DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
BINNENLAND
Momentje -
DONDERDAG 29 AUGUSTUS 1940
31ste Jaargang No. 9732
S)e Ccki&elveSoti/Ya/nt
Bureaux Papengracht 81
Telefoon: Redactie 20015, Administratie 20935.
Giro 103003. Postbus 11,
Dit nummer bestaat alt
twee bladen.
Waarom de politieke
partij
Waarom blijft de R.K. Staatsparty be
staan?
Om verschillende redenen.
Maar niet met de beuoeling, om, als de
omstandigheden daarvoor gunstig mochten
worden, denzelfden politieken weg te
bewandelen als voorheen, ongewijzigd
te handhaven de politieke partij en de
partij-politiek. Als de een of andere dat
zou willen en daarheen zou streven, zou hij
zoo goed als het geheele katholieke volk
tegenover zich vinden.
Naar aanleiding van het voortbestaan van
den Vrijz.Dem. Bond maakt de „Volks
krant" enkele opmerkingen, welke even
zeer de R.K. Staatspartij zouden kunnen
betreffen.
Het blad schrijft o.m. als volgt:
„Hij (de Vrijz.-Dem. Bond) houdt
zijn politieke beweging intact, minder
omdat hij zich voorstelt die straks weer
op de oude wijs in actie te kunnen zet
ten, dan om het contact met gelijkge
zinden niet te verliezen.
Oog en oor zijn inmiddels geopend
voor de nieuwe werkelijkheid, die voor
een groot deel beantwoordt aan het
geen men zelf gewild en nagestreefd
heeft.
Zoo is het ook met anderen gesteld,
die eveneens openstaan voor den nieu
wen dag.
De grens ligt waar het extremisme
begint, dat geen rekening houdt met
eigen volksaard en eigen traditie, maar
een al te trouwe kopie wenscht te zijn
van wat in het buitenland is gegroeid
en daar zoo groeien moest".
Oog en oor van de katholieken zijn ge
opend voor de nieuwe wérkelijkheid, die
voor een groot deel beantwoordt aan wat
de katholieken zelf gevoeld en nagestreefd
hebben.
De katholieken wenschen al zoo langen
tijd een radicaal vernieuwde gemeen
schap, waarin op sociaal gebied zou zijn
verwerkelijkt het solidarisme, waarin
op oeconomisch gebied zou heersdien or
dening, samenwerking, samenwerking op
corporatieven grondslag.
In de volksgemeenschap moet worden
levende werkelijkheid een waar saamhoo-
righeidsbesef. Dat wenschen wij van gan-
scher harte en uit diepste overtuiging.
Maar wy wenschen niet dat extremisme
van bepaalde bewegingen, hetwelk minder
in de programma's dier bewegingen, dan in
dezer mentaliteit tot uitdrukking komt.
Dat extremisme wordt niet gewenscht
door de overgroote meerderheid van het
Nederlandsche volk.
V Niet dom zijn!
In een gemeentelijke publicatie heeft de
burgemeester van Leiden via de pers ge
waarschuwd, dat men elk demonstratief
optreden tijdens gedenkdagen van leden
van het Huis van Oranje nalate.
Dat nu toch ook niemand zoo dom zij,
zich aan deze waarschuwing niet te storen!
Het standpunt, van Duitsche zijde inge
nomen, is verklaarbaar.
Dyitschland staat op voet van oorlog met
het Huis van Oranje, en
Duitschland heeft hier in Nederland de
bezettende macht, oefent hier het feitelijk
gezag uit.
Deze twee feiten overziende en combi
neerend zal men het door Duitschland inge
nomen standpunt kunnen begrijpen.
't Zou ook zeer dom zijn, zich niet aan
dat "erlangen van Duitschland te houden,
want:
Wat zou men er mee bereiken?
Alleen nadeelige gevolgen.
Geen enkel voordeelig gevolg, voor wat
of voor wie dan ook.
Men zij dus zelf niet dom en trachte
eventueel ook anderen van domme dingen
terug te houden.
VERBRUIK SMEEROLIëN EN VETTEN.
INLEVERING
AANVRAAGFORMULIEREN.
Volgens de Smeeroliebeschikking 1940,
No. 1, dienden grootverbruikers van mine
rale smeeroliën en vetten uiterlijk op 19
Augustus 1940 hun aanvraag-formulier by
het Rijksbureau voor Aardolieproducten te
Den Haag in te dienen. Kleinleveranciers
en kleinverbruikers moesten him aanvraag
formulier uiterlijk op 19 Augustus bij him
leverancier inleveren. De door de leveran
ciers ontvangen aanvragen moesten uiter
lijk 26 Augustus 1940 op verzamellijsten
verzameld bij het Rijksbureau voor aard
olieproducten ingeleverd worden.
De directeur van voornoemd Rijksbu
reau stelt belanghebbenden alsnog in de
gelegenheid bovengenoemde formulieren 14
dagen later bij het Rijksbureau resp. den
leverancier in te leveren, zoodat grootver
bruikers hun formulier dus uiterlijk op 2
September 1940 bij het Rijksbureau, klein
verbruikers en kleinleveranciers hun for-
mlier uiterlijk op 2 September 1940 bij hun
leverancier kunnen indienen. De verza
mellijsten, met bijbehoorende kleinverbrui
kers- en kleinleveranciersformulieren, kun-
mulier uiterlijk op 2 September 1940 bij hun
Rijksbureau worden ingeleverd.
Met nadruk wordt gewezen op artikel 9
van bovengenoemde beschikking, hetwelk
als volgt luidt:
Aanvraagformulieren en verzamellijs
ten, welke niet tijdig of onvolledig inge
vuld zijn ingediend, worden niet in behan
deling genomen."
„GOEDE VOEDING VAN EIGEN
BODEM".
Speciale inzending op de Utrechtsche
Jaarbeurs.
Onze voeding vormt thans een pro
bleem, dat ongetwijfeld niet alleen bij de
huisvrouw in het middelpunt van de be
langstelling staat, en daarom zal op de
aanstaande Utrechtsche Najaarsbeurs de
stand, die juist met het oog op dit ac-
tueele onderwerp is ingericht, zeker ieders
aandacht kunnen hebben.
Verschillende Rijksdiensten en Com
missies voor de Voorlichting van Huis
vrouwen, stellen zich voor, met hun col
lectieve inzending den bezoekers een beeld
te geven van de zorgen der Overheid met
betrekking tot de voeding van het Neder
landsche volk.
Velen is het nog niet bekend, dat men
op dit voor de gezondheid zoo uiterst be
langrijk terrein by verscheidene commis
sies van bij uitstek deskundigen op voe-
dingsgebied goeden raad kan inwinnen,
o.a, door het volgen van practische cur
sussen, die voor vrouwen uit alle rangen
der bevolking ook voor plattelandsvrou
wen worden gehouden.
Daarnaast zal uiteraard nadruk worden
gelegd op de voortbrengselen van eigen
bodem. Velen is het onbekend, welke voe
dingswaarden onze eigen voedingsmidde
len van nature bezitten en hoe die waar
den onder de huidige omstandigheden het
best kunnen worden benut. Wij voelen
wel de noodzakelijkheid, ons beperkingen
op te leggen, vooral wat betreft produc
ten, die door stopzetting van den invoer
schaarsch worden, doch vaak wordt ver
geten, dat daartegenover ons land zooveel
goed maakt met zyn uitgebreide weide-,
akker- en tuinbouw.
Het probleem is evenwel: een zoo goed
mogelijke oplossing van het voedings-
vraagstuk, waarbij dan vooral onze in-
landsche granen, de melk en zuivelpro
ducten, de aardappelen, groenten en
vruchten de bestanddeelen vormen.
DUITSCHE BOERENSTAND OP DE
UTRECHTSCHE JAARBEURS.
Een afdeeling, die de aandacht verdiend.
De Utrechtsche jaarbeurs zal dezen keer
een stand hebben, die de bijzondere
dacht verdiend. De Geschaftsgruppe Er-
nahrung und Landwirtschaft zal daar n.l.
een indruk van haar arbeid ten toon stel
len. Op het belang van deze „stand" ho
pen we nog nader terug te komen. Thans
zij nog meegedeeld, dat de stand drie af-
deelingen zal hebben. De eerste afdeeling
heet „De Mensch" en houdt zich bezig
met de cultureele en maatschappelijke
ontwikkeling van de boeren en de landar
beiders. De tweede afdeeling onderzoekt
meer in het bijzonder het erf en wat daar
mee samenhangt. De derde afdeeling
houdt zich bezig met de marktregeling.
BEHEERDERS BIJ PHILIPS
BENOEMD.
Naar het „Financieel Weekblad voor den
Fondsenhandel" meldt, zijn by verorde
ning van 27 Juni 1.L tot beheerders der
Philips' Gloeilampenfabrieken benoemd dr.
O. Bormann en O. J. Merkel, beiden te Ber
lijn.
De toren van de Zuiderkerfc te A'dam,
de tweede historische toren van de
hoofdstad, welke geruimen tijd in de
steigers stond, is gerestaureerd
(Foto Pax-Holland)
MAXIMUMPRIJZEN VOOR KAAS.
De Secretaris-Generaal, waarnemend
Hoofd van het Departement van Land
bouw en Visscherij heeft goedgevonden te
bepalen:
De maximumprijs voor kaas bij verhan
delen en aflevering door den producent
volgens normaal handelsgebruik aan
groothandelaren bedraagt, exclusief ver
pakking en exclusief omzetbelasting, voor
de na te noemen soorten de navolgende
pryzen, verminderd met 2 pet.:
boerenkaas w., voorzien van een
Rijkscontrolemerk met serieletters Z
of U: ƒ0.78 per kg. netto;
fabriekskaas w., voorzien van een
Rijkscontrolemerk met een andere se
rieletters dan Z of U: ƒ0.74 per kg.
netto;
kaas 40+, voorzien van een Rijks
controlemerk met andere serieletters:
0.611/2 per kg. netto;
kaas 20+ ƒ0.64 per kg. netto.
Deze prijzen gelden voor jonge markt-
rijpe kaas van zeer goede kwaliteit, zon
der gebreken en van een volgens handels
gebruik normaal gewicht. Voor kaas van
uitzonderlijk goed kwaliteit of van een
gewicht, waarvoor ook voorheen bijzon
der hooge prijzen zouden zijn gemaakt,
mogen vorengenoemde bedragen worden
verhoogd met ten hoogste ƒ0.03 per kg.
Voor kaas, niet vallende onder boven
genoemde, wordt als maximumprijs vast
gesteld de prijs, welke geldt voor de kaas,
welke, wat ouderdom en/of soort betreft,
daarmede het meest overeenkomt.
Dit besluit treedt in werking op den
dag zijner afkondiging en eindigt met in
gang van 1 Januari 1941. Het kan worden
aangehaald onder den titel: Crisis-Zuivel-
besluit 1940 (Maximumprijs Kaas).
Verder zijn in de „Staatscourant" van
gisteren verschenen het besluit omtrent
de beperking van aflevering van kaas en
de regeling van den kaashandel.
MINDER BENZINE IN SEPTEMBER
VOOR HET PARTICULIERE VERKEER
Het Departement studeert op definitieve
normen voor de verdeel ing
Bezitters van auto's, houders van ben
zinevergunningen, zullen er zich op moe
ten voorbereiden, dat de vergunningen in
de maand September nog minder talrijk
dan tot nu toe het geval was, zullen wor
den uitgereikt. Er is n.l. voor September
weer minder benzine beschikbaar gesteld
dan voor de voorafgaande maanden. Ten
minste zal nog 5 pet. minder benzine ter
beschikking worden gesteld. Terwijl
ger het gemiddelde maandgebruik over het
geheele land 44 millioen liter was, zal het
in September slechts 8 millioen liter mo
gen bedragen, dus iets meer dan 18 pro
cent van het vroegere gebruik. Voor Juli
was nog 28 procent beschikbaar gesteld,
voor Augustus 20. Aldus vernam het
„Vaderland" by de Rijksverkeersinspectie.
DE VARKENSPEST IN UTRECHT.
Omtrent de varkenspest in de provincie
Utrecht wordt nog vernomen, dat deze
hoofdzakelijk heerscht in Vreeland, Wilnis,
Mijdrecht en Loenen. Honderd varkens zijn
aan deze ziekte gestorven. Bovendien zijn
nog honderd varkens geslacht, die afkom
stig zijn uit besmette stallen.
DE FUSIE DER ARCHITECTEN
VAKVEREENIGINGEN
De bouwkundig ingenieurs spreken
zich uit.
Dezer dagen belegde de afdeeling bouw
kundig ingenieurs van de vereeniging van
Delftsche ingenieurs een ledenvergadering
te Leiden. De voorzitter, ir. J. F. van
Hoytema, opende deze drukbezochte verga
dering en herdacht allereerst wijlen ir. J.
de Bie Leuveling Tjeenk, in wien de af
deeling een vooraanstaand lid verloor,
wiens nagedachtenis allen in eere zullen
houden.
Nadat verschillende agendapunten waren
afgedaan, kwam de fusie der drie architec-
ten-vakvereenigingen ter sprake.
Gaarne heeft het bestuur der afdeeling
twee harer leden benoemd in een tot stand
gebrachte onderhandelingscommissie be
staande uit gedelegeerden van den bond
van Nederlandsche architecten, het Ned.
instituut van architecten, de Ned. Bond van
bouwmeestersgilden, de orde van Ned.
raadgevende ingenieurs en de afdeeling
bouwkundig ingenieurs en wel de heeren
ir. J. F van Hoytema en ir. H. van Vrees
wijk.
De besprekingen, die tot de totstandko
ming dezer onderhandelingscommissie heb
ben geleid, werden verleden jaar Septem
ber aangevangen en leidden in April j.l.
tot resutaat.'Thans liggen de statuten van
den nieuwen bond van Nederlandsche ar
chitecten die wel de naam van één der
fuseerende vakvereenigingen draagt, maar
die toch beschouwd moet worden als een
geheel nieuwe vereeniging gereed en zij
zyn reeds door twee van de drie vakver
eenigingen aanvaard.
Allen, die thans het vak van architect of
bouwkundige uitoefenen, kunnen op de
hun toekomende plaats in de nieuwe ver
eeniging worden opgenomen, mits zij vol
doen aan de normen, die gesteld zullen
worden aan de vakuitoefening.
De vergadering vereenigde zich er met
algemeene stemmen mede, dat de afdeeling
bouwkundig ingenieurs door publicatie in
de pers haar instemming betuigt met het tot
stand komen van de nieuwe centrale archi
tectenorganisatie en met de beginselen, die
aan haar statuten ten grondslag liggen.
Vervolgens kwam de wederopbouw ter
sprake en de wijze waarop de architecten
hierby betrokken worden.
Bij den thans door den regeeringscommis-
saris voorgestane wijze van werken zullen
zeven gewestelijke architecten-commissies
lijsten opmaken, bevattende de namen van
architecten, die naar de meening der com
missies met het werk voor den weder
houw zullen kunnen worden belast. Er
zijn dan twee mogelijkheden: de eerste, dat
alleen de allerbekwaamsten op de lijst wpr-
den geplaatst en de tweede, dat een gros
lijst van allen wordt gemaakt In het eer
ste geval zullen een zeer beperkt aantal
„corypheeën" onder de architecten alle
opdrachten krijgen. In het tweede geval
zullen de schoonheidscommissies moeten
zorgen, dat er nog iets van den wederop
bouw terecht komt. Beide systemen wer
den door de vergadering veroordeeld.
De bouwkundig ingenieurs meenen, dat
de wederopbouw van de verwoeste gebie
den dient te geschieden door de daar ge
vestigde architecten en eventueel bouwkun
digen, echter onder leiding van hoogst be
kwame en daarvoor geschikte architecten
leiders, die ieder voor een dorp, landstreek,
stadswijk of eenig ander afgerond deel van
den wederopbouw worden aangewezen.
Daar de B.N.A. in een twee weken tevoren
gehouden vergadering hetzelfde standpunt
heeft ingenomen en dit in een motie heeft
neergelegd, besloot de vergadering een
stemmig aan de motie adhaesie te betuigen
en daarvan te doen blijken aan den heer
regeeringscommissaris, den bouwraad, de
zeven gewestelijke architectencommissies en
den secretaris-generaal, waarnemend hoofd
van het departement van onderwys, kun
sten en wetenschappen.
Na de rondvraag werd de vergadering
gesloten en vereenigden de aanwezigen
zich aan een koffiemaeltijd, waarna in de
middaguren onder leiding en voorlichting
van den architect C. J. Blaauw het in aan
bouw zijnde stadhuis te Leiden werd be
zocht.
ENKELE MUTATIES IN HOOFD
BESTUREN VAN VAKBONDEN
Ingevolge een besluit van den commis
saris van het N.V.V., den heer H. J. Wou
denberg, zijn enkele mutaties aangebracht
in de hoofdbesturen van eenige vakbonden.
In de plaats van J. P. W. van der'Sluys,
voorzitter van de Bond van Nederlandsche
Onderwijzers, is gekomen, G. F. Vlekke
(reeds gisteren vermeld);
de secretaris van de Alg. Ned. Metaal-
bewerkersbond, G. van der Houwen, is
vervangen doo^ H. C. Ebeling;
de voorzitter van de Meubelmakersbond,
C. Lammers, is vervangen door K. A.
Wentink;
bij de Ned. Bond van Mannelijke en
Vrouwelijke Arbeiders in de Kleeding-
industrie zijn ontslagen de voorzitter, T.
HERINNERING.
Wy mogen wel even een momentje
stilstaan bij een herinnering.
Wij hebben ons soms zooVeel te her
inneren in dit leven. Zooveel droevige
dingen als al die data uit den wereld
oorlog, nog altijd droevige herinnerin
gen voor velen.
Herinneringen aan een Vader of een
Moeder, die gestorven is. Herinneringen
aan zonen of mannen, die gesneuveld
zijn.
En nu weer die nieuwe groote oor
log. De offers van den wereldoorlog
zijn niet voldoende geweest.
Zoo denk ik vandaag aan het kasteel
in Laeken, waar eenzaam een koning
zit, koning Leopold, die zijn land heeft
zien ondergaan tegen een leger, dat op
permachtig was.
Eerst heeft hij al dien tijd daar alleen
gezeten. Zelfs zijn kinderen had hij niet
bij zich. Die waren geëvacueerd, naar
Frankrijk, naar Spanje, en de Vader
zat alleen tusschen de ruïnes van zyn
land.
Daarna heeft men zijn kinderen bij
hem teruggebracht. Zyn dagen zullen
nu wat zonniger zijn.
Maar nu moet hem meer dan ooit
ontbreken het vertroostende naby-zijn
van de vrouw, die hij liefhad, die hem
zijn kinderen schonk, met .vie hij ge
lukkig was en die hem een gezin
schonk, dat in liefde en plicht een
lichtend voorbeeld was voor het volk.
Voor vele volkeren!
Juist die liefde en die plicht hebben
zoovelen verloren en daarom moest
misschien dit alles komen.
Laten wij vandaag eens denken aan
koning Leopold.
Want vandaag is het vijf jaar gele
den, dat koningin Astrid stierf.
van der Heeg, en de hoofdbestuurster
Alida de Jong. In de plaats van Van der
Heeg is gekomen L. H. Mesker;
in de plaats van E. Sinoo, secretaris van
de Bouwarbeiderebond, die met pensioen
is gegaan, is gekomen S. C. Smit; de twee
de voorzitter, J. W. van Achterbergh, is
vervangen door J. de Vries;
de voorzitter van de Centrale Bond van
Transportarbeiders, A. Kievit, is vervan
gen door Norbert van Hest, de tweede
secretaris, J. van der Meulen, door H. J.
van der Laan, de hoofdbestuurder J. W.
Brandsteder is ontslagen;
W. Roos, penningmeester van de Ned.
Schildersgezellenbond, is vervangen door
J. A. Kaub;
W. J. Fijlstra, penningmeester van
de Textielarbeidersbond, is vervangen door
E. Verbeek;
in de plaats van D. Preso, penning
meester van de Sigarenmakersbond, is ge
komen G. Muntjewerff, de hoofdbestuur
der T. Blog is ontslagen;
de voorzitter van de Diamantbeweifcers-
bond, Is. Voet, is vervangen door H. J. M.
Verschure.
„Vooruit"
Groepen der partij van majoor Kruyt
sluiten zich bij van Rappard aan
Namens de leiding der N.S.N.A.P., leider
dr. van Rappard, deelt men ons mede, dat
tal van groepen van de partij van majoor
Kruyt tot de partij van dr. van Rappard
zijn toegetreden, o.a. die in de provincie
Limburg, die te 's Gravenhage, Amsterdam,
Leiden, Haarlem en Zandvoort.
in hoogere luchtlagen. Een Duitsche
piloot heeft tijdens een vlucht naar
vijandelijk gebied het zuurstofmasker
opgezet (Foto Weltbild)
