Academienieuws Letteren en Kunst Bu^aerliike Stand Tosi*isme bij honk STADS AGENDA NIEUWS VRIJDAG 19 APRIL 1940 CE LEIDSCHE COURANT EERSTE BLAD - PAG. 2 Abonnenymtsprys: voor Lttdan 18 cent j^er week; 150 per kwartaal BU onze agenten /O cent per wvN»k; f h.60 per kwartaal Franco per po*1 2.85 per kwartaal Geïllustreerd Zondagsblad 0.50 per kwartaal. Losse nummers 5 cent, met geïll Zondagsblad 8 cent Ad verten tiën: 30 cent per regel. Ingezonden mededeelingen dubbel tarief. Telefoontjes hoogstens 30 woorden, 60 cent per plaatsing, al léén Woensdag en Zaterdag. HOE WORDT HET WEER 7 AFNEMENDE WIND. De Bilt seint: Verwachting: Kouder des nachts, overdag iets zachter, aanvankelijk droog weer, later toenemen de bewolking, naar Zuid krimpende en afnemende wind. De weerstoestand va.i hedenmorgef» '<-20 uur; Den Helder: lichte regen, stormachtige Z. W. wind, 6 gr. C. Vlissingen: betrokken, stormachtige W. Z. W. wind, 7 gr. C. De Bilt: betrokken, krachtige Z. W. wind, 7 gr. C. Groningen: lichte regen, krachtige Zui delijke wind, 7 gr. C. Maastricht: betrokken, krachtige W. Z. W wind, 8 gr. C. BUITENLANDSCH WEEKOVERZICHT. Het weer in onze omgeving staat thans ender invloed van het minimum, dat gister morgen over de Golf van Biscaye in aan tocht was. Het storingsfront hiervan pas- teerde gisterenavond ons land, vergezeld van regen en plaatselijk onweer. In de loop van den nacht en vroegen ochtend passeer de de kern ten Westen van ons land. Zij bevindt zich nu op de Noordzee en wordt gevolgd door een snelle drukstijging, waar bij de wind tot stormachtig toenam. Over Zuid-Oost-Frankrijk moet zich thans een nieuw gebied van hoogen lucjhtdruk be vinden, dat waarschijnlijk nog in beteeke- nis toeneemt. Ook in Oostelijk Spanje steeg de luchtdruk aanzienlijk. Het minimum, dat gisteren by de Azoren naderde, beïn vloedt reeds het weer langs de Westkust van het Iberisch Schiereiland. Deze de pressie schijnt zich in Noord-Oostelijke richting naar de Britsche Eilanden te ver plaatsen. Bij de Azoren veroorzaakte zij buiig weer, dat hier en daar vergezeld ging van onweer (Punta Delgado meldde 24 m.m. regen). Over Zuid-Oost-Europa blijft het weer rustig en helder met vooral in den middag hooge temperaturen. In Let land en Lithauen kwamen gistermiddag temperaturen voor van bijna 20 graden, terwijl in Estland de temperatuur niet bo ven 7 graden kwam. LUCHTTEMPERATUUR. 10.3 gr. C. LICHT OP VOOR FIETSERS e.a.: Van Vrijdagnamiddag 7.34 uur tot Zaterdagmorgen 4.23 uur. HOOG WATER. Te Katwijk aan Zee op Zaterdag 20 April voorin, 1.en nam. 1.25 uur. Maan op 3.43 uur Vrijdagmiddag. Maan onder 35.9 uur Zaterdagochtend. LEIDEN. Geslaagd: Artsexamen le gedeelte: de heeren Z. M. E Gruber, Den Haag en A. Lubbers, Lei den. Candidaatsexamen rechten mej. E. Wes- sxra, Haarlem; de heer J. W. van Beunin- gen, Zeist. Doctoraal examen klassieke letteren: mej. C. L. J. Kooman, Den Haag. Bevorderd tot doctor in de wis- en na tuurkunde op proefschrift getiteld Chemi sche en microbiologische omzettingen van ijzersulfiden in den bodem, mej. J. A. D. Verhoop, geboren en wonende te 's Gra- venhage. Bevorderd tot arts: de heeren: C. C. van Rappard, Den Haag; E. H. Chardon, Delft; L. M. C. Bedaux, Tilburg, en J. G. Voet, Leiden. DE „NOTRE DAME VAN DE SLOPPEN" In „Metropole Palace" te 's Gravenhage, éeeft gisteravond de wereldpremière plaats gevonden van „Notre Dame van de Slop pen". Onder de aanwezigen werden opgemerkt: Z. Hoogw. Excellentie Internuntius mgr. P. Giobbe, minister Steenberghe, mevrouw de Geer, echtgenoote van den minister-presi dent, de gezanten van Engeland, Italië, Bel gië, Portugal, Brazilië, Spanje, Hongarije, Roemenië, Polen en Uruguay, jhr. Beelaerts van Blokland, vice-president van den Raad van State, mr. van Schaik, voorzitter der Tweede Kamer, vicarissen-generaal van den het b isdom Haarlem en het bisdom Den Bosch, de oud-ministers Deckers, van Buuren, Goseling, Bongaerts en Verschuur, baron Snouckart van Schauburg, grootoffi cier van de Koningin; baron Juckema van Burmania Rengers, grootmeester van Prin- so- Juliana; mgr. v. d. Tuyn, deken van Den Haag; de heer Zuyderhoff, voorzitter van de Rekenkamer; de wethouders De Vlies, Feber, Quant; gemeentesecretaris mr. Bcasson; Willy Mullens, eere-voorzitter van den Nederlandschen Bioscoopbond, en ver der vele hooge geestelijke, militaire en bur gerlijke autoriteiten. Na een welkomstwoord van de directie var genoemde bioscoop-theater, hebben de heer N. H. J. Borghols, voorzitter van „Ka tholiek Den Haag" en mgr. Hendriks, vi caris-generaal van Den Bosch, voorzitter van de Katholieke Filmactie, de film inge leid. Zooals reeds eerder gemeld, is te Parijs in de studio van Don Bosco van de Flat film een verfilming tot stand gekomen van het bekende tooneelstuk „Notre Dame de la Mouise", dat thans ook hier te lande ge ïntroduceerd is door de Ver. Haagsche Spe lers onder den titel „Notre Dame van de Sloppen". Bij deze verfilming heeft de Go- filex te Leiden een belangrijke rol gespeeld en het is deze onderneming, die de film thans geïmporteerd heeft. Wij kunnen de Gofilex met dit onderne men gelukwenschenl In het belang van de goede film hopen wij, dat de „Notre Dame van de Sloppen" alom in den lande een groot succes zal worden. Dit product van een waarlijk katholieke film-kunst heeft recht op onze hartelijke waardeering. Er is iets heel goeds bereikt. Er is gezet een flinke stap in de richting, waarin de film kunst moet worden gestuwd de gezond- propagandistische, de reëel-katholieke film kunst. De centrale figuur in het stuk van Gre- goire Leclos is zoo een jonge priester, die een rijke parochie verlaat, om het christen dom in de „zóne" te prediken. De ontvangst is weinig hartelijk: de opgeschoten straat jeugd jouwt hem uit en gooit hem met stee- nen en in deze sfeer van vijandschap en openlijk of lijdelijk verzet bouwt de jonge priester eigenhandig zijn houten kerkje, dat hij toewijdt aan Notre Dame de la Mouïse, aan onze Lieve Vrouw van de Slop pen. Dit werkstuk imponeert tegen wil en dank en men laat den priester nu met rust of buit zijn liefdadigheid uit ten eigen voor- deele, zonder er iets voor in de plaats te stellen. De bekeering stuit af op het cynis me, de achterdocht, de heidensche leerstel lingen en valsche leuzen van het diep inge vreten communisme. Maai wie gelooft, haast 'zich niet en de abbé gaat voort met zijn werk van barmhartigheid. Hij heeft zijn oogenblikken van twijfel, maar over wint deze, zwoegt en ploetert en wint lang zamerhand de sympathie en de bewondering van deze menschen, die slechts ellende en haat kennen en nu kennis maken met de al les opofferende, onzelfzuchtige liefde. De eerste die zich gewonnen geeft is de jonge Bibi, de held en leider van de op geschoten jongens in deze buurt. Een on- beantwoordde liefde en de dood van zijn moeder bezorgen hem een zwak oogenblik en als de abbé hem huilende aantreft bij zijn kerkje, voert hij den jongen binnen en laat hem uithuilen in de serene stilte van het godshuis. Dit wordt Bibi's eerste ken nismaking met het geloof. Een tweede con frontatie vindt plaats bij het sterfbed van Bère Didier, een afvallige, die bij het nade ren van den dood een priester wil en zich verzoent voor hij de eeuwigheid ingaat. Het zijn deze en andere kleine voorval len, die de in den grond gevoeligen en ge- locvigen menschen den beslissenden stoot in de goede richting geven. Als uiteindelijk de kerk wordt ingewijd en de kroegbaas Julot uit concurrentienijd zijn établissement vergroot en verfraaid heeft, dan is de men- schentoeloop naar de kerk toch grooter en moet Julot, zonder zich nochtans gewonnen te geven, zijn verlies erkennen. Deze stof is door den regisseur Robert Péguy met medewerking van abbé Vachet in levendigen trant veridmd. Het spel van alle artisten is heel goed. Bijzonder dat van Bibi. De priester-figuur is zeer sympathiek, maar nu en dan toch naar onzen smaak, als hy zweeft in zijn be schouwingen of zich wendt tot het volk, wat sentimenteel. Wij zullen later nog wel eens terugkomen op dit filmgebeuren, dat ongetwijfeld een gebeurtenis is in de historie van de ontwikkeling der katholieke film-actie. LEIDEN. Geboren: Geertruida Cornelia Petro- nella d. van P. l'Amie en C. A. v. d. Hoorn - Leonardus Maria z. van P. A. Smits en Th. H. Hutten Petronella Maria d. van P A. Smits en Th. H. Hutten. Ondertrouwd: A. Kleinhut wedn. 61 j. en E. C. Evers gesch. 64 j. H. Breuker jm. 24 j. en J. L. Jongeleen jd. 25 j. Overleden: A. de Rijk m. 65 j. P. I, Wijnbeek wedn. 89 j. Korenmolen „De Valk" XVI. De korenmolen „De Valk" is een soldaat, wien op de plaats rust bevolen is. Dat duurt nu reeds vijftien jaren, en er is weinig kans, dat ooit nog het comman do „draaien!" zal worden uitgegeven. Beu van het wachten is de lange held knikkebollend ingedommeld. Als een schildwacht uit het slaperige verhaal van Doornroosje staat hij nog steeds op zijn gesnoeide bolwerk, in volle wapenrusting van wieken en wielen, stram struisch, stuursch en stijf, maar hij slaapt. De wieken slaan geen kruisen meer. De molensteenen malen niet meer. In een neven-gebouwtje is een electri- sche inrichting, die de zaken thans afhan delt, even secuur, wel zoo vlug en toch goedkooper. „De Valk" is de laatste van vele broe ders. Op het einde van de 17e eeuw ston den er op de bolwerken negentien molens. Sommige ervan droegen vogelnamen, zoo als de Valk en de Papegay. De veestapel was ook rijk vertegenwoordigd: 't Lam, 't Kalf, de Koe, de Bul en de Stier (die zijn horens verloren heeft, maar er nog steeds is). Er waren ook mysterieuse doopnamen bij: de Vroeg-op, de Juffer, de Vechter en de Hollandsche Tuyn, later Kyck in de Pot genoemd. De Valk in zijn tegenwoordige gedaante is van 1743, gelijk een gevelsteen ver meldt: DE VALK. Is gestigt door Adrian is van Deventer En Maarte van Royen De eerste steen Geleyt door Pieter van Deventer den 20 Yuli de laaste door Maarten van Royen Den 7 October Anno 1743. De steen is bekroond door een parman tig valkje met een bel om zijn nek. Maar de Valk zal zijn vleugels niet meer uit slaan; hij is opgezet en een bezienswaar digheid geworden een bezienswaardig heid van den eersten rang. De bezoekers komen van heinde en verre. Uit alle dee- len van de wereld hebben zij handteeke- ningen gekrabbeld in het gastenboek, dat de eigenaar, de heer Willem van Rhijn, se dert tien jaar bijhoudt. De molenaar toonde 't ons met voldoening Hij heeft een electrisch bedrijf, maar aan de oude molen, zeventig jaren door zijn fa milie bediend, blijft zijn hart verpand. Be langstellende bezoekers zijn koren op zijn molen; hy onthult gul en graag de gehei men van dit wonderlijke bedrijfs-museum, dat 'geheel intact is gebleven en tot ons spreekt van oude degelijkheid. „De Valk" 30 Meter hoog tot den kap, tot de bovenste roede 42 Me ter telt zeven verdiepingen, afge sloten door zeven luiken en verbon den door zeven ladders een klau- terpartij, die voor apen een heerlijk heid moet zijn. Maar het is de moeite van het klimmen waard. Om het uitzicht alleen reeds, dat, hoe hooger men stijgt op de sporten van de ladders, des te vrijer en uitgestrekter wordt, tot men, in de kap aangeland, stad en lande beneden zich ziet in een eindeloos verschiet. Zoo gaat het ook in het leven en dan is het verhaal tje meteen uit. Een molenaar of mulder spreekt gewoon, alledaagsch Nederlandsch, maar als hij over zijn molen begint, lijkt het of hij aan 't koeterwalen slaat. Boven in de kap, terwijl een flinke voor- jaars-storm door de reten en kieren van het houten dak gierde en tierde, heeft de molenaar ons een lesje gegeven in oude bedrijfsnamen. „De draaiing van de roeden vertelde de Valkenier wordt door deze as, die op een hardsteenen halsteen ligt, overgebracht op het groote wiel. Het groote wiel heeft azijnhouten kammen, die grijpen in de palmhouten staven van het rondsel. De be weging van het rondsel deelt zich mede aan de koning en de koning geeft de wen teling over aan het spoorwiel, dat op zijn beurt de vier maalsteenen rond-stuwt. Momentje, meneer Van Rhijn, ik kan het zoo vlug niet bijpennen! „We zitten nu in het voorkeuvelends en op de lange spruit (die, helaas, bij een storm gebroken is). De as eindigt op de kleine spruit of wolfsbalk in het achter- keuvelends. De kap zit los en loopt op rol letjes, om de molen op de wind te kunnen draaien" Kan dat hoedje niet afwaaien? vroegen wij met een benauwd hart. De wind begon juist weer met nieuwe animo door de reten te gluren. Maar daar bleek geen gevaar voor te zijn De hap met roeden, as en voeghouten heeft een verpletterend gewicht. Bovendien wordt dit kleine, coquette met een strikje van wieken versierd, kapot- hoedie door twee paar keelbandjes op het hoofd van de molen vastgebonden: vóór door de lange schoren en achter door de staartbalk met twee korte schoren. Met behulp van de staartbalk (nadat eerst de vang, die het groote wiel omknelt, gelicht is) wordt de molen verkruid en op den wind gezet. Die plechtigheid heeft plaats op de ba lie, de houten omloop te halver hoogte. Waarom is de molen zoo hoog?, vroe gen we na een blik vol afgrijzen te hebben geworpen in de peilloos diepe koker, door welke vroeger de zakken graan opgehe- schen werden. Het antwoord was van nuchteren een voud: „Om boven de huizen van de stad uit te kijken en de wind te kunnen opvan gen". De eigenlijke molen staat, behalve op het bolwerk, op een steenen voetstuk, waarin de molenaar huist en de graanzol ders liggen. Op de vierde verdieping is de maalzolder (ter hoogte van de balie) waar het meel in zakken werd uitgestort, op de 5e de steen-zolder met de vier maal steenen (knapen van onderhalve me ter middellijn), op de 6e de lui-zolder, waar het graan werd opgeheschen („luien"), op de 7e de kapzolder met de bijna geheel houten machinerie. Op alle zeven verdiepingen ligt de rust en de stilte duimen-dik. Het bedrijvige zwoegen van wind, wieken en werklieden is verstard. Zelfs de muizen zijn naar be ter gewesten vertrokken, nu er boven in den molen niets meer te halen viel. Alleen de molenaar is gebleven. Hij woont in zijn rotonde, in zijn geriefelijke kamers met de fijne Empire-betimmering, en vertelt van den goeden ouden tijd, die nog zoo kort geleden is. VENATOR VAGANS. FEESTAVOND R.K. VROUWENBOND. Feestavond van den R.K. Vrouwenbond; dan denken wij onmiddellijk aan een too- neelvoorstelling in den Schouwburg. De tooneelvoorstelling was er gisteravond, maar dit jaar was het niet in den Schouw burg, maar in de zaal van het „Schutters hof". Mevrouw Manders, de presidente, zette bij den aanvang van de pauze, de reden daarvan uiteen. Het is tenslotte een finan- cieele kwestie, welke kwestie in dezen tijd te meer nijpt, nu er zoovele andere din gen zijn, waarvoor offers van arbeid, tijd en geld worden gevraagd. In dit verband herinnerde mevr. Manders er 'aan, wat door de Leidsche afdeeling van den R.K. Dioc. Vrouwenbond gedaan is voor de Ne- derlandsche soldaten tijdens den winter. Maar in den Schouwburg of elders, de jaarlijksche feestavond is doorgegaan en er is een tooneelspel gegeven. En een zeer goed tooneelspel ook, dat uitstekend werd gespeeld en veel waardeering vond. Het waren de spelers van het Roomsch Tooneel Rotterdam, die onder leiding van den heer Vincent Berghegge de alleraar digste comedie van Magda Janssens kwa men opvoeren „Lord or Lady". Dat dit stuk zoo goed insloeg was behalve aan het goede spel van de Rotterdammers mede te danken aan het feit, dat het bijzonder ge schikt is voor een opvoering voor een pu bliek, dat voor 99 pet. uit dames bestond. Het speelt immers in een tijd (omstreeks 1780) toen er nog fleur en kleur was in de costuums, toen de gepoederde pruiken nog met zwier en gratie werden gedragen en zelfs de heeren kant droegen. Boven dien eindigt het spel met een éclatante overwinning van de vrouw tot merk bare voldoening van de geheele zaal! Die overwinning was trouwens wel ver diend. Het zat n.l. zóó. Een zoon van lord Ca vendish had jaren geleden een huwelijk gesloten beneden zijn stand, iets wat de oude lord hem nimmer heeft vergeven. Hij moest uitwijken naar het buitenland en stierf daar, ook al jaren geleden, bij een duel. Rentmeester Burk was belast met de regeling van diens zaken en bracht den „ouden heer" geregeld verslag uit. Maar één' ding verklapte hij zijn meester niet en dat was de omstandigheid, dat er uit het huwelijk een kind was geboren. Toen dit kind meerderjarig was geworden, wenschte het kennis te maken met groot vader en schreef hem een brief. De oude heer verzoende zich al spoedig met het eerst uitermate verrassende denkbeeld, Gemeentel. Aankondiging IDENTITEITSBEWIJZEN VOOR i HOUDERS VAN MOTOREN. I De Burgemeester deelt mede: Aan de houders van alle soorten motor rijtuigen, benevens aan de houders van ben zine- en benzolmotoren, dienende tot andere doeleinden dan het voortbewegen van een rij- of voertuig zullen op de hieronder aan te geven data, identiteitsbewijzen tevens in houdende 3 aanvraagkaarten voor het ver krijgen bij de aangeduide postkantoren van zegels voor benzine, benzol en smeerolie, worden uitgereikt na betaling van 0.75. Houders van alle soorten motorrijtuigen, zullen op vertoon van hun nummerbewijs en hun geldige motorrijtuigenbelasting- kaart, ongekleurde identiteitsbewijzen ont vangen. Houders van z.g. „terrein-auto's,,, waar voor geen motorrijtuigenbelasting ver schuldigd is, zullen zich hebben te legimi- tetren door middel van hun distributiekaart voor zoover het natuurlijk#personen be treft en voor zoover het^ rechtspersonen geldt op andere afdoende JRujze. Rose identiteitsbewijzen zullen worden uitgereikt aan houders «flï*ynotoren voor het voortstuwen van vaa/tuig& en van sta- tionnaire motoren.^ij zullen zi\h hebben te legitimeeren als (|e houders vïn terrein auto's. Ia 'sr De uitreiking z(J5we^ van de ongekleurde als van de rose identiteitsbewijzen zal van 9 tot 12, van 14 tot 17 *ur en van 19.30 tot 21.30 uur plaats hebbifi op 24, 26 en 27 April a.s. aan het GWhieentehuis, ingang Langebrug. Op 24 April a.s. worden verwacht de hou ders van de nummers H 135 tot en met H 7092. Op 26 April a.s. worden verwacht de houders van de nummers H 70689 tot en met H 99980 en HZ 178 t/m. HZ 3955. Op 27 April a.s. worden verwacht de hou ders van de nummers HZ 4002 tot en met HZ 69045 en de houders hier ter stede van alle andere nummers. Houders van motoren zonder nummerbe wijs kunnen gedurende de bovengenoemde dagen en uren hun identiteitsbewijs komen afhalen. De Burgemeester, A. VAN DE SANDE BAKHUIJZEN. Leiden, 19 April 1940. 2153 LEIDEN. De avond-, nacht- en Zondagsdienst der apotheken te Leiden wordt van. Zater dag^ tot en met Vrijdag 19 April a.s., waargenomen door de apotheken Boekwijt, Breestraat 74, tel. 20552 en J. E. M. ten Dijk, Haven 18, tel. 20085. Te Oegstgeest: Oegstgeestsche Apotheek, Wilhelminapark 8, tel. 26274. dat hij een kleinzoon had en droeg Burk op, den jongen te ontvangen, teneinde te zien of het een „echte Cavendish" was en waardig om erfgenaam te zijn van de uit gestrekte bezittingen van „His Lordship". Het bezoek kwam en bleekeen meisje te zijn. En dat terwijl de oude lord bekend stond als een driedubbele vrou wenhater! Burk werd in het complot opge nomen en van het meisje werd -een jon gen gemaakt. De „jongen" viel in den smaak van grootvader, maar u begrijpt, dat dit spelletje niet eeuwig kon duren. Bij gelegenheid van een bezoek van prin ses de Fleuris de la Tour met haar zoon ontpopte de jonge „lord" zich als een voor treffelijke gastvrouw, en voortaan was zij „lord" af en bleef „lady". Het kwam na tuurlijk ook bij den ouden brombeer in orde. Deze historie biedt natuurlijk gelegen heid te over voor komische situaties en daarvan is behendig partij getrokken. To van Velzen speelde haar dubbele rol van „lord en lady" uitstekend, met de noodi- ge charme als meisje en de noodige bruta liteit als jongen. Zij vond daarbij in Jac. Thiel, die den ouden lord met waardigheid uitbeeldde, en in Léon Rijken, die van zijn rentmeesterschap een waarlijk uitste kende creatie maakte, krachtige tegenspe lers. Waarbij wij nog kunnen noemen An- ny Pons, als het voorbeeldige type van een aristocratische huishoudster. Later voegden zich bij dit viertal nog Ina Zaat, als de prinses (een zeer goed gespeelde rol) en Carel Hoogstraten als de prins. De minder op den voorgrond tredende perso nages waren neef Henry (Jules van Don gen) en Tommy de knecht (Ren van Hal deren). Zooals gezegd, voldeden spel en aanklee ding en viel het gezelschap overvloedige waardeering ten deel. De dames kregen bloemen en het geheele gezelschap had de dank, vertolkt door mevr. Manders, in ontvangst te nemen. Als bijzonderheid valt nog mede te dee- len. dat het spel iets later beginnen tengevolge van de afwezigheid van één der spelers, die dcor een treinvertraging werd" opgehouden. Den aanwezigen werd dit overigens korte oponthoud vergoed, doordat de heer Vincent Berghegge het bekende maar zoo geestige gedicht van pa ter v. Meurs voordroeg „Christene zielen". De feestavond, die goed bezocht was ên zeer in den smaak viel, werd o.a. bijge woond door rector Bernefeld, die als advi seur van den R.K. Vrouwenbond, een kort openingswoordje sprak.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsche Courant | 1940 | | pagina 2