STADS
NIEUWS
5)e lueiötand Ut Heiden en Clnig^euing
ZATERDAG 20 APRIL 1940
31ste Jaargang No. 9622
S)e £cicbcive6oi4^<Mit
Bureaus Papengracht 32.
Telefoon: Redactie 20015, Administratie 20935.
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
Adv. en Abonn.-tarieven de pag 3.
Giro 103003. Poetbus 11.
Dit nummer bestaat uit vijl
bladen, w.o. geïllustreerd
Zondagsblad.
De Slaat van Beleg
De Staat van Beleg geeft het militair
gezag vele bevoegdheden, welke anders
hét plaatselijk burgerlijk gezag heeft
en ook niet heeft.
De Staat van Beleg stelt de militaire
autoriteiten in staat in vele gevallen door
tastender, doeltreffender en krachtdadiger
op te treden, dan zulks aan de burgerlijke
overheid volgens de geldende wetgeving
mogelijk is.
Wij houden ons er van overtuigd, dat
van deze inderdaad zeer vergaande
bevoegdheden de Nederlandsche militaire
autoriteiten een. zeer beperkt gebruik zul
len maken, er geen gebruik van zullen
maken, tenzij in zoover 's lands belang het
werkelijk eischt.
En de geheele burgerij zal den militairen
autoriteiten de medewerking verleenen,
welke verlangd wordt en verlangd mag en
moet worden.
Welk 'n intense dankbaarheid moet ons
bezielen en doordringen, als van ons geen
grootere offers worden gevraagd; als de
oorlog buiten onze grenzen blijft!
Die dankbaarheid uite zich daadwerkelijk
doordat wij ieder op zijn plaats en ieder
naar zijn vermogen gaarne doen, wat
vereischt wordt, om onze zelfstandigheid en
onze veiligheid te beschermen door
preventieve maatregelen.
Wij hebben voor oog en de afschuwelijke
realiteit, hoe het gevaar voor de veiligheid
van een land, als het niet tijdig maat
regelen ter bescherming neemt, op ont
stellende wijze kan worden vergroot.
En met die realiteit vóór oogen zijn wij
der regeering dankbaar, dat zij voor heel
het land de Staat van Beleg heeft afge
kondigd.
Onze historie misbruikt
Wanneer de „Evangelische Maatschappij"
vergadert, dan weet men, dat in die samen
komst veel over en tegen Rome zal worden
gesproken. Dit is nu reeds zeven en tachtig
jaar het geval en men kan er zich dus in 't
geheel niet over verwonderen, dat het ook
nu weer geschiedde in de jongste, te
Utrecht gehouden vergadering. Een verras
sing ware het alleen, wanneer het niet ge
schiedde.
Er zou dan ook geen reden bestaan, om
aan deze bijeenkomst groote, of zelfs maar
eenig aandacht te schenken, indien daar niet
enkele dingen waren gezegd, waarmede ook
sommige Katholieken hun voordeel kunnen
doen.
Wat wij bedoelen is dit.
Nog altijd trachten de Evangelische Maat
schappij en haar geestverwanten het eigen
lijk karakter van ons vaderland, zijn tradi-
tiën en cultuur, mitsgaders den worstel
strijd voor onze onafhankelijkheid voor het
Protestantisme en speciaal voor het Protes
tantisme, zooals zij het zien, te monopolisee-
ren.
Ook de persoon van den Prins van Oran
je wordt daarbij geregeld in 't geding ge
bracht.
De voorzitter maakte in zijn openings
woord o.a. gewag van een Willem de Zwij
gerstichting, die onlangs is opgericht en
welke, naar hij meedeelde, een „doelstel
ling" de wereld heeft ingezonden, waarin
gewezen wordt op „het gevaar van de was
sende macht en invloed van Rome in ons
Vaderland". Daartegen moet „stelling"
worden genomen.
Wij zullen de heeren die voor hun
actie wel een bijzonder geschikt tijdstip
hebben gekozen! rustig hun gang laten
gaan. Na 87, zegge zeven en tachtig, jaren
heeft de E. M. niet anders bereikt, dan dat,
naar het eigen getuigenis harer voorman
nen, de macht en invloed van Rome in ons
vaderland „wasssende" zijn gebleven, en
zij zich gedrongen voelt alarm te slaan over
den „toenemenden Roomscben invloed".
Waarover zullen wij ons dan druk ma
ken!
Wel echter meenen wij deze gelegenheid
te moeten aangrijpen, om nog eens een
woord van waarschuwing te doen hooren
aan het adres van die Katholieken, die
door hun minder juiste, of zelfs geheel on
juiste opvatting over den Prins van
Oranje en de worsteling tegen Spanje on
gewild steun geven aan de averechtsche
beschouwingen over „ons protestantsch va
derland" en den „strijd jnzer vaderen".
Dat de Katholieken aan dien strijd en zijn
begin een ruim aandeel hebben gehad, staat
onbetwistbaar vast, zooals door gezagheb
bende geschiedschrijvers is aangetoond en
nog kort geleden te dezer plaatse (Leidsche
Courant van 30 Maart) werd gememoreerd.
Op den werkelijken strijd onzer va-
de? en en de figuur van den Zwijger wordt
daardoor het juiste licht geworpen, dat
vooi een anti-papistische beschouwing geen
plaats laat.
Des te meer ware het dus te betreuren,
warmeer Katholieken uit gemis aan klaar
inzicht, koren laadden, of bleven laden,
op den molen van een organisatie, als de
Evangelische Maatschappij.
Men houde er voor eens en voor goed
mee op.
Voor 't overige kunnen wij tot de Utrecht-
sche vergadering en het daar gesprokene het
zwijgen doen. 't Was bijna alles „vieux jeu",
antiek en afgezaagd. De Katholieken kun
nen het met een schouder-ophalen langs
zie1 heen laten gaan. En zij zijn, gelukkig,
verstandig en vaderlandslievend genoeg, om
niet op dergelijke wijze tegen landgenooten
op te treden.
P. S.
DE REDEVOERING VAN MINISTER
PRESIDENT JHR. MR. D. J. DE GEER.
De diplomatieke redacteur van Reuter
schrijft:
De meest belangrijke ontwikkeling van
de laatste 24 uur is het besluit der Neder
landsche regeering den staat van beleg uit
te breiden tot alle deelen des lands.
Dit besluit bewijst de ferme vastbera
denheid der regeering de Nederlandsche
neutraliteit te verdedigen jegens iedere in
menging van welke zijde ook.
De redevoering van den Nederlandschcn
minister-president toonde een bewustzijn
van den ernst van den toestand, doch be
vat geen bewijs van ongerustheid of een
aanwijzing, dat het gevaar dichter bij is
gekomen.
In welingelichte kringen te Londen is
de door de toespraak gewekte indruk al
lergunstig. Men gevoelt, dat de nieuwe
maatregelen der regeering de middelen
zullen geven het hoofd te bieden aan ze
kere mogelijke bronnen van binnenlancj-
sche onrust en mogelijk zullen maken, dat
in een minimum van tijd stappen kunnen
worden ondernomen in zaken van open
bare veiligheid.
DE SPOORWEGRAMP BIJ LITTLE FALLS
LITTLE FALLS, 20 April (A.N.P.)
Thans wordt bekend, dat bij het spoorweg
ongeluk nabij Little Falls minstens 25 per
sonen gedood en 100 gewond zijn. De loco
motief explodeerde en negen van de 16 rij
tuigen schoven over elkaar.
De groep der
kapitaalkrachtigen
In het aantal kapitaalkrachtige ingezete
nen van Leiden en de nabij gelegen ge
meenten bleken in de laatste belastingjaar
geen groote veranderingen ten opzichte van
het laatst voorafgaande jaar te zijn geko
men. Tot deze kapitaalkrachtigen rekenen
wij hen, die in de vermogensbelasting zijn
aangeslagen, en wier bezit dus ten minste
zestienduizend gulden bedraagt. Wij stellen
hieronder naast elkaar hoeveel van zulke
inwoners Leiden en de overige plaatsen uit
onze omgeving in de beide laatste belasting
jaren hebben gehuisvest, en evenals wij de
den in onze overzichten betreffende de in
komens, rangschikken wij ook thans de ge
meenten groepsgewijze naar hun inwoner-
taL
Aanslagen in de
vermogensbelasting
1938
1939
LEIDEN
1230
1234
Haarlemmermeer
438
479
Alphen aan den Rijn
357
375
Hillegom
185
187
Katwijk
173
180
Noordwijk
198
187
Wassenaar
1354
1433
Alkemade
86
93
Bodegraven
261
282
Bc skoop
205
209
Leidschendam
195
Lisse
192
199
Noordwijkerhout
80
81
Oegstgeest
476
469
Sassenheim
97
104
Voorschoten t
142
154
Woerden
217
225
Zoetermeer
135
137
Ter Aar
36
45
Hazerswoude
111
113
Leiderdorp
42
43
Leimuiden
46
45
Nieuwkoop
54
58
Rijnsburg
46
47
Voorhout
46
55
Warmond
96
102
Woubrugge
51
53
Zoeterwoude
81
80
Zwammerdam
46
46
Barwoutswaarder
17
18
Benthuizen
22
21
Koudekerk
29
30
Moercapelle
23
23
Nieuwveen
26
30
Rietveld
25
29
Rijnsaterwoude
16
16
Valkenburg
11
Waarder
32
33
Zevenhoven
24
32
Zooals gezegd, behoudens enkele
uitzon
deringen zijn de fluctuaties gering, maar
zij krijgen in verschillende gevallen meer
beteekenis, wanneer tevens de veranderin
gen in het zielental in aanmerking worden
genomen. Voor de eerste maal kunnen nu
ook gegevens omtrent Valkenburg worden
gepubliceerd; in de voorafgaande jaren was
het aantal vermogende ingezetenen in dit
derp zoo beperkt, dat zelfs reeds de ver
melding van het aantal voor de ter plaatse
bekenden een zoo duidelijke aanwijzing ge
DE ZWARE BRAND TE GEFFEN VERNIELDE o.a. VIER BOERDERIJEN, TER
WIJL VEERTIG PERSONEN DAKLOOS WERDEN. DE ROOKENDE
PUIN HOOPEN.
weest zou zijn, dat deze zich niet in over
eenstemming liet brengen met de geheim
houding, die de fiscus verplicht is in acht
te nemen.
Wij laten hier nu groepsgewijze een bere
kening volgen van het aantal vermogens
aanslagen, dat in elke gemeente in elk der
beide laatste jaren per duizend inwoners
werd uitgereikt.
Vermogensaanslagen
per duizend inwoners
1938 1939
LEIDEN 16,1 16.—
In onze stad blijkt de toename van het
aantal vermogende ingezetenen dus geen
gelijken tred gehouden te hebben met den
bevolkingsaanwas. In de Nederlandsche
steden met een zielental van vijftig tot
honderdduizend wonen gemiddeld 18 in de
vermogensbelasting aangeslagenen per dui
zend. In vergelijking met dit gemiddelde
wonen er dus ten onzent weinig kapitaal
krachtigen.
Haarlemmermeer 13,8 14,8
In deze gemeente nam het aantal vermo
gende inwoners met 1 per duizend toe, wat
in vergelijking met bijna alle andere ge
meenten van onze streek niet weinig is.
Haarlemmermeer behoort tot de gemeenten
van twintig tot vijftigduizend inwoners. In
deze gemeenten wonen gemiddeld 19 ver
mogende ingezetenen per duizend en on
danks de vrij krachtige vermeerdering van
het laatste belastingjaar blijft dus ook
Haarlemmermeer bij het rijksgemiddelde
belangrijk ten achter. Zelfs is het verschil
met het gemiddelde in deze gemeente be
langrijk grooter dan te Leiden het geval
bleek te zijn.
Zielental van 10/20.000
Alphen a. cL Rijn 18,9 19,8
Hillegom 16.15,8
Katwijk 9,5 9,7
Noordwijk 16,7 15,5
Wassenaar 78.79,2
In deze groep waren de fluctuaties alleen
in Noordwijk en Wassenaar zoo groot, dat
zij meer dan 1 per duizend uitmaakten. In
Noordwijk was dit verschil een daling, in
Wassenaar echter opnieuw een stijging. In
deze gemeente hoopt zich steeds meer ka
pitaal tezamen. In de Nederlandsche ge
meenten van deze groep wonen gemiddeld
24 kapitaalkrachtige inwoners per duizend
zielen. Wassenaar heeft meer dan het drie
voudige daarvan! De overige gemeenten uit
onze streek, die tot deze groep behooren
blijven intusschen allen zonder uitzonde
ring bij het gemiddelde ten achter, en voor
al in Katwijk is het aantal vermogende in
gezetenen relatief zeer gering.
Zielental van 5/10.000
Alkemade 13,7 14,6
Bodegraven 39,1 42,5
Boskoop 25,8 26,4
Leidschendam 21,1
Lisse 20,4 20,6
Noordwijkerhout 11,1 11.
Oegstgeest 54,2 53,2
Sassenheim 16.16,9
Voorschoten 21.— 22.
Woerden 24,7 24,9
Zoetermeer 25,7 25,8
In deze groep stegen de verhoudingscij-
fers van Bodegraven en Voorschoten met
1 per duizend of meer. Daarentegen ging het
cijfer van Oegstgeest met 1 per duizend
naar beneden. Ook thans heeft Oegstgeest
nog een zeer hoog cijfer, en wat onze streek
betreft, volgt het als eerste op Wassenaar,
maar terwijl het verhoudingscijfer van
Wassenaar bleef stijgen, trad in Oegstgeest
een daling in. De gang van zaken in deze
beide vestigingsplaatsen wijkt dus wel stprk
uiteen. In de gemeenten van deze groep
wonen gemiddeld 22 vermogenden per dui
zend zielen. Anders dan bij de voorgaande
groep is het nu niet één enkele gemeente,
die boven dit gemiddelde uitkomt, want be
halve Oegstgeest kunnen ook Bodegraven,
Boskoop, Woerden en Zoetermeer op een
gunstiger verhoudingscijfer bogen. Vooral
Bodegraven blijkt relatief ook veel kapi
taalkrachtigen te huisvesten.
Zielental van 2/5.000
Ter Aar 8,8 11.—
Hazerswoude 22,1 22,8
Leiderdorp 13,7 13,2
Leimuiden 21,4 20,9
Nieuwkoop 16.17,2
Rijnsburg 9,4 9,7
Voorhout 12,6 15.
Warmond 30,9 33,5
Woubrugge 20.— 20,7
Zoeterwoude 18.17,4
Zwammerdam 17,4 17,4
In deze groep gingen een viertal gemeen
ten met méér dan 1 per duizend vooruit,
n.l. Ter Aar, Nieuwkoop, Voorhout en War
mond. Dalingen van beteekenis kwamen
bovendien in deze groep niet voor. Bijzon
dere aandacht verdient Ter Aar. Deze ge-
VOORNAAMSTE NIEUWS
Buitenland
DE NOREN EN DE ENGELSCHEN OR-
GANISEEREN DEN TEGENSTAND TE
GEN DE DUITSCHE INVASIE TUSSCHEN
NARVIK EN DRONTHEIM. (2de blad).
BIJ NAMSOS ZOU REEDS EEN EER
STE TREFFEN HEBBEN PLAATS GE
HAD TUSSCHEN ENGELSCHEN EN
DUITSCHERS. (2die blad).
HET GELD- EN BETALINGSVERKEER
MET NOORWEGEN EN DENEMARKEN.
(lste blad).
Binnenland
HET A.S. INTERNATIONAAL MARIA-
CONGRES TE MAASTRICHT. (3de blad).
SCHIPHOL VOORLOOPIG NIET VOOR
BEZOEKERS TOEGANKELIJK, (lste blad)
BAGGERMOLEN OP HET USSELMEER
VERGAAN. (4de blad).
TE GEFFEN (N.-B.) ZIJN VIER BOER
DERIJEN EN VIJF VOORRAADSCHUREN
AFGEBRAND. (4de blad).
BOTSING TUSSCHEN TWEE GOEDE
RENTREINEN TUSSCHEN VUGHT EN
DEN BOSCH. (4de blad).
TWEE PERSONEN TE ARNHEM DOOR
KOLENDAMP VERGIFTIGD. (4de blad).
meente telde tot nu toe verhoudingsgewijze
de minste kapitaalkrachtige inwoners van
alle plaatsen uit onze omgeving. In één en
kel jaar verbeterde de toestand in Ter Aar
in dit opzioht in die mate, dat deze ge
meente thans de derde plaats inneemt en
Katwijk en Rijnsburg achter zich laat. Ge
middeld wonen er in de Nederlandsche ge
meenten van twee tot vijfduizend zielen
23 vermogenden per duizend. Dit gemid
delde wordt in deze groep overschreden
door Warmond, dat een zeer gunstig ver
houdingscijfer heeft.
En tenslotte de kleinere dorpen, met een
zielental van minder dan
tweeduizend.
Zielental tot 2000
Barwoutswaarder
22,1
22,8
Benthuizen
19,9
19.—
Koudekerk
16,2
17,2
Moercapelle
24,8
24,2
Nieuwveen
14,8
16,1
Rietveld
37,3
42.1
Rijnsaterwoude
23,1
23,1
Valkenburg
10,1
Waarder
34,6
35,8
Zevenhoven
21,9
29,7
In deze kleinste dorpen uit onze omge
ving ontwikkelden de verhoudingscijfers
gunstig en in verschillende gevallen zelfs
zeer gunstig. Koudekerk, Nieuwveen, Riet
veld, Waarder en Zevenhoven zagen het
aantal vermogende ingezetenen per duizend
zielen met méér dan 1 stijgen. Het grootst
was de relatieve vooruitgang in Zevenho
ven, het hoogste verhoudingscijfer had
Rietveld.
In gemeenten met minder dan tweedui
zend zielen wonen in ons land gemiddeld 26
vermogenden per duizend inwoners. Dit ge
middelde weten derhalve Rietveld, Waar
der en Zevenhoven te overschrijden.
GASMASKERS VOOR HET SPOORWEG
PERSONEEL.
Aan honderd en elf personen, behooren-
de tot het personeel der Ned. Spoorwegen
aan het station alhier, zijn gisteren van
wege de directie der Ned. Spoorwegen gas
maskers verstrekt.
Handelsregister K. v. K.
W ij z i g n g: 6389. Firma C. Guldemond,
Oegstgeest, Warmonderweg 40, emballage-
en houthandel. De zaak is verplaatst naar
Wassenaar, van Zuylen van Nijeveltstraat
No. 92b.
Opheffing: 2441. Rijwielmagazijn
„van der Werf", Leiden, Kaiserstraat 7.
Nieuwe inschr.: 7452. G. J. Mank,
Ter Aar, Langeraar A. 222, bloemisterij.
Afkomstig uit 's-Gravenhage.
7453. Zwaan's Radiohandel Co. (B.P.),
Noordwijkerhout, Dorpsstraat 75, verkoop,
verhuur van radiotoestellen en onderdee-
len; stofzuigers en onderdeelen. Venn.: H.
A. Zwaan, Noordwijkerhout en J. H. IJzen-
doom, 's-Gravenhage.
Gistermorgen is de 54-jarige bouwkundig
teekenaar A. J. A. op den Rijnsburgerweg
met zijn auto tegen een boom gebotst. De
bestuurder liep vermoedelijk een rechter-
sleutelbeenfractuur, benevens verschillende
snij- en schaafwonden op. Door den E. H. D.
werd hij naar het Acad. Ziekenhuis ver
voerd.