Vlaanderen en wij Jliamentje ^eCcid^clveSoii^mvt Bureaux Papengracht 32. Telefoon: Redactie 20015, Administratie 20935. DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN Giro 103003. Postbus 11, V Geheime genootschappen Er is een discussie gevoerd tusschen den heer dr. J. L. A. Peutz in de „Resi dentiebode" eenerzijds en de „Maasbode" anderzijds over de vrijmetselarij, waarbij de heer Peutz ten slotte de vraag stelde, „of de uit de Unie eventueel naar voren komende leiding straks de verschillende schakeeringen der vrijmetselarij zal ver- bièden en opheffen". De „Maasbode" reageert hierop aldus: Nu zal de heer Peutz ons ten goede houden, dat hij met deze vraag een fikschen stap verder zet dan hij in eerste instantie deed, toen hij enkel informeerde naar persoonlijke relaties ten opzichte van de vrijmetselarij. Be grijpen wij hem wel, dan is zijn vraagstelling ook niet aan ons adres gericht. In elk geval zouden wij voor het moment geen kans zien hem van antwoord te dienen. Weliswaar heet het in de wandeling, dat de Ned. Unie niets anders is dan een nieuwe verschijningsvorm van de Katholieke Staatspartij, maar de spraakmakende gemeente vergist zich ten deze absoluut. Zoo is onze redactie ook ten eenenmale onkundig van wen- schen en plannen der Ned. Unie, be houdens dan van hetgeen het drieman schap zelf aan programmapunten en nadere verklaringen heeft gepubli ceerd. Men zal dus terzake een eigen uitspraak van die zijde moeten af wachten en uitlokken. Het spreekt overigens van zelf, dat geen katholiek zijn instemming zou behoeven te onthouden aan een maat- regel als hier bedoeld. Gelijk het ook geenszins aan twijfel onderhevig schijnt, of de ontwikkeling der dingen zal er wel van zelf toe leiden. Ook wij achten het niet onwaarschijn lijk wij drukken ons niet zoo sterk uit, als de „Maasbode" dat de ontwikkeling der dingen voert tot verbod en opheffing van geheime genootschappen. Men. is in dezen nieuwen tijd tegen par tijen. Er zijn er, die de partijen radicaal - willen doen verdwijnen; er zijn er, die de partijen willen hervormen, eveneens radi caal; die alles op dit terrein ongewijzigd bij het oude zouden willen laten, zijn er niet. Maar, als men tegen partijen is, dan moet men nog veel en véél meer zijn te gen geheime genootschappen als de Vrij metselarij is. Van partijen kan men heel veel kwaads vertellen onwaar en waar doch, dat zij in het verborgen werken, kan men zelfs met den slechtsten wil ter wereld niet be weren. Hun beraadslagingen zijn voor een deel openbaar en er worden zeker geen belangrijke geheime besluiten genomen. Men kan de partijen-politiek kennen en dus in haar concrete besluiten en con crete daden becritiseeren wat dan ook ruimschoots is gedaan! Hetzelfde kan men niet verklaren van de geheime ge nootschappen als de Vrijmetselarij. Men zal de Katholieken niet verdenken van sympathie voor de Vrijmetselarij! Maar wij willen hierbij graag de opmer king maken, dat, waar de wet niet de rechten van leden der Vrijmetselarij wat betreft de vervulling van ambten, welke dan ook, beperkt of inkort, het een on recht is, vrijmetselaars, als zoodanig, van de vervulling van een ambt te willen uit sluiten. Als de Vrijmetselarij moet wor den bestreden, dan met gehéél open vi zier en dan gehéél rechtstreeks. Met ge heime acties is de publieke zaak niet ge diend; van geheime acties houden wij niet, ook niet als zulk een actie is gericht tegen een geheim genootschap. IN E E N NACHT 1500 BOMMEN BOVEN ENGELAND UITGEWORPEN. BERLIJN, 26 Augustus. (D.N.B.) Naar het D.N.B. van het opperbevel der weer- n rch* verneemt, zijn volgens aanvullende berichten in den nacht van 24 op 25 Augus tus behalve de reeds gemelde doelen nog negen andere vliegvelden alsmede haven werken, indusMeele bedrijven en wapen fabrieken, spoorwegwerken en luchtaf- weerbatterijen op 38 plaatsen aangevallen. In het bijzonder in de havens van Cardiff, Weymouth, op de werven van New Castle er i dr fabrieken in Billingham en Mid- dk'-bcrough zijn branden en hevige ont ploffingen waargenomen. Het totale aan tal der in dezen nacht uitgeworpen bom men bedraagt ongeveer 1500 met een to taal gewicht van rond 150.000 K.G. Naar aanleiding van het bezoek van Dr. Borms aan Leiden op Woensdag a.s. Er zijn namen in Vlaanderen, die meer dan van kunst of wetenschap spreken van karakter. En ik denk aan mannen als Pater Dr. Stracke en Dr. Borms. Er zijn er meer, veel meer, die geleden hebben voor een ideaal en het is vreemd en onbegrijpelijk, dat zoovelen hier hen óf niet eens kennen óf hen zien als geëxalteerden, buiten de maat schappelijke orde staanden. Maar er is ook heel wat Fransch geld voor uitgegeven om België te kunnen behouden als voorpost van Frankrijk. Klein-Nederland, klein-Bel- gië zijn nu mee-gevallen in den strijd. Dit is de geschiedenis van heden. Een andere ge schiedenis van geestelijke onderdrukking gedurende vele lange jaren is hieraan voor afgegaan. Onderdrukkingen van de Vla mingen, verkrachting van hun taal, die boersch was en ruw, omdat zij de schoone, zoetgevooisde zangen in dien taal niet ken den of niet wilden kennen, evenals eens in een andere landstreek tijdens eenzelfde on derdrukking de taal der Hongaren ruw was en boersch en het alleen nog maar de boeren waren, die haar spraken. Maar het waren dan ook die boeren, die toen de taal bewaarden en overleverden aan het nage slacht. De Walen kenden Rodenbach niet en René de Clercq niet en Ferdinand Vercnocke niet. Als men peinst over de Vlaamsche zaak, komt in de gedachten het klauwaartslied: Waarom? Waarom? Waarom? Word ik voor niets geteld, Slechts goedgekeurd voor 't doodenveld Met neger en imbécile gepaard, Voor klopkens 1) onbekwaan verklaard? Omdat ik Vlaming ben. Waarom? Waarom? Waarom? Word ik als slaaf veracht, De Waal :n alles meer geacht; Waarom ik onderdaan, niets meer, Waarom ik knecht en hij de heer? Omdat ik Vlaming ben. Dat is de hartekreet van vele Vlamingen geweest. Men kan zich de vraag stellen of het de groote massa der Vlamingen is ge weest en nog is, die tegen de onderdruk king van hun taal en hun wezen in opstand is gekomen. Een volledige enquête als ant woord daarop zou slechts de uitdrukking zijn van de macht van het getal. De geest is meer. En al zijn het vanzelfsprekend de besten en knapsten onder hen, die uit naam van allen de strijdvaan hebben geheven en in woord en metterdaad de vrijmaking hebben gepredikt, ook het Vlaamsche volk weet, dat hun mannen en jongens hun plaats kregen, niet op behoorlijke gesalarieerde bestuursposten, maar aan de fronten, waar tachtig procent van de strijdenden Vla mingen waren. De boeren zwijgen en werken. Dat is zoo de aard der boeren. De grond vereischt den arbeid hunner handen, maar vele jaren lang zijn er anderen geweest, die in lied -en daad hebben gezegd, wat velen van hen ronddroegen in het hart. Dat zijn de man nen geweest als Dr. Stracke, de Jezuiet, Dr. Borms en vele anderen, die gedaan en ge leden hebben, omdat zij hun Vlaamsche volk wilden terugvoeren naar huis. Het was niet te verwonderen, dat zij in den grooten oorlog de bezetting van hun land aangrepen om eindelijk herstel te krijgen van wat zij zagen als een onrecht. Dat was toen geen tekort aan vaderlands liefde, dat was een bruisende overvloed aan vaderlandsliefde,aan liefde voor hun eigen Vlaamsche volk. De motie, die in den Katholieke Vlaamsche Landbond, den voornaamste der Vlaam sche organisaties, die het activistische standpunt niet innamen, met algemeene stemmen werd aanvaard, bewees voldoen de, dat het activisme geen „Deutsche Mache" was, doch een natuurlijke zoo niet onvermijdelijke reactie op de verwaarloo- zing der Vlaamsche essentieele belangen in België voor den oorlog en den dreigenden ondergang van Vlaanderen en ook, dat het Vlaamsche volk in zijn overgroote meerder-, heid wel degelijk een volledige amnestie wenschte. Maa». wel te verwonderen was het, dat het Nederlandsche volk in zijn geheel dien strijd zijner broeders niet begreep en niet volgde tenminste met zijn sympathie. Het Fransche geld en Nederland's buitenland- sche politiek deden hun werk goed en ve len hier beschouwden de Vlaamsche strij ders in de voorste rij, Borms, Grammens als onmaatschappelijke dwazen, wier werk met een medelijdend schouderophalen werd beoordeeld en afgedaan. En nu staan wij en België wederom op een keerpunt der geschiedenis. De vraag is nu, wat dit keerpunt brengen zal. Of nu de hartewensch der Vlamingen zal worden vervuld. Over deze Vlaamsche, d.L Groot-Neder- landsche zaak zal de groote strijder Dr. Borms a.s. Woensdag in Leiden komen spreken. De man die in 1919 in Brussel werd gearresteerd en na een opzienbarend proces, waarin hij fel en hartstochtelijk de gelijkgerèchtigheid der Nederlandsche taal in België en den Nederlandschen volksaard Fabrieksaardappelen voor voedselgebruik REGELING VOOR SORTEER- EN BEWAARLOON Het rijksbureau voor de voedselvoorzie ning in oorlogstijd deelt het volgende mede: Het ligt in de bedoeling, een gedeelte der anders voor industrieele verwerking be stemde aardappelen zoo noodig voor de voeding van de bevolking te bestemmen of in ieder geval voor dit doel te reserveeren. Hiervoor zal worden bestemd in de eer ste plaats een gedeelte van de geel-vleezige aardappelen. Deze aardappelen worden ook in andere jaren dikwijs voor consump tie-doeleinden verkocht. Verbouwers, die in het bezit zijn van een uitpoot- of maalvergunning voor fabrieks aardappelen en die een gedeelte van deze aardappelen voor consumptiedoeleïnden wenschen te reserveeren, dienen, als zij willen profiteeren van het nader te noe men sorteer- en bewaarloon, daarvan zoo spoedig mogelijk een opgave te doen aan de Nederlandsche Aardappelmeelcentrale te Veendam, op een bij deze centrale aan te vragen formulier. Deze centrale zal bepalen, welk deel van de aangeboden aardappelen voor deze be waring kunnen worden toegelaten. Het risico van het bewaren is voor den voldoen aan normale eischen voor consump- voldaen aan normale eischen voor consump tie-aardappelen, o.a. maat 35/65, vrij van vuur en roest, terwijl misvormde en z.g. bonken evenmin worden toegelaten. Bij accoordbevinding zal de genoemde centrale voor bewaring tot 1 Maart 1941 een sorteer- en bewaarloon garandeeren van 1.40 per 100 kg. De garantie geldt al leen, indien en zoo lang de aardappelen in geschikten toestand voor consumptie ver- keeren. Het zal den verbouwer veroorloofd zijn, deze aardappelen voor 1 Maart 1941 voor consumptiedoeleinden te verkoopen. Als de aardappelen voor 1 Maart 1941 niet zijn ver kocht, zal de centrale of de door haar aan te wijzen instantie het recht hebben, de aardappelen voor consumptie over te ne men voor 3.15 per 100 kg. Bij eventueele afneming na 1 Maart 1941 zal aan den hou der een bewaarloon per week overeenkom stig een later voor zandaardappelen vast te stellen bewaarloon worden gegeven. Als de aardappelen op 1 Maart of later niet voor consumptie worden gereserveerd, zal de Nederlandsche aardappelmeelcentrale aan den houder een sorteer- en bewaar- premie van 1.40 per 100 kg. uitkeeren en tevens er voor zorgen, dat de aardappelen kunnen worden vermalen. Voor de te ver werken aardappelen zal ten minste een prijs van 1,75 per 100 kg. overeenkomstig de normale voorwaarden, door de fabriek, die de aardappelen verwerkt, worden uit gekeerd. Mocht blijken, dat reserveering tot 1 Maart niet noodig is en de verkoop als con- usmptieaardapelen voor 10 December 1940 niet mogelijk is, dan zal de genoemde cen trale het recht hebben, tegen het einde der fabrieksaardappelcampagne, doch uiterlijk op 10 December 1940, zich van de aange gane verplichtingen te ontslaan, onder toe kenning yan een vergoeding voor sorteer- en bewaarloon van 1 per 100 kg. der Vlamingen verdedigde, ter dood werd veroordeeld, welke straf ongevraagd werd veranderd in levenslange gevangenisstraf. Toen hij tien jaar later door de Antwerpe naren ondanks zijn verlies van burger rechten in het parlement werd gekozen, werd hij, om .grootere beroering onder de Vlamingen te voorkomen, uit de gevangenis te Leuven ontslagen. De strijd van dezen man hebben wij Ne derlanders te slecht begrepen. Misschien wel, omdat uit rijkdom nooit idealisme wordt geboren. Maar nu ook wij staan op den drempel eener nieuwe geschiedenis, zal misschien de tijd rijpen tot een beter begrijpen van man nen als Dr. Borms, die voor Groot-Neder- land's zaak leven en gezondheh. wilden offeren. Woensdag a.s. zal hij in huize „Mekel", Hoogewoerd, spreken tot ons met heel zijn Vlaamsch hart over Vlaanderen's zaak. Laat ons luisteren! Zooals ik eens luisterde naar een liedje van Marcel van de Velde: Mocht ik als een veugel zingen op een oud-roó dak in Brugge, 'k zou dan huppen ende springen, uit mijn keel zou lofzang dwingen tot een klare liedekijn met een hertezoet refrein! Mocht ik als een veugel vliegen op een hooge beuk in Brugge, waar 'k de Reie zou zien stroomen en de zwanen tegenkomen 'k gorgelde een liedekijn: zonneblinkend woordfestijn! Maar ik ben te ver van Brugge, 'k zit gevangen stijf en stug in een andermansche buurt hoelang dat duurt...? F. S. 1) sergeants. Engelsche bommen SLACHTOFFERS VAN BOMEXPLOSIES. 20 dooden en 29 gewonden in drie dagen tijds. Te Rotterdam is het aantal dooden van den laatsten bomaanval der Engelschen door het overlijden van een z waar-ge wonde tot 11 gestegen. Te Zeist werd in de Acacialaan de 18-ja- rige dochter der familie Bergmans door een bomsplinter gedood, terwijl voorts in deze laan verschillende woonhuizen be schadigd werden. De balans der laatste drie dagen is als volgt: Te Westerland op Wieringen 2 doo den en 1 zwaar gewonde, te Hengelo 6 doo den en 9 min of meer zwaar gewonden, te Zeist 1 doode; totaal 20 dooden en 29 min of meer zwaar gewonden in drie dagen tijds. Voorts werd hier en daar nog min of meer belangrijke schade aan goederen toe gebracht door bommen in de buurt van Rotterdam, waar een boerderij getroffen werd, te Rijnsaterwoude, te Boxel, te As sendelft, te Souburg. Het A. N. P. meldde Zaterdagavond uit Hulst dat gisternacht enkele bommen van lich kaliber neer zijn gekomen op Belgisch gebied aan de grens van Zeeuwsch Vlaan deren. De bommen werden tegelijk uitge worpen door een Engelsch vliegtuig en kwamen in het veld tercht achter een groep woningen, die licht beschadigd wer den. Persoonlijke ongelukken kwamen niet Zaterdagavond meldde het A. N. P., dat onder de gemeente nieuwe Tonge in de Oudelandsche Polder 6 bommen waren ge vallen in de landerijen van den landbou wer D. J. Buth aan den Duivenwaartsche- weg. De bommen kwamen terecht op de te lande staande gewassen, waardoor aanzien lijke schade werd aangericht. Ook. de nabij gelegen hofstede van H. Braashooft liep eenige schade op. De „Maasbode" meldt bij dit lijstje, dat het succes van de Engelsche bomaanvallen wat betreft militaire objecten zeker in geen ver houding staat „tot de schade, welke aan burger lijke eigendommen wordt toegebracht, maar vooral in verhouding tot het aan-= tal levens van vreedzame burgers, dat verloren gaat, zoo poover is, dat alleen maar van ondoeltreffende en dies onge rechtvaardigde oorlogshandelingen ge sproken kan worden. Wij willen niet trachten te verkla ren, hoe deze Engelsche luchtaanvallen zoo ondoeltreffend komen; wij moeten het alleen constateeren. En dan is het niet voldoende om te zeggen: ja maar, toen of toen, was het dan toch maar raak, toen werd een tank, een brug, een ander militair belangrijk punt getrof fen. Dat weegt niet op tegen alle ma len, dat de burgerlijke bevolking, met leven en eigendom, het eenige slacht offer geworden is, de malen, dat zelfs niet kan worden nagegaan, waarom zij nu juist op dat punt en dat oogenblik het slachtoffer worden moest. Dat vraagt, dat dwingt tot een pro test. Een protest, dat niet alleen voor ons en tegen de Engelschen, maar in de geheele wereld geldt, zoodra landen in oorlog het lot van de burgerlijke be volking onverschillig wordt. En dat dus ook verheven dient te worden, nu 't on ze medeburgers zijn, die het slachtoffer van Engelsche luchtaanvallen worden." Aldus de „Maasbode". Bij het protest te gen de bomaanvallen, waarbij de aanvaller voor het lot van de burgerbevolking onver schillig bijkt, waarbij geen rekening wordt gehouden met de waarde van menschenle- vens sluiten wij ons aan zal iedereen zich willen aansluiten. Het A.N.P. bericht ons heden nog de volgende bombardementen. BOMMEN OP HELMOND. In den nacht van Zaterdag op Zondag hebben Engelsche vliegtuigen vier brisant bommen en tien kleine brandbommen uit- grv/ornen aan den rand der gemeente Hel mond. Ze kwamen terecht in het open veld, doch vrij dicht bij een woonwijk. Door scherven werd aan enkele particuliere wo ningen eenige schade aangericht. De brandbommen veroorzaakten geen brand. Er werd tien minuten luchtalarm gegeven. BOMMEN TE SLAGHAREN. In de gemeente Ambt-Hardenberg zijn de bewoners Zondagmorgen tegen drie uur uit hun slaap opgeschrikt door het vallen van zware bommen, gevolgd door een groot aantal brandbommen. Een der bommen viel in de nabijheid van de woning van den landarbeider Oelen neer en richtte belangrijke schade aan. Alle bewoners kwamen met den schrik vrij en vonden bij omwonenden gastvrij onderkomen. Nog twee andere bommen vielen in de omgeving neer. Men neemt aan. dat een vierde bom tusschen de landbouwgewassen is gevallen. Met het oog hierop zijn de CONCOURS D éLéGANCE. En toch is er ook dit jaar te Scheve- ningein weer een concours d'élégance gehouden. Indien u het niet in levende lijve hebt aanschouwd, hebt u het mis schien op de film gezien. Een bevallige jongedame in een modieus toilet, ver gezeld door vier Pekingeesjes en een niet minder fraai gecamoufleerde dame voortgetrokken door twee spierwit-ha- rige ('t was nog vóór de zeepdistribu- tie) Russische hazewinden. En nog een heel stel andere gracieuze meesteressen met hondenartisten. Maar wij zijn er de menschen niet naar om ons zoo maar goedschiks in de luren te laten leggen. Kwadschiks dat is nog wat. Ik wil wel bekennen, dat ik meer naar de dames dan naar de honden heb gekeken. Dat leek er ten minste weer even op of het verleden terugkeerde met draagstoelen en degens en ridder- tournooien. Ik zag weer even het 6pel der pages, der musketiers, der steek spelridder, der zoete jonkvrouwen. Maar daar werd de prijs met bloed betaald. Krachtmetingen als deze bewijzen al leen maar de behendigheid of vakbe kwaamheid van kapper en coupeuses. Dat is geen sport. Zoo min als een wedstrijd in de schoonst geverfde ha ren, de meest gelijkende tweeling, lang rooken, sierlijke enkels en lange neu zen. En tegen dat concours d'élégance heb ik een lange neus teruggetrokken. De dames mochten eens denken, dat zij mij er tusschen konden nemen. Maar misschien zijn er anderen, die van rioolboxers tot street-terriers hervorm de huisdieren wel een stuk grondslag van onze beschaving achten. Mis schien juist dat stukje waarop Scheve- ningen staat. De Rijkscommissaris bezoekt Zeeuwsch Vlaanderen. Zijn bezichtigingstochten door de Neder landen voortzettende bezocht rijkscommis- missaris rijksminister Seyss-Inquart op den 25sten Augustus Zeeuwsch-Vlaanderen, dat over Antwerpen en Gent bereikt werd. In Sluis werd de rijkscommissaris in het raadhuis der stad door burgemeester A. F. J. Aernoudts ontvangen, die hem in een korte voordracht de ontwikkeling en den huidigen toestand van de stad schilderde. In het vervolg van de bezichtigingsreis bezocht de rijkscommissaris Axel. Daar werd hij in het raadhuis door burgemees ter F. Blok ontvangen, die den rijkscom missaris in een korte toespraak begroette. Als laatste stad werd Hulst bezichtigd. Ook daar had een ontvangst plaats door den burgemeester, den heer B. A. Th. M. Truffino, met wien de rijkscommissaris in een vrij lang onderhoud de vraagstukken en nooden der stad besprak. Na het bezoek aan de stad Hulst werd de terugreis aanvaard. noodige voorzorgsmaatregelen genomen. Tengevolge van de explosieve kracht der bommen sprongen de ruiten bij tal van ingezetenen. Verder werd geen materieele schade aangericht. Een groot aantal brandbommen, dat werd uitgeworpen, doofde tusschen de land bouwgewassen. De Duitsche autoriteiten zijn gewaar schuwd voor het instellen van een onder zoek. In de omgeving bevinden zich geen militaire objecten. BOMMEN OP EEN MEELFABRIEK. TE DEVENTER. Gistermiddag om twee uur heeft een En gelsch vliegtuig bommen geworpen op de fabriek van de N.V. Noury en van der Lande's meelfabrieken te Deventer. Twee van de drie bommen sloegen in de fabriek en veroorzaakten hier zeer ernstige be drijfsschade, doordat juist de machine, ./ua het. eerste stadium Van het maalpro- ces geschiedt, werd vernietigd. Het kan maanden duren voordat deze molen is her steld. Persoonlijke ongelukken vielen niet voor. De directie deelt mede, dat zij maat regelen getroffen heeft om de bloemvoor- ziening normaal voortgang te doen vinden. ENGELSCH VLIEGTUIG OMLAAG- GESCHOTEN. In den nacht van Zaterdag op Zondag is omstreeks drie uur aan den Yweg onder Vijfhiizen een Engelsch vliegtuig door het Duitsche afweergeschut in brand geschoten. Het toestel stortte neer op het land van den landbouwer H. de Rijk. Het toestel b?!«rdde ";t. De inzittenden kwamen allen om het leven. Een bom, die vlak bij het vliegtuig lag, is later tot ontploffing ge bracht, in verband waarmee de gezinnen in de omgeving hun woningen eenigen tijd hadden verlaten. Materieele schade werd niet aangericht.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsche Courant | 1940 | | pagina 1