DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
UIT DE VASTENBRIEVEN DER
DUITSCHE BISSCHOPPEN
Nieuwe
belastingen
Ondergang van de
„Burgerdijk"
MAANDAG 12 FEBRUARI 1940
31ste Jaargang No. 9564
3)e £eki4elie(Boti/fca/itt
Bureaus Papengracht 32.
Telefoon: Redactie 20015, Administratie 20935,
Adv. en Abonm-tarieven zie pag 2.
Giro 103003. Postbus 11.
EEN BOETE
EN BIDDAG
Ruim 20.000 katholieken hebben giste
ren een boete- en biddag gehouden ter
eere van O. L. Vrouw van Lourdes om ons
vaderland voor den oorlogsramp te bewa
ren en den wereld-vxede te verkrijgen.
't Was een indrukwekkende manifesta
tie van geloof en vertrouwen een mani
festatie van de overtuiging, de diepe en le
vendige en werkdadige overtuiging, dat
boeten en bidden ons persoonlijk en
de wereld kunnen redden.
En deze overtuiging moge, door het voor
beeld van die duizenden pelgrims, zijn ver
diept en verlevendigd bij talrijken, die
niet aan de tocht naar 's-Hertogenbosch
hebben deelgenomen.
Deze vrucht een inniger gebedsactie
van talrijken voor den vrede! zal ook
rijpen aan de met zoo diepe overtuiging
uitgesproken predicatie van dr. Feron, door
zoo velen beluisterd.
Dank zij de K. R. O. hebben alom in den
lande gistermiddag katholieken en niet-ka-
tholieken van deze predicatie kunnen ge
nieten, er van profiteerend voor hun gees
telijk leven in deze dagen van dreigend ge
vaar, van angst.
De redenaar schetste de verschrikkelijk
heid van het voor Nederland dreigend ge
vaar. En, na zyn gehoor eerst in deze drei
gende donkerte te hebben gezet, wierp
hij over hun hoofden en in hun harten het
zonne-licht van een rotsvast vertrouwen.
Wij hebben een Vader in den hemel. En in
Maria is ons een Moeder geschonken.
God is liefde. Als Hij de ramp van den
oorlog over ons vaderland zendt of toe
laat, dan zullen wij het leed moeten aan
vaarden.... maar God kan die ramp ook
nog keeren. En wij bidden Maria óm haar
voorspraak, Maria, „de alvermogende mid
delares"!
De opwekking, de ziele-bede en de harte-
kreet van den predikant om te bidden zal
duizenden in den lande hebben aangegre
pen en tot denken hebben gedrongen, tot
denken en.... tot doen.
En dat is de vrucht van dezen boete- en
biddag: er zal meer worden gebeden,
in offer-zin en liefde-daden!
De te 's-Hertogenbosch verschijnende
„Maandagmorgen" bericht het volgende
ever den boete- en biddag:
Met twaalf extra-treinen en een kleine
honderd extra autobussen, ongerekend het
groote aantal andere vervoergelegenheden,
waren de pelgrims naar Den Bosch samen
gestroomd.
In verschillende kerken werden H.H.
Missen opgedragen, daar het aantal pel
grims te groot was om allen in de St. Jan
onder te brengen.
In de St. Jacobskerk droeg Z.H. Exc. Mgr.
A. F. Diepen een Pontificale H. Mis op ter
herdenking van het feit, dat hij 25 jaar
geleden benoemd werd tot Coadjutor-Bis
schop. Z.Exc. werd bij het Officie geassis
teerd door Mgr. F. N. Hendrickx, vicaris-
generaal van het Bisdom als presbyter-as-
sistens, terwijl als troondiakens fungeer
den Mgr. J. Brekelmans en pastoor J. de
Kroon. Uitgevoerd werd de Missa van
Vaughan Williams.
In de Basiliek droeg Mgr. Dr. J. M.
Buckx S.C.J., titulair bisschop van Doli-
che en oud-apostolisdh vicaris van Fin
land een plechtige H. Mis op, terwijl de
Schola Cantorum de zesstemmige Missa
„Jubilei" van Licinio Refice uitvoerde.
Om drie uur des middags celebreerde
Mgr. dr. Buckx een pontificaal Lof, het
welk uitgezonden werd naar de verschil
lende andere kerken, benevens door de
K.R.O. Prof. dr. L. F. Féron, president van
het groot-seminarie te Roermond, hield de
predikatie.
Vele bedevaartgangers maakten in den
middag nog van de gelegenheid gebruik om
den Stillen Omgang te maken. Vroeg in
den avond keerden allen weer naar huis
terug.
De volgende telegrammen zijn, namens
de gisteren gehouden vredesbedevaart, te
's-Hertogenbosdh, verzonden:
Aan H. M. de Koningin,
Vele duizenden katholieke Nederlan
ders, met Mgr. Diepen en Mgr. Buckx te
's-Hertogenbosch in gebed vereenigd, voor
het herstel van den wereldvrekiè en het be
houd van den vrede voor ons vaderland,
bidden u Gods zegen of over Uwe Majesteit
ten Haar Regeering, herdenken met groote
erkentelijkheid de vredespogingen van Uwe
Majesteit en betuigen eerbiedig him warme
gevoelen van trouw en verknochtheid aan
Uwe Majesteit en het Koninklijk Huis.
w.g. DEKEN MEYER, President.
Aan Z.H. Pius Xn,
De Nederlandsche bedevaartgangers, na
het houden van een novene vereenigd te
's-Hertogenbosch, onder leiding van de
vereeniging voor Nederlandsche Bedevaar
ten en de Stichting Geestelijke Bedevaart
tot Onze Lieve Vrouw van Lourdes, neer
geknield met hunne Excellenties Mgr. Die
pen, Bisschop van 's-Hertogenbosch, en
Mgr. Buckx aan de voeten van onze Lieve
Vrouw van 's-Hertogenbosch, om den we
reldvrede te verkrijgen, herinneren zich
met groote dankbaarheid de stappen, die
Uwe Heiligheid voor den vrede heeft wil
len doen.
Zij verheugen zich de intenties van Uwe
Heiligheid met hunne gebeden te hebben
kunnen ondersteunen en getuigen eerbiedig
van hunne gevoelens van kinderlijke ge
hoorzaamheid.
w.g. DEKEN MEYER, President.
NOË'S DUIF
De Amerikaan Sumner Welles komt bin
nenkort naar Europa als bijzondere afge
zant van president Roosevelt. In een der
Nederlandsche bladen is hij vergeleken met
de duif, welke Noë uitzond uit de ark, toen
de zondvloed begon te zakken.
Zal Summer Welles naar de Amerikaan -
sche ark terugvliegen met leege handen of
met een olijftak?
De vergelijking van Amerika met de his
torische ark is in vele opzichten niet kwaad
gevonden. Evenals in de ark hebben in de
Ver. Staten velerlei soorten en rassen tijdig
hun toevlucht gevonden en zijn zij ontsnapt
aan de gevaren, welke hun in de Oude
Wereld bedreigen. En over hen heerscht
Roosevelt als een aartsvader uit het Oude
Testament.
Na eerst tevergeefs geroepen te hebben
over het water van de wijde Oceaan, laat
hij thans een duif los om te zien, hoever het
water van den oorlog reeds is gezakt in
Europa.
Hier houdt de vergelijking op. Het groote
verschil tusschen Noë en Roosevelt is, dat
de eerste zijn duif los liet toen het water
begon te zakken, terwijl de laatste zijn af
gezant stuurt bij nog steeds wassenden
vloed. Want uit de reactie, welke de tijding
van Welles' reis naar Europa heeft gewekt,
is bij alle belangstelling en hartelijke in
stemming, bij alle waardeering voor het
Amerikaansche streven toch wel gebleken,
dat de oorlogvoerende landen weinig nei
ging toonen om den strijd te staken.
In Duitschland is het verlangen naar
vrede nog het sterkst, hetgeen begrijpelijk
is, maar officieel hult Berlijn zich in stil
zwijgen. Vóór het uitbreken van den oorlog
heeft Berlijn tweemaal een bemiddelings
poging van Roosevelt afgestooten; het is
thans voorzichtiger. Algemeen schijnt in
Duitsche kringen de overtuiging te leven,
dat alleen Amerika bemiddelend zou kun
nen optreden, maar men wacht er zich wel
voor, om al te toeschietelijk te zijn.
In Engeland en Frankrijk wordt de komst
van Sumner Welles toegejuicht en roept
men hem een hartelijk welkom toe. Doch
van den anderen kant wordt duidelijk ver
klaard, dat men thans den oorlog niet kan
beëindigen dan nadat het gevaar van een
nieuwe Duitsche agressie definitief is afge
weerd en het onrecht, aan Oostenrijk,
Tsjecho-Slowakije en Polen aangedaan, is
hersteld. In Frankrijk heeft de Kamer zoo
juist na een geheime zitting een motie van
vertrouwen in de regeering eenstemmig
aangenomen, waarin gezegd wordt, dat de
oorlog moet worden voortgezet tot de over
winning.
Dat alles wijst er op, dat de oorlogs
mentaliteit nog allerminst aan het zak
ken is.
Nu kan er veel worden toegeschreven aan
propagandistische motieven. Goede koop
mansgeest eischt, dat men niet te duidelijk
laat merken, hoeveel prijs men stelt op het
verkrijgen van het begeerde goed. Maar al
houdt men daarmede rekening, dan is het
niet goed in te zien, hoe in de tegenwoor
dige verhoudingen, nu de partijen op volle
sterkte tegenover elkander staan, voldaan
kan worden aan de essentieele vereischten
van een compromis, n.l. wederzijdsche con
cessies.
Wij zullen derhalve goed doen, ons niet al
te veel voor te stellen van de resultaten
van Sumner Welles' zending. In Amerika
schijnt men zich trouwens ook geen illusies
te maken. In Washington wordt te verstaan
gegeven, dat het werkelijke doel der missie
van Sumner Welles zou zijn een bezoek te
brengen aan Berlijn. Het standpunt der ge
allieerden is inderdaad te goed bekend om
een reis van den voornaamsten medewerker
van Cordel Huil te rechtvaardigen. Juist is
het echter, dat de inlichtingen ten aanzien
van den toestand in Duitschland tegenstrij
dig zijn. Bovendien is het niet onbekend,
dat invloedrijke Duitsche persoonlijkheden
laatstelijk herhaalde malen getracht heb
ben Roosevelt te interesseeren voor een be-
middelingsgebaar door hem confidentieele
afgezanten te zenden. Deze demarches zou
den den president geen aanleiding geven
om zich op den door de afgezanten voorge
stelden weg te begeven, maar wel zouden
zij krachtig hebben bijgedragen tot zijn be
sluit om als zijn persoonlijken waarnemer
Ontroerend schrijven van
Kardinaal Bertram
Aan de vastenbrieven der Duit
sche Bisschoppen in 1940 ontlee-
nen wij nog enkele kenmerkende
passages, en op de eerste plaats
aan het ontroerende schrijven van
den Aartsbisschop van Breslau,
Kardinaal Bertram.
Kardinaal Bertram, gaat in zijn Herder
lijk Schrijven van de Vastentijd uit van
de groote zorgen van den volkerenoorlog
voor Duitschland.
„Niet alleen ontberingen van allerlei
aard worden van het geheele volk ver
langd. Nog dieper grijpt in ons het ver
langen, dat de oorlog moge eindigen met
een voor Duitschland en voor Europa
zegenrijke vrede."
De Aartsbisschop van Breslau wijst er
op, dat morren en wankelmoedigheid niet
aan christenenn betaamt, en dat pessimis
me niet in overeenstemming is met de
plidht van het Godsvertrouwen. Uit de
diepte van het christelijk geloof ontspringt
de blijde beridheid, om het Kruis te dra
gen:
„Ziedaar de gezindheid, waarmee on
ze dappere soldaten zijn uitgetrokken.
Dat is het besluit, om ook in het achter
land offers en ontberingen te dragen.
Deze woorden uit de brieven der Duit
sche bisschoppen van 1914 richten wij
ook nu weer tot soldaten en volk."
Een onwankelbaar geloof in den een en,
waren God geeft moed en kracht, om te
volharden in den zwaren geestelijken strijd
van den tegen woordigen tijd:
„Dit is het grootste gevaar, dat er
krachten en invloedfijke kringen aan het
werk zijn, die wól over God spreken,
maar die niet de Leer der Openbaring
en van den waren God erkennen.
Dit is en blijft Je grootste zorg, zooals
an de laatste jaren gebleken is uit den
strijd in Spanje en de geestelijke ver
woestingen in Rusland. Aan Duitschland
gaat deze strijd niet voorbij. Er is een
strijd ontbrand om het ware Godsgeloof
en talrijk zijn de pogingen om zich te
onttrekken aan de door God geopenbaar
de waarheid en een willekeurig door
menschen uitgevonden systeem in de
plaats te stellen van het ware Godsbe
grip."
De Aartsbisschop van Breslau wijst er
op, dat de ouders ervoor moeten zorgen
dat het kerkbezoek der kinderen op Zon
dag niet onmogelijk wordt gemaakt door
wereldlijke organisaties.
De aartsbisschop spoort de geloovigen
aan, om het zesde gebod, dat zooveel ge
vaar loopt in den oorlogstijd niet te ver
geten en nauwgezet te volgen.
In het tweede gedeelte van zijn Vasten
brief roep Kardinaal Bertram allen op tot
trouw aan den Zaligmaker. Ook nu en voor
al nu stroomt moreele kracht van den fi
guur van Christus tot het volk.
„Al is een volk nog zoo op een dwaal
spoor geraakt, al wendt een eeuw zich
nog zoo hooghartig van Christus af, de
macht van de Goddelijke Genade is nooit
uitgeput. Daarop bouwen wij."
Nauw verbonden met de trouw van
Christus is de trouw aan de H. Kerk. De
Duitsche Bisschoppen hebben aan den H.
Vader in Rome verzekerd:
„Hoe meer de Kerk belasterd wordt,
des te inniger zullen de Duitsche katho
lieken erkennen en voor de geheele we
reld belijden, wat wij aan de Kerk heb
ben en hoe sterk onze liefde en trouw
tot de H. Kerk is."
Tot besluit van het Herderlijke Schrij
ven schetst Kardinaal Bertram een beeld
van den overleden Paus Pius XI en diens
liefde voor de Duitsche Katholieken.
„De groote kerkelijke eenheid van de
Kerk in Duitschland mocht zich in een
zeer bijzondere liefde van Paus Pius XI
verheugen. Hoe innig de Kerk van
Duitschland verbonden is met diens op
volger, Paus Pius Xn, weten wij allen
uit diens jareniangen arbeid als Nuntius
in München en Berlijn, uit zijn prachti
ge medewerking aan de katholieke con
gressen in Duitschland en uit de groote
vreugde, waarmede de Duitsche katho
lieken zijn verheffing op den Stoel van
Petrus hebben begroet. De Katholieke
Kerk van Duitschland voelt zich geluk
kig als een lidmaat van de groote kudde
van Christus."
De Duitsche Katholieken zullen de Ka-
Sumner Welles uit te zenden, teneinde ter
plaatse de ware beweegredenen dezer stap
pen van Duitsche zijde te verifieeren.
Hoe het ook zij wij. allen hopen, dat het
den Amerikaan gegeven moge zijn, om een
klein vredestakje mee te brengen, dat het
begin kan zijn van een vrede door gerech
tigheid en gebaseerd op onderling vertrou
wen.
tholieke Kerk niet ontrouw worden, ook al
wordt zij nog zoozeer belasterd. Zij volgen
haar in haar kruisweg:
„Want wij weten: op de donkere Goe
de Vrijdag volgt de eeuwig stralende
Paaschzondag van de hemelsdhe over
winning."
Ook de bisschop van het Duitsche bisdom
Limburg, Mgr. Anton Hilfrioh, spreekt in
zijn Vastenbrief van dit jaar over de groo
te offers, die de oorlog meebrengt. Hij
hoopt, dat deze offers in den waren chris-
telij'ken geest gedragen zullen worden.
„Weest U vooral bewust van de nood
zakelijkheid van het christelijke smeek
gebed. Bidden wij, dat de misverstanden
tegen onze Kerk, die bij een deel van
onze bevolking gevonden worden, mo
gen wijken voor een betere verstandhou
ding.
Laat ons bidden, opdat de nevelen van
het misverstand mogen verstrooid wor
den in den geest, die den H. Vader in zijn
eerste Encycliek heeft aangegeven, en
laat ons daartoe bijdragen, door in deze
tijden van ernstige beslissingen in trouw,
vastberadenheid en overgave onze plich
ten te vervullen.
Ieder echt christelijk smeekgebed
wordt verhoord. Wanneer gij, katholieke
ouders, bidt voor het zielenheil van Uw
kinderen, en in verband daarmede Uw
opvoedingsplichten nauwgezet vervult,
dan moogt gij erop vertrouwen, dat God
Uw kinderen zal redden voor de eeuwig
heid. Daar dit nu voor vele ouders de
grootste zorg is, roep ik U toe: „Weest
vol opofferende liefde voor Uw kinde
ren, weest waakzaam over Uw kinderen
en bid tot God voor het zielenheil Uwer
kinderen."
Minister De Geer heeft een wets
ontwerp ingediend tot heffing van
een aantal belastingen ter dekking
van een uitgaafpost over 1940 van
18.1 millioen van het Leening-
fonds-1940. Deze vier voorzienin
gen zijn:
1. SUCCESSIEBELASTING.
De opcenten worden met 15
verhoogd. Geschatte opbrengst
over een jaar 5.5 millioen
2. BENZINEBELASTING.
Verhooging met 1,368 cent per
liter. De pompprijs stijgt
daardoor tot 18 cent. Ge
schatte opbrengst over een
jaar ƒ7.6 millioen
3. HEFFING OP KOFFIE.
Deze bedraagt ƒ20 per 100
K.G. koffie, hetgeen neer
komt op ƒ24 per 100 K.G.
hier te lande gebrande koffie.
Geschatte opbrengst bij
40.000.000 K.G. jaarlijksch ge
bruik 8 millioen
4. SUIKERACCIJNS.
Heffing van 10 extra opcen
ten. Geschatte opbrengst per
jaar 5.5 millioen
Een Kon. besluit bepaalt, dat de
bepalingen tot instelling of verhoo
ging van invoerrechten, vervat in.
het hier bedoelde voorstel van wet,
met ingang van heden voorloopig
worden toegepast als ware het
ontwerp reeds tot wet verheven.
(Voor verdere bijzonderheden
verwijzen wij naar pag. 6).
HET SCHIP IS GETORPEDEERD.
De Directie van de Holland Amerika
lijn deelt mede, dat zij van den kapi
tein van het stoomschip „Burgerdijk"
bericht heeft ontvangen, dat zijn schip
Zaterdagmiddag te 18.35 uur 15 mij
len ten Zuiden van Bishop Rock door
een Duitsche onderzeeër is aangehou
den en daarna is getorpedeerd.
De Directie van de Holland Ameri
ka Lijn heeft hiervan mededeeling ge
daan aan het ministerie van Buiten-
landsche Zaken te 's Gravenhage. De
reden van het torpedeeren van de
„Burgerdijk" is niet bekend.
(Zie bericht op pag. 9).
Dit nummer beslaat nil
vier bladen.
VOORNAAMSTE NIEUWS
Buitenland
DE ZENDING VAN SUMNER WELLES.
(2de blad).
EENSTEMMIG IS ZATERDAG EEN
MOTIE VAN VERTROUWEN IN dE RE
GEERING AANGENOBEN. (2de blad).
DE STRIJD IN FINLAND. (2de blad).
Binnenland
VOORGESTELD WORDEN NIEUWE
BELASTINGEN TER BESTRIJDING VAN
DE MOBILISATIE-UITGAVEN. (2do
blad).
VERHOOGING BENZINE-PRIJS. (lsto
blad).
TE HAARLEM IS OVERLEDEN DE
ZEEREERW. IIEER J. KROOK, EM.-PAS-
TOOR VAN IIILLEGOM. (2de blad).
DE „BURGERDIJK" VAN DE HOL-
LAND-AMERIKA LIJN ZATERDAGMID
DAG DOOR DUITSCHEN ONDERZEEër
GETORPODEERD. (3e en 1ste blad).
ANGSTIGE UREN LANGS DE RIVIE
REN IN DE BETUWE. (3de blad).
Sporl en Wedstrijden
RAGNHILD IIVEGER HEROVERT
HAAR WERELDRECORD 500 M. BORST-
CP.WAL (4de blad).
NEDERLAND WINT MET 15—9 DEN
BILJARTWEDSTRIJD VAN BELGIE. (4e
blad).
VAN HET VATICAAN
DE PAUS HERDENKT ZIJN
VOORGANGER.
Verjaardag van het Latcraansch Verdrag.
Ter gelegenheid van den sterfdag van
Paus Pius XI heeft de tegenwoordige Paus
in een toespraak voor pelgrims uit het bis
dom Milaan de nagedachtenis geëerd van
zijn voorganger, wiens veelzijdigen en on-
sterfelijken arbeid hij in herinnering
bracht. De naam van Pius XI, zeide hij
o.m., zal met gouden letters geboekstaafd
blijven in de geschiedenis der Kerk, als
een teeken van nieuwe tijden en het be
sluit van een tegelijk roemvol en storm
achtig verleden. De Paus herinnerde in het
kort aan het werk, dat Pius XI verricht
heeft voor de gelukkige totstandkoming
van het verdrag van Lateranen, waarvan
Zondag de elfde verjaardig werd gevierd.
De elfde Februari wordt beschouwd als
een nationale feestdag en overal in het
land hingen de vlaggen uit Te Rome wa
ren gisteravond de voornaamste monumen
ten verlicht, terwijl op de openibare plei
nen concerten werden gegeven.
EDELACHTB. HEER G. VERHEUL
De nieuwe burgemeester
van Koudekerk.
