DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
Nationaal comité voor economische
samenwerking gevormd
WELKE BONS?
DINSDAG 16 JULI 1940
31ste Jaargang No. 9694
S)e £cl€belve(2oii^cmt
Bureaus Papengracht 32.
Telefoon: Redactie 20015, Administratie 20935.
Gtra 103008. Pwftrn lt
DU nummer beslaat alt
drie bladen.
V Aanpakken
„Onder degenen, die zioh inspannen om
de Nederlandsche volksgemeenschap na
de schokken en het leed van den oorlog
tot wilskrachtige en eendrachtige samen
werking te brengen, die reeds nu, onder
de vreemde bezetting, de taak van het he
den en van de toekomst onder de oogen
zien, en daaraan hun noesten arbeid wijden,
onder deze mannen, die hun persoon In
zetten om nieuwe wegen te vinden voor
ons Nederlandsch volksbestaan, staat de
jeugdige Commissaris der Koningin in de
provincie Groningen, mr. J. Linthorst Ho-
man, in de voorste rij. Het is wel algemeen
bekend geworden, al spelen de n.oeizame,
al te moeizame voorbereidingen zich uiter
aard niet in 't openbaar af, dat hij met an
dere vooruitstrevende mannen, onder wie
wij den Tilburgschen hoogleeraar prof. J.
de Quay noemen, zioh inspant om 's lands
krachten te verzamelen in een nationale
concentratie, welke met behoud en activee
ring van het levenskrachtige en levens
vatbare in onze samenleving welbewust
nieuwe wegenzal inslaan."
Het bovenstaande is geciteerd uit een ar
tikel van de „Tijd" gisteravond, waarin
wordt besproken een brochure van mr. J.
Linthorst Homan gepubliceerd onder den
titel „Aanpakken!", een „hartekreet- van
een jongen Nederlander."
De heer Linthorst Homan onderscheidt
in de brochure drie wegen om "tot een
nieuwe organisatie van een actief Neder
land te komen.
De eerste zou zijn een herstel van het
oude, alsof er niets gebeurd ware; de twee
de een volstrekte nieuwbouw, alsof er
vroeger niets goeds geweest ware, de der
de, de weg dien hij verkiest, is die van een
„historische vernieuwing", die aansluit op
de goede fundamenten en de vruchtbare
lijnen voortzet, doch met een nieuwen
geest en een nieuw tempo.
Dezen laatsten weg ziullen de Nederlan
ders in overgroote meerderheid graag
willen bewandelen.
Ieder moet inzien, dat, hoe de toekomst
zich ook moge ontwikkelen, de tijd rijp is
voor „een nieuwen geest" om te herstel
len de fouten in het verleden begaan; wel
ke fouten, in ons blad herhaaldelijk aange
duid als de „excessen van de democratie",
ook in het verleden door velen scherp
werden afgekeurd en bestreden!
Ieder moet inzien, dat, geheel en al af
gezien van de verdere politieke ontwik
keling in dezen tijd, de oeconomische voor
uitgang eischt, en reeds lang eischt, „een
nieuw tempo," waarin de snelle gang van
het oeconomische gebeuren ook neerslag
zal vinden in een snel handelend gezag,
dat het volkswelzijn moet verzorgen.
Mr. Linthorst Homan pleit voor ver
nieuwing, _maar wil zich daarbij aansluiten
„op wat onze vaderen ons nalieten."
Waarom is het onjuist, in Nederland
algeheelen nieuwbouw te willen tot-
standbrengen? vraagt mr. Linthorst
Homan. En hij geeft er dit antwoord
op:
„Ten eerste omdat bij het oude veel
goeds en bruikbaars is.
Ten tweede omdat het niet zeker is,
dat een elders passend systeem ook
hier, in ons volk en in ons land, zou
passen.
Tenslotte omdat de geleidelijkheid
wat iets anders is dan de traagheid,
gelijk bedaard overleg iets anders is
dan onverzettelijkheid in de thans
'bü ons bestaande verhoudingen het
beste recept is."
Bij het oude werksysteem, aldus de
schrijver in zijn verder betoog, is té veel
goeds bereikt dan dat wij het geheel mo
gen afzweren.
En hij vervolgt:
„Dit spreekt te sterker omdat er
veel is, dat historisch zóózeer met ons
volk één is, dat het daaruit niet kan
worden gemist. Wie onze vrijheden van
godsdienst, levensovertuiging, kerk
en geweten over het hoofd zou zien,
zou ervaren, dat hij slechts voor kor-
Doeltreffende coördinatie tusschen alle bedrijfstakken en
geledingen van ons bedrijfsleven
Teneinde hier te lande de thans zoo noodige samenwerking op econ. gebied te
bevorderen, is, na overleg met den secretaris-generaal, waarnemend hoofd van
het Departement van Handel, Nijverheid en Scheepvaart, dr. H. M. Hirschfeld,
dezer dagen een Nationaal Comité voor Economische Samenwerking gevormd
onder voorzitterschap van dr. F. H. Fentener van Vlissingen te Utrecht.
In dit comité hebben zitting genomen:
Mr. Ghr. P. van Eeghen, onder-voorzitter
van de Kamer van Koophandel, Amster
dam, Joan Gelderman, industrieel, Olden-
zaal, mr. W. G. F. Jonge jan, voorzitter
van den Ondernemersraad voor Nederl.-
Indië, 's-Gravenhage, ir. G. A. Kessler,
president-directeur van de Kon. Ned.
Hoogovens, voorzitter van het bestuur van
het Rijksbureau voor ijzer en staal, IJmui-
den, ir. W. H. van Leeuwen, voorzitter
van den Nijverheidsraad, Delft, mr. K. P.
van der Mandele, voorzitter van de Kamer
van Koophandel, Rotterdam, A. Minder-
houd, directeur van een landbouwbedrijf
Wilhelminapolder bij Goes, W. H. de
Monchy, directeur van de Holland
Amerika Lijn, Rotterdam, mr. B. J. M. van
Spaendionck, secretaris van de Kamer
van Koophandel, Tilburg, mr. H. L. Wol-
terson, directeur der Rotterdamsche Bank-
vereeniging, Wassenaar, mr. A. I. M. J.
baron van Wijnbergen, voorzitter van
den Middenstandsraad, 's-Gravenhage, ter
wijl als secretaris zal optreden dr. E. D.
de Meester, Javastraat 68, 's-Gravenhage.
Het comité zal in samenwerking met de
reeds bestaande organisaties van het be
drijfsleven trachten:
1. Een doeltreffende coördinatie tusschen
alle bedrijfstakken en geledingen van ons
bedrijfsleven zooals handel, nijverheid,
scheepvaart, landbouw enz. tot stand le
brengen;
2. Het contact met de autoriteiten te be
vorderen en te vergemakkelijken;
3. Aan de aanpassing die op economisch
gebied thans noodig is, praktische leiding
te geven.
Het heeft daartoe de medewerking in
geroepen van die instanties en organisaties
die geacht kunnen worden ons bedrijfs
leven in zijn verschillende geleidingen op
medewerking verkregen van: den Nijver-
economisoh gebied te vertegenwoordigen.
Reeds aanstonds werd toezegging tot
heidsraad, den Middenstandsraad, den On
dernemersraad voor Ned.-Indië, het Ver
bond van Nederlandsche Werkgevers, de
Algemeene Kath. Werkgeversvereniging,
het Verbond van Prot. Chr. Werkgevers in
Nederland, den Kon. Ned. Middenstands
bond, den Ned. R.K. Middenstandsbond,
den Christelijken Middenstandsbond, het
Kon. Ned. Landbouwcomité, den Kath.
Ned. Boeren- en Tuindersbond, den Chr.
Boeren- en Tuindersbond in Nederland, de
Ned. Mij voor Nijverheid en Handel, vele
Kamers van Koophandel onder welke die
van Amsterdam, Rotterdam, 's-Gravenhage
en Utrecht en de Amsterdamsche Ban-
kiersvereeniging.
ten tijd had gebouwd. Wie onzen cri-
tischen zin zich niet laat uitleven,
zou ons niet tot ons hoogste rendement
kunnen laten komen. (Wij drukken
vet Red. L.Crt.) Wie ons teveel zou
willen dwingen in een vast systeem,
zou terwille der algemeene zaak niet
zooveel nut hier zien geboren worden
als hij, die ons vrijer den teugel viert.
Onze geschiedenis van alle eeuwen
spreekt hierin een duidelijke taal."
Wij wenschen mr. Linthorst Homan en
anderen veel succes in hun streven, om
met behoud van het goede in het oude op
te bouwen een nieuwe orde. Dit streven
moet volkomen sympathiek zijn aan allen,
wier inzicht wordt bepaald alleen en uit
sluitend door de overweging van wat is in
het belang van land en volk.
Moge ook de concretiseering, de uit
werking van dit streven ons aller hartelijke
sympathie kunnen hebben.
Wij zijn vol vertrouwen.
Er moet gehandeld worden. Mogen wij
onder andere omstandigheden bepleiten de
wenschelijkheid van meer eenheid in het
Nederlandsche Volk, nu, onder de huidige
omstandigheden, is een grootere w e r k-
krachti'ger eenheid een absolute
noodzakélij kheid.
Margarine en vet voor
werkloozen
In verband met het aanvangen op 15 Juli
van een algeheele distributie van boter,
margarine en spijsvet heeft de secretaris
generaal van heta departement van Socia
le Zaken aan de gemeentebesturen doen
weten, dat de distributie van goedkoope
margarine en bak- en braadvet aan werk
loozen op de normale wijze kan voortgaan,
zooveel mogelijk met handhaving van de
bestaande kwanta.
Aangezien echter bij de algeheele dis
tributie het verkrijgen der hierboven ge
noemde productién slechts kan plaats vin
den door het afgeven der daarvoor be
stemde bonnen, zullen ook de werkloozen
en armlastigen voor het verkrijgen van
goedkoope margarine en vet een gelijk aan
tal bonnen behooren in te leveren, tenein
de te voorkomen, dat deze categorie zich
grootere hoeveelheden zou kunnen aan
schaffen dan de andere distributiegerech
tigden.
Aangezien bij de algeheele distributie de
beschikbare hoeveelheid voorloopig 250
gram per persoon per week bedraagt, zul
len de werkloozen en armlastigen in
aanmerking nemende de vastgestelde kwan
ta goedkoope margarine en vet veelal
dus nog enkele bonnen van. hun algemeen
distributieboekje overhouden, waarvoor
zij nog margarine en/of vet tegen den nor
malen prijs kunnen koopen.
Waar het ontslag verbod
niet geldt.
In de verordening betreffende het ver
bod van verleenen van ontslag aan werk
nemers is alleen sprake van „ondernemin
gen", de vraag wordt nu gesteld, wat on
dernemingen zijn. De verordening zelf
geeft daar geen antwoord op. Maar artikel
1 van de Arbeidswet beantwoordt deze
vraag in negatieven zin.
Daarin zijn n.l. een aantal zaken ge
noemd, die uitsluitend voor de toepasing
van die wet, met een onderneming zijn ge
lijk te stellen.
Aangezien deze aanvulling in de ver
ordening ontbreekt, moeten deze zaken
dus worden beschouwd, als vallende bui
ten de werkingssfeer van de verordening.
In de Arbeidswet dan worden met name
genoemd: a. inrichtingen tot het verplegen
van zieken; b. inrichtingen of takken van
dienst onder beheer van het Rijk, eene
provincie, eene gemeente, of een ander
publiekrechtelijk lichaam, van rechts
persoonlijkheid bezittende vereeniging of
van stichtingen, voorzoover aldaar werk
zaamheden plegen voor te komen als in
een fabriek of werkplaats, een winkel,
eene apotheek, een koffiehuis of een hotel
plegen te worden verricht; c. kantoren van
personen, die een vrij beroep uitoefenen,
zooals advocaten, procureurs, zaakwaar
nemers, notarissen en accountants, van
rechtspersoonlijkheid bezittende vereeni-
gingen en van stichtingen; d. sociëteiten;
e het uitvoeren in eigen beheer van den
bouw, den aanleg, de verbouwing, de her
stelling of de slooping van gebouwen of
bouwwerken.
Tot zoover de uitzonderingen, welke in
de de Arbeidswet met name zijn genoemd.
Op al deze uitzonderingen, die voor de wét
met een onderneming gelijk zijn gesteld,
is dus de verordening op het verleenen
van ontslag niet van toepassing.
De verordening is wel van toepassing
op die overheidsinstellingen, die een zui
ver ondernemingskarakter dragen, dus die
beoogen winst te maken, zooals de Ge
meentelijke bedrijven bn dergelijke. Daar
naast, wordt de verordening, hoewel niet
officieel van toepassing, toch ook zooveel
mogelijk in acht genomen door de verschil
lende overheidsinstanties, waar men tracht
zooveel doenlijk in den geest van de ver
ordening te handelen. Zoo zal bijvoorbeeld
een Gemeentesecretarie 'n zachten wenk
krijgen, om een voorgenomen ontslag van
een ambtenaar die tijdelijk de plaats van
een gemobiliseerde heeft ingenomen, niet
te verleenen.
Betaling van leveranties of van verrichtingen ten
behoeve van de Duitsche weermacht
Van de zijde van den Duitschen militairen bevelhebber in Nederland wordt het
volgende medegedeeld: Met betrekking tot de betaling van leveranties aan de
Duitsche weermacht, evenals voor de vergoedingen wegens verrichte werkzaam
heden ten behoeve van de Duitsche weermacht zal binnenkort een verordening
verschijnen, die de aanbieding en wijze van betaling der nota's ten deze regelt.
Het gaat hierbij om die leveranties of verrichtingen, welke door de Duitsche
weermacht van de Nederlandsche bevolking werden gevorderd en waarvoor er-
kenningsbewijzen zijn afgegeven, zonder dat totnutoe betaling geschiedde.
In bijzondere gevallen kan betaling ook
plaats hebben, wanneer verrichtings- of
leverantie-erkenningsbewijzen niet door
de Duitsche weermacht zijn afgegeven,
doch de verrichting of leveranties aan de
Duitsche weermacht op aannemelijke wijze
kan worden aangetoond.
Totnutoe zijn dikwijls verzoeken om be
taling van leveranties of verrichtingen ten
behoeve van de Duitsche weermacht bij
het bureau van den militairen bevelheb
ber in Nederland (chef-intendant) inge
diend, ten deele onder toevoeging van het
bewijsmateriaal.
De bevolking wordt thans uitgenoo-
digd, zulke verzoeken en toevoegingen
achterwege te laten en de desbetreffen
de verordeningen af te wachten. On
tijdige verzoeken leiden slechts tot
vertraging van de afdoening, daar zij
niet op de juiste plaats zjjn ingediend,
en naar de afzenders moeten worden
teruggezonden. Daardoor worden de
aanbieders verhinderd, hun nota's na
de verschijning der verordening
rechtstreeks binnen de gestelde ter
mijnen te bestemder plaatse in te die
nen. Bovendien kunnen de bewijsstuk
ken verloren gaan.
Rekeningen voor levering van waren
aan dienstvakken of troepen van de Duit
sche weermacht behooren evenzoo niét
aan het bureau van den militairen bevel
hebber in Nederland of aan dat van den
chef-intendant worden ingediend, doch
aan de weermachtsdienstvakken of troe
pen, die de opdrachten hebben gegeven
of nog zullen geven. Deze hebben zelve voor
de betaling te zorgen.
Rekeningen, binnengekomen bij den mi
litairen bevelhebber (chef-intendant) voor
opdrachten, welke niet door den staf van
den militairen bevelhebber of van den
chef-intendant zijn verleend, worden voor-
zooveel mogelijk aap de inzenders terug
gestuurd.
Ook ten opzichte van de vergoedingen
voor kwartierverschaffing, welke voor
personen, behoorende tot de Duitsche
weermacht bij particulieren of in hotels en
pensions zijn geschied, zal binnenkort een
verordening verschijnen. Deze verordening
dienst eveneens te worden afgewacht.
BROOD.
Bons 61 tot en met 70
(Lroodbonboekje)
Geldig vanaf 15 Juli rechtgevende
op totaal 2000 gram brood.
THEE OP KOFFIE.
Bon 85 (algemeen distributieboekje)
Geldig tot en met 2 Aug. rechtge
vende op half pond koffie of half
ons thee.
BLOEM OF BAKMEEL.
Bon 90 (algemeen distributieboekje)
Geldig tot en met 9 Aug., recht
gevende op VA ons tarwebloem of
tarwemeel of boekweitmeel of
roggebloem of roggemeel of zelf
rijzend bakmeel.
Ook is bon 75 nog tot 26 Juli te ge
bruiken.
SUIKER.
Bon 80 (algemeen distributieboekje)
Geldig tot en met 25 Juli, rechtge
vende op één k.g. suiker.
PETROLEUM.
Petroleumzegel „Periode HP'
voor hen, die over geen andere
kookgelegenheid beschikken dan
petroleum. Geldig vanaf 15 Juli,
rechtgevende op 2 liter.
BOTER OF VET
Bon 67 en 68 (algemeen
distributieboek je
Geldig tot en met 28 Juli, recht
gevende elk op A pond boter of
margarine of vet.
Conserveerverbod voor
vleesch
Het Verordeningenblad, bevat een be
schikking van den secretaris-generaal van
het departement van Landbouw en Vis-
scherij, waarbij het van heden tot 1 Januari
1941 verboden is paardevleesch, rund- en
kalfsvleesch, schapenvleescn en varkene-
vleesch in blik te conserveeren.
Verder is het verboden, deze producten
in blik te verhandelen, te doen verhande
len, te vervreemden, te doen vervreemden,
af te leveren of te doen afleveren.
Deze verbodsbepalingen gelden niet, in
dien hiervan ontheffing is verleend door
de Nederlandsche Veehouderijcentrale te
's Gravenhage.
Lelden
LUCHTBESCHERMINGSDIENST.
De Burgemeester verzoekt ons het vol
gende bekend te maken.
De Duitsche Politie-autoriteit, de Be-
fehlshaiber der Ordnungspo 1 izeiheeft ala
eisch gesteld, dat in een officieel lichaam,
als de luchtbeschermingsdienst is, geen
personen zijn of worden opgenomen, die
vijandig tegenover Duitschland staan. Deze
eisch is onder de tegenwoordige omstandig
heden alleszins begrijpelijk, omdat de in
ons land aanwezige Duitsche weermacht
niet het risico wenscht te loopen schade,
van welken aard ook, te ondervinden door
handelingen van aan den Lbd. deelnemen-
den.
Daarom zal een dezer dagen aan alle
deelnemers aan den Lbd. een formulier
ter onder teek en ing worden toegezonden,
waarbij zij verklaren dergelijke 'handelin
gen niet te zullen verrichten.
Het komt mij nuttig voor hierbij een.
beroep te doen op den nuchteren werke
lijkheidszin van die deelnemers, waaibij
ik him den goeden en welgemeenden raad
geef te berusten in den huidigen toestand
van ons vaderland en door mede te blijven
werken aan den Lbd. het belang van de
burgerij van Leiden, want daarom gaat het,
te dienen. Loyale medewerking aan dien
dienst is burgerplicht.
Nu geen room mag worden verkocht
heeft de bovenste laag van iedere liter
melk voor de verstandige huisvrouw
buitengewone waarde