MAANDAG 23 SEPTEMBER 1940 31ste Jaargang No. 9753
Ste £eid4eh4(Boti/fca/nt
Bureaux Papengracht 32.
Telefoon: Redactie 20015, Administratie 20935. DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN Giro 103003. Postbus
V Een nieuwe wereldorde
Wij schreven Zaterdag, dat moet worden
vernietigd de liberale wereldmacht van het
kapitalistische stelsel en dat de democratie,
zooals zooals wjj die tot nu toe
kennen, te langzaam werkt, om dat resul
taat te bereiken.
Dit wil natuurlijk geenszins zeggen,
dat er door en onder de democratie niets
op dit terrein zou zijn bereikt en dat er
niet zeer verdienstelijk werk zou zijn ge-
praesteerd door democratische staatslieden
werk, waarvan niet alleen de be
doeling, maar ook het effect uitstekend
was, passend in het kader der door ons ge-
wenschte nieuwe wereldorde.
Wij werden, nadat wij dit geschreven
hadden, Zaterdagavond door de „Residen
tiebode" opmerkzaam gemaakt op een ar
tikel van pastoor Möller in „De Zaaier",
welk artikel dezelfde strekking heeft, als
wat wij Zaterdag onder den titel „een
nieuwe wereldorde" hadden geschreven.
Het is tragisch voor het lot van Europa,
ja van geheel de wereld, zoo schrijft
pastoor J. B. W. Möller uit Voorburg deze
week in „De Zaaier" dat de democratie,
in de vormen, waarin het verleden deze
heeft gekend en het heden deze nog kent,
niet bleek opgewassen te zijn tegen de eco
nomische dictatuur. Er is natuurlijk een
betère en gezondere democratie mogelijk.
De democratie van het verleden is nooit
los gekomen van het .,vitium originis" en
de Kerk, bij monde van den Paus, heeft
van het begin der negentiende eeuw af
tot nu toe haar waarschuwende stem ver
heven tegen de vormen, waarin liberalisme,
Marxisme en communisfrie de democratie
hebben gestoken.
Een gelouterde en in Christus gedoopte
democratie zal het groote en ontzaglijke
zware werk van de.hernieuwing hebben te
doen en zij zal daarbij den verheven arbeid
der Kerk niet kunnen missen. Nog altijd is
het een feit, dat afschrikwekkende macht en
invloed zijn geconcentreerd in de handen
van de weinigen, die feitelijk de geldmarkt
beheerschen.
Quadragesimo Anno heeft de wereld zoo
machtig-duidelijk gewezen op het zich sa
mentrekken van een despotische economi
sche heerschappij in handen van enkelen,
die meestal niet eens het kapitaal in eigen
dom bezitten, maar werken met dat van
anderen en er naar willekeur over beschik
ken. „Deze dictatuur", aldus de schitterende
encycliek, „neemt de verschrikkelijkste
vormen aan bij diegenen, die, omdat ze de
geldmacht in handen hebben en beheer
schen, ook onbeperkte macht bezitten over
het credietwezen; ze beslissen naar wille
keur over het verleenen van credieten; zij
regelen dan ook als het ware den bloeds
omloop van heel het economische orga
nisme."
De zaak-Mannneimer, waarover in ons
blad van Zater.dag weer een uitvoerige pu
blicatie is verschenen, is een voorbeeld van
de afschuwelijke kapitalistische dictatuur.
Degenen, die reeds van den aanvang af te
gen de Mannheimer-affaire hebben ge
ageerd (erkend moét worden dat onder an
deren N. S. B. en Nationaal Front daarbij
een vooraanstande plaats innamen) hadden
het gelijk, hadden het recht aan hun zijde.
Zeker, er zal geen maatschappij zijn zon
der ongerechtigheden, onrechtvaardighe
den, zonder dieven z o ol a n g er nog
zondige menschen in de maatschappij le
ven.
Maar: er kan wel een maatschappij zijn,
waarin dieven niet worden.... gehono
reerd.
Wij hopen, dat bewaarheid zal worden,
wat de „Deutsche Zeitung in den Niederian-
den" Zaterdag schreef: „Spoedig echter zul
len in het nieuwe Europa soortgelijke ge
vallen (als de Mannheimer-affaire) geheel
en al tot het verleden behooren."
Bommen op Nederland
BOM NEERGEKOMEN BIJ
WESTKAPELLE.
Gisternacht is te Westkapelle een bom
gevallen, welke niet tot ontploffing kwam.
Daar men vermoedt dat het een tijdbom is,
heeft men de omgeving, waar de bom ge
vallen is, afgezet. Vanmiddag zal men
maatregelen nemen om den bom te ver
wijderen.
Burgemeesters
benoemingen
De Rijkscommissaris voor het bezette
Nederlandsche gebied heeft op voorstel
van den secretaris-generaal van het de
partement van binnenlandsche zaken met
ingang van 1 October jhr. Ernst von Bön-
ninghausen, advocaat en procureur te En
schede tot burgemeester van Hilversum
en den burgemeester van Zuidlaren
(Drenthe) jhr. mr. van Karnebeek tot
burgemeester van Zwolle benoemd.
De secretaris-generaalvan het departe
ment van binnenlandsche zaken heeft op
grond van de hem door de verordening
van den Rijkscommissaris over bijzonder
administratieve maatregelen verleende al-
gemeene machtiging met ingang van 1
October den tegenwoordigen burgemeester
van Nieuweschans, den heer G. Wisman,
tot burgemeester van Meppel benoemd,
voorts den huidigen burgemeester van
Tubbergen, den heer Banning tot burge
meester van Leidschendam en ten slotte
den vroegeren burgemeester van Ootmar-
sum, den bezitter van de heerlijkheid He-
rinkhaven bij Tubbergen, jhr. Egon von
Bönninghausen tot burgemeester van Tub
bergen.
Bij besluit van den secretaris-generaal
van het departement van binnenlandsche
zaken van 20 September is G. Stallinga
opnieuw benoemd tot burgemeester der
gemeente Hindeloopen.
De Vleeschdistributie
VLEESCHKAART VAN HEDEN AF
IN GEBRUIK.
Geldige bonnen.
De secretaris-generaal, wnd. hoofd van
het Departement van Landbouw en Vis-
scherij deelt, in aansluiting van hetgeen
reeds eerder is gepubliceerd met betrek
king tot de distributie van vleesch en
vit eschw'.ren het volgende mede:
Met ingang van Maandag 23 September
a.s. zal de nieuw uitgereikte vleeschkaart
in gebruik worden genomen. Elk der vier
met „01 vleesch" gemerkte bonnen geeft
gedurende het tijdvak van 23 tot en met
29 September a.s. recht op het koopen van
100 gram vleesch, been inbegrepen, of een
rantsoen vleeschwaren. De met „01. worst,
vleeschwaren" gemerkte bon geeft uitslui
tend recht op het koopen van een rantsoen
vleeschwaren. De bonnen, welke op Zon
dag 29 September a.s. nog niet gebruikt
zijn, blijven nog geldig tot en met 6 Oc
tober. Dit geldt niet voor de voor het
verkrijgen van vleesch en vleeschwaren
aangewezen bonnen van het algemeen dis
tributiebonboekje, welke slechts gedurende
de week van 16 tot en met 22 September
geldig zijn.
Het rantsoen vleeschwaren, dat per bon
kan worden gekocht, loopt uiteen voor de
verschillende soorten. Het bedraagt 75
gram voor gerookt of gekookt varkens-,
rund-, of kalfsvleesch en voor gerookte
worstsoorten. Tot deze groep behooren o.a.
ham, schouder, carbonade. spek, rook-
vleesch, pekelvleesch, Geldersche rook
worst, plockworst en snijworst.
Voor gekookte worstsoorten, zooals bo-
terhammenworst en lunchworst en voor
rolpens en knakworst, zooals Frankforter
en Weener, bedraagt een rantsoen 100 gram.
Van leverartikelen, als b.v. Berliner-, Sak
sische- en Haagsche leverworst en verder
van tongenworst en nierbrood, zullen 125
gram tegen afgifte van een bon gekocht
kunnen worden. Ten slotte geeft een bon
recht op het koopei^ van 150 gram bloed
worst. Bii vleeschwaren in blik dient bij
de berekening van het benoodigde aantal
bonnen te worden uitgegaan van den net
to-inhoud, met inachtneming van de ver
schillende rantsoenen voor de uiteenloopen-
de soorten. Bij soepen en gemengde spij
zen in blik, waarin vleesch is verwerkt,
moet worden gelet op de verwerkte hoe
veelheid vleesch.
Een bijzondere regeling voor huisslach
tingen van varkens zoowel wat betreft
het recht tot slachten als het gebruik van
de vleeschkaarten zal binnenkort wor
den gepubliceerd. Huisslachtingen van run
deren zullen'niet worden toegestaan.
Hotels, restaurants, cantines e.d. dienen
voorloopig ter verkrijging van vleesch ge
bruik te blijven maken van de aan deze
instellingen reeds verstrekte, met
rantsoen vleesch" en „een rantsoen vleesch
waren" gemerkte bonnen.
Ziekenhuizen, krankzinnigengestichten,
sanatoria e.d. moeten zooveel mogelijk bon
nen van de patiënten in ontvangst nemen.
De plaatselijke distributiediensten ver
strekken voorts aan deze instellingen op
desbetreffend verzoek losse bonnen.
Ten behoeve van bakkers, welke saucij
zenbroodjes vervaardigen en exploitanten
van automaten, welke croquetten verkoo-
pen, zullen geen losse bonnen meer ver
strekt worden.
Verkoop van vaste
brandstoffen van 30
Sept. - 8 October
verboden
VERBRUIKERS MOETEN DE OP 29
SEPTEMBER AANWEZIGE VOORRAAD
VASTE BRANDSTOFFEN OPGEVEN.
De secretaris-generaal, wnd. hoofd van
het Departement van Handel. Nijverheid
en Scheepvaart deelt mede, dat gedurende
het tijdvak van Maandag 30 September tot
en met Dinsdag 8 October 1940 de verkoop
en de aflevering van vaste brandstoffen
aan verbruikers verboden is.
Onder vaste brandstoffen worden ver
staan: steenkolen, steenkoolbriketten (ook
eierbriketten), cokes (ook gascokes), bruin
kolen, -bruinkoolbriketten, turf en petro-
leumcokes.
Onder de verbruikers op wie dit afleve
ringsverbod betrekking heeft, vallen:
Groep A.: particuliere personen.
Groep B.: openbare gebouwen (niet voor
publieke vermakelijkheden), ziekenhuizen,
sanatoria, rijks-, gemeente- en provinciale
kantoren, gestichten, kerken, gevangenis
sen, kazernes, scholen, centrale keukens,
apotheken, wacht- en behandelingskamer
van artsen e.d.
Groep C.: warenhuizen, winkels, hotels,
pensions (ook kamerverhuurders), restau
rants, café's, particuliere kantoren, les
ruimten in particuliere huizen.
Groep D.: gebouwen voor publieke ver
makelijkheden, vereenigings- of vergader
lokalen, niet behoorende tot de groepen A,
B.
C.
Groep E.: kleinindustrie met een jaarver
bruik van vaste brandstoffen van minder
dan 240 ton en niet behoorende tot de groe
pen A, B, C en D.
Een uitzondering op het verbod geldt
voor de bij het Rijkskolenbureau als
„grotindustrie" ingeschreven verbruikers
met een jaarverbruik van 240 ton of meer.
Deze categorie van industrieele verbruikers
zal dus ook door het Rijkskolenbureau toe
gewezen hoeveelheid vaste brandstoffen
kunnen betrekken.
Van het verbod kan door het Rijkskolen
bureau of een door dit bureau aan te wij
zen instantie dispensatie worden verleend.
Vérder wordt -medegedeeld, dat de
plaatselijke distributiediensten Op na
der bekend te maken wijze en tijdstip
de verbru"behoorende tot de groe
pen a, b, c en d in het bezit zullen stel
len van formulieren „voorraadopgaven
vaste brandstoffen", waarop door de
verbruikers de per 29 September 1940
aanwezige voorraad vaste brandstoffen
(gesplitst naar soorten, inclusief turf)
en huishoudbrandolie, moeten worden
ingevuld. Onder huisbrandolie wordt in
dit verband verstaan: huisbrandolie,
dunne en dikke stookolie, voor zoover
bestemd voor verwarmingsdoeleinden.
Deze voorraad-opgaven moeten door de
betreffende verbruikers op door de distri
butiediensten DlaatsQ]iik bekend te maken
data, gedurende de periode van 30 Sep
tember tot en met 8 October 1940 bii deze
diensten worden ingeleverd ter verkrijging
van de voor de brandstoffendistributie be
noodigde bescheiden.
De aandacht wordt er nog op gevestigd,
dat zoogenaamde „vrije kolen" niet be
staan, zoodat alle vaste brandstoffen, on
der welke beschrijving deze ook zijn- of
werden aangeboden, onder het afleverings
verbod en onder de verplichte voorraad-
opgave vallen.
Voorts zij vermeld, dat op de door
de verbruikers gedane voorraadsopga-
ven controle zal worden uitgeoefend.
Aan bepaalde verbruikers, behoorende
tot de groepen b, c, d en e zullen door een
door het Rijkskolenbureau aan te wijzen
instantie, tegen betaling van 1 plus even-
tueele portokosten, zoogenaamde identi
teitskaarten worden uitgereikt, welke door
de houders bij het in ontvangst nemen van
de distributiebescheiden bij de plaatselijke
distributiediensten voor identificatie en ter
waarmerking moeten worden overgelegd.
Katholiek Comité van actie
„Voor God"
STORM OP DEN HEMEL
Doe als de Kananeesche vrouw
-* houd aan in het gebed. Doe
als Jaïrus, wiens dochtertje op
sterven lag, of als de hoofdman
van Capharnaum, wiens zoon
ten doode was opgeschreven
bid den Meester met aandrang
te komen. Doe als de blinde
bedelaar, die niet ophield den
Zoon van David om ontferming
aan te roepen, ook al trachtte
all?s wat hem omgaf hem tot stil*
zwijgen te dwingen.
Vereenigingen en
stichtingen zonder
economisch doel
VERORDENING BETREFFENDE
REGISTRATIE.
Het Verordeningenblad bevat een ver
ordening van den Rijkscommissaris voor
het bezette Nederlandsche gebied, houden
de bepalingen ter verkrijging van een
overzicht (Erfassung) van vereenigingen
van personen en stichtingen zonder oeco-
nomisch doel. Hierin is bepaald:
Artikel 1. (1) Alle vereenigingen van
personen (vereenigingen, bonden, organi
saties en soortgelijke instellingen), alsme
de alle stichtingen in het bezette Neder
landsche gebied, zonder oeconomisch doel,
moeten binnen 20 dagen na het in werking
treden van deze verordening worden op
gegeven bij den bevoegden procureur-ge
neraal, fungeerend directeur van politie.
(2) Bevoegd is de procureur-generaal,
fungeerend directeur van politie, binnen
wiens rechtsgebied de vereeniging van
personen of de stichting is gevestigd. Wan
neer er geen plaats van vestiging is, dan
.wordt de bevoegdheid bepaald naar de
plaats, waar het bestuur wordt uitge
oefend. Is ook deze niet aan te wijzen, dan
geldt deze plaats, waar hij, die op den
voet van artikel 3 tot aanmelding gehou
den is, zijn woonplaats of zijn gewoon ver
blijf heeft.
Welke vereenigingen geen
oeconomisch doel nastreven.
Artikel 2. (1) Een vereeniging van per
sonen wordt geacht geen oeconomisch doel
na te streven, wanneer haar doel niet in
de eerste ëplaats gericht is op het verkrij
gen van op geld waardeerbare voordeelen
ten behoeve van de vereeniging of van
haar leden.
(2) Het eerste lid is van overeenkomsti
ge toepassing op de in artikel 1 genoemde
stichtingen.
Artikel 3. Het bestuur van de vereeni
ging van personen of van de stichting
of, bij ontstentenis daarvan, hij, die
met de dagelijksche leiding is be
last, is tot het doen der opgave ge
houden. Ontbreekt ook laatsbedoelde,
dan dient de opgave te geschieden
door dengeen, die de belangen van de ver
eeniging of stichting waarneemt, hetzij
krachtens een hem van overheidswege ge
geven opdracht (bij voorbeeld als liquida-
teur), hetzij krachtens eenige andere last
geving.
Artikel 4. (1) De opgave geschiedt door
het indienen van een ingevulde vragenlijst
en een vermogensstaat. De indiening de
zer stukken geschiedt in duplo. Twee
exemplaren der statuten dienen te worden
bijgevoegd.
(2) Zij die tot het doen der opgave ge
houden zijn, moeten tijdig aan de in arti
kel 1 genoemde instantie een verzoek om
toezending van de benoodigde formulieren
indienen, een en ander onder nauwkeuri
ge opgave, op welke der in het eerste lid
van artikel 1 genoemde organisaties dit
verzoek betrekking heeft.
Geen onnoodige beschikking
over het vermogen.
Artikel 5. (1) Tot nader order mag over
bestanddeelen van het vermogen van de
in het eerste lid van artikel 1 genoemde
vereenigingen slechts worden beschikt,
voor zoover dit voor de loopende zaken
en voor het vereenigingsleven noodzake
lijk is. Boven en behalve voornoemde
rechtshandelingen worden verricht of ver
klaringen worden afgegeven, waardoor op
eenigerlei wijze over bestanddeelen van
het vermogen wordt beschikt of verplich
tingen daartoe in het leven worden geroe
pen.
(2) Het eerste lid is van overeenkomsti
ge toepassing op stichtingen zonder oeco
nomisch doel.
(3) Rechtshandelingen, in strijd met de
bepalingen van het eerste en tweede lid
verricht, zijn van onwaarde.
Artikel 6. (1) Personen, als in artikel 3
bedoeld, die de opgave niet tijdig doen,
of die bij de opgave onware of onvolledige
gegevens verstrekken, worden gestraft met
gevangenisstraf van ten hoogste twee jaar
en met geldboete van ten hoogste twee
duizend gulden of met een dezer straffen.
(2) Met gelijke straffen wordt gestraft
hij die in strijd handelt mét de bepalin
gen van artikel 5.
(3) Handelingen, als bedoeld in lid 1 en
2, zijn misdrijven.
Artikel 7. De bepalingen van de veror
dening no. 24/1940 blijven van kracht.
Artikel 8. Deze verordening treedt in
werking op den dag harer afkondiging.
JlLomentje
HANG OP!
Wij moeten des avonds om tien uur
thui^ zijn. Wij, dat wil zeggen, wij
Hollanders. Dat is nu eenmaal zoo.
En men kan van de bezettingsautori
teiten moeilijk verlangen, dat zij hier
op een uitzondering maken bijvoor
beeld voor eigenaars van fietsen. Dat
gaat natuurlijk niet.
Maar dat behoeft dan voor eigenaars
van fietsen nog geen reden te zijn om
vanaf acht uur reeds achter hun ver
duisterde vensters te gaan zitten en hun
fietsen aan den anderen kant van het
venster buiten op het trottoir te laten
staan, zoodat zij, die zich haastig naar
huis spoeden om nog vóór tien uur
binnen te zijn, in de duisternis tegen
die rijwielen opbotsen en kans loopen
een of ander onderdeel te beschadigen
of te breken, dat zij absoluut noodig
hebben om vóór het fatale uur hun
huisdeur te bereiken! En toch gebeurt
het. Hier en daar en overal. Het is
misschien een kinderlijk prettig gevoel
te bedenken, dat dit lekker niet ver
boden is, maar ik zou toch de Leidsche
politie in overweging willen geven het
voorbeeld van haar Amsterdamsche
collega's te volgen en alle fietsen, die
zij in het donker onbeheerd op straat
aantreft, in de boomen of aan een
lantaarnpaal te hangen. En zoo er
geen boom of lantaarnpaal in de
buurt is, dan maar aan de dakgoot.
Dan zullen ze het wel afleeren.
van algemeen bestuur, rondschrijven ge
richt, dat o.m. het volgende bevat:
Uitgaande van de veronderstelling, dat
gedurende den aanstaanden winter de
midden-Europeesche wintertijd zal gelden,
zal behoudens onvoorziene omstandig
heden van 1 November 1940 tot 1 Febru
ari 1941 de kantoortijd als volgt geregeld
worden:
Op alle werkdagen, behalve des Zater
dags, van 912.30 en van 1316.30 uur.
Des Zaterdagss van 913 uur. De middag
pauze wordt dus van 1 lA uur terug ge
bracht tot y« uur. De kantoortijd blijft 39
uren per week, terwijl de vrije Zaterdag
middag behouden blijft.
Voor de werklieden zal bezwaarlijk een
algemeen geldende regeling getroffen kun
nen worden. De onderscheidene diensten en
bedrijven zullen zelve een regeling moe
ten treffen, rekening houdende met alle bij
zondere omstandigheden; die- afzonderlijke
regelingen zullen er uiteraard op gericht
moeten zijn, den duur van de normale
werkweek zooveel mogelijk te behouden
en den arbeid zoo weinig mogelijk bij
kunstlicht te doen geschieden.
De Secretaris-generaal geeft zijn ambt-
genooten in overweging, ten aanzien van
hun Departementen en de daaronder res-
sorteerende diensten, bedrijven, inrichtin
gen en instellingen overeenkomstig het
vorenstaande te handelen en te doen han
delen.
Bovendien geeft de genoemde Secretaris-
Generaal bij een tweede circulaire den
burgemeester en wethouders der onder
scheidene gemeenten in overweging, in
overeenkomstigen zin te handelen en te
doen handelen.
VERSCHUIVING VAN DEN WERKTIJD
DER AMBTENAREN IN VERBAND MET
DE VERDUISTERING
De secretaris-generaal, wnd. hoofd van
het Departement van Binnenlandsche
Zaken, heeft aan de secretarissen-generaal,
waarnemende hoofden der departementen
HET HOUDEN VAN VERGADERINGEN.
EENIGE VERRUIMING.
In een ciculaire aan de burgemeesters
deelt de secretaris-generaal, waarnemend
hoofd van het departement van binnen
landsche zaken mede, dat wederom toe
laatbaar zijn- vergaderingen, in besloten
gebouwen, waartoe slechts daartoe schrif
telijk uitgenoodigde leden der betrokken
vereeniging of partij toegang hebben.
Door den bevoegden procureur-generaal,
fungeerend directeur van politie, mag dis
pensatie van de bepalingen, dat ae deel
nemers aan vergaderingen, uitgaande van
staatkundige vereenigingen of van plaat
selijke afdeelingen daarvan, of waar staat
kundige onderwerpen besproken worden,
schriftelijk moeten worden uitgenoodigd
en dat de uitnoodiging op naam moet zijn
gesteld, voorshands niet worden verleend.
In het bijzonder behoort geen bezwaar
gemaakt te worden tegen vergaderingen
van leden van vereenigingen van zuiver
oeconomischen of commercieelen aard
voor zoover deze niet ingevolge de veror
dening nr. 24 van 21 Juni 1940 van de se
cretarissen-generaal van justitie en van
binnenlandsche zaken uit anderen hoofde
ongewenscht zijn te achten.
Verboden zijn en blijven voorshands:
optochten in het openbaar, bijeenkomsten
in de open lucht, en openbare, voor het
publiek toegankelijke vergaderingen in be
sloten lokalen.