De krijgsverrichtin
gen aan de grens.
Onze troepen houden
stand.
Reactie in Ned.-
Indië
STADSNIEUWS
MARKTBERICHTEN
VRIJDAG 10 MEI 1940
DE LEIDSCHE COURANT
EERSTE BLAD - PAG. 3
Legerberlcht van het Nederlandsche opperbevel van 10 Mei 1940,
no. 2.
's-GRAVENHAGE, 10 Mei. Nederlandsche grenstroepen bieden ver
bitterd weerstand aan IJssel en Maas.
Ondanks krachtige Duitsche aanvallen, handhaven onze troepen zich
ln Delf zij L
Vier Duitsche pantsertreinen zijn bulten gevecht gesteld, waarvan
één tegelijk met de spoorbrug bij Venlo, in de lucht vloog.
Bij luchtaanvallen op onze vliegvelden en bij landingspogingen in
het binnenland, zijn tenminste 70 Duitsche vliegtuigen neergeschoten.
Zwakke ln het binnenland gelande vijandelijke afdeellngen trachten
zich te handhaven, doch worden door onze troepen met verbetenheid
aangevallen.
Van verschillende plaatsen wordt gemeld, dat Nederlandsche krijgs
gevangenen door Duitschers als dekking worden gebruikt.
OVERAL ONTSTELTENIS EN
DROEFHEID
Omtrent den indruk en de reactie in Ne-
derlandsch-Indië over den Duitschen inval
in Nederland seint Aneta het volgende:
Hoewel den geheelen morgen reeds ge:
ruchten circuleerden kwam de officieele
bevestiging van den Duitschen inval in het
moederland niettemin als een donderslag.
Overal was diepe ontroering te bespeuren,
terwijl hier en daar zichtbare teekenen
van ontsteltenis zich openbaarden, doch ner
gens werd een paniek verwekt.
De gouverneur-generaal spoedde zich
naar Batavia, waar intusschen reeds in
structies aan de leiding van het leger, den
commandant der zeemacht en den procu
reur-generaal waren uitgegaan en in uit
voering gebracht.
Deze instructies bestaan hieruit, dat over
geheel Nederlandsch-Indië is besloten tot
interneering van Duitschers, en de bezet
ting van het consulaat-generaal van Duitsch-
land, de Deutsche Verein, en de Duitsche
kantoren.
Velen waren zichtbaar bewogen en aller-
wege ging een weemoedige aandacht uit
naar het moederland, terwijl de eerste be
richten daarvan gelukkigerwijze gewaag
den van de groote kalmte en doeltreffend
heid, waarmede de schok is weerstaan.
In een minimum van tijd waren alle te
legraaf- en telefoon-lijnen en alle verbin
dingen overbelast.
Een geweldige drukte heerschte voor de
gebouwen van Aneta en van de dagbladen,
die bulletins en de middag-editigs van de
couranten, met wegdrukking van eigen emo
ties, zoo goed en zoo snel mogelijk pöog-
den te verspreiden.
G. G. KONDIGT STAAT VAN BELEG
AAN.
Om half drie in den middag, dus op den
tijd waarop de nieuwsgerichten door de
N.I.R.O.M. worden uitgezonden, klonk de
rustige stem van den gouverneur-generaal,
teneinde een proclamatie uit te geven,
waarin de Staat van Beleg voor geheel
Nederlandsch-Indië wordt aangekondigd:
Z. E. sprak als volgt:
„Inwoners van Nederlandsch-Indië,
Ik hecht er waarde aan, u met mijn eigen
stem kennis te geven van de proclama
tie, die ik onverwijld zal uitvaardigen.
Het Koninkrijk der Nederlanden heeft
bij den aanvang van den Europeeschen
oorlog het besluit tot handhaving van de
strikte onzijdigheid aan de wereld kond ge
daan. Alle deelen van het Rijk hebben
naar dit besluit gehandeld.
Met stiptheid jegens alle oorlogvoerenden
•zijn de plichten van de onzijdigheid ver
vuld.
In vrede wenschte het koninkrijk met
anderen samen te verkeeren, ook met het
Duitsche Rijk.
Nochtans hebben de Duitsche strijdkrach
ten heden Nederlandsch gebied beireden
en in euvelen moed een aanval ingezet
Het Nederlandsche volk is tot afweer ge
wapend en gereed.
De wil tot bewaring van den eigen aard
en zelfstandig volksbestaan zal opnieuw de
drijfkracht van zijn daden zijn.
Vereenigd ook in deze uren van gevaar
met het Huis van Oranje, vastbesloten en
vast vertrouwend onder de hooge leiding
van de diepvereerde draagster van de
Kroon, aanvaardt de natie eens van zin den
strijd tot behoud van den grond des va
derlands.
Ver van het tooneel van den strijd kun
nen deze gewesten niet rechtstreeks deel
nemen aan het krijgsbedrijf, doch elke
steun, waartoe zij in staat zijn, zal worden
geschonken in hartstochtelijk medeleven
niet het moederland.
Als deel van het Koninkrijk is ook Ne
derlandsch-Indië betrokken in den oorlog
met het Duitsche Rijk, doch overigens blijft
de internationale politieke status van dit
gebied dezelfde als voorheen.
Het hier gevestigd gezag is besloten en
in staat, om op den bestaanden voet het be
wind te blijven voeren en te blijven waken
over het rechtsgebied, zoo te land als ter
zee.
Hulp daartoe van buiten, zal, van welke
zijde deze ook wordt geboden, als onwelkom
worden afgewezen.
De maatregelen, die de omstandigheden
vereischen, zijn onverwijld genomen.
De Staat van Beleg is met ingang van
dit oogenblik afgekondigd in den geheelen
Archipel.
Mannelijke Duitsche personen boven de
16 jaar worden geinterneerd.
Verdachte personen worden in hun vrij
heid beperkt.
De regeering verwacht van alle inwoners
van deze géwesten, zoo Nederlanders als
Nederlandsche onderdanen als vreemdelin
gen van bevriende nationaliteit, medewer
king en volstrekte gehoorzaamheid aan de
gezagsorganen.
Blijft aan uw arbeid, verspreidt geen ge
ruchten, weest getrouw.
God bescherme H.M. de Koningin en het
Koninkrijk.
Intusschen kwam uit het moederland de
boodschap van H.M. de Koningin, waarnaar
reikhalzend werd uitgezien, en die nog over-
al in de avondbladen kon worden afgedrukt
en 's avonds door de radio kon worden be
luisterd.
Momenteel kan slechts worden verklaard,
dat Nederlandsch-Indië, hoewel in ontstel
tenis verkeerend, niettemin ook dit zeer
ernstig gebeuren, dat helaas al zoo dikwijls
werd verwacht, met vastberadenheid en
kalmte onder de oogen ziet.
Incidenten worden niet gemeld.
Berichten uit andere plaatsen, behalve
vragen om inlichtingen, zijn nog niet be
schikbaar.
De te Tandjong-Priok aanwezige Duit
schers werden door militairen met den ba
jonet op het geweer gevangengenomen, en
voprloopig in het immigratiekantoor ge
interneerd.
Ook te Soerabaja zijn alle Duitschers ge
interneerd.
Te Ngawi is.men druk bezig om het fort
van den Bosch te transformeeron in een in-
temeeringskamp. Het wordt geheel omge
ven door prikkeldraad, terwijl electrisch
licht wordt aangebracht
Een detachement van 80 man politie of
militairen zullen eventueel de bewaking
vormen.
DE DUITSCHE VLIEGTUIGEN BOVEN
STAD EN OMGEVING.
Vannacht te omstreeks 4 uur werden de
bewoners van stad en omgeving door eer
ste ontploffingen van het luchtafweerge
schut uit den slaap gewekt door het mo
torgeronk der vreemde vliegtuigen.
Al spoedig bleek, dat het' hier geen toe
vallige passanten betrof, zooals reeds eer
der meermalen was voorgekomen, maar
dat het ditmaal bittere ernst was: het Ne
derlandsche rechtsgebied was door
Duitschland geschonden, Nederland was in
staat van oorlog met Duitschland.
Angst en ontsteltenis verspreidde 2ich
alom, toen, hetgeen voor ongelooflijk werd
gehouden, zekerheid werd.
Onder hooge spanning werden de ma
noeuvres der vliegtuigen gadegeslagen,
vooral toen in de nabijheid der stad para
chute-troepen werden neergelaten.
Wij zullen niet trachten een relaas te
geven van hetgeen zich daarna heeft af
gespeeld, omdat wij het wenschelijker ach
ten de mogelijke officieele berichtgeving
daarover te geven.
De toestand in de stad.
Vanmorgen in alle vroegte, zoodra de
luchtwachtposten de eerste berichten van
den vijandelijken inval bekend maakten,
werden alle maatregelen uitgevoerd, die
nu reeds zoo langen tijd tevoren waren
beraamd.
De luchtbescherming trad in haar vol-
BEKENDMAKING.
De regeering doet in deze voor Neder
land ernstige tijden een beroep op den
moed en de kalmte der bevolking.
Bij nadering van den vijand blijve de
niet onder de wapenen geroepen burger
rustig in zijn woonplaats en bescher
me door zijn tegenwoordigheid huis
gezin, have en goed.
Door het verlaten van zijn wooplaats
stelt hij zich aan het gevaar bloot om tus-
schen de strijdende partijen te geraken en
loop hij groote kans elders noch voedsel,
noch onderdag te vinden.
Ook bij gevaar voor aanvallen uit de
ïucht blijve de bevolking rustig en neme.
zij nauwkeurig in acht de bij „openbare
bekendmaking" voorgeschreven gedrags
regels voor geval van dergelijke aanvallen.
De regeering verbiedt aan alle Ne
derlanders, die niet behooren tot de
krijgsmacht van den staat, met de wa
penen aan den strijd deel te nemen.
Aangezien de burgerwachten uitsluitend
bestemd zijn voor het verrichten van po
litiediensten en zij ook overigens niet be
hooren tot de krijgsmacht van den staat,
is het ook aan de leden hiervan ook al
zijn zij in uniform gekleed uitdrukkelijk
verboden met de wapenen aan den strijd
tegen den invaller deel te nemen.
Hoe loffelijk ook uit een oogpunt van va
derlandsliefde, een deelneming aan den
strijd door daartoe onbevoegden kan onze
rechtvaardige zaak slechts schaden en zou
den vijand er toe kunnen brengen om over
te gaan tot het nemen van vergeldings
maatregelen.
Ieder zorge, dat bij de nadering van den
vijand alle in zijn bezit zijnde wijnen of
andere alcoholhoudende dranken tijdig
werden vernietigd.
Niemand late zich door woord of bedrei
ging overha'en om trouw te beloven aan
den vijand, om inlichtingen te geven over
onze strijdkrachten of om arbeid te ver
richten, waardoor hij aan de krijgsverrich
tingen tegen zijn vaderland zol deelnemen.
De vijand heeft niet het recht daartoe te
dwingen.
Ieder blijve zooveel mógelijk rustig aan
zyn gewone bezigheden.
Blijve trouw aan de eigen regeering en
volge stipt haar bevelen op.
De Voorzitter van den Raad van
Ministers.
's-Grave nhage, 10 Mei 1940.
hsid in werking: de luchtwachtposten wer
den bezet, de wijkposten en blokposten
voornamelijk voor de brandweer werden
ingenomen, het politiecorps was onmid-
delijk gemobiliseerd en voor zoove.' noo-
dig bewapend om de veiligheid van den
staat mede te kunnen handhaven.
Het eerste werk der politiemacht was
alle staatsgevaarlijk geachte personen te
arresteeren en te interneeren. Dertig a
veertig personen werden hier aldus aan
gehouden.
Bovendien werd het gebouw van het
„Nationale Dagblad" onder bewaking ge
steld en de persen verzegeld.
Een ander werk van het politieapparaat
was de eigen telefooncentrale in werking
te stellen.
Bovendien werden door de politie in sa
menwerking met de militaire autoriteiten
alle maatregelen genomen. welke in het
belang der veiligheid moesten worden ge
troffen.
De beschieting der vijandelijke
vliegtuigen.
Bij de luchtraids, welke vanaf den vroe
gen morgen en verder gedurende den dag
plaats vonden, kwam overal het luchtaf
weergeschut en de luchtafweermitrailleurs
in actie.
Tengevolge van mitrailleur-kogels werd
op de Beestenmarkt het 13-jarige meisje
M. B. en in de Sumatrastraat de 30-jarige
mej. G. B. getroffen. Het meisje werd
door den kogel in den rug gewond, mej. B.
liep een lichte verwonding aan den onder
arm op.
Een andere kogel, maar een die met op
zet gericht was, trof een Duitsch militair.
Deze was, gestoken in Nederlandsche sol-
datenkleeren, met zijn parachute afge
dwaald van de overigen en in den Leid-
schen Hortus terecht gekomen. Hij vlucht
te naar den Singelkant en hield zich daar
schuil in een roeibootje. Door een der
manschappen van den bewakingsdienst
werd hij vanaf den Witte Singel gesom
meerd aan den wal te komen, doch deze
sommatie had geen gevolg. Daarna werd
een schot op hem afgevuurd, dat hem in
de borst trof. Later is de militair in het
Diaconessenhuis opgenomen.
Op tal van plaatsen zijn voorts mitrail
leurkogels en granaatscherven neergeko
men. Voor zoover ons bekend vielen deze
vooral in het Haagwegkwartier, in de Van
Lennepstraat, de Nic. Beetsstraat en de
Potgieterslaan.
Diverse maatregelen.
In het belang van eigen veiligheid wordt
de burgerij aangemaand alle door de mili
taire of burgerlijke overheid te nemen
maatregelen met de meest stipte volgzaam
heid na te komen.
In dit verband verwijzen we naar de
elders in dit blad gepubliceerde verorde
ningen van den Opperbevelhebber van
Land- en Zeemacht en van den burge
meester.
De Commissaris van Politie, hoofd van
politie in den zin der Vuurwapenwet, her
innert de ingezetenen eraan, dat alle vuur-
Gemeenlel. Aankondiging
OPENBARE BEKENDMAKING.
De Burgemeester van Leiden,
Gezien artikel 3, le lid van de Wet be
treffende bescherming tegen luchtaanval
len (Wet van 23 April 1936, Staatsblad
302), hem belastend met de uitvoering van
maatregelen ter beperking van de gevaren
voor de bevolking, voortvloeiende uit
luchtaanvallen;
Gezien artikel 1, 2e lid, dier Wet, bepa
lend dat onder deze maatregelen mede
behooren de algemeene gedragsregels voor
de bevolking;
Overwegende, dat een toestand van
luchtgevaar is ingetreden:
BEPAALT:
dat de volgende door hem vastgestelde
Algemeene Gedragsregels voor de Bevol
king bij openbare bekendmaking zullen
worden voorgeschreven:
A. Ieder is verplicht de noodige beveili
gingsmaatregelen tegen brand te treffen
in de bij hem in gebruik zijnde gebouwen
of gedeelten daarvan en de daartoe behoo-
rende aanhoorigheden.
Met name zal men zooveel mogelijk op
elke verdieping met water gevulde emmers
en teilen aanwezig dienen te hebben, zoo
mede. een hoeveelheid zand.
B. Ieder is verplicht ervoor te zorgen,
dat van een half uur nè zonsondergang, tot
een half uur vóór zonsopgang alle aan een
bij hem in gebruik zijnd pand of pandge-
deelte aanwezige buitenverlichting (incl.
portiek- of trappehnuis- en onder zijn be
heer staande reclameverlichting) gedoofd is
en blijft en bovendien elke lichtuitstraling,
van dit pand of pandgedeelte uit, naar bui
ten wordt voorkomen.
C. Van alle zich op of aan den openbaren
weg bevindende rij- of voertuigen moeten
van een half uur na zonsondergang tot een
half uur vóór zonsopgang alle lichten zijn
gedoofd. Het is in deze zelfde periode aan
inzittenden dezer rij- en voertuigen, zoo
mede aan alle zich buitenshuis bevindende
personen verboden, om eenig ander licht
te ontsteken of ontstoken te houden.
D. Met uitzondering van de onder het
beheer van het Hoofd van den Luchtbe
schermingsdienst dezer gemeente staande
sirenes tot het geven van het sein „lucht
alarm" mogen geen sirenes, voor welk doel
dan ook, worden in werking gesteld of in
werking gehouden.
E. Gedurende de periode van lucht
alarm mag niemand, niet behoorend tot
eenige door of vanwege het Hoofd van den
opgeroepen hulpploeg van den Luchtbe
schermingsdienst, zich op straat bevinden.
Men zal zich op het sein „luchtalarm" ter
stond naar openbare schuilkelders of por
tieken van huizen moeten begeven, dan wel
bij gebreke daarvan in de nabije hulzen,
parken, of plantsoenen een heenkomen
dienen te zoeken. Dit geldt eveneens voor
inzittenden van onder F genoemde rij- en
voertuigen, trams, enz.
F. Rij- of voertuigen, welke bij het sein
„luchtalarm" niet op eenige parkeerplaats
staan, moeten zich op dat sein op het voor
hen uiterste rechtergedeelte van den weg
kunnen worden opgesteld, moeten zoodanig
worden stilgezet, dat zij het verkeer niet
in den weg staan. Trekdieren moeten ste
vig worden vastgebonden.
G. Publiek, dat zich bij het „luchtalarm"
in eenig gebouw bevindt, moet gedurende
de periode van luchtalarm in dat gebouw
blijven.
HERINNERT:
aan den inhoud van de artikelen 12 en 13
van de Wet betreffende bescherming tegen
luchtaanvallen (Wet van 23 April 1936,
Staatsblad 30è), luidende:
1. De Burgemeester, alsmede het mili
tair gezag, zyn bevoegd om in het belang
van de bescheiming van de bevolking te
gen luchtaanvallen schriftelijk te vorde-
a. het verrichten van nader te omschrij
ven werkzaamheden en diensten vanaf een
in de vordering aan te geven tijdstip tot
aan een in de vordering, dan wel in een
nadere schriftelijke aanzegging aan te ge
ven tijdstip;
b. de terbeschikkingstelling zoo noodig
op een in de vordering nader aan te wij
zen plaats voor bepaalden of onbepaalden
tijd van bij verordening of algemeene be
kendmaking daartoe aangewezen goede
ren, met dien verstande, dat deze vorde
ring slechts kan worden gericht tot de
eigenaars of houders van die goederen;
c. het treffen binnen den daartoe bij de
vordering genoemden tijd van nader om
schreven voorzieningen;
d. alle overige medewerking
Een ieder, tot wien een vordering, als
in dit artikel bedoeld, wordt gericht, is
verplicht daaraan gevolg te geven, met
dien verstande, dat de personen, van wie
het verrichten van werkzaamheden of
diensten is gevorderd, verplicht zijn zich
voor deze werkzaamheden of diensten in
persoon aan te melden ter plaatse, als in de
vordering aangegeven, alsmede om de aan.
wijzingen op te volgen van degenen, die
met de leiding over of het toezicht op die
werkzaamheden zijn belast, mede voor wat
betreft hun verblijfplaats gedurende de
tijden, dat de hun opgedragen werkzaam
heden zijn onderbroken en het na zooda
nige tijden wederom opnemen van deze
werkzaamheden.
De Burgemeesters, alsmtde het militair
gezag zijn bevoegd om in het belang van
de bescherming tegen luchtaanvallen bij
openbare bekendmaking algemeene of bij
zondere gedragsregels voor te schrijven.
Het militair gezag is bovendien bevoegd
algemeene of bijzondere voorschriften te
geven, teneinde in tijden van oorlogsge
vaar handelingen' te voorkomen, welke,
naar het oordeel van dat gezag, van nut
kunnen zijn bij de voorbereiding van lucht
aanvallen, als in deze wet bedoeld.
Ieder is verplicht zich te gedragen naar
de gedragsregels en voorschriften, op
grond van dit artikel vastgesteld.
2. Hij, aan wiens schuld is te wijten, dat
aan een verplichting, als bedoeld in het
vorige lid, niet wordt voldaan, wordt ge
straft met gevangenisstraf van ten hoogste
een jaar of met een geldboete van ten
hoogste vijfhonderd gulden.
3. Indien het feit is gepleegd in geval
van oorlog of oorlogsgevaar, worden de in
de vorige leden gestelde maxima verdub
beld.
4. De feiten, strafbaar gesteld in dit ar
tikel, worden beschouwd als misdrijf.
Zoomede aan de bevoegdheid, b(j arti
kel 16 dier wet aan de met het opsporen
van de daarbij strafbaar gestelde feiten
belaste ambtenaren verleend, om hem, die
qen feit pleegt, strafbaar gesteld bij deze
wet en daardoor de bescherming tegen
luchtaanvallen in gevaar brengt, aan te
manen op staanden voet de noodige maat
regelen te treffen en, wanneer de over
treder dan in gebreke blijft, de noodige
maatregelen te treffen zelfs tegen den
wil van den overtreder op diens kosten
- die maarregelen te treffen of te doen
treffen. y) l
GELAST:
dat deze Algemeene Gedragsregels dóv
publicatie door middel van de plaatselijke
dagbladen, zoomede door aanplakking op
openbare plaatsen zullen worden bekend
gemaakt.
De Burgemeester voornoemd,
VAN DE SANDE BAKHUYZEN.
Leiden, 10 Mei 1940.
wapenen door de burgers moeten worden
ingeleverd, zulks in het belang van eigen
veiligheid.
Vanavond vindt een algeheele verduis
tering plaats en natuurlijk zal ieder zich
beijveren de daarvoor voorgeschreven maat
regelen zoo nauwkeurig mogelijk na te
leven.
Bij vrees voor een luchtaanval zal alarm
worden gemaakt
APOTHEKERS NACHTDIENST.
De nachtdienst der Apothekers in de
stad wordt thars door allen waargenomen.
De Zondagdienst blijft voorloopig ge
handhaafd.
Handelsregister K. van K.
Nieuwe inschrijving. 7464. N.V.
Bouw-, Handel- en Exploitatiemaatschap
pij Stager. Leiden, Rijnsburger weg 125. Af
komstig uit Gouda.
W ij z i g i n g. 96. N.V. Koninklijke Ne
derlandsche Fabriek van wollen dekens
voorheen J. C. Zaalberg en Zoon. Leiden,
Vestestraat 22. N. Comm.: N. P. Landsman,
Amsterdam.
LEIDEN, 10 Met Vee. Aanvoer: 5 stie
ren, 114 kalf- en melkkoeien, 204 vare
koeien e. a., 84 vette koeien, 9 vette kal
veren, 210 nuchtere slachtkalveren, 50
vette schapen, 271 vette lammeren, 55 lam
meren, 3 zeugen, 92 mestvarkens, 55 big
gen, 9 bokken of geiten. Geen handel.
Kaas. Aanvoer 11 partijen Goudsche
kaas. Geen noteering.
Leiden, Kf^flei 1940.
Julianaswaat 2a.
Heden overleed tot
onze groote droefheid,
na een langdurig, ge
duldig gedragen lijden,
nog geheel onverwacht,
onze innig geliefde
Vrou\Yi en d^t kinde
ren altijd JÊBfcgzame
Moeder, BWiuw§ldoch-
uwd-
en?Nicht,
beeMs Kebk^>
geb. l/Al e4wOND
in den 5ou< Irdom van
36 jaren|
tJiT aller naam,
S. HEEMSKERK
Leiden, 9 Mei 1940.
Pioenstraat 25.
Geen bezoek
Geen bloemen.
De teraardebestelling
is bepaald op a.s. Dins
dag te 11.30 uur op de
begraafplaats „Rhijn-
hof'. 2775
