Collegegelden verhoogd
Momentje
VRIJDAG 30 AUGUSTUS 1940
31ste Jaargang No. 9733
S)e £cicbehe0oii/t<mt
Bureaux Papengracht 82.
Telefoon: Redactie 20015, Administratie 20935. DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN Giro 103003. Postbua
WAT ANDERE BLADEN
SCHRIJVEN
TOT 325 PER JAAR
Eenheid, gegrond op
Uefde
't Heeft den schijn, alsof er menschen
zijn, die meenen, dat zij op de wereld een
paradijselijken toestand, zonder kommer
en verdriet, kunnen scheppen, als de an
dere menschen maar zouden willen doen,
wat zij hun voorhouden.
Indien wij beweren, dat zelf het beste
systeem, geleid door de beste leiders, van
deze wereld niet een paradijs kan maken
dan is dat geen defaitisme (dit vooral
in dezen tijd graag gebruikte woord betee-
kent: moedeloosheid).
Men lean de wereld, men kan de eigen
omgeving, eigen land en eigen staat veel
verbeteren door een goed, en goed geleid,
ysteem van regeeren of besturen.
Maar het beste systeem zal niet van
alle menschen heiligen kunnen maken!
En, naar de mate de menschen onvol
maakt zijn en blijven, zullen er ook on
der het beste systeem verkeerde dingen ge
beuren.
Wij zouden tot onszelf willen zeggen,
dat wij, die een grootere eenheid onder
ons volk als een grooten zegen, als een heel
groot goed beschouwen, zéker moeten be
ginnen met te streven naar meer eenheid
in eigen onmiddellijke omgeving, in eigen
kring.
Hoe wij onder elkaar één moeten zijn,
houdt Paulus ons voor in zijn brief aan de
Galaten.
Luister, hoe hij de les leest aan ons, die
zoo veel kwaad, waar en onwaar, zien en
becritiseeren in anderen en zoo weinig in
ons zelf.
Broedèrs, Zoo wij leven door den
geest, laten we ons dan ook gedragen
naar den geest; niet begeerig naar
ijdele glorie, elkander niet tartend,
elkaar niet benijdend. Broeders, wan
neer iemand, onverhoopt, een misstap
heeft begaan, dan moet gij, die geeste
lijk zijt, hem terecht helpen, in den
geest van zachtmoedigheid; slaat een
blik op u zelf, want ook gij kunt wor
den bekoord. Draagt elkanders lasten;
zoo zult ge de wet van Christus vol
brengen. Want, wanneer iemand zich
inbeeldt, iets te zijn, terwijl hij niets
is, dan bedriegt hij zichzelf. Laat ieder
een zijn eigen gedrag eèns onderzoe
ken; dan zal hij zich hoogstens op zich
zelf kunnen beroemen, want iedereen
gaat onder zijn eigen last gebukt.
Indien wij allen deze les van den apos
tel Paulus ter harte nemen, daarwerkelijk
en oprecht dan is er onder ons een veel
grootere eenheid, waarachtige eenheid, ge
grond op de ware Christelijke liefde!
ERNSTIG ONGELUK BIJ
HERSTELWERKZAAM
HEDEN AAN BRUG
OVER DE WAAL
Drie dooden, benevens
verschillende gewonden
Vanochtend omstreeks negen uur is
bij de herstelwerkzaamheden aan de
spoorbrug te Zaltbommel een ongeluk
van ernstigen omvang geschied-
Bij het opblazen van de spoorbrug in
de eerste oorlogsdagen is het Noorde
lijke gedeelte van deze brug intact ge
bleven. Dit gedeelte was men thans
bezig te verwijderen, ten einde het
over te brengen naar de spoorbrug te
Hedel, waarin dit gedeelte juist past.
Het bruggedeelte werd tussehen de
pijlers losgebrand en daarna op hulp
pijlers geplaatst, ten einde het met
zoogenaamde bokken naar de nieuwe
plaats van bestemming te vervoeren.
Vanochtend nu, bij het wegsleepen
van het brugstuk tussehen de pijlers
is het door tot nog toe onbekende oor
zaak in schuine richting komen te han
gen, tengevolge waarvan het gevaarte
kantelde en in de Waal stortte. Bij
zijn val kwam het brugstuk op twee
„bakken" terecht, die in het water la
gen en waarop zich ongeveer veertig
arbeiders bevonden van de Neder-
landsche Droogdok Maatschappij, die
het werk uitvoert De bakken werden
in de diepte gedrukt en allen raakten
te water.
Het reddingswerk werd onmiddellijk
ter hand genomen. Twee dooden heeft
men reeds kunnen bergen; één lijk
moest nog vrij gemaakt worden. Ver
der zijn twee zwaar gewonden in het
ziekenhuis te Zaltbommel opgenomen,
waarheen ook de lijken zijn vervoerd.
Intusschen wordt de rivier op de plaats
van het ongeluk afgedregd,
GEEN HELDERZIENDEN, MAAR
WEGBEREIDERS.
Eén van de bezwaren, welke het hoofd
bestuur van de Liberale Staatspartij tegen
de Nederlandsche Unie aanvoerde, luidde:
Niemand weet, hoe de wereld van mor
gen er sociaal en politiek zal uitzien en het
is dus verkeerd op allerlei zaken vooruit
te loopen, alsof zij reeds vaststonden." De
Nieuwe Dag stelt hier tegenover:
„Inderdaad zijn ook wij geen helderzien
den, die met absolute zekerheid thans reeds
weten, 'hoe de wereld van morgen er so
ciaal, economisch en politiek zal uitzien,
maar wel weten wij, in tegenstelling met
de liberalen, als katholieken, geleerd door
de groote sociale Pauselijke Encyclieken,
hoe de wereld van morgen er sociaal en
economisch uit zal moeten zien, wil zij aan
den dwingenden eisch van rechtvaardig
heid voor allen beantwoorden. En omdat
wij dat weten, hebben wij den onafwijsba-
ren plicht, naar beste vermogen mede te
werken aan de voorbereiding van een we
reld, die aan dien eisch voldoet. Deze plicht
staat geheel los van den eventueelen uit
slag van den oorlog, en zelfs van de vraag
of die voorbereiding al of niet succes zal
hebben. Hoe de uitslag van den oorlog ook
moge zijn, ons land zal naar onze over
tuiging sociaal en economisch corporatief
worden opgebouwd, en bij dien opbouw
zullen wij niet als werkelooze toeschou
wers ter zijde mogen blijven staan. De
toekomst is niet eerst sinds 10 Mei ondoor
zichtig geworden, de toekomst is nooit met
absolute zekerheid te voorspellen geweest
voor gewone stervelingen, maar dit heeft
nimmer van hun verantwoordelijkheid
voor de toekomst in het heden bewuste
stervelingen er van weerhouden, aan de
vorming van die toekomst naar beste we
ten en kunnen te werken. Zelfs de libera
len zijn in dezen zin eens vooruitloopers
geweest op allerlei zaken, alsof zij reeds
vaststonden, maar dat schijnt voor hen
reeais onheuglijk lang geleden."
NATIONAAL FRONT
EN N. S. B.
In De Weg schrijft de leider van Na
tionaal Front Arnold Meyer een artikel,
waarin hij o.m. de N. S. B. te lijf gaat. Ter
typeering van de verhouding tussehen béi
de autorittaire bewegingen citeeren wij
hier uit bedoeld artikel het volgende:
„Ook in de N. S. B. zijn er velen, die
gaarne een eenheid met Nationaal Front
zouden willen zien. Van de N. S. B. schei
den ons nog steeds de beginselen. Haar
staatsabsolutistische opvatting; haar so
ciaal-economisch program, tot uiting ko
mend in haar arbeidsfront, zijn voor ons
onaanvaardbaar. Maar meer, veel meer
dan dit, is er een scheiding door de gees
tesgesteldheid van de N. S. B.
Wanneer deze goed ware, dan zou de N.
S B. na de capitulatie ongetwijfeld de
wind in de zeilen gehad hebben en het
overgroote deel van het Nederlandsche volk
in haar organisatie gebundeld hebben. Nu
zij het groote verzet en de haat van het
Nederlandsche volk ervaren heeft, hadden
wy gemeend, dat de N. S. B. daaruit lee-
ren zou en het roer zou omgooien.
De N. S. B. heeft echter blykbaar niets
geleerd. In haar organen en in haar optre
den komt nog steeds tot uitdrukking, wat
het Nederlandsche volk nimmer zal aan
vaarden, zelfs niet, al zou het onder den
zwaarsten druk zijn.
Nu de leiding van de N. S. B. zelfs er
vaart, dat zij geen weerklank vindt by het
Nederlandsch denkende en voelende volk,
tracht zij onder het democratische mom van
neutraliteit overal binnen te dringen. Wij
waarschuwen openlijk het Nederlandsche
volk om goed toe te zien, opdat de N. S. B.
het Nederlandsche volk niet voor feiten
stelt, welke door geen waar Nederlander
kunnen worden aanvaard.
Wanneer leden van Nationaal Front be
paalde posities innemen of zullen gaan in
nemen, dan hebben zjj zich in die positie
steeds hun lidmaatschap van Nationaal
Front voor oogen te houden. Zij zijn en
blijven gebonden aan de trouw en de dis
cipline ten aanzien van de beweging. En
met name zullen zij te waken hebben in het
belang van ons volk, dat zij zich nooit en
te nimmer voor den wagen van de N. S. B.
laten spannen.
Onze houding in deze zij consequent, zoo
als in alles. Wy kunnen begrijpen, dat deze
houding den haat van sommige N. S. B.-lei-
ders opwekt, en het verwondert ons niet,
wanneer daarbij het doel de middelen hei
ligt.
Wij hebben die den laatsten tijd onop
houdelijk moeten ondervinden. Twee voor
aanstaande leden van de N. S. B. munten
zeer bijzonder daarin uit: Graaf Marchant
et d'Ansembourg, die meent, sedert wij pu
bliceerden, dat de graaf met een Duitsche
uitgeweken Jood' een handeltje in kunst
darmen opzette, tegen onze onomstootelij-
ke waarheden met smoesjes en met laster-
Het verordeningenblad van heden bevat
een besluit van den secretaris-generaal van
Onderwijs, Kunsten en Wetenschappen,
waarbij de collegegelden aan de rijksuni
versiteiten en de Technische Hoogeschool
te Delft van 300 tot 325 per jaar wor
den verhoogd.
Studeeren er uit één gezin twee of meer
kinderen, dan geldt een afzonderlijke rege
ling.
Voorts wordt de mogelijkheid geschapen,
dat vrijstelling van betaling wordt genoten
door hem, die gedurende ten minste drie en
ten hoogste vijf achtereenvolgende studie
jaren collegegeld heeft betaald.
Het besluit luidt aldus:
Ter zake van het onderwijs der hoog
leeraren en lectoren aan de rijksuniversi
teiten en de Technische Hoogeschool is,
voor elk studiejaar, door hem, die dit on
derwijs eens of meermalen bijwoont, een
som verschuldigd van 325, die in 's Rijks
schatkist gestort wordt.
Wonen uit eenzelfde gezin twee of meer
kinderen in hetzelfde studiejaar eens of
meermalen het onderwijs bij der hoog
leeraren en lectoren van een in Nederland
gevestigde universiteit of hoogeschool, wel
ke voor het onderwijs der hoogleeraren en
andere docenten een bedrag ten minste
gelijkstaande met dat, verschuldigd aan de
rijksuniversiteit en de Technische Hooge
school vordert, dan is door één hunner
een som van 325, door één hunner een
som van 275 en door elk ander hunner
een som van 225 verschuldigd.
De secretaris-gei eraal behoudt zich voor
om in bijzonder, tijdsomstandigheden te zy-
ner beoordeeling, de over een bepaald stu
diejaar verschuldigde collegegelden vast te
stellen op bedragen, welke lager zijn.
De secretaris-generaal behoudt zich voor,
onder nader vast te stellen voorwaarden toe
te staan, dat het collegegeld in twee gelijke
termijnen wordt betaald.
Vrijstelling van betaling wordt genoten
door hem, die voor het aan de rijksuniver
siteiten of aan de Technische Hoogeschool
KOFFIE EN THEEDISTRIBUTIE
Gedurende het tijdvak van
Zaterdag 31 Augustas tot en met
Vrijdag 27 September geeft de
met „73" genummerde bon van het
algemeen distributiebonboekje
recht op het koopen van een half
pond koffie of een half ons thee.
BROODDISTRIBUTIE
Gedurende het tijdvak van
Maandag 2 tot en met Zondag 8
September geven de met „4" ge
nummerde bonnen van het brood-
bonboekje tezamen recht op het
koopen van 2500 gram roggebrood
of 2000 gram ander brood. Elk der
bonnen geeft derhalve recht op
bet koopen van 125 gram rogge
brood of 100 gram ander brood.
De bonnen, welke 8 September
nog niet gebruikt zijn, blijven
voorts nog tot en met 12 September
geldig.
SUIKERDISTRIBUTIE
Gedurende het tijdvak van
Zaterdag 31 Augustus tot en met
Vrijdag 27 September geeft de met
„72" genummerde bon van het al
gemeen distributiebonboekje recht
op het koopen van een kilogram
suiker.
lijke aantijgingen voor den dag te kunnen
komen. Vervolgens de „moedige" heer
Rost van Tonningen, die op vergaderingen
en in zijn blad succes meent te hebben met
al te doorzichtige aanvallen op Nationaal
Front.
Wij waarschuwen den heer Rost van Ton
ningen op dezen weg niet door te gaan. Hij
dient daarmede niet het Nederlandsche
volk en dwingt ons tot een tegen-actie,
waarbij wy geen „laster" noodig hebben."
KAASMARKT TE WOERDEN
Wegens prijsopdrijving verbaliseerd
Op den te Woerden gehouden kaas
markt is proces-verbaal opgemaakt tegen
vier kooplieddn. Zij hadden kaas verkocht
tegen aanzienlijk hoógere prijzen, dan
volgens de onlangs vastgestelde regeling
geoorloofd is.
genoten onderwijs een aantal achtereenvol
gende studiejaren, dat ten minste drie en
ten hoogste vyf bedraagt en dat voor iedere
faculteit en studierichting aan de rijksuni
versiteiten en voor de Technische Hooge
school door den secretaris-generaal nader
wordt vastgesteld, de verschuldigde gelden
heeft betaald.
Hem, die ter voorbereiding tot een exa
men, dat niet aan één der rijksuniversiteiten
of aan de Technische Hoogeschool wordt af
gelegd, lessen van hoogleeraren en lectoren
wenscht te volgen, kan daartoe door cura
toren der betrokken rijksuniversiteit of der
Technische Hoogeschool telkens voor één
studiejaar toestemming worden verleend. In
dat geval is voor dit onderwijs een som ver
schuldigd van 225, die in 's Rijks schatkist
gestort wordt.
Aan hem, die slechts enkele lessen van
hoogleeraren en lectoren wenscht te vol
gen, kan daartoe door curatoren telkens
voor één studiejaar toestemming worden
verleend. In dat geval is voor dit onderwijs
verschuldigd, indien de lesuren gegeven
worden:
Eenmaal per week 20,
tweemaal per week 35,
driemaal per week 55,
viermaal of meermalen per week 70.
Aan hem, die na het in werking treden
van dit besluit vrijstelling van verdere be
taling van collegegelden verzoekt op grond
van de omstandigheid, dat hij even zoovele
of meer studiejaren voor volledig onder-
wys is ingeschreven geweest als voor zyn
faculteit of studierichting van de rijks
universiteiten o' voor de Technische Hooge
school door den secretaris-generaal nader
wordt vastgesteld, wordt die vrijstelling
verleend, ook wanneer de studiejaren, ge
durende welke hij bij het in werking tre
den van dit besluit voor volledig onderwijs
was ingeschreven, geen aaneengesloten
reeks vormen of-niet by het inwerking tre
den van dit besluit aansluiten.
Dit besluit treedt heden in werking.
GEZELLIGHEID
Men zegt en het ligt ook voor de
hand, dat de vrouw dezen winter in
huis wat te vertéllen zal krijgen, indien
zij het tenminste nog niet had. Zij zal de
gezelligheid dienen te bevorderen,
naar de mate harer krachten en de
keuze der middelen, menu's moeten
samen stellen, waarin alle .vitaminen
van A tot Z vertegenwoordigd zijn en
tenslotte eenige gezelschapsspelen
moeten uitvinden, welker opvoering
verduisterd volledig mogelijk is.
Deze laatste taak is trouwens de
minst moeilijke, want zij zal in den
komenden winter wel niet tegen haar
ega behoeven te zeggen: toe man,
blijf nou eens één avondje thuis!
Maar wat moet er in de gezinnen
gebeuren, waar moeder de vrouw zoo
gaat doen als dat jonge mefeje in Am
sterdam, dat betrapt is op het stelen
van een fiets, toen zij deze op het Wa-
terlooplein trachtte van de hand te
doen.
Daar zal de zaak nu worden omge
draaid.
„Nou man, ik ga er even op uit om
te kijken of er in het donker niks te
verdienen valt. Er ligt voor Jantje een
schoone luier klaar en als ik voor vier
uur vannacht niet terug ben, zit ik
warm en droog op het politiebureau.
Saluut!"
't Is me toch wat.
En dat komt, als ook op dit ter
rein vrouwen de plaats van ons, man
nen, gaan innemen.
Of er nog geen concurrentie ge
noeg is.
En waar moet het dan van de win
ter met de gezelligheid naar toe.
BEKENDMAKING
Voorschriften voor
lampen van motor
rijtuigen
35 Watt het maximum
voor koplichten
Het verordeningenblad bevat thans een
verordening var den rijkscommissaris be
treffende bijzondere maatregelen ten behoe
ve van de luchtbescherming, waarin zijn
opgenomen de reeds bekendgemaakte ver
boden om tussehen 22 uur en 4 uur motor
rijtuigen in het openbaar verkeer te gebrui
ken en tot het betreden van het strand tus
sehen zonsondergang en zonsopgang.
Verder is bepaald, dat met ingang van 5
September het vermogen van in motorrij
tuigen gebruikte gloeilampen niet te boven
mag gaan: 35 watt voor koplichten en 10
watt voor spatbordlampjes of torpedo-
frontlampjes.
Op overtreding van bovenstaande bepa
lingen is een hechtenisstraf van ten hoogste
zes maanden gesteld en een geldboete van
ten hoogste duizend gulden of een vrjn
deze straffen.
Tenslotte is bepaald, dat motorrijtuigen,
waarmede de genoemde bepalingen worden
overtreden, voor onbepaalden tijd in beslag
kunnen worden genomen, terwijl de be
stuurders van zoodanige motorrijtuigen in
voorloopige hechtenis kunnen worden ge
nomen.
WIJZIGING IN HET BESTUUR VAN DE
NEDERLANDSCHE DAGBLADPERS
Het bestuur der Nederlandsche Dagblad
pers deelt ons mede:
In het besef, dat de ontwikkeling der ge
beurtenissen dit onvermijdelijk maakte in
het belang der vereeniging der N. D. P. en
haar leden, heeft de heer J. W. Henny, di
recteur van het Leidsch Dagblad, het voor
zitterschap onzer vereeniging tneergelegd
Het bestuur, dat dit besluit van zijn voor
zitter zeer betreurde, doch in de gegeven
omstandigheden meende, het te moeten
aanvaarden, heeft daarna uit zijn midden
tot zijn opvolger benoemd den heer Mr. J.
Kars, directeur van het Rotterdamsch
Nieuwsblad.
DE REGULEERING VAN DEN
KAASHANDEL
In het dezer dagen gepubliceerde commu
niqué inzake de nadere maatregelen ter re-
guleering van den kaashandel, waarbij o.m.
aan handelaren en handelaren-producenten
met vergunning een aanmeldingsverplich
ting wordt opgelegd, kwam de volgende
Er wordt op grond van bepaalde om
standigheden uitdrukkelijk aan herinnerd,
dat door de op 1 Aug. j.l. in opdracht van.
den Rijkscommissaris uitgevaardigde ver
ordening ieder demonstratief optreden en
elke betooging van individueele personen
of van groepen personen tegenover de be-
zettingsautoriteiten inzonderheid ook de
monstraties ten gunste van leden van het
Huis van Oranje, dat den oorlog tegen het
groot Duitsche rijk blijft voortzetten,
strafbaar gesteld zijn. Het doet hierbij niet
ter zake, op welke wijze een dergelijke
demonstratie tot uiting gebracht wordt en
of een eventueel optreden ten gunste van
het H-uis van Oranje door een bevlagging
of door het aanbrengen van andere opsie-
ringsvoorwerpen aan gebouwen of door
het dragen van een of ander insigne, ge
kleurde linten of door het dragen van
bloemen en dergelijke plaats vindt. In
twijfelgevallen wordt iedere buitengewo
ne gedraging als een demonstratie van
bovengenoemde soort opgevat.
In dit verband wordt er nadrukkelijk op
gewezen, dat de 31ste Augustus als een
normale werkdag moet beschouwd worden,
zoodat alle bureaux en zaken op dezen
dag niet vroeger mogen sluiten, dan 'zulks
op iederen Zaterdag het geval pleegt te
zijn. Een eventueele geheele of vervroegde
sluiting van zaken, café's, theaters, bios
copen enz. kan derhalve niet worden toe
gestaan. Zouden zaken, café's en andere on
dernemingen op grond van een bepaalde
versiering van hun etalages en localiteiten
of door het ophangen van platen m de
etalage en dergelijke den indruk wekken,
dat zij een demonstratie van den in aan
vang van dit stuk genoemde soort trach
ten tot uiting te brengen, dan hébben zij
met het sluiten van hun onderneming re
kening te houden.
In aansluiting aan de verordening van
1 Augustus wordt er nogmaals met nadruk
op gewezen, dat overtredingen van bo
venstaande bepalingen op de scherpste
wijze zullen worden gestraft en dat al
naar den aard van het geval ook de ver
ordening no. 33 van 1940 over inbeslagne
ming van het vermogen toegepast zal kun
nen worden.
Bijzonder zware straffen hebben die
personen te verwachten, die demonstraties
van de genoemde soort uitlokken, veroor
zaken of begunstigen.
Zoowel de Duitsche als de Nederlandsche
politie heeft de opdracht ontvangen, zorg
te dragen voor de meest nauwgezette na-
komir j van deze bekendmaking.
zinsnede voor:
„Na ontvangst van de opgave zal de cen
trale wekelijks aan de hand van de hoe
veelheden kaas, noodig voor uitvoer, zoo
mede voor gebruik en eventueelen opslag
in het buitenland, vaststellen, welk
percentage van de aangemelde hoeveelheid
bij haar moet worden ingeleverd".
In dezen zin moet in plaats van „in het
buitenland" worden gelezen: in het bin
nenland.
