Hoe de bedrijven tijdens
de wintermaanden zullen werken
w
u
43e Nederlandsche Jaarbeurs.
Momentje
DINSDAG 3 SEPTEMBER 1940 3kte Jaargang No. 9736
^e£eidóclie0oii/fca/nt
Bureaus Papengracht 32.
Telefoon: Redactie 20015, Administratie 20935. DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN Giro 103003. Postbus 11.
Waar noodig faciliteiten
van de arbeids-inspectie
DUISTERNIS-PROBLEEM
OPGELOST
Het Verbond van Nederlandsche Werk
gevers heeft zich bezig gehouden met de
vraag op welke wijze in de komende win
termaanden een werkindeeling voor fa
brieken en werkplaatsen kan worden ge
maakt, waardoor een maximum rendement
van het beschikbare daglicht wordt ver
kregen.
Aangezien aangenomen moet worden,
dat de bepalingen omtrent de lidhtdoo-
vingsmaatregelen zullen blijven gelden
van zonsondergang tot zonsopgang en
dus niet van een half uur na zonsonder
gang tot een half uur voor zonsopgang,
heeft men zich rekenschap gegeven van
de tijdruimte, die dagelijks beschikbaar is
tusschen zonsopgang en zonsondergang; de
tijdruimte derhalve, gedurende welke nor
maal kan worden gewerkt. Aangenomen,
dat afschermingsmaatregelen niet kunnen
of behoeven te worden getroffen, geeft bij
gaande tabel aan het aantal uren en mi
nuten, welke voor arbeid by daglicht be
schikbaar zjjn en wel gedurende de maan
den October 1940 tot en met Maart 1941,
Omdat verondersteld wordt, dat de hier
op te baseeren indeeling van den arbeids
tijd zooveel mogelijk telkens voor een week
zal worden vastgesteld, is vóór 21 Decem
ber als uitgangspunt aangenomen telkens
de Vrijdag en na 21 December telkens de
Maandag
Taibel aangevende de tijdruimte, die
wekelijks, ten minste beschikbaar
is tusschen zonsopgang en zons
ondergang, van 1 October 140 tot
1 April 1941.
Werkweek
Daglicht
Van Tot
Uren en min.
30 Sept.— 5 Oct. 1940
11.26
7 Oct. —12
10.59
14 —19
10.30
21 —26
10.02
28 2 Nov.
9.39
4 Nov.— 9
9.11
11 —16
8.48
18 —23
8.28
25 —30
8.10
2 Dee. 7 Dec.
7.56
9 —14
7.46
16 —21
7.41
23 —28
7.40
30 Dec.4 Jan.
1941
7.44
6 Jan. —11
7.56
—18
8.08
20 —25
8.27
27 1 Febr.
8.47
3 Febr.— 8
9.11
10 —15
9.36
17 —22
10.03
24 1 Mrt.
10.30
3 Mrt. 8
10.58
10 —15
11.26
17 —22
li.54
24 —20
12.22
Het Verbond van
Werkgevers acht het
vervolgens gewensoht de arbeidstijden zoo
lang mogelijk ongewijzigd te laten en eerst
dan, wanneer op deze wijze een niet vol
doende aantal arbeidsuren bij dagTcht kan
worden verkregen, door verplaatsing van
aanvang en eind van den arbeidstijd tot
te geraken. Daarbij kan de
middagrust worden ingekrompen tot ten
minste een half uur. Krachtens art. 31 van
de Arbeidswet zal deze rusttijd in het al
gemeen niet later mógen vallen dan op
een oogenbjik, waarop 4 Yi uur arbeid is
verricht, behalve op Zaterdag en andere
dagen, indien daarop niet meer dan 5J4
uur gewerkt wordt. Geen arbeid zal mo
gen worden verricht des Zaterdags na 1
uiur des namiddags.
Naar het Verband meent te weten zou
de Arbeidsinspectie echter bereid zijn te
dezen aanzien eenige faciliteiten te verlee-
nen en wel in dien zin, dat:
a. des Zaterdags ook later dan 1 uur zal
mogen worden gewerkt, indien in verband
met den aanvangstijd vóór 1 uur niet ten
volle 5 Ys uur kan worden gewerkt. In dat
geval zal het einde van den arbeidstijd mo
gen worden gesteld evenveel later als de
arbeid na half 8 des morgens in verband
met den zonsopgang is aangevangen.
b. In de maanden December er. Januari
op zes Zaterdagen zal mogen worden door
gewerkt op denzelfden voet als jp de daar
aan voorafgaande volk werkdagen.
Bij de vaststelling van de indeeling van
dien arbeidstijd, rekening houdende met
bovenstaande gegevens, zal worden opge
merkt, dat in een aantal weken niet de
volledige werkweek van 48 uur zal kun
nen worden verkregen. Ter voorziening
hierin zal door de Arbeidsinspectie aan de
onderneming de gelegenheid worden gebo
den om in de weken, waarin met het oog
op het daglicht langer dan 48 uur zou kun
nen worden gewerkt, hetzij voorafgaande
aan de onvolledige werkweken of daarna,
langer te mogen werken dan 48 uur.
Op deze wijze zouden de moeilijkheden,
verbonden aan de lichtdoovingsvoorschrif-
ten, vrijwel kunnen worden ondervangen.
Het tijdstip waarop de Wintertijd zal
worden ingevoerd is op dit oogenblik nog
niet officieel bekend; vermoedelijk zal dit
omstreks 15 October aa. het geval zijn.
Tot dien datum moeten de tijdstippen met
een uur worden vermeerderd.
Geen loonsverlaging
zonder goedkeuring
De tekst van het
uitvoerings
besluit
Verschenen is het eerste uitvoerings
besluit van den waarnemenden secretaris
generaal van het departement van Sociale
Zaken ingevolge de verordening van den
Rijkscommissaris voor het bezette Neder
landsche gebied betreffende het verbod van
verlaging van loonen en salarissen.
Hierin wordt bepaald:
Artikel I.
1. Het college van rijksbemiddelaars is
bevoegd tot het verleenen van een vergun
ning tot verlaging van loonen en salarissen.
De vergunning kan ook worden verleend
voor bij collectieve arbeidsovereenkomst ge
regelde loonen en salarissen.
2. De vergunning wordt slechts ver
leend, indien de economische omstandighe
den dit noodzakelijk maken en de verla
ging met het oog op de sociale positie van
de betrokkenen toelaatbaar is.
Artikel H.
1. Verzoeken om vergunning worden
schriftelijk bij het college van rijksbemid
delaars ingediend. Zij moeten voldoende
gemotiveerd zijn.
2. De vergunning kan voor een bepaal
den tijd en voorwaardelijk worden ver
leend. De beslissing wordt den werkgever
schriftelijk medegedeeld. Een afschrift
wordt gezonden aan het bevoegde districts
hoofd der arbeidsinspectie. De werkgever
is verplicht de betrokkenen terstond met
de beslissing in kennis te stellen.
Artikel Hl.
1. De werkgever is verplicht aan het
college van ryksbemiddelaars op diens ver
langen alle gegevens te verstrekken, wel
ke noodig zijn voor de behandeling van het
verzoek tot verlaging van loonen en sala
rissen.
2. Voordat vergunning tot verlaging van
bij een collectieve arbeidsovereenkomst ge
regelde loonen en salarissen verleend wordt
wordt aan de bij deze collectieve arbeids
overeenkomst betrokken partijen gelegen
heid geboden hun standpunt uiteen te zet
ten.
Artikel IV.
1. Het hoofd of de bestuurder van een
onderneming of de persoon, die een vrij be
roep uitoefent, die, ingeval daarvoor
vergunning noodig is, zonder vergunning
geldende loonen of salarissen verlaagt, is
strafbaar; het feit wordt beschouwd als
overtreding en wordt gestraft met hechte
nis van ten hoogste drie maanden of geld
boete van ten hoogste drie duizend gulden.
2. Met de opsporing van een in het eer
ste lid strafbaar gestelde handeling zijn be
halve de in artikel 141 van het wetboek
van strafvordering genoemde personen ook
belast de ambtenaren der arbeidsinspectie.
Artikel V.
Dit uitvoeringsbesluit treedt in werking
op den dag van afkondiging.
Kruisvaart in den
nieuwen tijd
Arbeid en inspanning
het devies
Tijdens de bijeenkomst van de Co-
hortleidingen der Kruisvaart, welke
Zondag te Den Haag werd gehouden,
heeft de centrale directeur der Kruis
vaart, rector Th. v. d. Lugt, een uiteen
zetting gegeven van het standpunt, dat
de Kruisvaart wil innemen tegenover
den nieuwen tijd en van haar bereid
heid om zich aan te sluiten bij een groo-
te Nederlandsche jeugdorganisatie.
Nadat -de vergadering was geopend en de
weleerw. heer Van der Lugt de gasten had
welkom geheeten (onder hen bevonden
zich rector H. M. van Spanje, directeur
van het Jeugdwerk in het bisdom en de
heer P. van Leeuwen, commissaris der N.
P. V.), herdacht hij de gevallen jfeugdlei-
ders.
Vervolgens zeide hij: Ook al doen wij niet
mee met hen die alle draden met het ver
leden willen doorsnijden en iederen dag
opnieuw den tijd van vroeger als zonde
bok de woestijn in jagen, wij mogen van
den anderen kant ook onze oogen niet slui
ten voor de realiteit: dat de wereldgebeur
tenissen een nieuwen tyd inluiden, welke
zeker de groote gevaren in zich draagt,
maar ook nieuwe mogelijkheden biedt voor
een betere maatschappelijke orde, welke wij
Katholieken reeds lang hebben voorge
staan, maar welke helaas niet tijdig tot
stand is gekomen.
Wij kunnen gerust eerlijk bekennen,
dat wij in het verleden sommige le
venswaarden wel eens hebben onder
schat en zijn natuurlijk ook bereid om
dit uit overtuiging en in Nederland-
schen geest te herzien; en juist deze
Nederlandsche geest waarborgt de er
kenning van de niet minder waarach
tige realiteit, dat de godsdienst voor
mensch en gemeenschap de hoogste le
venswaarde is.
Als Kruisvaart behoeven we den weg
naar den nieuwen tijd niet zoekend en tas
tend op te gaan. Onzerbeginselverklaring is
eenerzijds de waarborg om niet te verstar
ren en behoedt ons van den anderen kant
voor het gevaar van een ontsporing.
In het laatste nummer van ons leiders
blad werd het scherp en juist door onzen
medewerker Edward Bruno gezegd: wij
staan niet vreemd tegenover een nieuwen
tijd. De dynamiek is een der drie wezens
kenmerken van de Kruisvaart. Wij hebben
sinds jaar en dag geleerd niet krampachtig
vast te houden aan leter en komma.
Wij kruisvaarders kennen ook de veel
zijdigheid. Ook dit komt ons te stade, want
het groote gevaar van dezen tijd schuilt
juist in het eenzijdig beklemtonen van een
of andere uit zijn evenwicht gerukte waar
heid. Wy hebben er steeds naar gestreefd
de hiërarchie der waarden te huldigen, wij
zullen dat nu meer dan ooit moeten blij
ven doen.
We kennen ten slotte de algemeenheid.
En dit is het derde voorname punt.
Het gaat niet meer om een spel
van jongens, om een kern, een groep of een
gedeelte; het gaat om de Nederlandsche
jeugd in haar geheel!"
Wie deze overtuiging in zich draagt zal
zich ook bewust zijn van zijn groote verant
woordelijkheid. Verantwoordelijkheid je
gens de jongens, jegens de ouders, Kerk
en volksgemeenschap. Ook deze laatste ver
antwoordelijkheid dienen we ons ten volle
bewust te zijn en nog meer dan voorheen
heeft ieder van ons zich te beijveren om
onze jongens door de geesetlijke en licha
melijke vorming, welke zij in onze bewe
ging ontvangen, te maken tot volwaardige
volksgenooten en goede vaderlanders. In
onze dagen voelt de Nederlandsche jeugd
zich nog meer dan vroeger een en daarom
dient de Nederlandsche jeugdbeweging deze
taak in nauwe aaneengeslotenheid te ver
vullen; één va ngeest en zoo mogelijk één
in program en leiding. Komt er een een
heid tot stand, waarbij volgens Nederland-
schen volksaard rekening wordt gehouden
met de rechten van ouders, Kerk en Staat
dan zullen wij ons als Kruisvaart geluk
kig gevoelen, van onzen rijkdom te mogen
geven aan geheel de Nederlandsche jeugd.
Mocht de toekomst een anderen organisa
tievorm wenschelijk maken en deze de
goedkeuring wegdragen van de Kerkelijke
Overheid, dan zullen wij hiertoe gaarne
medewerken; hierbij behoeven we den
draad met het verleden niet geheel af te
breken.
Spr. beriep zich vervolgens op de onze
kerheid van de toekomst, maar toonde zich
er van overtuigd, dat de katholieke jeugd
beweging ook daar haar plaats zal inne
men.
Hij wijdde nog eenige woorden aan het
jaarprogram, dat zal staan in hefcteeken van
arbeid en inspanning. Dit jaar zullen de
jongens meer dan voorheen doordrongen
moeten worden van deze beginselen.
Mijn arbeid en inspanning zyn noodig
voor mijn toekomst.
Mijn arbeid en inspanning zijn plicht je
gens ouders en gezin.
Mijn arbeid en inspanning zijn plicht je
gens mijn volk.
Mijn arbeid en inspanning zijn bovenal
dienst van God. Hierin komt al het andere
tezamen.
In dezen zin werden dien middag eenige
voordrachten gehouden, liederen gezongen
enz. De leiders kregen voorts eenige in
structies omtrent zingen, vertellen en het
geven van lichamelijke oefeningen.
Na deze inleiding werd rond de dioce
sane oriflamme het lied „O, Nederland, let
op uw saeck!" gezongen.
Vervolgens werden op het tooneel
„Scheepspraet voor de Sint Jansknapen" en
„De eerste slag aan ons", een tweetal zang
spelen, op zeer verdienstelijke wijze uitge
voerd. De leiding berustte bij Anton
Sweers.
Hierna verdeelden zich de froda's (leid
sters) en baljuws (leicfërs) elk in drie
groepen, die achtereenvolgens behandel
den: de froda's: le. het doordringen in we
zen, beteekenis en practijk van het jaar
program, 2e. theorie en practyk van het
zingen van het Nederlandsche lied. 3e. ver
tellen en acteeren; de baljuws: le. bespre
king van het jaarprogram, 2e het zingen
van het Nederlandsche lied, 3e, theorie en
practyk van gezonde lichaamsoefening in
de Kruisvaart.
Na een korte pjauze was de Kruisvaart
te gast by de „Gesellen van de Spelewei"
onder leiding van Anton Sweers.
Een vijftal liederen en voordrachten
werd uitgevoerd, die bij de aanv.ezigen
zeer in den smaak vielen.
CONTROLE OP NALEVING DER
VERDUISTERINGSVOORSCHRIFTEN
Ter verzekering van een goede naleving
der verduisteringsvoorschriften zal blijkens
een buitengewoon politieblad in de periode
van 2 ton. 15 September de Duitsche Ord-
nungspolizei in samenwerking met de Ne
derlandsche politie scherpe controle uit
oefenen op de naleving van het rijverbod
voor motor-rijtuigen tusschen 22 uur en 4
uur, van het verbod om 't strand te betre-
den en van de verduisteringsvoorschriften.
Inleiding
Graadt v. Roggen.
IN GEEN GEVAL PASSIEF
OF NEGATIEF
Ter gelegenheid: van de opening der 43e
Nederlandsche Jaarbeurs te Utrecht, heeft
de heer W. Graadt van Roggen, gedelegeerd
lief van' den Raad van Beheer, een rede ge
houden, waaraan het volgende is ontleend.
Spr. begon zijn rede, met het herdenken
van de in Mei gevallenen en bracht dank aan
hen, die voor Nederland gestreden hebben
in die dagen. Het leven gaat echter voort.
Het Nederlandsche bedrijfsleven zag zich,
nadat de eerste verbijstering voorbij was,
geplaatst voor de vraag: hoe houden wij in
dividueel: ons bedrijf, en collectief: de eco
nomische activiteit van ons land, zoo goed
mogelijk en met de nog beschikbare mid
delen, gaande? Er kon op die vraag maar
één antwoord zijn: door arbeid. Toen de
zakenwereld kon overzien, wat aan bezit
verloren en van de naaste toekomst te ver
wachten was, heeft zij, beheerscht, weer
stand geboden aan de vertwijfeling, die
haar dreigde te overweldigen. Gemakkelijk
was, na den val, het opstaan niet. De ruïne
op economisch gebied was groot. De wereld,
waarin ons volk zichzelf terugvond, was
anders geworden en men had moeite zich
aanstonds daarin terepht te vinden. Zonder
eenigen ophef, volkomen zich bewust, dat
zware tijden in aantocht waren, is ons volk
de worsteling om' het allernoodzakelijkst
bestaan begonnen.
Ook de Nederlandsche Jaarbeurs heeft
haar werk voortgezet.
Spr. wees vervolgens op de noodzakelijk
heid van het jaarbeurs-intermediair.
Drie, het jaarbeurs-intermediair kenmer
kende factoren, vragen in vebrand met de
veranderde omstandigheden zeer bijzonder
lijk de aandacht: het persoonlijk contact,
als gevolg van de dringende behoefte aan
herstel van oude en het zoeken van nieu
we relaties, de aanwezigheid van het ver
kende factoren, vragen in verband met de
vraag naar nieuwe artikelen en de voor
lichting van het bedrijfsleven, zich con-
centreerend op de dringende noodzakelijk
heid met de beschikbare middelen het bes
te profijt voor de gemeenschap te bereiken.
Grooter plaats dan voorheen is ditmaal
ingeruimd aan de voorlichting.
Deze aanpassing van de Jaarbelrs-voor-
lichting geldt zoowel op industrieel en com
mercieel gebied als en vooral voor de
agrarische belangen. Want hier gaat het in
hoofdzaak om het groote, momenteel alles
beheerschende probleem der voedselvoor
ziening van mensch en dier.*
De najaarsbeurs 1940 getuigt van den
krachtigen wil, die nog altijd ons gewond
bedrijfsleven beheerscht. Deze beurs, zoo
kort na de ramp, die in het economisch be
stel 'van onze^olksgemeenschap zulke die
pe wonden sloeg, is een prestatie, waarop
het Nederlandsche volk later met voldoe
ning zal kunnen terugzien.
Bij de voorbereiding van deze Jaarbeurs
zijn groote moeilijkheden te overwinnen
geweest. Vooral het vervoervraagstuk was
het centrale probleem. Er waren niet alleen
transportbezwaren voor goederen, maar ook
voor de jaarbeursbezoekers. Door middel
van autobussen, wordt aan deze laatste be
zwaren tegemoet gekomen.
Het Jaarbeursbestuur vertrouwt er op,
DUISTERNIS EN LICHT
Met het sneller naderen van de
herfst en haar donkere avonden zoekt
de menschheid des te naarstiger naar
licht in de duisternis.
Er is verduisteringspapier, opdat
binnenshuis de lamp brandende kan
blijven en de geest van het halfduister,
die de geest van den oorlog is, uit de
intimiteit van het huis kan worden ge
weerd.
Er zijn verduisteringszaklantaarns,
die slechts door een smalle spleet het
licht doorlaten, opdat wij in de duis
ternis van de straat onze voet niet zou
den stooten aan een steen.
Er zyn lichtgevende speldjes, die de
revers versieren van onze jassen, op
lat andere avondlijke duisterlingen zich
niet zouden stooten aan ons lichaam,
dat ook de duisternis omhult.
Maar er is nog iets anders, dat licht
geeft. En hoe knap onze chemikers ook
mogen zijn, daarvan lees ik niet
Ik stem toe, dat dit lichtgevende ob
ject niet in den handel is en niet te
koop. Evenmin als de overtuiging van
een eerlijk mensch, zyn ziel of zijn
hart te koop zijn. Die zyn ook niet in
den handel te verkrijgen. Maar iedere
mensch heeft een ziel, al is het dan
soms ook een zwarte. En iedere mensch
heeft een overtuiging, al is het dan
soms ook geen lichtgevende. En ieder
mensch heeft een hart.
Ik wil maar zeggen, dat beter dan
lichtgevende verf een ziel is zonder
donkere plekken, een ziel, die den dra
ger van binnen verlicht. En misschien
ook anderen, die ermee in aanraking
komen en in de duisternis plotseling
het licht zien van haar geestelijke
waarden.
dat de zakenmenschen zich door de ietwat
moeilijker geworden reisgelegenheid niet
zullen laten afschrikken, overtuigd als zij
kunnen zijn, dat tegenover de grootere op
offering ook een grooter profijt zal staan.
De 43ste Nederlandsche Jaarbeurs telt
1091 deelnemers en zij beslaat een opper
vlak van 15.710 M.2 expositieruimte. Dat is
112 deelnemers en 1.369 M.2 expositie
ruimte minder dan ter vorige najaars-
oeurs, die nog geheel in vollen vredestijo
kon worden voorbereid. De teruggang in
de cijfers van deelneming is voornamelijk
toe te schrijven aan het wegvallen van ver
schillende buitenlandsche collectieve en in-
dividueele deelnemingen, aan een mindere
animo by de groep Uitvinders (verband
houdende met het soort uitvindingen, waar
mede vroeger aan de Jaarbeurs placht deel
genomen te worden) en aan de teleurstel
ling, die de meubelbeurs heeft gebracht,
wier deelnemers met groote moeilijkheden
te kampen hebben. De ander groepen heb
ben hier en daar weliswaar een veer gela
ten, maar hierbij kon verlies van oude
deelnemers door aanwinst van nieuwe groo-
tendeels weer worden goed gemaakt.
Speciaal van Duitsche zijde bestaat een
sterk vergroote belangstelling, tot uiting
komende in een uitgebreide inzending op
agrarisch gebied. De Duitsche sectie op de
derde verdieping van het derde jaarbeurs
gebouw bestaat uit een officieel gedeelte,
georganiseerd door den Werberat der
Deutschen Wirtschaft te Berlijn (optische
instrumenten, fijn-mechanische werktuigen
en pharmaceutische artikelen) en uit een
collectieve en individueele deelneming van
Duitsche industrieën onder leiding van de
Duitsche kamer van koophandel voor Ne
derland te Amsterdam. Voor de ëerste
maal strekt de Duitsche deelneming zich
ook uit over de agrarische afdeeling der
jaarbeurs: de Reichsnaehrstand geeft in de
Beatrixhal een overzicht van de organisa
tie van het agrarisch bedrijfsleven in
Duitschland en heeft op heMterrein Vre-
denburg een overzichtelijk instructieve
inzending op het gebied van landbouw
werktuigen tezamengebracht. In aanslui
ting aan deze landbouwwerktuigenexposi
tie heeft o.a. de vereeniging van impor
teurs van landbouwwerktuigen in Neder
land op het terrein Vredenburg verkoop
stands ingericht van de landbouwwerktui
gen, welke in de bedoelde inzending wor
den getoond en waar dus de handel en de
gebruikers zich kunnen vervoegen. Dank
zij de medewerking van de officieele in
stanties zoowel te Berlijn, den Haag als
Utrecht zal deze deelneming ertoe kunnen
medewerken, gezonde handelsbetrekkingen
op agrarisch gebied tusschen beide landen
te bevorderen.
„Groote gebeurtenissen aldus eindigde
de heer Graadt van Roggen zijn inleiding
schrijven in snel tempo de geschiedenis
van dezen tijd. In de wereldgeschiedenis
wordt, ook op economisch gebied, een
nieuwe bladzijde opengeslagen. Tegenover
het machtig wereldgebeuren zullen wij in
geen geval ons passief, in geen geval ne
gatief, maar onvoorwaardelijk actief heb
ben te gedragen.
Van deze levenshouding getuigt de 43e
Nederlandsche Jaarbeurs met-ter-daad.
