
milie via de achterdeur vertrekt? Dan
wordt de kaart natuurlijk vergeten.
En zullen zij allemaal hun kaart er
weer inzetten, als zij thuis komen?
En het grootste bezwaar is nog wel,
dat iedfer, die er aan de deur komt en
even moet wacht, zich de kaarten zou
kunnen toeëigenen.
Maar practisch is de oplossing wel.
Dat wil zeggen voor hen, die op het be
zit van nóg een stam- en identiteits
kaart uit zijn.
Maar de practische man zit dan zon
der bonnen.
V
LEIDEN
Foto-archief. L. Crt,
PROF. DR. W. J. J. A. ASSELBERGS,
bijzonder hoogleeraar aan de Leidsche Uni
versiteit vanwege de Vondelstichting te
Amsterdam, die hedenmiddag zijn inaugu-
reele rede hield.
Frankrijk kreeg de nederlaag. Overigens
worden Daladier c.s. er niet van beschul
digd, dat zij Frankrijk in den oorlog ge
haald hebben om Duitschland en Italië te
versnipperen en de FranschBritsche over-
heersching in Europa te versterken, maar
dat Frankrijk geen strijd heeft kunnen le
veren. Eigenlijk heeft Frankrijk zijn oude
ideologieën niet prijsgegeven. Het besluit
om het staatsbestel pas na den vrede, dus
na de ontruiming van het grondgebied, te
hervormen verraadt het voornemen, zich de
handen vrij te houden om naar het oude
systeem terug te keeren of om althans veel
minder revolutionaire beginselen te aan
vaarden dan welke gepropageerd zijn. De
bewering, dat het proces van Riom een
waarborg vormt voor de komst van een
nieuw Frankrijk is dus een huichelarij. De
volkeren, die den strijd begonnen zijn voor
de vorming van een nieuw Europa, zullen
de bedriegerijen aan den kaak stellen en
zullen zich te zijner tijd van de bijzondere
waarborgen verzekeren, welke de overwin
ning hun biedt.
BLOKKEERING VAN ROEMEENSCH
TEGOED IN AMERIKA
WASHINGTON, II October (D.N.B.).
President Roosevelt heeft last gegeven
tot het blokkeeren van het Roemeensche
tegoed in de Vereenigde Staten, dat op 10
millioen dollar wordt geschat. Slechts met
toestemming van het ministerie van finan
ciën kunnen gelden aan dit tegoed worden
onttrokken.
