Bom in Amsterdam tot
ontploffing gebracht
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
Momentje
DONDERDAG 22 AUGUSTUS 1940
31ste Jaargang No. 9726
S)e £cki6cHe(Boii^mt
Bureaus Papengracht 32.
Telefoon: Redactie 20015, Administratie 20935.
Giro 103003. Postbus 11»
V N.S.B. 61 Duitsch!
Wij citeeren uit een verslag van een rede,
gisteren op een N. S. B.-vergadering te Am
sterdam gehouden:
De N. S. B. heeft steeds een buiten-
landsche politiek voorgestaan, welke,
indien zij eerder door dit land zou zijn
gevolgd, het voor den oorlog zou heb
ben behoed. De N. S. B. biedt den Duit-
schers dus de waarborg, om, wanneer
zij hier aan het bewind komt, even
eens een goede politiek te zullen voi-
gen. Indien de N. S. B. niet aan het
bewind komt, zal Duitschland deze lan
den bezet moeten houden.
Ons dunkt, dat ook menig N. S. B.'er zelf
goed en vurig vaderlander het héél
erg vindt, dat hier wordt gesteld het alter
natief: Nederland of onder bewind van de
N. S. B. of onder bewind van Duitsch
land!..
Wij hebben vóór de Duitsche bezetting
van vooraanstaande N. S. B.'ers klanken
gehoord, waarvan de toon geheel anders
klonk!
En nu is van Duitsche zijde bü herhaal
de herhaling de door het Nederlandsche
volk in overgroote meerderheid zoo zeer
gewaardeerde verzekering gegeven, dat
zij aan Nederland geen staatkundig sys
teem willen opdringen.
Zou men van N. S. B.-zijde wel willen,
wat men van de zijde der Duitsche autori
teiten, die de macht in handen hebben,
niet wil: aan Nederland een staatkundig
systeem opdringen door dwang of ge
weld?!
Alleszins redelijk zou 't zijn, dat Duitsch
land, na de Duitsche overwinning,-van Ne
derland verlangt, dat het zal voeren „een
goede buitenlandsche politiek", wat hier op
neerkomt: een politiek, die op Duitschland
is gericht.
Maar.... om de redelijkheid hiervan in
te zien, behoeft men geen N. S. B.'er te zijn!
GRONINGEN BETREURT HET HEEN
GAAN VAN LINTHORST HOMAN.
MAAR TEGELIJK IS HET DANKBAAR.
De provincie Groningen heeft met zeer
gemengde gevoelens vernomen, dat haar
commissaris, Mr. J. Linthorst Homan het
zijn plicht heeft geacht eervol ontslag te
vragen. Men beschouwt het heengaan van
Mr. Linthorst Homan algemeen als een
zwaar verlies voor Groningen. Van dien
anderen kant is en dankbaar, dat, zooals
„Ons Noorden" het uitdrukt, „God in de
ze voor ons land zulke sombce en ziware
tijden, ons mannen heeft geschonken met
zooveel vaderlandsliefde en natdonalen
gemeenschapszin, dat zij daarvoor persoon
lijk bereid zijn de zwaanstë' offers te bren
gen."
„Ons Noorden" kenschetst Mr. Linthorst
Homan o.a. als „een harden werker, een
man vol frissche initiatieven, steeds in de
weer om de geestelijke, economische en
cultureele belangen van ons gewest te die
nen", en illustreert deze waardeering als
volgt:
„Telkens had hij op dit gebied weer een
nieuw plan en hij wist er ook anderen
voor te bezielen en de resultaten'overtrof
fen steeds alle verwachtingen. We noemen
slechts de Groningierdagen, een instituut
door hem in het leven geroepen en w;
door hij een samenwerking heeft tot stand
gebracht tusscben onze universiteit en de
landbouw, tusscben handel en industrie,
tussohen patroon en arbeider. We noemen
de stichting de Groninger Gemeenschap,
aan zijn initiatief ontsproten, die het ge
meenschapsgevoel tussohen de Groninger
bevolking zoo belangrijk heeft versterkt,
omdat alle groepen en gezindten hier sa
menwerken. Dat deze gedachte heeft inge-
slageri, werd wel bewezen door het feit,
dat die Groningers onmiddellijk een stich-
tiingiskapitaal van ongeveer een ton hier
voor bijeen brachten. We noemen verder
het buurtwerk, dat hij krachtig heeft ge
stimuleerd, om vooral de arbeidersvrou
wen op het platteland door beteie voor
lichting, betere huismoeders te maken, die
met dezelfde middel-en voedzamer konden
koken en hun gezin wat meer comfort
konden verschaffen. Ook handel en indu
strie vonden in hem een prachtig pleitbe
zorger, de economisch zwakkeren een on
vermoeider strijder, de intellectueelen
iemand die 'hen waardeerde en him weten
schap tot een practisoh rendement wist te
brengen. Hij voelde zich bij dit alles ge
dragen door zijn onbaatzuchtige liefde tot
de gemeenschap, door zijn aanhankelijk
heid aan ons volk, door zijn sterk ontwik-
sterk levend christelijk beginsel, dat hij
altijd moedig beleed. Hij was liberaal in
de mooie en goede zin van het woord,
doordat ihdj werkelijk verdraagzaam was
tegenover een ieder. Hij waardeerde ieders
standpunt en beginsel en zocht slechts
naar het goede om door een gemeenschap
pelijke arbeid dit alles dienstbaar te ma
ken aan de gebeele gemeenschap."
WAT ANDERE BLADEN
SCHRIJVEN
GEMEENSCHAPSGEVOEL DER
KATHOLIEKEN.
Het optreden van de Nederlandsche Unie
heeft een grooten weerklank gevonden bij
de Nederlandsche katholieken. Spontaan
zijn zeer -velen tot haar gekomen met groot
i gul vei trouwen.
Wat is de oorzaak daarvan?
De Nieuwe Koerier geeft voor dit
opvallende verschijnsel de volgende ver
klaring.
De katholiek heeft als kind der Kerk
een natuurlijken trek naar mededeexza»*n-
heid, naar eenheid en samenwerking. Het
is gegn katholieke aard. zich op te sluiten.
Algemeenheid is zijn natuurlijk karakter
trek. Daarvan getuigt zijn naam: katholi-
kos. De kalholiek erkent zijn innige ver
bondenheid net alle menschen, die leven
in Gods genade. He* hooge en heilige ge
bod der naastenliefde geeft hem zelfs den
band der broederliefde met alle menschen,
waarvan de bitterste vijand niet is uitge
sloten.
Dit beteekent niet. dat. elk katholiek af
zonderlijk dit in alle volheid voelt, en leeft
uit een apostolische liefde, evenmin dat
allen steeds voldoende gemeenschapsgevoel
hebben getoond. Maar hetgeen aan ge
slacht op geslacht aan katholieken is inge
prent, duizend jaar en meer, zet zich vast
in het karakter, het eigen innerlijke en
wordt een toestand. Het'is zulk een toe
stand, welke eenmaal de katholieke be
schaving algemeen maakte in Europa. De
katholiek blijft een mensch, wien niets
menscehlijk vreemd is,'maar hij moet al
heel ver zijn afgedwaald, wanneer het
bloed niet meer spreekt.
De katholiek stoot niet af, zooals menige
orthodoxe protestant, opgesloten in zich
zelf, den katholiek afsloot, dien hij door
die totale afzondering ook zóó weinig kent,
dat hij hem niet begrijpt en hem beoor
deelt en veroordeelt naar traditioneel voor
oordeel.
De katholiek is mededeelzaam met zijn
omgang en vriendschap, zoodat zijn kerke
lijke overheid hem zelfs tot voorzichtigheid
moet aanmanen in den omgang met an
dersdenkenden om excessen te voorkomen,
zooals het heillooze gemengde huwelijk.
Wij bedoelen geen lofprijzing op den ka
tholiek, maar willen slechts verklaren,
waaiorr. hij zoo vatbaar is voor een saam-
hoorigheidsbesef, als nu door Nederland
gaat.
Het nieuwe gemeenschapsgevoel, dat Ne
derland nooit in deze mate heeft gekend,
beteekent voor hem een verlossing en
maakt hem vrij op den Nederlandschen
grond, in het verkeer met honderdduizen
den landgenooten, niet langer door voor
oordeel en achterdocht teruggehouden,
maar ten volle gebracht in den staat, waar
in hij naar zijn aard, met allen zijn krach
ten in kan zetten voor de belangen der
Nederlandsche gemeenschap.
Ziedaar de oplossing van het voor velen
blijkbaar zoo merkwaardige raadsel, waar
om het driemanschap zulk een gretig ge
hoor vindt bij de Nederlandsche katholie
ken^ die offerbereid de handen ineen wil
len slaan met het geheele Nederlandsche
volk, niemand uitgezonderd, die deze hand
wil drukken.
HET NOODLOOT VAN KATHOLIEKE
INITIATIEVEN.
De Haagsche biefsohrljver van de T ij d
beeft met enkele actief dienende Kamer
leden, die werkeloos geworden zijn, ge
sproken en hij vertelt van dit onderhoud
het volgende:
„Hebben wij niet-zoo merkte een hun
ner op reeds in 1933, toen de schoone
dagen van Aranjuez reeds voorbij waren
en een massale werkloosheid ons volk teis
terde, met kracht op de instelling van een
Staatscommissie tot grondwetsherziening
aangedrongen? Het succes dat nieuwe po
litieke bewegingen in Duitschland en an
dere landen onder druk van dien nood van
deze volkeren hadden verwezenlijkt, cis
godenschemering der democratie die alom
viel waar te nemen, de ontbinding van het
partijwezen in vele landen, waren voor
ons aanleiding om na te gaan, of ook ten
onzent tijdig een grondige heroriënteering
onder het oog moest worden gezien. Wie
de parlementaire geschiedenis van die da
gen nog eens wil nagaan, zal bemerken,
dat dit denkbeeld aanvankelijk ook by an
dere partijen instemming vond, maar dat
tenslotte de katholieken met hun voorstel
in de kou zijn blijven staan".
„Dat is nu eenmaal zoo vulde een an
der dat betoog nog aan bet noodlot van
katholieke initiatieven; in Nederland is
daaraan weinig voorspoed gegund. Zoodra
men op eenig voorstel een katholiek stem
pel meent te ontdekken zelfs al drukt
men het er zelf op is het min of meer
verdacht De historie van de Nederland
sche staatkunde loopt nu eenmaal parallel
aan die van ons isolement en van onze
emancipatie. Bewust of onbewust behoort
UITSTEKENDE ORGANISATIE VOOR
KWAM GEWONDEN EN GROOTE
SCHADE
Woensdagavond is een der bommen,
welke verloden week Maandagnacht
op Amsterdam zijn gevallen, tot ont
ploffing gebracht n.l. de explosiebom,
die in het perceel Paramariboplein 22
terecht was gekomen.
De bom was door het trappenhuis ge
vallen tot diep in den bodem en daar af
gestuit op een betonnen plaat Daardoor
was zij weer naar boven gesprongen en
toen tenslotte door de deur van de kamer
van de benedenwoning gerold, waar zij
netjes voor de piano was blijven liggen.
Daar aan het demonteeren en wegbrengen
buiten de stad teveel gevaar verbonden
was, niet alleen voor degenen, die dat werk
zouden hebben moeten opknappen, maar
ook voor de bevolking in wijden omtrek,
besloten de Duitsche autoriteiten haar op
het Paramariboplein zelf tot ontploffing te
brengen. Dat zou vanzelfsprekend wel
materieele schade met zich meebrengen
maar het gevaar voor menschenlevens
werd dan tot een minimum beperkt.
Reeds des morgens vroeg waren binnen
een straal van honderd meter alle huizen
door de bewoners ontruimd. De zieken, die
in deze woningen verbleven, werden door
de zorgen van den Gem. Geneeskundigen
Dienst naar de ziekenhuizen gebracht, ter
wijl het Korps Vrouwelijke Vrijwilligers
voor geëvacueerden in een nabij gelegen
school een tijdelijk onderdak had ingericht,
waar men voedsel en warmen drank kon
gebruiken en verblijven zoolang de werk
zaamheden zouden voortduren.
Door den stut- en sloopdienst van de
Gem. Luchtbescherming werd in het
plantsoen midden op het Paramaribo
plein een diep gat gegraven, dat boven-
grondsoh met ijzeren platen, waarop
een anderhalve meter hooge ring van
zandzakken, werd afgesloten. Op deze
wijze trachtte men de explosie zooveel
mogelijk naar boven te richten en de
zijdelingsche uitwerking te ver
minderen..
Vervolgens werd aan het hijschblok van
het huis, waarin de bom was gevallen,
en aan het hijschblok van het daartegen
over liggend perceel een" zware kabel ge
spannen, waarover een katrol een z.g.
loopkat liep. Aan den katrol hingen twee
kettingen naar beneden, aan hun uiteinde
ieder voorzien van groote ringen, die pas
klaar werden gemaakt, om de uiteinden
van de bom te kunnen omvatten. De
Duitsche officier, die met de opruiming
belast was, bevestigde een bus ontploffings-
stof aan de bom alsmede de beide ringen,
waaraan de bom werd opgetrokken. Om
het kozijn te kunnen passeeren was een
houten slede vervaardigd, waarlangs de
bom naar buiten schoof.
In wijden omtrek waren alle men
schen uit hun huizen gezonden en het
verkeer, ook het tramverkeer, omge
legd. In de nabijheid stonden brand
weerwagens en auto's van den Ge-
het anti-papisme tot een der meest ken
merkende karaktertrekken van ons volk".
De Haagsche briefschrijver geeft dan
een overzicht van de campagne die tegen
Mr. Goselimg en Mr. Ro.nnie is gevoerd en
herinnert nog eens aan alle mooie verlan
gens, die in het katholieke volksdeel leef
den, om daarna aan de Kamerleder, in zijn
gezelschap de volgende conclusie in den
mond te leggen:
Dit alles, zoo zeiden deze Kamerleden,
hebben wij jaren lang samen met onze
prachtig georganiseerde partij en ge
steund of zelfs gedreven door onze pers,
zonder ophouden gevraagd; geen parle
mentair geoorloofd "middel zelfs het
welsprekend zwijgen, zoo merkte de één
met een glimlach op, hebben wij onge
bruikt gelaten, tegen Kabinetcrises heb
ben wij niet opgezien en wat hebben wij
tenslotte op deze elementaire gebieden be
reikt? Moet het ons nu kwalijk worden
genomen, dat wij bereid zijn mee te wer
ken, nu anderen langs andere wegen de
eisohen van den tijd willen verwezenlij
ken?
„Lang genoeg heeft men ons als een we
zensvreemd element in ons volk behan
deld,; nu er boeien geslaakt gaan worden
zoo besloot mijn zegsman zijn philippi-
ca wenschen wij zonder aanziens des
persoons ons zelf te zijn.
Wat er tenslotte uit den brouwketel te
voorschijn komt ligt in Gods hand, maar
het nageslacht zal ons niet mogen verwij
ten, dat wy op een gewichtig staatkundig
moment de aansluiting hebben gemist"
neeskundigen Dienst gereed om on
middellijk hulp te kunnen verleenen.
Het pleit voor de wijze, waarop de
zeer gevaarlijke werkzaamheden wer
den uitgevoerd, dat nooh brandweer
noch de Geneeskundige Dienst hebben
behoeven te helpen.
Natuurlijk was een groote nieuwsgierige
menigte samengestroomd, wier geduld
echter wel lang op de proef werd gesteld
en die door de politie en de wachters van
den Luchtbeschermingsdienst op een vei-
ligen afstand werd gehouden.
Om zes uur kwam de mededeeling, dat
de bom uit de woning zou worden getrok
ken en moest iedereen zich ten snelste ver
wijderen. Alleen de Duitsche soldaten
bleven achter. Heel langzaam werd de bom
middels de ringen en de kettingen van den
loopkat langs den kabel naar buiten ge
trokken, om 8 uur klonk het fluitsignaal
ten teeken, dat de bom tot ontploffing zou
worden gebracht. Vanuit het huis, waar
in de Duitsche militairen zich bevonden,
liep een draad naar de bom, waarlangs
electrische stroom kon worden geleid.
Kort na 8 uur klonk de zware knal,
die tot in verren omtrek was te hooren.
Een geweldige rookzuil steeg omhoog,
vrijwel alle ruiten van de omliggende
huizen sprongen en dakpannen vlogen
in het rond. Door een onnaspeurlijke
reden bleef merkwaardigerwijze hier
en daar een enkele ruit heel, doch dat
was dan ook een groote uitzondering.
En op de daken waren weinig dak
pannen op hun plaats gebleven. Maar
in de huizen zelf was vrijwel niets
beschadigd en slechts een enkel raam
kozijn werd vernield. Als men weet,
dat de bom 100 K.G. trotyl bevatte,
dan kan men zich licht de uitwerking
voorstellen, indien de bom in het huis
zelf tot ontploffing was gekomen.
De zandzakken, waarmede het gat was
afgedekt geweest, vond men verspreid
ergens in de huizen terug, waar ze door
den luchtdruk waren terecht gekomen. De
beschadigingen waren trouwens uitsluitend
door den luchtdruk en niet door bom
scherven veroorzaakt. Opvallend, was, dat
het rechtopgaand geboomte en het plant
soengewas op 't plein oogenschijnlijk niets
geleden hadden. Een gaszode was door de
kracht van de explosie boven op een der
daken terecht gekomen en begon daar te
smeulen. De brandweer maakte er direct
een eind aan.
Onmiddellijk na de explosie was ook de
stut- en sloopdienst van de Gem. Lucht
bescherming in actie gekomen, die terstond
begon met de dakpannen van de daken te
verwijderen door hen, voor zoover ze nog
bruikbaar waren, in de zolder der verschil
lende huizen op te slaan. De daken waren
dan ook in een oogwenk met de mannen
in hun blauwe overalls bezet, die naarstig
bezig waren met van de dakpannen te
redden, wat er te redden viel in het belang
van den eigenaar. De organisatie was uit
stekend in orde en verliep vlot!
Bij onderzoek bleek, dat de waterleiding
niet beschadigd was, noch de gas- of elec-
traleiding, die trouwens afgesloten waren
geweest. Wel was in het gat, waarin de
bom tot explosie was gebracht, een groote
hoeveelheid water naar boven gekomen,
doch dit was grondwater, dat ten gevolge
van de explosie hoogere regionen had op
gezocht
Het ontploffingswerk werd door ver
schillende autoriteiten bijgewoond na
tuurlijk .ook op-een veiligen afstand.
De eenige duizenden geëvacueerde
personen zouden vannacht weer hun
woningen betrekken (de slaap-kamers,
die aan de achterzijde van de woningen
zijn gelegen, waren geheel intact ge
bleven), doch zouden heden hun
huizen weer moeten verlaten, want
vandaag zou, aldus de „Tijd" van
hedenmorgen, de bom aan den Baars-
jesweg, die achter het Paramaribo
plein ligt, tot ontploffing worden ge
bracht De zieken onder de bewoners
van het stadsgedeelte bleven vannacht
in de ziekenhuizen, waarheen ze waren
gebracht.
Bommen op Westerland
en Voorhout
TWEE DOODEN EN EENIGE
GEWONDEN.
In het dorp Westerland op Wieringien
zijn Woensdagmiddag half 2 uit een En-
gelsch vliegtuig tien bommen geworpen,
waarvan er negen in een weiland neerkwa
men, terwijl de tiende bij een boerderij
viel, ten gevolge waarvan de 55-jarige we-
diuwe W. Vermeulen en het 8-jarige meis
je De Vries, die zich op den weg bevonden,
door bomscherven werden gedood. De
VISSCHEN.
Persoonlijk heb ik nooit veel met
hengelen opgehad. Dat zegt niets ten
nadeele van de hengelsport, wel iets
ten nadeele van mijn geduld. Ik heb nu
eenmaal een hekel aan wachten. Zelfs
op visschen.
Maar als ik eens door Holland's
schoone landschap fiets, zie ik opeens
een lange rij hengelaars. En ik be
peins, dat zij de menschen zijn, die zich
door niets uit het evenwicht laten bren
gen, die zich door niets en niemand la
ten storen.
Zij visschen.
Dat wil zeggen: zij turen naar de ge
dragingen van een petieterig klein
stukje kurk, waarvan ik nooit zou
weten of het de wind is, die er aan
trekt of een visch.
Terwijl ik wat bevreesd naar boven
kijk en met een bezwaard gemoed re
gen verwacht, interesseeren de wolken
hun niet het minst.
Evenmin denken zij op dat oogen-
blik aan de bezetting, tenzij die rond-
om het aas aan hun snoer. Noch aan
den grooten aanval op Engeland. Dat
is al weer verder weg dan het vurig
begeerde voorntje hier in dit water.
Wat er zooal rondom hen geschiedt
en dat is toch nogal wat buiten de
dreigende regen is volkomen verge
ten.
En ik verzucht: het goede leven be
staat toch maar uit kleine dingen. Je
moet ze alleen maar trachten te vin
den. Tot er plotseling neigen vliegma
chines in formatie zwaar en laag over
het vredig land ronken.
Dan eerst kijken de visschers op.
En een van hen zegt nijdig: ,,die
loeders jagen alle visschen weg!"
Ja, ja, 't is maar een kwestie van
waardeering.
moeder van het meisje werd ernstig ge
wond; een heen werd n.l. verbrijzeld. De
'bewoners van de boerderij bleven onge
deerd, noch. de boerderij kreeg lichte scha
de. Verder werd een paard, in die weide
gedood.
Het Engelsche vliegtuig werd met een
Duitsch toestel in en gevecht gewikkeld'.
SCHUUR VERNIELD IN VOORHOUT.
Dinsdagavond omstreeks half 6 heeft
een bommenwerper van Engelsche natio
naliteit een tiental bommen te Voorhout
neergeworpen. In de omgeving van den
's-Gravendamsahenweg brachten zij groo
ten schrik te weeg. Negen bommen kwa
men meer in den Berg-en-Daalsohen,pol
der, een of twee vielen in dan Boekhorst-
poLdier. De bommen waren van licht kali
ber, met uitzondering van een, die een
grooten trechter veroorzaakte en een na
bijgelegen schuur vernielde. In deze schuur
hadden verscheidene personen een schuil
plaats tegen den regen gezocht. De mees
ten liepen lichte verwondingen aan, hoofd
en beenen op. Het zoontje van den heer
Salman uit Noordwij kerhout kreeg echter
een ernstige wonde aan een bovenarm en
moest ter verpleging worden vervoerd. Dr.
Bots verleende met andere geneesheeren
de eerste hulp aan de getroffenen.
Ook een woonhuis, in de nabijheid waar
van de zware bom neerkwam, werd' door
een scherf getroffen. Deze ging door den
muur en trof een stoel, waarop kort tevo
ren nog de vrouw des huizes had' gezeten,
die het veld in gevlucht was. Via den te
genoverliggende wand sloeg de scherf
naar buiten.
Het vliegtuig, dat de bommen wierp,
verdween in Noord-Westelijke richting.
De verkeersregeling In
Giethoorn geschiedt te
water (Foto Pax-Holland)
