DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
Oproep tot het Nederlandsche
Volk
De opbouwdienst
Nachtelijke
bomaanvallen van
Engelsche vliegers
BINNENLAND
WOENSDAG 24 JULI 1940
31ste Jaargang No. 9701
Ste £cid&elie(3oii/fcatit
Bureaux Papengracht 32.
Telefoon: Redactie 20015, Administratie 20935.
Giro 103003. Postbus 11.
De Nederlandsche Unie, vertegenwoordigd
door een driemanschap
Nationale samenwerking
De reeds bij name bekende „Nederlandsche Unie", vertegenwoordigd door
een driemanschap, bestaande uit de heeren mr. L. Einthoven, mr. J. Linthorst Ho-
man en prof. dr. J. E. de Quay, heeft zich thans met den volgenden OPROEP tot
het Nederlandsche volk gewendi
Landgenooten,
Uit den nood der tijden is een nieuwe taak geboren.
Wij noodigen u uit, met ons deze taak op te nemen.
Wij roepen u op, met eigen kracht en overeenkomstig onzen eigen Nederland-
schen aard, gezamenlijk door kordaten arbeid naar een nieuwe Nederlandsche
saamhoorigheid te streven.
ALLEREERST IS NOODIG:
Erkenning van de gewijzigde verhoudingen.
Nationale samenwerking op den allerbreedsten grondslag.
Harmonische economische opbouw, met samenbinding van alle arbeidskrach
ten in ons volk.
Sociale rechtvaardigheid, opdat er kome werk voor allen en arbeidsvreugde
voor allen, voor jong en oud, voor den sterke en den zwakke. Bezieling van de
jeugd in vaderlandschen zin.
Dit willen wij verwezenlijken op Nederlandsche wijze, eerbiedigende de tra-
ditioneele geestelijke vrijheid en verdraagzaamheid.
Wij willen ons werk verrichten in contact met de Nederlandsche autoriteiten
en met de bezettingsautoriteiten.
Nederlanders.
Geeft aan ons streven uw aller krachten.
Wie zich afzijdig houdt schaadt de Nederlandsche zaak.
Sluit u aan.
L. EINTHOVEN,
y J. LINTHORST HOMAN.
J. E. DE QUAY.
Het voorloopige adres van de Nederlandsche Unie is: Alexanderstraat 20,
's-Gravenhage.
Naar aanleiding van dezen oproep heeft het A.N.P. zich tot den heer Linthorst
Homan gewend en nog de volgende bijzonderheden vernomen.
De Nederlandsche Unie wil een zelfstandige beweging zijn, die uit eigen
kracht en op eigen gezag haar actie zal voeren. Ofschoon de onderteekenaars door
van allerlei kanten ontvangen sympathiebetuigingen de zekerheid hebben gekre
gen, dat zij op den steun van personen, uit verschillende kampen afkomstig, zullen
kunnen rekenen, zullen zij zelfstandig, zonder eenig mandaat, een nieuwen weg
inslaan.
Zij zullen daarbij gaarne contact opnemen met anderen, die eveneens bezig
zijn met pogingen tot nationale concentratie.
Het driemanschap zal worden bijgestaan door een Raad van Bijstand, waarin
belangrijke personen, deskundig op economisch en sociaal gebied, zitting zullen
nemen.
Naar wij vernemen, zal mr. J. Linthorst Homan de wordingsgeschiedenis van
de Nederlandsche Unie vastleggen in een tweede brochure, welke tegen het week
einde zal verschijnen.
(De heer L. Einthoven is Commissaris van Politie te Rotterdam, de heer Lint
horst Homan Commissaris der Koningin in de provincie Groningen, de heer de Quay
hoogleeraar aan de R. K. Handelshoogeschool te Tilburg).
V De Nationale Unie.
De Oproep aan het Nederlandsche Volk
zal alom instemming en sympathie wek
ken.
Wat in den Oproep als „allereerst noo-
dig" wordt genoemd zal ook iedereen als
allereeYst noodig moeten en willen be
schouwen.
Het Nederlandsche volk, dat met intense
belangstelling de uitwerking van de plan
nen van het genoemde driemanschap tege
moet ziet, moet en wil beginnen met aan
deze mannen te schenken zijn volle ver
trouwen.
Het Nederlandsche volk beseft volko
men, da* er onder de huidige omstandighe
den snel moet kunnen worden gehan
deld- dat er bij het handelen rekening moet
worden gehouden met die zoo gewijzig
de omstandigheden.
En het Nederlandsche volk beseft ook,
dat het beginnen moet met te vertrou
wen, dat bedoeld handelen niet alleen snel,
maar ook goed zal geschieden goed, naar
de grondbeginselen, die in den Oproep kort
maar kernachtig worden genoemd.
Wij willen voor vandaag besluiten met de
hartelijke bede, dat God Zijn zegen schen-
ke op het vaderlandslievend werk van het
driemanschap.
Op de persconferentie van gisteren heeft
de leider van den Opbouwdienst, Majoor
Breunese, een uiteenzetting gegeven.
Een 55.000 dienstplichtigen, die geen
werk konden vinden, zijn thans bij dezen
dienst ingeschakeld. Een deel daarvan is
werkloos tengevolge van de huidige toe
standen, een ander deel behoorde ook reeds
vóór den oorlog tot de z.g. beroeps-werk-
loozen.
Bij verschillenden hunner is het moreel
door deze werkloosheid sterk gedaald. De
Opbouwdienst wil bij al deze mannen ge
meenschapszin bevorderen en hun eerbied
en waardeering voor den arbeid bijbren
gen. Wij achten dit van zooveel waarde,
dat wij daartoe al onze kracht willen aan
wenden. Orde, netheid en tucht moeten
daartoe allereerst worden hersteld. De
tucht zal gebaseerd moeten zijn op ver
trouwen in de leiders, die uit het beroeps-
personeel zijn gerecruteerd. Groote ge
strengheid zal daartoe moeten worden toe
gepast, opdat de man voele, dat de ge
meenschap thans boven alles gaat. Zonder
deze factoren zal het herstel niet mogelijk
zijn.
Zoodra in deze richting iets blijkt te zijn
■bereikt, zal wellicht pas half Augustus
aan het werk worden begonnen.
Met de objecten zijn wij in den aanvang
zeer kieskeurig. Ze moeten bestaan uit ar-
EEN BOM IN BERGEN NEERGEKOMEN.
TWEE DOODEN.
In den afgeloopen nacht is tijdens een
bomaanval door Engelsche vliegers te
Groet in de omgeving van Bergen nabij
een noodslachtplaats een bom neergeko
men in een zomerhuis, waar de familie L.
haar vacantie doorbracht. De 59-jarige heer
des huizes en een 25-jarige dochter wer
den gedood, terwijl twee huisgênooten ern
stig en een licht werd gewond.
AMERSFOORT GEBOMBARDEERD.
ZES DOODEN EN VELE GEWONDEN.
Bij een door het nachtelijk duister be
gunstigden aanval van Engelsche vliegers
heeft een dichtbevolkte woonwijk van
Amersfoort het moeten ontgelden. Een wo
ning werd door een voltreffer getroffen.
Hierbij werden vijf personen gedood. Zij
allen behoorden tot het gezin van den si
garenmaker E. J. D. Verder werd de leer
lingmachinist der Nederlandsche Spoorwe
gen M., die zich naar zijn woning begaf,
door een granaatscherf getroffen en gedood.
Het aantal gewonden is zeer groot. In an
dere straten is een aantal woningen door
brandbommen getroffen, verschillende hui
zen zijn vernield.
Van talrijke woningen zijn de ruiten ge
sprongen en dakpannen van de daken ge
rukt. In verschillende straten is een groote
ravage aangericht.
beid ten behoeve van de gemeenschap. Het
slechten van versterkingen, het herstel
van dijken en kaden en dergelijke kun
nen tot de mannen spreken wegens hun
gemeenschapdienend karakter. Zij gaan
zich daardoor nuttig lid van de gemeen
schap gevoelen. Zoo gaan we gemeen
schappelijk in groote getale aan het werk
ten behoeve van land en volk. Onze Hol-
landsche jongens zullen daarvoor zeker
gevoel hebben.
Bebossching, cultuurarbeid, graven van
kanalen en dergelijke, zijn andere objecten.
Op deze wijze alleen kan de man weer
arbeidsvreugde en levensvreugde krijgen.
Zoo zal hij met een andere levensbeschou
wing, in de maatschappij terugkeeren.
Lichaamsoefening en sport zijn ook
noodzakelijke factoren in den opbouw. 15
Juni werd het sportcentrum te Den Haag
geopend. Er worden nu voor verschillen
de corpsen van den opbouwdienst een 100-
tal leiders opgeleid en daarna zullen meer
honderdtallen volgen.
We moeten nu ophouden met praten en
schrijven, maar beginnen te doen.
Muziek en zang worden beoefend en ge
ven rhythme aan den arbeid.
Verschillende mannen kennen een vak
en krijgen gelegenheid, die bekwaamheid
te onderhouden.
Ons land staat op een Ohristelijken
grondslag.
Alle mannen zullen in de gelegenheid
worden gesteld, op Zondag hun godsdienst
plichten te vervullen, maar de werkdagen
zijn voor den Opbouwdienst en voor niets
anders.
In bovenstaand verslag van een penscon
ferentie over den Opbouwdienst, kan men
lezen:
„Alle mannen zullen in de gelegenheid
worden gesteld, op Zondag hun godsdienst
plichten te vervullen, maar de werkdagen
zijn voor den Opbouwdienst en voor niets
anders. (In een ander verslag, dat ons toe
gezonden werd, kan men lezen: „en voor
niemand anders.")"
Wij zijn er van overtuigd, dat men dit
moet opvatten „met een korreltje zout",
met een flink korreltje zout!
Natuurlijk moet ook iemand, die op Zon
dag zijn „godsdienstplichten" vervult, alle
andere dagen van de week de plichten van
den godsdienst, van zijn godsdienstige
overtuiging vervullen!
Anders handelen zou zijn een karakter-
looze inconsequentie.
Ten overvloede waarschijnlijk, maar om
iedere eventueele misvatting te voorko
men, willen wij deze opmerking hierbij
plaatsen.
WAT ANDERE BLADEN
SCHRIJVEN
ZIELZORG IN DE JEUGD
ORGANISATIE.
Het Dagb 1. v. N.-Brabant antwoordt
op de nieuwe aanval van het Natio
nale Dagblad op iedere splitsing in
de jeugdorganisatie naar godsdienstige
overtuiging.
Het N. D. had het katholieke blad een
volksverrader genoemd en hetgeen het
voorstaat „even krankzinnig" als katho
lieke regimenten of gereformeerde batal
jons bij de weermacht.
In de opvoeding repliceert het Bre-
dasche blad spreekt hier te lande van
oudsher de godsdienst zijn woord mee.
Zij is volgens de diep gewortelde over
tuiging van het overgroote deel van ons
volk in de eerste plaats een taak der
ouders, die zij niet zullen overdragen
aan anderen, wanneer niet de redelijke
zekerheid bestaat, dat het geloof en de
beleving van dit geloof beveiligd wor
den.
Een opmerking als die welke het N. D.
ons toevoegt, lijkt gemaakt om de deur
dicht te doen. En dat nog wel met een
smak, die doet twijfelen aan de bereid
heid tot verdere gedachtenwisseling over
een meeningsverschil, dat raakt aan het
verband tusschen het godsdienstige en
het nationale, van welk verband het toch
voor een groot deel van het volk zal af
hangen of het bereid is zijn vertrouwen
en zijn medewerking aan den opbouw
der ééne volksche jeugdorganisatie van
Nederland te geven.
Het „Dagbl. v. N.-Brabant" gewaagt
verder van de toomelooze vaart, waarmee
het „Nationale Dagblad" op haar droom
beeld van de eenheid der natie afrent en
waarbij men zich beangst moet afvragen
waar de stormloop een eind zal nemen.
Want per slot van rekening kan men
met hetzelfde recht, waarmee men de ge-
loofsverscheidenheid uit de opvoeding
der jeugd wil bannen, gaan beweren, dat
alle godsdienstige verschillen in het
volk uit de booze zijn, dat er dus maar
één doopsel meer mag zijn of als men
de gevolgtrekking nog verder trekt
heel?maal geen doopsel. Als men vol
strekt geen scheidslijnen wil zien, dan
kan men ook het christendom wel gaan
verbieden omdat er nu eenmaal ook
menschen zijn, die er geen godsdienst op
na houden.
DE DUITSCHERS IN INDIë.
Represaille-maatregelen te Berlijn.
Thans is te Berlijn officieel bekend ge
maakt, dat de Nederlandsche vereenigin-
gen Nederland en Oranje en Hollandia
tot nader order elke activiteit is verboden.
De bibliotheken zijn verzegeld.
In de motiveering van het besluit staat,
dat de houding van de leden van die ver-
eenigingen niet de minste reden heeft ge
geven tot klagen. Het is te beschouwen als
een zuivere represaille-maatregel in ver
band met de houding tegenover het Duit-
sche vereenigingsleven in Nederl. Indië.
VOLKSTELLING GAAT NIET DOOR.
Naar het „Handelsblad" verneemt, gaat
de tienj aarlij ksche volkstelling, die aan het
einde van dit jaar gehouden had moeten
worden, niet door. Zij is voor onbepaal-
den tijd uitgesteld.
Men was voor eenigen tijd ook toen
ons land nog niet in den oorlog betrokken
was van meening, dat een gedeelte der
cijfers, bijvoorbeeld van de bedrijfstelling
te zeer „abnormale" toestanden zouden
weerspiegelen om het gewone nut te heb
ben en had daarom van het houden der
volkstelling 1940 liever afgezien.
VEILING VAN PAARDEN.
Vrijdag 26 Juli, des ochtend te elf uur,
zullen te 's-Gravenhage, in de Houtrust-
hallen, ongeveer 35 paarden worden ge
veild. Als koopers komen personen in aan
merking, die bij de mobilisatie of tijdens
den oorlog paarden of auto's aan de Ne
derlandsche of Duitsche overheid hebben
afgegeven. Een ambtelijke schriftelijke
verklaring daarvan dient te worden over
legd. Handelaren zijn hiervan uitgesloten.
Iedere kooper van paarden moet zich ver
plichten, deze minstens zes maanden in
zijn bedrijf te houden.
De kooper verkrijgt een door de Duit
sche militaire autoriteit afgegeven eigen
domsbewijs te zijnen name, dat bij latere
controle als legitimatie dient. Zij, die zon
der deze legitimatie in het bezit van mi
litaire paarden worden bevonden, zullen
worden gestraft. De paarden worden in
dat geval in beslag genomen.
RIJKSCOMMISSARIS RIJKSMINISTER
SEYS INQUART.
De Führer heeft den Rijkscommissaris
voor het bezette Nederlandsche gebied
Rijksminister Seyss Inquart ter gelegen
heid van zijn 48sten verjaardag Maandag
telegrafisch zijn hartelijkste geluk wen -
schen gezonden. Onder de vele andere te
legrammen, die de Rijkscommissaris Maan
dag ontving, bevond zich ook een geluk-
wensch van den Rijksmaarschalk Goering.
GAS-GENERATOR VERVANGT
BENZINE.
Proefnemingen bij de Ned. Spoorwegen.
Reeds dadelijk toen er in ons land sprake
was van mogelijke benzineschaarschte,
heeft men by de Spoorwegen proeven ge
nomen met gasgeneratoren. Aanvankelijk
lag het in de bedoeling zoo noodig
een deel van de AT.O.-bussen op houtgas
generatoren te laten rijden, doch daar de
houtprijzen met den dag stegen, legde men
zich later vooral op proefnemingen met
kolengeneratoren toe.
Voor een groot aantal genoodigden nu
is Dinsdagmorgen een demonstratie ge
houden met een anthracietgasgenerator,
merk „Gohin'uitgevoerd door het „Tech
nische Bureau voor Nederland", gevestigd
te Amsterdam. Eenige dieselmotoren uit
de A.T.O.-bussen waren voor dit doel om
gebouwd en na eenige proefnemingen is
thans een anthracietgasgenerator vervaar
digd. Eventueel kunnen alle dieselmotoren
naar dit model worden omgebouwd en dan
heeft men een apparaat, waarmede het
grootst mogelijke nuttige effect kan wor
den bereikt. Deze generator is achter den
bus gemonteerd en rijdt in een tweewielig
wagentje met den bus mee. Het is een vrij
hoog toestel, dat even boven de kap van
den bus uitsteekt en waarmede maximaal
zes mud anthraciet kan worden vervoerd.
Het apparaat is wit geschilderd ten behoe
ve van de weggebruikers. Eenigen tijd,
voordat de bus op gas kan rijden, moet,
evenals dit thans bij het aanmaken van
een kachel geschiedt, een houtskoolvuurtje
worden aangelegd. Het duurt ongeveer een
kwartier, voordat anthraciet de gewensch-
te temperatuur heeft bereikt.
Men moet derhalve geruimen tijd van
te voren maatregelen treffen voordat de
bus op gas kan starten.
Naar men ons van deskundige zijde me
dedeelde, is het het beste, met generatoren
te rijden op groote afstanden, en dan, bij
voorkeur, bij een constante drukbelasting,
opdat het apparaat zoo regelmatig mogelijk
voor de gasontwikkeling kan zorgen. In
dien men weet, dat in plaats van eiken li
ter benzine ongeveer anderhalve kilogram
kolen moet worden verstookt, dan begrijpt
men ,dat zulk een installatie slechts een
hulpmiddel is en niet geschikt voor alge
meen gebruik.
Men verzekerde ons, dat, indien er geen
druppel benzine meer zou zijn en men
verplicht is een vervangingsmiddel te ge
bruiken, een gasgenerator goede diensten
zou kunnen bewijzen. De generatorautobus,
waarmede te Utrecht werd gedemonstreerd
zal als proef in de dienstregeling van den
Gooischen tramdienst worden opgenomen.
Eerst als daarvan een resultaat bekend
is, waaruit zou blijken, dat het apparaat
practisch nut heeft, zal men bij de Spoor
wegen overgaan tot den bouw van andere
generatoren.
Een massaproduct zal het in ieder geval
niet worden.
KREDIETVERLEENING AAN NIET-
INGEZETENEN.
Voor onderhoud en studiekosten van hier
verblijvende gezinsleden, zoomede onder
steuning en pensioenen voor ingezetenen.
Overeenkomstig artikel 35, derde lid,
der deviezen verordening 1940 wordt, met
machtiging van de secretarissen-generaal
van de departementen van financiën, van
handel, nijverheid en scheepvaart en van
landbouw en visscherij, door het deviezen-
instituut bepaald:
1. Het is aan ingezetenen zonder ver
gunning van het deviezeninstituut geoor
loofd ten gunste van niet-ingezetenen kre
diet te verleenen, voor zoover zulks ge
schiedt ter betaling van:
a. kosten van onderhoud en studie van
hier te lande verblijvende leden van het
gezin van een niet-ingezetene;
b. verplichte of vrijwillige ondersteu
ning van ingezetenen;
c. pensioenen, verschuldigd aan ingeze
tenen.
2.. De ingezetene, die op grond van het
eerste lid krediet verleent, is verplicht
binnen een week na de beëindiging van
ieder kwartaal aan het deviezeninstituut
schriftelijke opgave te doen van alle gedu
rende dat kwartaal op grond van zoodanig
krediet verrichte betalingen.
3. Het deviezeninstituut kan in bijzon
dere gevallen bepalen, dat kredietverle
ningen, als bedoeld in het eerste lid, slechts
met vergunning van dat instituut geoor
loofd zyn.
Deze bekendmaking is gisteren in wer
king getreden.
