DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
Hulp voor Finland
De geschiedenis van O.L.Vrouwencamp
en het Caecilia Gasthuis te Leiden.
DONDERDAG 29 FEBRUARI 1940
31ste Jaargang No. 9579
Bureaux Papengracht 32.
Telefoon: Redactie 20015, Administratie 20935.
Adv. en Abonn.-tarieven rle pag 2.
Giro 103003. Postbus 11. V.
V Naar hel volkenrecht
In een beschouwing over de komst van
de twee Amerikanen naar Europa, die „de
gedachte aan vrede by zeer velen verleven
digt", in de socialistische pers van gister
avond, trof ons deze passage:
Als men zoo druk over vrede
spreekt en over „het betere Europa",
neemt men een merkwaardig stilzwij
gen in acht ten aanzien van een
vredesmacht, die misschien eerder dan
de Paus en Roosevelt in aanmerking
zal komen, om in het beslissende
oogenblik het besl^sende woord te
spreken. Wij bedoelen de socialistische
arbeidersbeweging. In hoe verschil
lende situatie ook de socialistische
partijen van de verschillende landen
door den oorlog zijn geraakt, haar
ideaal heeft geen van all® uit het oog
verloren; ook haar internationale sa
menhang is niet verloren gegaan.
Scherpe meeningsverschillen zijn er
in deze oorlogscrisis tusschen haar ge
rezen; meeningsverschillen, waarvan
de oorsprong ouder is dan de oorlog.
Maar het besef van hun princip'ieele
eenheid houdt stand trots de ver
schillen; dat eenheidsbesef kan, als de
oorlogscrisis plaats maakt voor de
vredescrisis, een macht worden voor
vrijheid en democratie, sterker dan
alle nationale hartstochten.
Wij zouden dankbaar zijn, als het
socialisme zou blijken een vredes
macht te zijnMaar, helaas, kunnen
wij tot nu toe geen enkele aanwijzing ont
dekken voor zulk een verwachting....
Wij allen hopen, dat spoedig de. tijd zal
aanbreken, waarop volkenrecht zal tre
den in de plaats van volkenmacht en vol-
kenstrijd.
Gistermiddag heeft prof. mr, R. H. W.
Regout S.J. het ambt van buitengewoon
hoogleeraar in het Volkenrecht aan de
RK. universiteit te Nijmegen door het uit
spreken van een inaugureele rede aan
vaard. Net ondervi erp van deze rede was de
vraag: „Is er grond voor vertrouwen in de
toekomst van het volkenrecht?"
En in zijn rede constateerde deze geleer
de o.m. dit:
Het volkenrecht is uit het Christen
dom opgebloeid. Slechts in het Chris
tendom zal het zijn levenskracht kun
nen vinden.
Op dit onmisbaar geestelijk funda
ment moet de juridische constructie
worden opgetrokken of vervolmaakt.
Als wij deze ware en klare uitspraak
overwegen, wordt onze verwachting op
het socialisme als vredesmacht, helaas,
niet versterkt.
Wij moeten met St. Paulus constateerer.
dat wij „als door een spiegel in een raad
sel" zien. Dat geldt voor het heele levens
probleem, zoolang wij met een- beperkt
verstand de kwesties op dit ondermaan-
sche pogen te doorgronden, maar voor de
zen oorlog gaat dat wel bijzonder op.
Wij zien, hoe de legers tegenover elkan
der staan, nu reeds maandenlang, en wij
ondervinden hoe men elkanders econo
misch leven tracht te vernielen, zonder
daarbij al te veel égards te toonen ten op
zichte van de levensrechten der neutralen.
Maar overigen: is het een raadsel, waar
de belligerenten op aan sturen.
Wat wil men nu b.v. met Finland? Het
is duidelijk, dat het conflict van Rusland
met Finland voor de Duitsche plannen
zeer ongelegen komt. Aan den anderen
kant mag men daaruit concludeeren, dat
het conflict voor de tegenpartij een voor
deel biedt. De verwachting is dan ook ge
rechtvaardigd, dat de geallieerden daar
van zouden profiteeren en het niet bij be
loften van steun zouden laten.
In plaats daarvan verstrijkt de tijd en
wij vernemen niets van een geallieerde
hulpverleening, welke ook maar gelijkt op
de hulp, welke zij in het vooruitzicht had
den gesteld.
De Finsche minister van Buitenlandsche
Zaken, Tanner, heeft zoo juist in een in
terview erover geklaagd, dat de aan Fin
land door andere landen verleende steun
nog onvoldoende is en te langzaam komt.
In Finland voelt men zich ook teleurge
steld, dat de Vereenigde Staten een ver
zoek om een leening van 600 millioen dol
lar niet anders behandeld hebben dan in
vredestijd. Nadat de besprekingen daar
over een maand lang sleepende zijn ge
houden, is thans een bedrag van 20 mil
lioen dollar voorgesteld.
Tegenover deze klacht van Tanner, die
door de recente ontwikkeling van den
strijd in Finland wel een bijzonder relief
krijgt, zegt de Fransche minister-president
Daladier in een rede voor de commissie
vei. buitenlandsche zaken van de Fran
sche Kamer, dat Frankrijk en Engeland
reeds belangrijke materieele hulp hebben
gezonden en dat deze hulp zal voortduren.
De Russen staan echter voor Wiborg en
werpen hun troepenmassa's onophoudelijk
in het vuur, zoodat het niet te erwonde-
ren zou zijn, wanneer vandaag of morgen
de Finnen deze totaal verwoeste stad zul
len moeten prijsgeven. Weliswaar zullen
de Russen dan slechts puinhoopen in bezit
hebben, waarvan de Finnen verklaren, dat
ze geen strategische waarde hebben, maar
na de verovering van Wiborg zullen de
Russen alweer een bres gemaakt hebben in
de Mannerheimlinie.
Wij kennen de militaire beteekenis van
Wiborg slechts onvoldoende, doch vermoe
den, dat de Russische legerleiding alle aan
leiding heeft, om deze stad in te nemen,
evenals de Finnen alle reden heben om
zich daar tot het uiterste tegen de over
macht te verzetten.
Straks zal de Russische stormwals, door
de verbetering van het weer, gelegenheid
krijgen om met volle kracht te stooten te
gen het Finsche defensie-systeem en dan
vreezen wij het ergste. Zullen de Finnen
vergeefs blijven uitzien naar hulp, die wel
in uitzicht werd gesteld, maar niet komt
opdagen? Of wacht men op een verande
ring in de houding van Zweden? Zooals
men weet, is de regeering gekant tegen
elke directe militaire hulp aan Finland,
maar is er een sterke stroom ing, die aan
dringt op ingrijpen voor het te laat is.
Het is een raadselachtige wereld en een
raadselachtige krijgstactiek.
GERUCHTEN OVER SLUITING DER
DUITSCHE GRENS.
Met ingang van 1 Maart?
EUPEN, 29 Februari. (A. N. P.). Te
Aken is een gerucht in omloop, dat de
Duitsch-Belgische en de Duitsche-N eder-
1 a n d s c h e grens met ingang van 1 Maart
a.s. gesloten zullen worden.
Bewoners van het district Eupen, die zich
eenige dagen geleden bij- de politie te
Aken hadden gemeld om een speciaal door-
laatbewijs te verkrijgen, zooals dat ver-
eischt wordt tfbven de kaart voor het grens
verkeer, werd dit document geweigerd on
der het voorwendsel, dat zulks niet meer
de moeite zou loonen, gezien de a.s. slui
ting der grenzen.
Arbeiders uit de grenskantons, die zich
dagelijks naar Duitschiand begeven, om er
te werken, werden eveneens van dezen
maatregel in kennis gesteld.
Sedert het begin van den oorlog waren
reeds sterke beperkingen aangebracht in
het stelsel der kaarten voor het grensver
keer. Zij hadden nog slechts waarde, wan
neer zij begeleide werden door speciale
door de politie van Aken uitgegeven visa.
Voortaan zouden visa slechts worden
verleend aan studenten en aan personen,
die voor zakenreizen naar Duitschiand
gaan en aanbevelingen hebben van een Ka
mer van Koophandel.
In de buurt van Aken hebben de bak
kers in stad en omgeving opdracht gekre
gen zich voor den duur van drie maan
den van meel te voorzien.
Deze maatregel schijnt genomen te zijn
in verband met het feit, dat men een vor-
derign van vervoermiddelen verwacht,
welke de gewone levensmiddelenvoorzie
ning zou kunnen schaedn.
Ook maak men melding van het gerucht,
dat bewoners van Aken, die over de mid
delen beschikken, zouden zijn uitgenoo-
digd zich elders te vestigen.
WAT ANDERE BLADEN
SCHRIJVEN
Ir. H1130 van Oerle voor
„Oud Leiden"
Ir. Hugo van Oerle hield gisteravond in
het Oostersch Instituut voor de vereeniging
Oud-Leiden" een lezing over: „De ge
schiedenis van de O. L. Vrouwencamp en
het Caecilia Gasthuis".
De stad Leiden aldus spr. is samen
gegroeid uit drie parochies. De oudste de
St. Petrus-parochie, vervolgens de St. Pan-
cras op het Hoogeland, en de het laatst tot
ontwikkeling gekomen O. L. Vrouw-paro
chie tusschen de Haarlemmerstraat, Mare
en Oude Vest.
Dit stadsdeel heeft een bijzondere ont
wikkeling gehad. In de 14de en 15de eeuw
ontstonden ten gevolge van de toenmalige
godsdienstige stroomingen vele kloosters.
Zij vestigden zich bij voorkeur binnen de
stadswallen, waar ze beveiligd lagen.
In Leiden ontstonden deze op de plaats,
waar toen nog het meeste open grond was
n.l. achter de Haarlemmerstraat.
In totaal verrezen hier een 7-tal kloos-
sloopt, nadat de pogingen, haar tot een
nieuw leven te wekken, hadden gefaald.
Spreker toonde verschillende afbeeldin
gen en reconstructies van dit kerkgebouw
en de verschillende bouwfragmenten, wel
ke nog aanwezig zijn.
Daarna behandelde spreker het St. Eli-
sabeth-gasthuis, dat een typisch voorbeeld
b.eek te zijn van een middeleeuwsch zie
kenhuis, waarbij kerk en ziekenzaal als
één ruimte in eikaars verlengde zijn ge
bouwd.
Het type ontstond in Frankrijk, als ge
volg der christelijke charitas en breidde
zich over geheel Europa uit.
Spreker toonde aan. hoe dit merkwaar
dige gebouw, alhoewel door den loop der
jaren sterk veranderd, in aanleg nog ge
heel aanwezig is, waarbij ook behooren
de latere proveniers-huisjes, nu het St. Eli-
sabeth-hofje genaamd.
Na de pauze behandelde spreker uitvoe
rig den bouw en de geschiedenis van het
St. Cecilia-gasthuis. Hiervan bleken de
ters, waarvan er 3 wegens plaatsgebrek
buiten de wallen moesten komen.
Buiten de wallen lagen het klooster Lop-
sen, St. Aagten en St. Margreta, waaraan
verschil'ende staartnamen nog herinneren.
Binnen de wallen lagen het St. Ursula-
klooster, het St. Michielsklooster, het St.
Agnieten- en Cecilia-klooster.
Het Ceciliaklcoster zou na de hervor
ming worden omgebouwd tot het beroem
de St. Cecilia-gasthuis.
Van deze kloosters was het St. Ursula
van veel belang. Na de hervorming werd
het getrokken bij het er aan grenzende
St. Elisabethgasthuis en diende tot onder
dak van besmette zieken.
Het centrum van deze kerkelijke eigen
dommen was de oude O. L. Vrouwkerk,
waaraan nog verscheidene bouwfragmen
ten herinneren.
De kerk is nog niet lang geleden ge-
ontwerpen en zelfs nog de voorstudies van
den architect te bestaan, die het mogelijk
maakten een denkbeeld te krijgen van het
geen men in dezen tijd onder een modern
ziekenhuis verstond.
Het was ontwerpen als een pest- en dol
huis, dus een ziekenhuis voor pestlijders en
krankzinnigen, waaronder ook drankzuch
tigen werden gerekend. Bij de plannen
ging men niet over één nacht ijs.
Het advies werd ingewonnen van de me
dische faculteit, omtrent de inrichting van
de verblijven van de „uytsinnigen" en de
pestlijders.
Spreker toonde aan hoe al deze raodge-
vingen van invloed waren geweest op het
bouwplan en dat hier nog grootendeels
aanwezig was het voormalig Leidsch
krankzinnigengesticht, dat eeuwenlang als
zoodanig heeft dienst gedaan.
Ten slotte gaf spreker een overzicht van
Dit nummer beslaat uil
vier bladen.
VOORNAAMSTE NIEUWS
Buitenland
ONDANKS FELLE EN MASSALE AAN
VALLEN DEK RUSSEN HOUDEN DE
FINNEN STAND BIJ WIBORG. (2de
olad).
DE ZENDING VAN SUMNER WELLES
(2de blad).
GOEBELS OVER DE NEUTRALITEIT
IN DE OPENBARE MEENING. (2de blad).
MINISTER KOHT OVER DE „ALT-
!MARK."-AFFAIRE. (2de blad).
Binnenland
EEN PRIJSREGELING VOOR STROO.
(Iste blad).
WEDDEN VAN GEMOBILISEERD
RIJKSPERSONEEL. (1ste blad).
al hetgeen er in deze stadswijk nog aan
wezig was aan gebouwen van historische
waarde.
Er bleek in dit zeer versleten stadsdeel
dat een vernieuwing zeer noodig heeft,
nog heel veel te zijn, dat van bijzondere
beteekenis is.
Spreker eindigde met den wensch uit te
spreken, dat bij de toekomstige saneering
van dit stadsdeel zal worden zorg gedra
gen, dat deze oude voor de historie van
Leiden merkwaardige gebouwen een le
vend element zouden blijven vormen.
De interessante voordracht, dor zeer ve
len bijgewoond, werd verduidelijkt door
een fraaie serie lichtbeelden.
De voorzitter van „Oud Leiden" prof.
Iaema betuigde den spr. zijn eerbied en
bewondering voor wat hij na veel studie
zijn gehoor had voorgezet.
't Was ook werkelijk een voordracht, die
de belangstelling móest trekken, van
ieder, die eenige belangstelling heeft voor
historie en stadsbeeld*-
Wij plaatsen hierbij enkele teekeningen.
De beide poorten bestaan nog.
DE SPIONNAGE-AFFAIRE.
In verband met het bericht betreffende
nieuwe arrestaties in zake de spionnage-
kwestie wordt ons van de zijde der Gro-
ningsche politie no., medegedeeld, dat na
de arrestatie van een zevental verdachten
in Groningen en elders, die allen ter be
schikking van de justitie zijn gesteld, het
vanzelf spreekt, dat het onderzoek met
kracht wordt voortgezet, en dat vele per
sonen door de politie zijn verhoord.
Zoo zijn gisteren twee personen voor den
commissaris van politie te Groningen ge
leid. Zij waren aangehouden in een der
groote steden van ons land. Een van hen
is na verhoor op vrije voeten gesteld. De
andere is in bewaring gehouden er. zal aan
de justitie worden overgeleverd.
LAFHEID.
Onder dezen titel schrijft de Volks
krant het volgend stukje aan het adres
var het communistische dagblad:
„Laf is den tegenstander beschimpen. Het
„Volksdagblad" maakt zich daaraan dage
lijks schuldig. In zijn jongste nummer
schrijft het, dat het Roode Leger 22 jaar
na zijn oprichting afrekent „met de ban
dieten, die, verscholen achter de meest
moderne militaire linie, de Sovjet-Unie
provoceerden".
Op een andere plaats wordt verzekerd,
dat het Roode Leger aan de fronten in Fin
land behalve zijn „heldenmoed" ook zijn
„technische meerderwaardigheid" bewijst
door het vernietigen van een onneembaar
verklaarde vestinggordel.
Daarcm verzekert het communistische
dagblad het te begrijpen, „waarom de Fin
sche witgardisten schreeuwen als ge
keelde varkens. Tot nu toe heeft ech
ter nog nooit een varken hiermede zijn
bestaan kunnen verlengen".
Maar als het Finsche leger uit om in
de communistische -stijl te blijven zulk j
minderwaardig tuig bestaat, hoe komt het
dan dat het Sovjet heldenleger aan de
„bandieten" zulk een geweldige kluif had
en nog heeft? Vermindert men met het
beschimpen van den tegenstander niet de
waarde van de Russische vrienden?" I
